Gikan sa Gamay nga Isla Ngadto sa Puliki nga Erport
Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Hong Kong
“LAGMIT gayod nga natumba na nato ang mga antena sa TV diha sa mga atop!” misinggit ang nakurat nga pasahero sa dihang milantaw siya gikan sa bentana sa iyang gisakyang ayroplano samtang kini mitugpa sa Kai Tak International Airport sa Hong Kong. Sa ubos, ang usa ka babaye nga nanghayhay diha sa atop sa iyang gipuy-ang tinukod sa haduol nga Kowloon City mikulismaot, nga nabungog sa dihang ang ayroplano nagdahunog sa ibabaw niya.
“Ang suliran mao ang kabukiran,” matod ni John, usa ka piloto nga nakamaniobra nianang peligrosong paglanding sa makadaghan. “Kon molanding kami gikan sa amihanan-kasadpan, kini nagpasabot ug makuyaw nga pagliko sa dili pa makaabot sa tugpahanan. Ang kabukiran may bahin usab sa peligrosong kusog nga paghuros sa hangin paubos, nga among gitawag ug wind shear.”
Alang sa nerbiyosong mga pasahero, sa mga piloto, ug ilabina sa mga tawo sa Kowloon City, ang adlaw sa dihang kataposang milupad ang ayroplano sa Kai Tak gipaabot pag-ayo. Ug miabot kanang adlawa, kay niadtong Hulyo 1998, ang Hong Kong misugod paggamit sa bag-ong erport.
Usa ka Erport Diha sa Isla
Sa katuigang 1980, ang erport sa Kai Tak napuno na. Sanglit walay posibilidad nga mapadak-an pa, gipangita ang usa ka dapit alang sa usa ka bag-ong erport. Apan ang Hong Kong walay magamit nga patag nga yuta nga may igong gidak-on alang sa erport. Gawas pa, ang mga tawo dili gusto ug saba nga erport diha sa duol nila. Ang solusyon? Ang Chek Lap Kok, usa ka gamayng isla nga nahimutang sa amihanang bahin sa Lantau, usa ka dako, apan halos walay mga tinukod, nga isla. Kini maoy damgo sa usa ka sibil nga inhenyero nga natinuod.
Aron matukod ang erport kinahanglang patagon ang gamay nga isla ug ang mas gamayng isla sa duol ug abonohan ang mga siyam ug tunga ka kilometro kuwadradong dagat. Aron makonektar ang erport ngadto sa siyudad sa Hong Kong, gitukod ang usa ka 34-kilometros nga riles ug usa ka haywey alang sa tulin nga mga sakyanan, nga motabok sa mga isla ug mga dulho, nga motadlas sa siyudad sa Kowloon, ug motabok sa Pantalan sa Victoria. Kini, sa baylo, nagpasabot ug pagtukod ug mga taytayan, mga tunel, ug mga taytayan nga kaagian ug tren. Kining tanan naghimo niini nga usa sa kinadak-ang mga proyekto sa pagpanukod nga nahimo sukad.
Talagsaong mga Taytayan Alang sa Pagtaboktabok sa mga Isla
Linibong tawo ang mangadto sa Bag-ong mga Teritoryo sa Hong Kong aron makita ang nahimong ilado-sa-kalibotan nga timailhan, ang Lantau Link, nga nagsumpay sa Lantau Island sa dakong yuta. Gilangkoban kini sa binantingag-kable nga taytayan nga nagsumpay sa Lantau Island sa gamayng Ma Wan Island, usa ka taytayan nga kaagian ug tren ibabaw sa Ma Wan, ug usa ka binitay nga taytayan nga dunay kinadak-ang gisangkaron nga 1,377 ka metros, nga nagsumpay sa Ma Wan Island sa ikatulong isla, ang Tsing Yi. Kining duha ka andanang mga taytayan nalakip sa kinatas-an sa matang niini sa kalibotan, nga kaagian sa trapiko sa ibabaw nga andana ug usa ka riles ug duha ka agianan sa trapiko sa pinarilang ubos nga andana.
Ang mga kable nga nagsuportar sa binitay nga taytayan morag huyang tan-awon sa layo. Ang usa maghunahuna kon husto ba ang pagbalanse sa mga inhenyero o kon ang taytayan mahugno ba ngadto sa tubig. Apan, ang pagtan-aw niana sa duol nagpakita nga ang mga kable dili gayod huyang. Ang 1.1 metros-kabaga nga mga kable dunay 160,000 kilometros nga alambre, nga igong makaliyok sa yuta ug kaupat. Ang mga kable kinahanglang ingon niana ka baga tungod kay kinahanglang suportahan niini ang 95 ka ginamang daan sa pabrika nga 500-toneladang mga bloke nga naglangkob sa taytayan. Sa dihang nakompleto na ang mga kable, ang ginamang daan sa pabrika nga mga bloke gikarga sa lantsa paingon sa maong dapit ug gibutad ngadto sa itaas gikan sa lantsa.
Ang mga molupyo sa duol nalingawng nagtan-aw sa pagtukod sa mga torre nga nagsuportar sa mga kableng nagbitay sa taytayan. Ang mga torre nag-anam ka habog nga walay gigamit nga mga damba nga kasagarang nalangkit sa mga proyekto sa pagpanukod. Ang mga manunukod naggamit sa paagi nga gitawag ug slipforming. Niining paagiha ang mga porma, o mabalhinbalhing mga porma, nga niana ibubo ang semento anamon pag-isa nga dili na kinahanglang bungkagon ug tukoron pag-usab sa matag hugna. Naggamit niining bag-ong paagi, ang mga manunukod nakapatindog ug usa ka 190 metros nga torre sa taytayan sa tulo lamang ka bulan.
Ang Hong Kong nahimutang sa agianan sa bagyo. Unsay epekto sa kusog nga hangin sa pagtabok? Niadtong 1940 ang orihinal nga Tacoma Narrows Bridge, sa Washington, T.B.A., nalumpag sa dihang ang 68-kilometros-kada-oras nga hangin naggusbat niini nga daw hinimo kini sa kawayan. Ang disenyo sa taytayan miarang-arang na pag-ayo sukad niadto. Kining bag-ong mga taytayan gidisenyo ug gisulayan aron makasugakod sa paghuros sa hangin sa gikusgong 300 kilometros kada oras.
Gikan sa Erport Ngadto sa Siyudad Sulod sa 23 Minutos!
Mas daling moadto sa Hong Kong Island mismo gikan sa bag-ong erport kay sa unang erport sa Kai Tak, bisan tuod kapin sa upat ka pilo ang gilay-on. Ngano man? Ang mga tren modagan ug 135 kilometros kada oras paingon sa sentro sa pamatigayon sa Hong Kong, nga haom nga gitawag ug Central. Una, anaa ang maanindot nga talan-awon sa umaw nga kabukiran sa Lantau. Unya, human makatabok ug mga isla ang tren paingon sa dakong yuta, kini mohaguros agi sa kinadak-ang pantalan sa kalibotan sa Kwai Chung. Tulo ka milya saylo niana, kini moagi sa Mong Kok, ang pinuy-anan sa 170,000 ka tawo. Unya, mopadayon kini ngadto sa sentro sa mga turista, ang Tsim Sha Tsui, ug ngadto sa usa ka tunel ilalom sa dunggoanan, nga agian sa tren paingon sa terminal diha sa Central sulod sa 23 minutos lamang human sa pagbiya sa erport!
Usa ka Erport Alang sa Umaabot
Niadtong Disyembre 1992, ang Chek Lap Kok maoy 302 ektaryas nga batoong isla. Pagka-Hunyo 1995, kini maoy 1,248 ektaryas nga patag alang sa bag-ong erport, ug ang yuta sa Hong Kong midako ug duolan sa 1 ka porsiyento. Samtang ang orihinal nga isla gipatag pinaagig 44,000 toneladang puwersadong eksplosibo, ang usa ka dakong pundok sa mga barkong ighahabwa nagbubo diha sa isla ug balas nga gikan sa ilawom sa dagat. Sa kinapungkayan sa panahon sa pagtukod, kapin sa duha ka ektarya sa dagat ang giabonohan kada adlaw. Sa aberids, napulo ka toneladang iabono nga materyal ang gibalhinbalhin matag segundo sulod sa enterong 31 ka bulan. Pagpamiya sa mga kontraktor nga nag-abono sa dagat, ang uban nagsugod pagtukod sa erport mismo.
Si Steve, kinsa nalangkit pag-ayo sa proyekto, mihatag ug pipila ka makaiikag nga punto: “Ang presenteng-adlawng dagkong mga jet makaguba sa dili-lig-ong pagkahimo nga tugpahanan. Busa, ang dagkong mga pison gigamit aron sa pagpabantok sa balas una ibubo ang aspalto. Gibanabana nga sa nabantok na niining mga pison ang unang tugpahanan ug parkinganan sa ayroplano, kini nakakobre na sa gilay-on nga 192,000 kilometros, nga katumbas sa lima ka pilo sa gilay-on palibot sa kalibotan.
“Ang among kompaniya may kontrata alang sa terminal; among gitukod ug gipatindog ang puthaw nga mga katsaw. Kini mitimbang ug hangtod sa 150 tonelada ang matag usa. Migamit kami ug usa ka dakong makinang igpanakwat aron sakwaton kini ngadto sa daghag-ligid nga mga treyler nga nagdala niana ngadto sa terminal sa gikusgon nga 2 kilometros kada oras.”
Kini nga terminal dili samag-kahon nga konkretong tinukod. Hinunoa, gihatagag importansiya ang hayag ug hayahay nga palibot nga makapahimuot sa mga trabahador sa erport ug sa mga pasahero usab. Gawas pa niana, ang erport gidisenyo aron madala dayon ang mga pasahero sa ilang mga destinasyon nga diyutay ra ang kalangan. Ang mga pasahero mahimong mapalingkod na sa ayroplano 30 minutos human moabot sa check-in counter. Aron mas sayon ang paglihoklihok, ang usa ka walay-drayber nga tren kasakyan aron dalhon ang mga pasahero gikan sa usa ka tumoy sa terminal ngadto sa pikas tumoy. Dugang pa, ang 2.8 kilometros nga nagalihok nga mga agianan nagpasayon pag-ayo sa panglihoklihok sa mga luyahon.
Si Steve mipadayon: “Pagkadakong kausaban gikan sa Kai Tak, nga may kapin sa 27 ka milyong pasahero nga miagi niana sa 1995! Ang bag-ong erport makaatiman ug 35 ka milyong pasahero ug tulo ka milyong toneladang kargamento kada tuig. Ngadtongadto makaatiman kini ug 87 ka milyong pasahero ug siyam ka milyong toneladang kargamento!”
Ang Hong Kong dakog puhonan niining proyektoha—mga $20 bilyones, o mga $3,300 alang sa matag usa sa 6.3 ka milyong molupyo sa Hong Kong. Gidahom nga ang erport sa Chek Lap Kok motabang sa Hong Kong sa pagmentinar sa presenteng kauswagan niini. Mahitabo man kini o dili, usa ka butang ang ikagarantiya: Ang paglanding sa Hong Kong magpadayong usa ka dili-hikalimtang kasinatian.
[Mapa sa panid 12]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Airport Railway Expressway
Erport sa Chek Lap Kok
Lantau Island
North Lantau Expressway
Lantau Link
Kap Shui Mun Bridge
Tsing Ma Bridge
West Kowloon Expressway
Kowloon
Erport sa Kai Tak
Hong Kong Island
[Hulagway sa panid 13]
Pagtukod sa Tsing Ma Bridge
[Picture Credit Line sa panid 11]
New Airport Projects Co-ordination Office