Hain na ang mga Matinuohon?

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA ESPANYA

“Walay butang nga labing makapatay sa relihiyon kay sa kawalay-pagtagad.”

EDMUND BURKE, IKA-18NG-SIGLO NGA BRITANIKONG ESTADISTA.

SA GIHUROSAN ug hangin nga kapatagan sa amihanang mga dapit sa Espanya nahimutang ang gamayng lungsod sa Caleruega. Nagbuntaog ang makapahinganghang Romanesque nga kombento sa edad-media nga lungsod. Natukod kana 700 ka tuig kanhi sa pagpasidungog kang Domingo de Guzmán, ang magtutukod sa orden nga Dominikano, si kinsa natawo dinhi. Sulod ug pito ka siglo ang kombento maoy gipuy-an sa mga madre nga mipalabi nga magpuyo sa kahilom ug inusaranhon.

Nagtulo na ang atop sa kombento, ug ang karaang mga pader nagsugod na pagkahugno. Apan ang madre superyora mabalak-on bahin sa mas kaylap nga kadunotan​—ang pagkalumpag sa relihiyon mismo. “Sa misulod ako sa kombento halos 30 ka tuig kanhi, may 40 ka madre dinhi,” misaysay siya. “Karon 16 na lamang kami. Wala nay batan-ong mga madre. Ang relihiyosong bokasyon morag butang nga iya sa kagahapon.”

Ang nagakahitabo sa Caleruega nagakahitabo sa kinadak-ang bahin sa Uropa. Walay kaylap nga batok-relihiyon nga pagbati, usa lamang ka hilom, di-mapapas nga pagbiya. Ang bantogang Uropanhong mga katedral nag-alagad sa mga turista inay magdani sa lokal nga “mga matinuohon.” Ang kaniadto dili-mabuntog nga simbahan​—mahimong Protestante o Katoliko​—ginabuntog sa kawalay-pagbati. Ang sekular inay relihiyosong mga alatimanon nagdominar sa mga kinabuhi sa katawhan​—usa ka kiling nga gitawag sa mga tigpamaba sa simbahan ug sekularisasyon. Ang relihiyon morag dili na hinungdanon. Mahimo kaha nga ang relihiyosong kahimtang sa Uropa usa ka pasiuna sa susamang pag-us-os nga miharos sa ubang mga bahin sa kalibotan?

Unsay Nagakahitabo sa mga Tumatambong sa Simbahan?

Kining katingad-ang hitabo dili bag-o sa amihanang Uropa. Singko porsiento lamang sa Scandinavian nga mga Luterano ang regular nga nagtambong sa simbahan. Sa Britanya 3 porsiento lamang sa nag-angkong mga Anglikano motambong sa mga serbisyo sa Dominggo. Apan karon, ang Uropanhong mga Katoliko sa habagatan daw nagasunod sa panig-ingnan sa ilang mga silingan sa amihanan.

Sa Pransiya, nga Katolikong nasod ilabina, 1 lamang sa matag 10 ka lungsoranon ang mosimba kas-a sa usa ka semana. Sa miaging 25 ka tuig, ang porsentahe sa mga Katsila nga nag-isip sa ilang kaugalingon nga “aktibong mga Katoliko” mius-os gikan sa 83 porsiento ngadto 31 porsiento. Sa 1992, ang Katsilang arsobispo nga si Ramon Torrella nagpahayag ngadto sa usa ka komperensiya sa prensa nga “ang Espanya dili na Katolikong nasod; ang katawhan mangadto sa mga prosisyon sa Semana Santa ug sa Misa sa Pasko​—apan dili na [mangadto sa Misa] kada semana.” Panahon sa usa ka pagduaw sa papa sa Madrid niadtong 1993, si Juan Paulo II mipasidaan nga “ang Espanya kinahanglang mobalik ngadto sa Kristohanong sinugdanan niini.”

Ang dili-relihiyosong kinaiya miapektar sa klero ingon man sa ginsakpan. Ang gidaghanon sa bag-ong ordinadong mga pari sa Pransiya mius-os ngadto sa 140 sa 1988 (ubos sa katunga sa gidaghanon alang sa 1970), samtang sa Espanya adunay mga 8,000 nga mibiya sa pagkapari aron magminyo. Sa laing bahin, ang pipila nga nagpadayon sa pag-alagad sa ilang mga panon maduhaduhaon mahitungod sa ilang mensahe. Kawhaag-upat ka porsiento lamang sa Luteranong mga klerigo sa Sweden mibati nga sila makawali mahitungod sa langit ug sa impiyerno “uban ang hinlong konsensiya,” samtang ang un-kuwarto sa Pranses nga mga pari ang wala gani makatino mahitungod sa pagkabanhaw ni Jesus.

Kalingawan ug Kagustohan Una pa sa Pagkadiyosnon

Unsay nagapuli sa relihiyon? Sa daghang balay ang lingawlingaw maoy mipuli sa pagsimba. Sa ma-Dominggo ang mga pamilya mangadto sa mga baybayon o sa kabukiran inay sa simbahan. “Makalaay ang pag-adto sa Misa,” mipakibo si Juan, usa ka kasagarang Katsilang tin-edyer. Ang relihiyosong mga serbisyo dili makaindig sa mga bangga sa saker o mga konsiyertong pop, mga okasyon nga modanig mga panon sa katawhan ug magpuno sa mga estadyum.

Ang pagkunhod sa tumatambong sa simbahan dili mao ang bugtong ebidensiya sa relihiyosong pag-us-os. Daghang Uropanhon mopalabi sa pagpili ug pagsalikway sa ilang relihiyosong mga ideya. Karong mga adlawa ang opisyal nga doktrina sa simbahan tingali gamay kaayog kaamgiran sa personal nga mga tinuohan niadtong nag-angkon sa maong partikular nga relihiyon. Kinabag-ang Uropanhon​—mahimong mga Katoliko o mga Protestante​—dili na motuo sa kinabuhi luyo sa kamatayon, samtang kapig 50 porsiento sa Pranses, Italyano, ug Katsilang mga Katoliko dili na motuog mga milagro.

Ang herarkiya daw walay gahom sa pagsanta niining kalit nga pagtubo sa pagkadili-magpahiuyon. Kini labaw nga himatikdan diha sa kampanya sa papa batok sa pagpugong sa pagsamkon. Sa 1990, si Papa Juan Paulo II miawhag sa Katolikong mga parmasyotika nga dili magbaligyag mga kontraseptibo. Miangkon siya nga kining mga produktoha “mosupak sa kinaiyanhong mga balaod sa kadaotan sa dignidad sa usa ka tawo.” Sa samang paagi, ang Catechism of the Catholic Church mipugos nga “ang gugma sa lalaki ug babaye ingong magtiayon sa ingon nailalom sa duhag-pilo nga obligasyon sa pag-unong ug pagkamasanayon.”

Bisan pa niining mapig-otong mga mando, ang kasarangang Katolikong magtiayon nagtuman kon unsay ilang gusto. Ang mga pamilya nga sobra sa duha ka anak mao na karon ang eksepsiyon sa Katolikong mga nasod sa habagatang Uropa. Sa Espanya, ang mga condom​—nga halos usa ka produkto sa dili-legal nga baligyaan kawhaan ka tuig kanhi​—regular nga gianunsiyo sa telebisyon, ug 3 porsiento lamang sa Pranses nga Katolikong kababayen-an nag-ingon nga ginasunod nila ang opisyal nga Katolikong lagda bahin sa pagpugong sa pagpanganak.

Tin-aw, ang mga Uropanhon wala manumbaling sa mga simbahan ug sa ilang mga pagtulon-an. Ang Anglikanong arsobispo sa Canterbury nga si George Carey tin-aw nga nagbatbat sa kahimtang diha sa iyang simbahan: “Himalatyon na kami,” matod niya, “ug kana usa ka hinungdanon kaayong isyu nga kinahanglang among atubangon.”

Mipatim-aw nga ang relihiyosong tinukod sa Uropa nagsusapinday kaayo nga labaw pa sukad sa mga kagubot sa Repormasyon. Nganong daghang Uropanhon ang nahimong dili matinagdanon sa relihiyon? Unsa ang umaabot sa relihiyon?