Pagpaniid sa Kalibotan

Nausik nga Pagkaon sa Brazil

Sumala sa Ministri sa Agrikultura sa Brazil, “matag tuig ang nasod nagalabay ug $2.34 ka bilyon (T.B.) nga humay, mga liso, mais, soya, trigo, utanon, ug mga prutas,” nag-ingon ang O Estado de S. Paulo. “Sa pagkalkulo sa alkansi sa ubang mga produkto [sa uma] ug sa nausik sa mga gumagamit, ang bili mokabat ug $4 ka bilyon (T.B.).” Apan nganong ang 20 porsiento sa agrikultural nga produkto ug 30 porsiento sa produkto nga prutas giusikan? Lakip sa mga katarongan nga gihatag mao ang ‘menos ug kapasidad nga bodega diha sa umahan, dili igo nga teknolohiya sa produksiyon, peligrosong mga haywey, ug dili maayong pag-atiman sa mga tanom.’ Nagmulo sa kakulang sa mga lagda sa pagkontrolar sa pag-usik, si Benedito Rosa sa Ministri sa Agrikultura gikutlo nga nag-ingon: “Ang maong pag-usik sa pagkaon makapakaon sa mga tawo nga nanginahanglan niana.”

Sakit sa Lunes sa Buntag

“Ang kapit-os sa pagbalik sa trabaho sa mga buntag sa Lunes nagpauswag sa risgo sa atake sa kasingkasing ug 33 porsiento,” nagtaho ang Jornal do Brasil. Usa ka pagtuon sa Alemanya sa 2,636 ka kaso “nagpadayag nga ang risgo nga mag-antos sa pagkapalyar sa kasingkasing nagkalainlain sumala sa adlaw sa semana ug sa oras.” Hinunoa, nakaplagan nga ang mga Lunes ilabinang peligroso ug nga ang mga atake sa kasingkasing maoy tulo ka beses nga labaw ang kalagmitan nga mahitabo sa buntag kay sa nahibiling bahin sa adlaw. Ang mga trabahador sa pabrika labi pang apektado sa sakit sa Lunes sa buntag kay sa mga propesyonal ug mga trabahante sa opisina. “Kami nagsuspetsa nga ang kausaban ngadto sa mas kusog nga paso, human dayon sa hinapos-semana nga paglingawlingaw, nagpahinabo sa mga atake [sa kasingkasing],” matud ni Propesor Stefan Willich, kinsa maoy nagdumala sa panukiduki. Ang mga tawo nga may sakit sa kasingkasing kinahanglang mosugod sa ilang semana sa kalmadong paagi, maoy sugyot.

“Pangunang Sugarol nga Nasod sa Kalibotan”

“Ang Hapon nahimong pangunang sugarol nga nasod sa kalibotan,” matud sa Asahi Evening News. Ang kadaghanang salapi (65 porsiento) gisugal sa pachinko, nga nagagamit ug mga pinball machine. Ang mga Hapon mipusta usab ug labaw kay sa bisan unsang ubang nasod diha sa lokal nga lumba sa kabayo. Ang kita sa 1992 maoy kapin sa duha ka pilo kay sa Tinipong Bansa ug kapin sa upat ka beses kay sa Hong Kong, Britanya, ug Pransiya. Sa pagpauswag sa kita, ang batan-ong mga babaye mao karon ang gitumong. Miingon ang usa gikan sa Nagoya: “Ang akong mga ginikanan nagreklamo apan kanunay nako silang sultihan, ‘Ang nasyonal ug lokal nga gobyerno nagpalakaw niana. Sa unsang pagkaagi nga daotan kana?’” Sa pagkatinuod, ang balaod sa Hapon nagdili sa pagsugal sa prinsipyo lamang, apan ang publikong pagsugal naglungtad ingong “aktuwal nga ekonomiya,” matud sa tigdukiduki nga si Hiroshi Takeuchi. Siya nagtuo nga sa dihang ang kita sa pagsugal molapas sa 4 porsiento sa pangatibuk-ang nasyonal nga produksiyon sa nasod, kini mahimong suliran sa katilingban. Ang Hapon karon nakaabot ug 5.7 porsiento.

Naapektahan ang mga Simbahan sa Pagkaylap sa Krimen

Hangtod niining di pa dugayng katuigan, ang mga simbahan sa Australia kasagarang dili kinandadohan, bisan kon walay mga serbisyo nga pagahimoon. Apan ang mga butang nausab na karon, nagtaho ang mantalaang The Weekend Australian, tungod sa mga pagpanulis, pagpanglungkab, bandalismo sa mga tinukod nga simbahan, ug ubay-ubayng mga higayon diin giatake ang mga pari. “Nabalaka ako nga kadaghanan sa among mga parokya nagakandado na sa ilang mga simbahan. Sa akong hunahuna makasubo kaayo kana,” matud sa Katolikong arsobispo nga si John Bathersby. “Sa akong hunahuna nagkadaot ang pagtahod sa relihiyon. Sa akong hunahuna ang bug-os nga pagkahimong kalibotanon sa katilingban sa pagkatinuod nakamugna ug kahimtang diin daghang tawo wala maglantaw sa Iglesya nga lahi sa bisan unsang ubang institusyon sa katilingban, ug busa ang linain nga atmospera sa pagtahod alang niana nahanaw. Ang pipila ka tawo nag-isip sa simbahan ingon nga lain lamang nga tinukod.”

Abilidaran nga Papa

Dili lang kay si Papa Juan Paulo II mao ang espirituwal nga pangulo sa Romano Katolikong Iglesya kondili siya usab usa ka magsusulat ug dula, awtor, ug mag-aawit. Ang iyang bag-ong libro, Crossing the Threshold of Hope, nalakip sa lista sa labing-himalitan sulod sa daghang semana. Ang dula, usa ka musikal nga drama nga nag-ulohang The Jeweler’s Shop, gisugdan niining miaging Disyembre sa Siyudad sa New York alang sa limitadong presentasyon. Gisulat kini sa papa niadtong 1960 ubos sa tinagong ngalan nga Andrzej Jawien. “Ang papa maoy usa ka magsusulat ug dula, aktor, direktor, tighubad ug kritiko sa drama alang sa lokal nga mantalaan sa Cracow,” misaysay ang prodyuser sa dula. May himalitan usab kaayo nga CD nga rekording sa papa nga nagyamyam sa Rosaryo. Ug ang papa maoy iladong biyahedor sa kalibotan, nga nagplano sa pagduaw ug lima ka kontinente niining tuiga. Ang iyang ika-63 nga panaw, sa Enero, gihubit sa The New York Times ingong “usa ka pagsulay sa 74-anyos nga Papa sa paghiklin sa ideya nga nagkaluya ang papado ug sa pagpresentar sa ideya nga ang iyang panglawas o ang iyang edad dili magpugong kaniya sa pagpailaila sa iyang moral nga panglantaw diha sa negosyo sa kalibotan.”

Dugo​—Usa ka Peligrosong “Tambal”

“Husto kaha ang mga Saksi ni Jehova sa pagdumili sa pag-abuno ug dugo?” nangutana ang Sunday Telegraph sa Inglaterra. Ang mga kahadlok di pa dugay sa pag-abuno naglangkit sa dugo nga nahugawan sa hepatitis C ug sa kagaw sa AIDS. “Apan ang impeksiyon maoy usa lamang sa daghang kapeligrohan nga gibatbat sa propesyonal nga mga basahon,” matud sa Telegraph. “Ang mga pagtuon sama sa usa nga nagbanabana sa purohan sa dili-maayong reaksiyon sa pag-abuno nga ingon ka taas sa 20 porsiento wala kaayo mahibaloi sa publiko. Samang wala masinati mao ang mga pagtuon nga nakaplagan nga ang pagpaabuno mao ang labing maayong tigtagna sa hinay nga pagkaayo human sa mga pagdisdis sa tiyan o dakong tinai.” Ang pagtuon nagpakita usab nga ang taas nga porsiento sa mga pag-abuno ug dugo gihatag nga wala kinahanglana ug nga ang mga batasan sa pag-abuno nagkadaiya kaayo ug labawng gipasikad sa batasan inay sa siyentipikanhong impormasyon. Ang pagtawag sa dugo nga “usa ka gamhanang tambal” nga niana ang “kadaghanang siruhano mayubiton,” si Tom Lennard, usa ka espesyalistang siruhano sa Royal Victoria Infirmary, mikomento: “Kon and dugo maoy usa ka bag-ong tambal dili kini makadawat ug lisensiya para sa produkto.”

Panalipdi ang Inyong Gagmayng mga Bata Gikan sa Kabanha

“Ang sobrang kabanha makadaot sa wala pa matawo ug bag-ong natawo nga mga bata,” matud sa balita sa Radio France Internationale. Ang bata diha sa tagoangkan sa inahan niini ilabinang maapektahan sa kadaot sa bisan unsang makusog nga mga kabanha nga niana naladlad ang inahan. Sanglit ang bungbong sa tiyan ug pluwido sa tumatub sa inahan diyutay rag ikahatag nga proteksiyon gikan sa mga kabanha sa gawas, ang usa ka bata mahimong baldado una pa matawo. Pananglitan, ang risgo sa taas-ug-frequency nga pagkadaot sa pandungog maoy tulo ka pilo nga mas dako taliwala sa kabataan kansang mga inahan naladlad sa mga lebel sa kabanha tali sa 85 ug 95 decibel​—mga sukod nga komon kaayo sa daghang konsiyertong rock ug sa mga diskohan. Dugang pa sa pagpahinabog kadaot sa pandungog, ang pila ka tigdukiduki nagpasidaan, ang subsob nga pagkaladlad sa hilabihang kabanha, ilabina panahon sa kataposang mga bulan sa pagsabak sa inahan, makapakusog usab sa gikusgon sa pitik sa kasingkasing sa usa ka bata.

“Emerhensiyang Pagtambal sa Emosyon”

Ang emerhensiyang pagtambal diha sa nahitaboan sa aksidente kinahanglang mag-apil ug labaw pa kay sa pagtagad sa pisikal nga mga kadaot. Ang mga tawong naangol nagkinahanglan usab ug pagtambal sa emosyon, nagtaho ang Alemang mantalaan nga Süddeutsche Zeitung. Unsang matanga sa pagtambal? Ang Propesyonal nga Asosasyon sa Alemang mga Sikologo misugyot ug upat ka yanong mga lakang sa paghatag ug “emerhensiyang pagtambal sa emosyon.” Ang mga sugyot, nga ang matag usa nagsugod sa letrang S ingong giya sa paghinumdom, mao ang resulta sa mga interbiyo uban sa mga biktima sa aksidente ug sa mga propesyonal. Ang mga sugyot mao: “Sultihi ang biktima nga ikaw anaa. Salipdi ang tawong naangol gikan sa mga kagubot. Sulayi nga makakomunikar pinaagi sa paghikap. Sulti ug pamati.” Ang mga paningkamot gihimo aron ikapasiugda ang mga paagi pinaagi sa mga doktor ug sa mga eskuylahan sa pagdrayb ug sa paglakip niana diha sa mga kurso sa dinaliang panambal.

“Ang Gagmayng ‘mga Hayop nga Kargahanan’ sa India”

Mao kanay pagtawag sa taho sa Times of India sa 17 ka milyon ngadto sa 44 ka milyong bata nga mamumuo sa India. Bisan pag adunay mga 23 ka milyong makaarang ug walay-trabahong mga hamtong, ang mga tag-iya sa mga pabrika sagad mopili sa pagpatrabaho sa mga bata, kinsa motrabaho nga walay reklamo sa katunga sa suweldo sa hamtong ug panagsa rang mokuwestiyon sa kapeligrohan sa panglawas sa ilang mga trabaho. Sa diha lamang nga ang pila ka mga nasod sa Kasadpan midumili sa pagpalit ug mga manggad nga produkto sa pamuo sa mga bata nga gipulihan sa mga tiggama ang mga bata ug mga hamtong. Ang gobyerno sa India misaad ug mas estriktong mga balaod sa pagsanta sa maong mga pag-abuso ug sa pagpugos sa mga ginikanan sa paghatag sa ilang mga anak ug paninugdang edukasyon. Matud sa presidente sa India, si Dr. Shankar Dayal Sharma: “Dili ang tradisyon ni ang panginahanglan sa ekonomiya ang maghimong makataronganon sa pamuo sa mga bata ug ang pagwagtang sa maong pagpahimulos maoy usa sa dagkong mga suliran karong adlawa.” Bisan pa niana, daghan ang nagpakamatarong sa batasan sa katarongan nga ang grabeng kakabos maoy “mapintas nga kamatuoran” ug ang mga suhol nga makita sa usa ka bata naghatag sa gikinahanglan kaayong sustento sa pamilya.