Mga Kredit Kard—Moalagad ba Kini Kanimo o Moulipon Kanimo?

“INIGTAN-AW nako kada bulan sa mga listahan sa mga utang sa akong kredit kard maoy usa ka binuang nga katalagman,” nag-ingon ang Ingles nga magtutudlo sa Tinipong Bansa. “Nagtan-aw ako sa balanse nga dili makatuo, ingon sa daw ako may laing personalidad, usa ka gastador nga G. Hyde, nga nagpatuyang sa pagpamalit diha sa mga tindahan ug dulaan, mga tindahan ug kasangkapan, mga supermarket ug mga tubilanan.”

Si Dolores nakamatikod usab nga daling modako ang mga utang. Siya nag-ingon: “Sayon rang gamiton ang mga kredit kard. Dili ako mogastog literal nga kuwarta nga ingon niana. Apan lahi ang pagpamalit pinaagig mga kredit kard. Dili nimo makita ang kuwarta. Ihatag lang nimo ang kard ug ang kard ibalik kanimo.”

Dili ikatingala nga ang utang sa kredit kard sa Tinipong Bansa sa Hunyo 1995 mitotal ug $195.2 ka bilyon​—nga nag-aberids ug kapin sa $1,000 matag tawo nga may kard! Bisan pa niana, ang mga kompaniya nga tig-apod-apod ug mga kredit kard nagpadayon sa pagdani sa bag-ong mga kustomer nga may mga insentibo sama sa ubos ug interes sa sinugdan ug walay tinuig nga balayranan. Kapila ka ba awhaga nga magbatog kredit kard sa dili pa dugayng mga bulan? Ang aberids nga panimalay sa T.B. makadawat ug mga 24 ka beses matag tuig! Ang usa ka kasarangang tawo nga may kard sa Tinipong Bansa migamit ug napulo ka kredit kard sa 1994 sa pag-utang ug 25 porsiyento nga labaw pa kay sa iyang nahimo sa tuig nga miagi.

Sa Hapon, ang mga kredit kard mas daghan kay sa mga telepono; adunay aberids nga duha ka kard sa matag Hapones nga nag-edad ug 20 kapin. Sa ubang bahin sa Asia, kapin sa 120 ka milyong kredit kard ang giapod-apod, halos 1 sa matag 12 ka molupyo. Si James Cassin, sa MasterCard International, nag-ingon: “Ang Asia sa pagkakaron mao ang kinakusgang-nag-usbaw nga dapit sa mga transaksiyon sa kredit kard.” Ang presidente sa Visa International, si Edmund P. Jensen, nagtag-an: “Kita mao na unyay katilingban nga tiggamit ug kard sa dugay nga panahon.”

Ang mga kredit kard dayag nga magpadayon sa pag-apektar ug dako sa mga kinabuhi sa mga tawo. Kon gamiton sa hustong paagi, kini mahimong mapuslanon. Apan, ang pag-abuso niini mohatag ug dakong kasubo. Ang pagbaton ug pasukaranang kahibalo bahin sa mga kredit kard mahimong motabang kanimo sa paggamit niini nga kasangkapan sa panalapi alang sa imong kaayohan.

Mga Matang sa mga Kard

Ang labing kaylap gidawat nga mga kard mao ang mga kard sa bangko sama sa Visa ug MasterCard. Kini nga mga kard giapod-apod sa mga institusyon sa panalapi ug adunay tinuig nga bayranan, nga sagad $15 ngadto sa $25 matag tuig. Usahay, kini nga bayranan wad-on, depende sa rekord sa pagbayad sa kustomer sa utang ug sa iyang paggamit sa kard. Ang pagbayad mahimong impasan kada bulan, nga sagad walay bisan unsang tanto, o mahimong mobayad sa binulang datadata nga maglakip sa taas nga tanto. Ang limite sa paggasto ginapiho, pinasukad sa rekord sa pag-utang sa aplikante. Ang limite sagad patas-an samtang ginapakita ang katakos sa pagbayad.

Ang mga kard sa bangko usab may mga tagana sa pagbali ug kuwarta pinaagig paggamit ug mga automatic teller machine o tseke nga gitagana sa nagpautang. Apan, ang pagbatog kuwarta niining paagiha maoy mahal. Ang usa sagad tantohan ug tali sa $2 ug $5 kada $100 nga nautang. Ug ang interes sa maong mabali nga kuwarta magsugod sa adlaw nga gikuha ang kuwarta.

Gawas pa sa mga bangko, daghang tindahan ug kutay sa mga tindahan sa nasod ang nag-apod-apod ug mga kredit kard nga dawaton diha sa ilang kaugalingong mga tindahan. Sagad walay tinuig nga bayranan sa maong mga kard. Ugaling, kon ang kantidad nga nautang dili maimpasan sa pagbayad, ang interes mahimong mas dako kay sa mga kard sa bangko.

Ang mga kompaniya sa aseite nag-apod-apod usab ug mga kredit kard nga walay tinuig nga bayranan. Kini nga mga kard dawaton lamang sa tubilanan sa mga kompaniya ug usahay sa pipila ka hotel. Sama sa mga kard nga giapod-apod sa mga tindahan, sila nagtugot nga impasan ang pagbayad nga walay interes o pagbayad sulod sa usa ka yugto sa panahon nga may interes.

Adunay mga kard usab sa pagbiyahe ug kalingawan, sama sa Diners Club ug American Express. Kining matanga sa kard may tinuig nga bayranan apan walay tanto, sanglit kompletohon man ang pagbayad inigkadawat sa binulang bayranan. Wala kaayoy kalainan, hinunoa, tali niini nga mga kard ug sa mga kard sa bangko. Ang American Express, pananglitan, nagtanyag usab ug Optima nga kard, nga may tanto ug susama sa kard sa bangko.

Ang laing matang sa kard nga nagasulod sa baligyaan sa T.B. mao ang smart card, gitawag sa ingon tungod sa memory chip nga anaa niana. Mahimong gamiton kini sa pagbali ug kuwarta, sanglit ang gumagamit makapaprograma sa chip alang sa natudlong kantidad sa kuwarta. Ang kantidad sa mapalit mahimong ikebra gikan niini sa misalmot nga tigbaligya. Sa miaging tuig ang mga Pranses migamit nag 23 ka milyong smart card ug ang mga Hapones 11 ka milyon. Gitag-an nga ang gidaghanon sa maong mga kard sa tibuok kalibotan mosaka ngadto sa kapin sa usa ka bilyon sa tuig 2000.

Sa dili pa mokuha ug kard, maalamong tagdon sa usa ka tawo ang mga kasabotan sa pagpautang. “Ang hinungdanong mga kasabotan nga kinahanglang tagdon sa pag-utang,” sumala sa usa ka brosyur nga gipatik sa Federal Reserve System sa Gobyerno sa T.B., mao ang “annual percentage rate (APR), tinuig nga bayranan, ug ang yugto sa panahon nga bayran ang utang nga walay interes.” Lakip sa ubang mga butang nga tagdon mao ang pagbalig kuwarta ug bayranan sa paggastog sobra sa limite ingon man usab ang tanto sa pagbayad nga lapas sa panahon.

Mga Tanto​—Unsa ka Bug-at?

Ang mga tanto nga moulipon sa mga tawo kon dili nila impasan sa pagbayad ang ilang binulang mga balanse mas bug-at pa kay sa maamgohan sa kadaghanan. Pananglitan, tagda ang APR, nga maoy bayad sa tinuod nga kantidad sa utang. Ang koneksiyon sa tinuig nga interes ngadto sa APR ikailustrar niining paagiha. Ingnon ta nga ikaw nagpahulam ug $100 sa usa ka higala ug siya mobayad kanimog $108 sa kataposan sa tuig. Nianang kahimtanga, ang imong higala nagabayad kanimog 8-porsiyentong tinuig nga interes. Apan, pananglit mobayad siya nianang $100 nga utang sulod sa 12 ka binulang datadata sa $9 matag bulan. Ang total sa kataposan sa tuig maoy $108 gihapon, apan ikaw, ang tigpahulam, nakagamit na sa salapi samtang gihimo ang pagbayad sa matag bulan. Ang APR sa maong utang gibanabana nga mahimong 14.5 porsiyento!

Sumala sa usa ka surbi nga gihimo sa Federal Reserve System sa T.B. sa miaging tuig, ang mga APR sa mga kredit kard sa bangko magsugod sa 9.94 porsiyento ug modako ngadto sa 19.80 porsiyento, nga sagad maoy tali sa 17 ug 19 porsiyento. Bisag ang ubang mga institusyon motanyag ug mas ubos nga mga interes sa sinugdan, sagad 5.9 porsiyento, sila mopataas iniglapas na sa maong panahon sa pagsugod. Ang mga interes patas-an usab kon ang nagpautang makamatikod ug pagtaas sa risgo. Ang pipila ka mga tigpautang magmulta sa mga nagbayad nga lapas sa panahon pinaagi sa pagpadako sa ilang interes. Ang multa usab ipatong sa paggastog sobra sa limite.

Sa mga nasod sa Asia, ang tinuig nga tanto sa interes diha sa mga kard mahimong dako kaayo. Ang pipila ka mga kard sa bangko, pananglitan, nagpatong ug 24 porsiyento sa Hong Kong, 30 porsiyento sa India, 36 porsiyento sa Indonesia, 45 porsiyento sa Pilipinas, 24 porsiyento sa Singapore, ug 20 porsiyento sa Taiwan.

Tin-aw, ang mga kredit kard nagtaganag sayon apan mahal kaayong pagpautang. Ang pag-adto sa usa ka tindahan ug magpadako sa mga utang sa kredit kard nga mabayran lamang nimo pinaagig mga datadata nahisama sa pag-adto sa bangko ug nanghulam ug kuwarta sa hilabihan ka dakong interes. Apan, ingon gayod niana ang ginahimo sa halos 3 sa 4 nga adunay mga kard sa Tinipong Bansa! Gipas-an nila ang wala mabayri nga balanse diin sila nagbayad sa dakong interes. Sa Tinipong Bansa, ang aberids nga binulang balanse sa Visa ug MasterCard sa miaging tuig maoy $1,825, ug daghang tawo ang nagpas-an ug mga utang nga ingon niana ang kantidad sa daghang kredit kard.

Usa ka Lit-ag nga Mag-ulipon Kanimo

Si Ruth Susswein, direktor nga ehekutibo sa Bank Cardholders of America, nag-ingon nga ang mga tiggamit ug mga kard wala makaamgo sa mga kalisod sa panalapi nga ilang masinati. Gipasiugda niya nga ang tiggamit ug kard nga nagabayad lamang ug minimo​—$36 sa usa ka bulan​—diha sa $1,825 nga balanse sa kredit kard dangtag kapin sa 22 ka tuig sa pagbayad sa maong utang.a Tungod sa mga pagbayad sa nadugang nga interes, nianang panahona ang tiggamit mobayad na ug duolan sa $10,000 alang sa $1,825 nga utang! Ug kana kon dili na niya padak-on ang utang niini nga kard! Busa, kon ikaw may kiling nga makagastog sobra, ang mga kredit kard sa imong pitaka mahimong usa ka lit-ag.

Sa unsang paagi nalit-agan ang mga tawo? Si Robert, nga gihisgotan sa sinugdan sa artikulo, nag-ingon: “Mipalit kami ug mga butang nga wala namo kinahanglana. Miduyog kami sa klab sa pagpalagsik nga wala namo gayod magamit. Mipalit kamig mobile home, ug migasto kamig libolibong dolyar sa pagpaayo niini nga wala isipa kon kini ba takos niana. Wala gayod namo isipa ang mga sangpotanan sa among mga utang.”

Si Reena, nga gihisgotan usab sa nag-unang artikulo, nagbatbat kon unsay kahimtang niya ug sa iyang bana, si Michael: “Kami nagkautang-utang lamang. Human magminyo gipalit namo ang tanan nga among gikinahanglan, pinaagig paggamit ug mga kredit kard. Sa mga bayranan sa seguro sa panglawas ug sa mga napalit nga dili namo magamit ang mga kard, gigamit namo ang kapilian sa pagbalig kuwarta sa among mga kredit kard. Sulod sa usa ka tuig ang among utang miabot ug $14,000. Ang pagkaamgo nga ang kadaghanan sa ginabayad namo matag bulan sa kredit kard maoy pagbayad lamang sa interes nakalamdag.”

Angay Ka Bang Magbaton ug mga Kard?

Human tagda ang pinansiyal nga huyonghuyong nga niana ang mga kredit kard nagpaunlod sa minilyong tawo, ang uban tingali motubag nga dili. Si Daphne, nga nag-edad ug 32, nag-ingon: “Ang akong mga ginikanan wala gayoy kredit kard, ug dili nila gustong makabaton niana.” Sa pagkatinuod, 1 sa 4 nga adunay mga kard sa T.B. nagagamit sa iyang mga kredit kard nga maalamon. Siya nakabatog mga kaayohan nga wala mag-antos sa kasakit sa pagbayad ug dagkong interes. Si Maria maoy usa sa maong tawo. “Nagustohan nako ang pagkakombenyente,” matod niya. “Dili na ako magdala pa ug daghang kuwarta. Kon may nakita ako nga gibaratilyo nga akong gikinahanglan, makapalit ako niana.”

Si Maria nagpadayon: “Tinoon gayod nako kanunay nga ako adunay igong kuwarta nga ikabayad sa mapalit. Wala nako gamita ang pagbalig kuwarta nga kapilian. Ug ako walay gibayran nga bisan unsang mga tanto.” Kombenyente ang paggamit ug kredit kard kon magpareserba sa hotel nga may garantiya, ug sa Tinipong Bansa, kinahanglanon ang kredit kard kon mag-abang ug kotse.

Ang ubang tawo, hinunoa, mas mahinaykon kon bahin sa pagpamalit. Sila tingali mas mahunahunaon sa pagpamalit pinaagi sa paggasto ug kuwarta gayod. Si Michael ug Reena dili gusto nga himoong paagi sa kinabuhi ang adunay utang. Busa mihukom sila nga dili mogamit ug bisan unsang kard sulod sa lima ka tuig​—gawas sa mga emerhensiya.

Kon mopili ka sa paggamit ug mga kredit kard kini maoy personal nga desisyon. Apan kon buhaton nimo kana, gamita kana nga maampingon. Gamita kana ingong galamiton nga kombenyente. Ug likayi gayod nga madak-an sa mga utang. Ang pagkontrolar sa paggasto pinaagig kredit kard maoy hinungdanong lakang sa pagdumala sa imong mga panalapi nga malamposon. Tagda kon unsa pay imong dugang mahimo.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 7]

Sayon ang paggamit ug mga kredit kard​—hangtod moabot ang mga bayranan