Ang mga Altaiko—Katawhan nga Among Nakat-onan sa Paghigugma
Sulod sa miaging siglo, ang Ruso Ortodoksong pari nga si Archimandrite Makarios naghubad sa “Daang Testamento” sa Bibliya ngadto sa Ruso. Apan, una pa sa pagbuhat niana, siya gisugo sa sinodo sa simbahan nga ipasinati ang mga Altaiko sa Kristiyanidad. Kinsa kining mga Altaiko? Diin sila magpuyo? Unsa man ang ilang paagi sa kinabuhi?
ANG usa sa distritong mga kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova nga gihimo sa Rusya sa miaging Hulyo gitambongan sa mga 40 ka Altaiko. Kadto nahitabo sa Barnaul, ang labing dakong siyudad sa Altay Kray sa Rusya. May mitambong sa kombensiyon nga 1,730. Aron sa pagtambong niining tulo ka adlaw nga panagkatigom, ako miadto sakay sa ayroplano uban sa mga higala nga taga-St. Petersburg, nga duolag 6,500 kilometros nga biyahe.
Sulod sa among pipila ka adlaw nga pag-estar sa Barnaul, kami nakaila ug nakakat-on sa paghigugma pag-ayo sa mga Altaiko nga among nahimamat. Kami ilabinang natandog sa dihang among nasayran nga daghan kanila ang mipanaw sakay sa bus sa halos 650 kilometros latas sa kadalanan sa bukid ug nga bisag may usa ka batong nahulog nga nakabuak sa salamin sa atubangan sa ilang bus, wala gayod sila maghunahuna nga mobalik sa agi. Sa pagkasayod bahin sa ilang lugar ug kultura, kami naikag sa pagduaw kanila diha sa ilang mga balay ug mga balangay. Busa human sa kombensiyon, among gihimo ang makapahinam nga panaw nga kapin sa 1,500 kilometros latas sa yuta sa mga Altaiko.
Ilang Yuta ug Relihiyon
Kadaghanan sa duolag 70,000 ka Altaiko, ang unang mga molupyo sa dapit, nanimuyo sa bukirong mga lugar dili layo sa mga utlanan sa Kazakhstan, Tsina, ug Mongolia. Among nakita ang talan-awon didto nga makapahingangha—matahom ug bukiron, uban ang samag-kristal ka tin-aw nga mga suba ug dagayang kabulakan. Ang mga lumad mangalot ug lainlaing mga gamot nga gikan niana sila maghimog lamian nga nangalimyong tsa. Ganahan usab silang mokaon ug mga liso sa pino.
Ang pipila sa mga Altaiko nanag-iyag mga umahan. Usa ka Saksi miingon nga siya ug ang iyang mga paryente adunay 75 ka buok baka ug 80 ka karnero. Ilang ibaligya ang karne, ug ilang pabayloan ang balhibo sa karnero sa harina ug asukar. Ang lain pang Kristohanong babaye misugilon kanako nga nagbaligya siyag upat ka laking karnero aron siya ug ang iyang anak babaye makatambong sa kombensiyon. Lain pang pito ka tawo ang mikuyog kaniya, nga iyang gidumalahag mga pagtuon sa Bibliya! Didto sa kombensiyon usa kanila miingon kanako: “Kami aduna lamay usa ka dalan sa kinabuhi—ang iya sa Diyos nga dalan.”
Bisan pag kini maoy usa ka hilit nga dapit nga may makapahinganghang katahom—ang mga bisita nagngalan niini nga laing Swiss Alps—dakog kabag-ohan ang kinabuhi bisan dinhi. Usa ka tigulang nga lalaki miingon kanamo: “Kon may moingon daghang katuigan sa miagi nga kinahanglang akong kandadohan ang akong yurt [linginon ug atop nga balay] una pa matulog, ako dili motuo kaniya. Apan karon ako ning ginahimo kada gabii.” Kining ‘makuyaw nga mga panahon’ nakapalihok sa daghan sa pagsusi sa mga tagna sa Bibliya.—2 Timoteo 3:1-5.
Ang mga Altaiko sa kinatibuk-an magarbohon sa ilang karaang mga tradisyon ug paagi sa pagsimba. Ang kadaghanan nagtuo sa mga espiritu diha sa suba ug bukid—alang kanila ang usa ka bukid maoy simbolo sa ilang mga diyos. Nagsimba usab sila ug mga hayop, nga nagdibuho pa gani ug usa ka koneho diha sa puting panapton ug nagbitay niana diha sa bungbong sa ilang yurt. Inig-abot sa unang kilat ug dalugdog sa panahon sa ting-ulan, maghimo silag rituwal atubangan sa imahen sa koneho, nga magwisik niana ug tsa, gatas, o alkoholikong ilimnon nga ginganlag arrack. Apan ilabinang ilang gisimba ang ilang gituohan nga mga espiritu sa mga patay.
Ang mga pangulo sa ilang relihiyon ginganlan ug mga shaman. Panahon sa tingpamulak ug tinghunlak, ang mga shaman maghimog mga rituwal diha sa ‘balaang mga dapit’ diha sa mga taluktok sa kabukiran o diha sa mga bakilid. Panahon sa maong mga rituwal ang mga shaman maghigot ug puti nga mga tinabas nga panapton diha sa mga sanga sa kahoy, nga magbilikis niini diha sa daghang kahoy. Sila nagtuo nga ang mga espiritu sa bukid mahimuot kon ilang buhaton kini ug nga ang mga espiritu manalipod kanila gikan sa mga aksidente samtang magbiyahe.
Ang mga Epekto sa Espiritismo
Hinunoa, ang akong mga higala ug ako nakadayeg pag-ayo sa mga tawo ug sa ilang mainitong kasinsero. Among nahimamat si Svetlana ug ang iyang anak babayeng si Tulunai sa Barnaul ug dayon natagamtam ang ilang kamaabiabihon didto sa Ustʹ-Kan, usa ka balangay nga may 3,000 ka tawo. Si Svetlana gimatuto sa iyang apohang-babaye sumala sa lokal nga mga tradisyon ug sa suod nga pakig-uban sa mga shaman. Sa pagkatinuod, si Svetlana nakakat-on sa pagpakigkomunikar uban sa gituohang mga espiritu sa patay. Ingong resulta sa iyang linaing kahibalo, si Svetlana nakabatog posisyon sa awtoridad, nga iyang gikalipayan.
Apan, nagsugod siya sa pagkasinatig daghang suliran. “Gisakit ako sa mga demonyo,” siya miingon kanako. “Wala koy maayong kinatulgan sa magabii.” Usahay, anaa siya sa samag-gilamat nga kahimtang. “Usa ka higayon niana,” siya misaysay, “nakita ko ang akong unom-ka-bulan nga anak babaye nga si Tulunai nga morag usa ka baktin nga nagkamang paingon kanako. Gusto nako kining luokon. Apan si Tulunai misugod sa paghilak ug kusog. Ako nalisang sa dihang ako naulian sa maayong panimuot ug nakaamgo nga diriyot ko nang mapatay ang akong anak babaye.” Si Svetlana nagsugod sa paghunahuna kon kinsa man gayod kaha kining mga espirituha.
Dayon sa 1991 usa ka babayeng Altaiko nagdala ug literatura sa Bibliya nga gipatik sa mga Saksi ni Jehova ngadto sa Ustʹ-Kan. Sa matag higayon nga si Svetlana mosugod pagbasa sa brosyur nga “Tan-awa! Ginabag-o Ko ang Tanang Butang,” mosugod siya sa pagkatulog. “Ako moagik-ik,” matod niya, “ug moingon nga ang mga Saksi naghatag kanakog butang nga mas maayo kay sa pangpakatulog nga tabletas.” Apan diha gihapon siyay makatugaw nga mga panan-awon sa magabii ug busa militok ug sinserong pag-ampo: “Jehova, kon ikaw gamhanan kaayo, palihog tabangi ako nga mawagtang kining makalilisang nga mga damgo.” Sulod sa pipila ka segundo, ang tanan naayo ra ug siya mibating normal.
Si Svetlana misugod sa pag-ampo una pa matulog sa gabii, ug sa iyang katingala dali ra siyang makatulog. “Dili katuohang makatulog ako sama sa usa ka normal nga tawo,” siya miingon. Nakahukom siya nga magtininuod sa pagtuon sa Bibliya uban sa tabang sa mga publikasyon sa Watch Tower Society, ug sa 1992 iyang gipasimbolohan ang iyang dedikasyon kang Jehova nga Diyos pinaagi sa pagpabawtismo sa tubig. “Ako nakakat-on nga kon ikaw bug-os nga mosalig kang Jehova, walay bisan unsa nga imposible,” iya akong giingnan.—Filipos 4:13.
Kristohanong Pagsimba Milambo
Sa pagka-1993 usa ka kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova ang natukod sa Ustʹ-Kan, ug mga 70 ka tawo ang nagtambongan sa mga tigom didto. Sa Abril 1998, 120 ang mitambong sa Memoryal sa kamatayon ni Kristo. Ang balangay sa Yakonur, pipila ka kilometro sa amihanan sa Ustʹ-Kan, sa usa ka panahon giisip nga maoy sentro sa shamanismo. Apan ang usa ka lalaking ginganlag Shamyt miingon nga sa dihang ang mga Saksi misugod sa pagsangyaw didto, ang gahom sa mga shaman nagsugod sa pagkawala. Usa ka grupo sa mga Saksi ang aktibo niining balangaya karon, ug daghang tawo ang nagpakitag interes sa Bibliya.
Sa balangay sa Chagan-Uzun, nga nahimutang sa mga 90 kilometros gikan sa utlanan sa Mongolia, gikaingon nga kadaghanan sa mga 500 ka molupyo nagbasa sa atong mga publikasyon. Ug sa Gorno-Altaysk, ang kaulohan sa Republika sa Altay, adunay duha ka kongregasyon nga gilangkoban sa 160 ka Saksi.
Apan, sayo sa 1994 daghang Saksi, lakip niadtong taga-Ustʹ-Kan, gipaatubang sa korte sa Gorno-Altaysk. Sila gisumbong nianang mangilngig nga mga sala sama sa paghalad ug bata. Tungod sa pagsupak, ang pipila ka Saksi gipapahawa gikan sa ilang mga trabaho ug gihinginlan gikan sa Altay. Apan sa ngadtongadto napamatud-ang bakak ang mga sumbong batok sa mga Saksi. Busa, sa Mayo 1994, ang departamento sa hustisya sa Republika sa Altay legal nga nagrehistro sa komunidad sa mga Saksi ni Jehova sa Gorno-Altaysk. Karon ang mga Saksi ug ang ilang literatura sa Bibliya ilado sa tibuok Altay.
Pagpakig-ambit Diha sa Ministeryo
Sa among pagduaw sa Ustʹ-Kan, nakapakig-ambit kami uban sa lokal nga mga Saksi diha sa ilang publikong ministeryo. Sa pagkatinuod, nabalita nga may umaabot nga mga bisita. Busa sa pagkakita kanamong nagsangyaw, usa ka tigtaho alang sa lokal nga mantalaan miduol sa among grupo ug miingon: “Akong nadunggan nga may importanteng mga tawo ang moduaw niining dapita. Unsaon man nako pagkontak kanila?”
Pagkadako sa iyang katingala sa dihang kami gipaila nga mao ang gikaingong importanteng mga tawo! Siya nahibulong nga kami nakigduyog sa lumad nga mga tawo nga nagduaw sa mga panimalay sa iyang mga silingan. Sa among panaghisgot uban kaniya, siya miingon: “Akong nasabot nga walay mga amo sa inyong taliwala. Kamo maoy ordinaryong mga tawo lamang nga wala mag-isip sa inyong kaugalingon nga espesyal. Talagsaon kaayo kini! Kamo maoy tinuod nga mga Kristohanon, ug nakaangay ako sa inyong gihimo.”
Ang among duaw dali ra kaayong nahuman. Sa migikan kami, ang among mga higala nanghilak. Sila nanindog nga nagdip-igay, nga nagpormag usa ka buhing koral. Kini maoy usa ka tradisyonal nga panamilit sa mga Altaiko alang sa ilang minahal kaayong mga higala. Sa pipila ka adlaw nga kami uban kanila, among naugmad ang lalom nga pagbati sa usag usa. Kami nahimong tinuod nga mga higala. Ngano? Tungod kay ang usa nga naghiusa kanamo mao si Jehova, ang walay-pinalabing Diyos.—Buhat 10:34.
Sa Among Pagbalik
Sa among panaw balik sa Barnaul, kami mihunong sa usa ka tindahan diha sa gamayng balangay sa bukid. Ang tindera, nga nag-inusara, puwerteng lipaya sa pagkakita kanamo. Human sa among paghimamatay, ako misukna: “Nakadungog ka na ba sa ngalang Makarios?”
“Wala, wala koy nadunggan,” siya mitubag, human ang paghunahuna sa makadiyot.
Busa akong gipakita kaniya ang usa ka kopya sa Makarios nga hubad sa Bibliya ug misaysay: “Dinhi sa lugar sa Altay, sa miaging siglo, gihimo ni Makarios kini nga hubad.” Dayon, akong gihatag kaniya ang Bibliya isip usa ka gasa.
Samtang kami nagpadayon sa paglantaw sa palibot, ang babaye nagsugod dayon sa pagbasa niini. Sa kalit lang, among namatikdan ang kidlap sa paglaom diha sa mga mata sa babaye. Sa dihang kami mibiya, kami iyang giingnan nga siya adunay daghang higala ug mga paryente nga interesado sa Bibliya. Busa una pa kami manamilit sa kataposang higayon, amo siyang gibinlan ug ubay-ubay nga literatura sa Bibliya.
Pagkamagantihon ang pagkahibalo nga bisan tuod duna nay kapin sa 150 ka tuig sukad nga si Makarios nagpuyo uban sa mga Altaiko ug nagsulat sa iyang hubad sa Bibliya, daghang Altaiko ang nakabaton ug kaayohan gikan niana nga Bibliya karon!—Tinampo.
[Mapa sa panid 17]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
RUSYA
Altay
Gorno-Altay
Kazakhstan
Tsina
Mongolia
[Hulagway sa panid 16, 17]
Mga Altaiko diha sa kombensiyon sa Barnaul
[Mga hulagway sa panid 16, 17]
Talan-awon sa Altay
[Hulagway sa panid 17]
Daghan ang nagtuo nga kining mga tinabas nga panapton manalipod sa mga magpapanaw
[Mga hulagway sa panid 18]
Pagsangyaw sa Ustʹ-Kan
[Hulagway sa panid 18]
Si Svetlana ug ang iyang anak babaye
[Hulagway sa panid 19]
Makarios nga Bibliya