Pagkawalay Kasegurohan—Usa ka Globonhong Sakit
MAY mga panahon ba nga bation mo nga ang imong kinabuhi ug paagi sa kinabuhi peligrong madaot ug walay kasegurohan? Wala ka mag-inusara. Milyonmilyong tawo ang mibati ug sama niana. Wala mapugngi sa nasodnon, relihiyoso, o sosyal nga mga babag, ang pagkawalay-kasegurohan mikuyanap samag sakit, nga nag-apektar sa mga tawo gikan sa Moscow ngadto sa Manhattan.
Kon ang atong kinabuhi walay kasegurohan, kita, sumala sa usa ka diksiyonaryo, “hasolon sa kahadlok ug kabalaka.” Ang kabalaka maoy usa ka emosyonal nga palas-anon nga mopatunghag kapit-os, nga makadaot sa atong panglawas. Apan nganong mobati man kita ug kabalaka ug pagkawalay-kasegurohan?
Mga Kabalaka sa Uropa
Sulod sa European Union (EU), 1 ka tawo sa 6 nagkinabuhi nga sobra ka kabos, 18 milyones walay trabaho, ug dili-maisip pang uban nagkinabuhi sa kahadlok nga mawad-an sa ilang mga trabaho. Diha sa daghang kayutaan sa EU, ang mga ginikanan nalisang sa kadaot nga mahitabo sa ilang mga anak nga himoon sa mga tawong maulagon ug mga bata. Sa usa ka nasod sa EU, 2 ka tawo gikan sa 3 nabalaka sa hulga sa krimen. Ang ubang mga molupyo sa EU mibati ug nagdugang nga kakulba tungod sa bandalismo, terorismo, ug polusyon.
Ang kinabuhi ug panginabuhi nameligro dili lamang tungod sa maong abnormalidad sa katilingban kondili tungod usab sa kinaiyanhong mga katalagman. Pananglitan, sa 1997 ug 1998, ang pagbunok sa mga ulan, mga pagdahili sa lapok, ug dagkong mga alimpulos nagdaot sa mga lugar sa Tinipong Bansa. Niadtong 1997, gibahaan ang Sentral nga Uropa sa dihang miapaw ang mga tubig sa mga subang Oder ug Neisse. Sumala pa sa senemanang Polityka sa Polandia, gilunopan ang dagkong kaumahan, maingon man ang 86 ka siyudad ug mga lungsod ug mga 900 ka balangay. Duolan sa 50,000 ka panimalay ang napildihan sa ilang mga pananom, ug halos 50 ka tawo ang napildihan sa ilang mga kinabuhi. Ug ang mga pagdahili sa mga lapok sa unang bahin sa 1998 nakapatay ug daghan sa habagatang Italya.
Butang May Kalabotan sa Personal nga Kasegurohan
Apan dili ba gipasaligan man kita nga ang kinabuhi mas may kasegurohan kay sa kahimtang niini sa napulo ka tuig nga milabay? Dili ba ang kataposan sa Bugnawng Gubat nagpasabot ug pagkunhod sa puwersa militar? Oo, ang nasodnong kasegurohan tingali miuswag. Apan, ang personal nga kasegurohan maapektohan sa mahitabo diha sa balay ug sa dalan. Kon mawad-an kita ug trabaho o kon magduda kita nga adunay kawatan o tawong maulagon-ug-bata nga nagpahipi sa gawas, nan bisag unsa pa ka daghan sa mga hinagiban nga gipangbungkag, kita mobatig kabalaka ug pagkawalay-kasegurohan.
Sa unsang paagi gisagubang sa ubang mga tawo ang kawalay-katinoan sa kinabuhi? Labawng hinungdanon, aduna bay paagi sa paghimo sa kinabuhi sa matag usa—apil na ang imoha—nga may kasegurohan sa dayon? Kining mga puntoha pagahisgotan sa mosunod nga duha ka artikulo.
[Picture Credit Line sa panid 3]
UN PHOTO 186705/J. Isaac
[Picture Credit Line sa panid 3]
Letrato sa FAO/B. Imevbore