Aprikanhong mga Bakukang sa Hugaw Mitabang!
SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA HABAGATANG APRIKA
DUHA ka siglo kanhi, sa dihang ang mga baka unang gidala sa Australia, kinsay makalantaw sa grabeng mga suliran nga moresulta sa nasod?
Sa paglabay sa panahon, nagkatag sa mga sibsibanan ang hugaw sa baka, nga nagsanta sa pagtubo sa sagbot diha sa pila ka dapit o naghimo sa sagbot nga dili makaon sa baka. Ang mga tapok sa hugaw ngadtongadto nahimong halapad nga mga itloganan sa makahasol nga mga langaw. Sa pagkatinuod, sumala sa usa ka taho sa mantalaang Africa—Environment & Wildlife, sa katuigang 1970 ang suliran nakaabot sa “ekonomikanhon ug ekolohikanhong krisis sa dagko kaayong mga sukod.” Gibanabana nga “kapin sa duha ka milyong ektarya [lima ka milyong akre] sa mga sibsibanan ang dili na katuboag sagbot matag tuig . . . , daghang nitroheno ang wala ikabalik sa yuta tungod sa wala ikalubong nga hugaw, ug ang populasyon sa langaw nakaabot sa epidemyang gidaghanon.”
Unsay nahitabo? Sa Aprika ang mga bakukang sa hugaw kasagarang maghinlo sa umahan sa madali ug episyenteng paagi. Ang gilubong nga hugaw magpatabunok sa yuta ug maghimo nianang buhaghag, sa ingon magpalambo sa tubo sa tanom. Niining paagiha, ang makadaot nga mga espesye sa langaw makontrolar ug ang mga itlog sa parasito mapuo, nga magpugong sa pagkaylap sa sakit gumikan sa kagaw.
Bisan pa niana, wala maamgohi sa unang mga molupyo sa Australia nga ang Australianhong mga bakukang sa hugaw motrabaho lamang sa gagmay, gahi, tibugol nga mga tai sa lumad nga mga hayop ug dili makaato sa dagko, humok nga mga tai sa baka.
Unsay angayng buhaton? Moangkat ug mga bakukang sa hugaw gikan sa ubang mga nasod! Ang Aprikanhong matang, pananglitan (nga niana adunay 2,000 ka espesye), makaato sa daghan kaayong humok nga hugaw, sama nianang ikalibang sa mga elepante. Alang niining maong mga bakukang, ang paghipos sa mga kinalibang sa baka dili gayod suliran. Apan pagkadaghang bakukang ang gikinahanglan sa paghimo sa maong tahas! Ang Africa—Environment & Wildlife nagtaho nga sa usa ka nasodnong parke, “7 000 ka bakukang ang nakita sa usa ka tapok sa hugaw sa elepante,” ug sa laing parke, “22 746 . . . ang natigom gikan sa 7 kg [15 lb] nga tapok sa hugaw sa elepante sulod sa 12 ka oras.” Hunahunaa lang ang hilabihan ka daghang bakukang nga gikinahanglan aron sa pagsulbad sa makatalagmanong suliran sa Australia!
Ikalipay, ang kahimtang dako na ug pag-uswag sa pagkakaron—tungod sa Aprikanhong mga bakukang sa hugaw.