Unsay Labing Makaayo sa Bata?
MAGDIBORSIYO o dili? Kana usa ka dakong pangutana sa mga kaisipan sa daghang dili-malipayon nga mga magtiayon. Daghang katuigan kanhi ang diborsiyo giyam-iran, ug sinaway kaayo, tungod sa moral ug relihiyosong mga hinungdan. Ug ang dili-malipayong mga ginikanan nga kasado sagad mag-ipon tungod sa mga anak. Ugaling, ang mga sukdanan niining kalibotana dako nag kausaban sa dili pa dugayng kapanahonan. Karong adlawa ang diborsiyo dinawat na pag-ayo.
Apan, bisan pag gidawat na ang diborsiyo, ang mas daghang ginikanan, mga huwes, mga batid sa tawhanong katilingban, ug uban pa nagpahayag ug kabalaka bahin sa daotang mga epekto sa diborsiyo nganha sa mga bata. Mabatian karon ang mas daghang pasidaan. Ang nagkadaghang ebidensiya nagpadayag nga ang diborsiyo mahimong adunay daotang epekto diha sa usa ka bata. Ang mga ginikanan giawhag nga hunahunaon ang mga resulta sa diborsiyo nganha kanila mismo ug sa ilang mga anak. Ang sosyologong si Sara McLanahan, sa Princeton University, nagpahayag nga “tali sa dos-tersiya ug tres-kuwarto sa mga pamilyang magdiborsiyo angayng mogahin ug dugang panahon ug pagpalandong kon sila ba naghimo sa matarong nga butang.”
Ang bag-ong mga pagtuon nagpadayag nga ang mga anak sa nagdiborsiyong mga ginikanan mas mameligro sa pagmabdos samtang tin-edyer pa, paghunong sa eskuyla, depresyon, diborsiyo sa ila mismong mga kaminyoon, ug pagkahimong mga tigdawat sa hinabang sa gobyerno. Sa Kasadpang kalibotan, 1 sa 6 ka anak maapektahan sa diborsiyo. Ang historyanong si Mary Ann Mason, diha sa iyang libro bahin sa katungod sa pag-atiman sa bata sa Tinipong Bansa, miingon: “Ang usa ka batang natawo sa 1990 may mga 50 porsiyentong purohan nga mailalom sa hurisdiksiyon sa korte diha sa kasong naglangkit kon hain ug kang kinsa ang bata mopuyo.”
Ikasubo, ang panag-away dili kanunayng matapos sa pagdiborsiyo, kay ang mga ginikanan mahimong magpadayon sa panagsangka diha sa mga korte bahin sa katungod sa pag-atiman ug sa mga katungod nga mogugol ug panahon kauban sa mga anak, nga maghatag ug dugang kalisdanan sa ilang mga anak. Kining emosyonal kaayong mga harongay diha sa mabatokong palibot sa korte motigi sa kamaunongon sa mga bata ngadto sa ilang mga ginikanan ug sagad magpabati kanila sa kawalay-mahimo ug kahadlok.
Usa ka magtatambag bahin sa pamilya miingon: “Ang diborsiyo dili makaluwas sa mga anak. Kini makaluwas usahay sa mga hamtong.” Ang tinuod mao nga pinaagi sa diborsiyo, ang mga ginikanan tingali magsulbad sa ilang lisod nga mga suliran, apan sa samang panahon, sila makadaot sa ilang mga anak, kinsa tingali magkinabuhi sa nahibilin nilang kinabuhi nga manlimbasog sa pagsumpo sa kadaot.
Mga Kapilian Bahin sa Katungod sa Pag-atiman sa Anak
Tungod sa pagkontrahay ug emosyonal nga kabug-at sa pagkabulag sa magtiayon, tuman ka lisod nga makigsabot bahin sa kon kinsay adunay umaabot nga katungod sa pag-atiman sa mga anak sa malinawon ug makataronganong paagi. Aron makunhoran ang konprontasyon sa mga ginikanan ug malikayan ang buruka, ang pipila ka hurisdiksiyon nagtanyag ug kapaingnang paagi nga masulbad ang mga panagbingkil, sama sa gawas-korte nga paghusay pinaagig tigpataliwala.
Kon maayong pagkadumala, ang paghusay pinaagig tigpataliwala motugot sa mga ginikanan sa pagkab-ot ug usa ka kasabotan inay itugyan sa usa ka huwes ang mga desisyon kon asa ibutang ang mga anak. Kon dili posible ang paghusay pinaagig tigpataliwala, ang mga ginikanan tingali makahimog usa ka kahikayan alang sa katungod sa pag-atiman ug pagduaw pinaagi sa ilang mga abogado. Sa dihang magkasabot ang mga ginikanan ug ikasulat kana, ang huwes makapirmag usa ka mandamento nga naundan sa ilang mga gusto.
Sa dihang ang mga ginikanan dili magkauyon bahin sa usa ka kahikayan sa katungod sa pag-atiman, ang legal nga sistema sa kadaghanang mga nasod mohatag ug paagi sa paninguha nga masegurong gipanalipdan ang kaayohan sa mga bata. Ang pangunang kabalak-an sa huwes mao unya ang mga bata, dili ang mga ginikanan. Tagdon sa huwes ang daghang nalangkit nga mga butang, sama sa gusto sa mga ginikanan, relasyon sa bata nganha sa matag ginikanan, mga gusto sa anak, ug katakos sa matag ginikanan nga ihatag ang adlaw-adlawng pag-atiman. Unya tinoon sa huwes kon asa ug uban ni kinsa mopuyo ang bata ingon man kon unsaon paghimo sa mga ginikanan ang hinungdanong mga desisyon bahin sa kaugmaon sa bata.
Sa kahikayang usa ra ang may-katungod sa pag-atiman, ang usa ka ginikanan mahimong makabaton ug awtoridad sa paghimog mga desisyon. Sa kahikayang duha ang may-katungod, ang duha ka ginikanan kinahanglang magkauyon bahin sa hinungdanong mga desisyon, sama sa pag-atiman sa panglawas ug edukasyon sa bata.
Mga Gumonhap nga Tingali Atubangon
Kon nag-atubang ug buruka bahin sa katungod sa pag-atiman sa bata, ang mga ginikanang mga Saksi ni Jehova kinahanglang maghunahuna usab kon unsay labing makaayo sa espirituwalidad sa mga anak. Pananglitan, unsa man kon ang dili-Saksing ginikanan supak sa binase-sa-Bibliya nga pagbansay alang sa mga anak? O unsa man kon ang dili-Saksing ginikanan napalagpot gikan sa Kristohanong kongregasyon?
Tungod niining mga kahimtanga ang paghimog desisyon mahimong mas komplikado alang sa Kristohanong mga ginikanan. Buot nilang molihok nga maalamon ug makataronganon, ug buot usab nilang mahuptan ang maayong tanlag atubangan ni Jehova samtang mainampoon nilang hunahunaon ang kaayohan sa mga anak.
Sa mosunod nga mga artikulo, susihon nato ang mga pangutanang sama niini: Sa paghukom kon kinsay may katungod sa pag-atiman sa mga anak, unsay pag-isip sa balaod bahin sa relihiyon? Sa unsang paagi malamposon nakong masagubang ang hagit sa usa ka kaso bahin sa katungod sa pag-atiman sa anak? Unsaon nako pagsagubang ang pagkawala sa katungod sa pag-atiman sa akong mga anak? Unsaon nako pag-isip ang kasabotan sa magkaubang may-katungod uban sa napalagpot nga ginikanan?