Kakapoy—Usa ka Di-Makitang Lit-ag sa mga Drayber sa Lagyog Biyahe nga Trak

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA ALEMANYA

SAMTANG moaginod ang mga oras, ang makapuol nga yagongyong sa kusgang makina ug ang sinagirit sa 14 ka ligid diha sa dalan magduyog nga magpalisod sa drayber sa trak sa pagpakigbisog batok sa kakapoy. Ang linya sa dalan makita gumikan sa mga dan-ag sa mga suga sa atubangan. Sa kalit lang, ang treyler mokilingkiling; nagsugod na kini sa pagtipas sa dalan.

Pinaagig pagliso sa manibela, gimaniobra sa drayber ang iyang 40-toneladang sakyanan balik sa dalan. Bug-os nga nahigmata, naamgohan niyang wala na siya mahinumdom sa milabayng pipila ka segundo. Siya nag-antos sa kakapoy.a

Si bisan kinsa nga nakigbisog sa kakapoy samtang nagmaneho dali rang makatagpilaw. Kon tagdon ang kasiot sa mga dalan karong adlawa, kana mahimong hilabihan ka peligroso​—bisan sa ubang mga gumagamit sa dalan. Pananglitan, sa Habagatang Aprika, sa tanang nahitabong aksidente nga naglangkit sa bug-at ug kargang mga trak tali sa Enero 1989 ug Marso 1994, kapin sa 35 porsiyento ang gipahinabo sa mga drayber nga nakatagpilaw samtang nagmaneho.

Si Propesor G. Stöcker, usa ka tigdukiduki sa pamatasan sa drayber, nag-ingon diha sa Fahrschule nga magasing Aleman nga ang nag-uswag nga kakapoy motultol sa pagduka ug may mga epekto nga susama nianang gipahinabo sa alkoholikong mga ilimnon. Siyempre, ang iyang komento ikapadapat sa mga drayber sa tanang sakyanan, dili lamang sa mga trak.

Mga Hinungdan sa Kakapoy

Nganong ang mga aksidente nga nalangkit sa kakapoy subsob nga mahitabo, sa dihang sa daghang nasod ang balaod nagsugyot, o bisan nagbaod, sa kinadaghanang oras nga magmaneho ang usa ka drayber sa trak? Sa pagsugod, kinahanglan natong tan-awon ang bug-os nga gidaghanon sa mga oras sa pagtrabaho sa mga drayber sa trak, nga maglakip sa panahon nga gigugol dili lamang sa pagmaneho kondili usab sa pagbuhat sa ubang mga buluhaton. Kining maong mga oras sa pagtrabaho sagad dugay ug dili regular.

Ang kadaghanang drayber sa trak malipay nga makitang matapos ang usa ka trabaho, nga nagpasabot sa pagdala sa mga produkto ngadto sa usa ka kostumer sa bisan unsang matang sa panahon. Ang pagkaepisyente gisukod sa gilay-on sa pagbiyahe ug sa gidalang kargamento. Ang mga oras sa pagtrabaho mahimong molabaw gayod sa kasarangan. Sa Alemanya ang kadaghanang tawo motrabahog menos sa 40 oras sa usa ka semana, apan daghang drayber sa trak ang motrabahog doble niana.

Sa ubang mga nasod susama ang mga kahimtang. Sa Habagatang Aprika gamay ra ang suweldo, busa ang mga drayber mosulay sa pagdugang sa ilang mga kinitaan pinaagi sa pagmanehog dugang mga oras. Ang mga taho gikan sa India nagpakita nga bisag ang mga kompaniya nga tighatod ug baligya magtugot sa mga drayber ug igong panahon sa pagkompleto sa ilang biyahe, daghang drayber sa lagyog biyahe nga trak modugang sa ilang mga kinitaan pinaagig pagdala ug dugang kargamento sa mas daghang mga dapit, nga nagkinahanglan ug dugang oras sa pagmaneho. Nan kinahanglan nilang kunhoran ang ilang pagkatulog aron makabalik sa kompaniya sa untop nga panahon.

Sulod sa Uropanhong Unyon, pinaagi sa paggamit sa kinadaghanang oras nga gitugot sa balaod, ang drayber sa trak makagugol ug 56 ka oras sa pagmaneho sa usa ka semana. Apan sa mosunod nga semana, ang iyang kinadaghanang oras sa pagmaneho gius-osan ngadto sa 34. Ang iyang oras sa pagtrabaho, lakip sa oras nga gigugol sa pagkarga ug pagdiskarga, girekord sa tigmonitor nga himan. Kini nga rekord magpaposible sa pagtino kon kaha ang matag drayber nagsunod sa mga regulasyon.

Ang laing butang nga mag-apektar sa gidaghanon sa panahon nga gigugol sa pagmaneho mao ang panglantaw sa tag-iya. Ang iyang trak naghawas ug dakong kantidad nga gipuhonan aron makaginansiya, kon mahimo sulod sa 24 oras sa usa ka adlaw nga kanunayng may kargamento. Ang kompetisyon taliwala sa mga kompaniya nga tighatod ug baligya nagdako, ug ang mga manedyer nagpit-os sa mga drayber nga moboluntaryo sa pagtrabahog mas tag-as nga mga oras.

Ang kakapoy moresulta kon tagdugay ang mga oras sa pagtrabaho apan usab kon sila magsugod sa dili naandang oras. Pananglitan, sagad magsugod ang trabaho tali sa ala una ug alas kuwatro sa kadlawon. Kana ang oras sa dihang daghan sa mga drayber anaa sa ilang kinaluyahang kahimtang ug hinay kaayo ang ilang konsentrasyon. Ang pagpit-os modako diin ang mga kompaniya nga hatdan naglimite sa ilang pondo nga baligya, nga nagpugos nga ihatod ang ilang mga produkto ‘sa eksaktong panahon.’ Kini nagpasabot nga ang drayber moabot sa puwesto sa kostumer uban ang kargamento sa eksaktong panahon nga gikasabotan. Ang naghuot nga trapiko, daotang panahon, ug mga pag-ayo sa dalan mopahinabog pagkaaberiya nga kinahanglan tingaling bawion sa drayber.

Bisan pa sa mga pagpig-ot sa gidaghanon sa oras nga gitugot sa pagmaneho, ang sulagmang pagsusi sa mga polis nagpakita gihapon ug mga paglapas sa balaod. Sumala sa magasing Polizei Verkehr & Technik, “halos 1 ka drayber sa 8 sa tanang trak, mga bus, ug mga tighatod ug peligroso nga kargamento wala magsunod sa gidaghanon sa oras nga gibaod sa pagmaneho ug pagpahulay.” Sa panahon sa usa ka pagsusi sa trapiko sa Hamburg, ang mga polis nakadiskobre sa usa ka drayber sa trak nga migugol ug 32 ka oras sa pagmaneho sa iyang trak nga walay pagpahulay.

Pag-ila sa Kapeligrohan

Usa ka drayber nga tigbiyaheg lagyong-distansiya kinsa naghatod ug internasyonal nga kargamento sulod sa 30 ka tuig gisukna bahin sa problema sa kakapoy. Siya miingon: “Ang garbo ug sobrang pagsalig magtukmod sa usa ka drayber sa di-pagtagad sa kakapoy. Ingon niana mahitabo ang mga aksidente.” Ang mga timailhan sa kakapoy gilista sa kahon sa panid 22.

Ang pag-ila sa sayong pasidaang mga timailhan sa kakapoy makaluwas ug mga kinabuhi. Ang usa ka pagtuon sa Tinipong Bansa sa National Transportation Safety Board nagbutyag sa makapakurat nga estadistika: Sa 107 ka usag-trak nga mga aksidente, 62 ang nalangkit sa kakapoy. Busa, ang industriya nagpasiugdag dakong importansiya sa pag-ugmad ug teknikal nga mga tabang nga mohatag ug pasidaan sa panahong ang drayber magduka.

Ang usa ka Hapones nga kompaniya nag-ugmad ug usa ka elektronikong sistema ginamit ang usa ka video camera nga mag-obserbar kon unsa ka paspas ang drayber mamilok sa iyang mga mata. Kon daghan kaayo ang dugayng pagpamilok, ang usa ka girekord daan nga tingog magpasidaan kaniya sa iyang peligrosong kahimtang. Ang usa ka kompaniya sa Uropa nagahimog usa ka himan nga mosukod kon unsa ka hapsay nga gimaneho ang sakyanan. Kon mokiling ang sakyanan, ang pasidaan motingog diha sa sakyanan. Apan, taudtaod pa una mahimo ang epektibong mga tabang.

Paglikay sa Kapeligrohan

Ang kakapoy nahimong usa ka wala dapita ug wala abiabihang pasahero sa halos tanang sakyanan. Ang pangutana maoy kon unsaon kini pagwagtang. Ang pipila ka drayber moinom ug daghang ilimnon nga may caffeine, nga makadiskobre lamang nga ang kakapoy nagaapektar gihapon kanila. Ang uban moliso ngadto sa ubang pangpalagsik. Dili na isulti pa, kini naglangkit sa mga risgo sa panglawas. Sa Mexico ang pipila ka drayber mag-usap ug sili (halang kaayong sili) aron magpabiling nagmata.

Sa dili pa mosugod ug sayo, maayong adunay igoigong pagkatulog. Ug, agig prinsipyo, angayng sundon sa usa ang gibaod nga gidaghanon sa oras sa pagmaneho. Sa Habagatang Aprika, ang mga eksperto nagsugyot ug pagpahulay human sa lima ka oras nga pagbiyahe. Sa makapuol nga gitas-on sa dalan, angayng huptan sa drayber ang alisto ug nakapunting nga hunahuna. Ang pipila ka drayber mamati ug radyo o makigsulti sa ubang mga drayber diha sa CB radyo. Usa ka drayber, nga usa sa mga Saksi ni Jehova, mamati sa mga cassette nga may mga tema sa Bibliya, sama sa The Watchtower ug Awake! ug mga teksto sa Bibliya. Ang ubang mga sugyot makita sa kahon niini nga panid.

Ang pagpanapi aron matagan-an ang gastos sa pagkinabuhi nagkaanam ka lisod, busa ang pagkatimbang dili sayon. Ang pipila ka kompaniya o mga manedyer nagpakamenos sa kapeligrohan nga ikahatag sa lit-ag sa kakapoy ngadto sa mga drayber. Nan, ang tanan nga konektado sa negosyo sa paghatod ug mga baligya angayng mahinumdom kon unsa na ang nahibaloan sa pagkakaron bahin sa kakapoy. Dugang pa, ang mga drayber sagad may mapuslanong mga sugyot gikan sa ilang kaugalingong mga kasinatian, nga makatabang sa uban sa pagpakigbisog sa pagduka.

Ang labing maayong paagi sa pagpabiling alisto, siyempre, mao ang paghatag sa nahiangayng ginapangayo sa lawas: Kon nakamatikod ka sa bisan unsang pasidaang mga timailhan, hunong sa sunod nga posibleng kapahulayan ug pahulay. Human niana, atubanga na usab ang hagit sa pagmaneho. Likayi ang pagkahimong biktima sa di-makitang lit-ag sa kakapoy!

[Footnote]

[Kahon sa panid 22]

Pasidaang mga Timailhan nga Nagkinahanglag Dihadihang Aksiyon

• Naghalang ba ang imong mga mata o nagluyloy ang mga tabontabon?

• Naghanduraw ka ba sa mga butang o nakakaplag sa imong kaugalingon nga nagdamgo nga nagmata?

• Nagkahiktin ba ang dalan, nga nagpamaneho kanimo subay sa linya sa tunga sa dalan?

• Nakalimot ka ba sa pipila ka mga bahin sa biyahe?

• Mas lihok ba ang imong paggamit sa manibela ug sa preno kay sa naandan?

Ang pagtubag ug oo sa usa lamang ka pangutana sa itaas nagpasabot nga ikaw nagkinahanglan ug dihadihang pahulay

[Kahon sa panid 23]

Sa Lagyog-Distansiya nga Biyahe

• Katulog ug maayo

• Ayaw pagsalig sa mga pangpalagsik

• Pahulay nga regular, pag-ehersisyo aron makaunat-unat

• Hinumdomi nga ang makapuol nga gitas-on sa dalan ilabinang peligroso

• Ayawg sugod pagbiyahe nga gutom. Bansaya ang imong kaugalingon sa maayong mga batasan sa pagkaon: diyutay ug makapahimsog nga pagkaon

• Inom ug daghang pluwido, apan likayi ang alkoholikong mga ilimnon