Ang Diyos Nahimong Among Magtatabang

SUMALA SA GIASOY NI FRANCISCO COANA

“Kon dili ka motuman sa mga awtoridad, ikaw pagapatyon!” nagpasidaan ang akong igsoong lalaki.

“Mas maayo pa kana kay sa pagkinabuhi ilalom niining makalilisang nga mga kahimtang,” ako mitutol.

MAO kana ang tinubagay nga nahitabo tali nako ug sa akong magulang nga lalaki sa Septiyembre 1975. Miduaw siya aron dad-an akog pagkaon panahon sa akong pagkabilanggo sa Maputo (sa panahon nga gitawag ug Lourenço Marques), sa habagatang Mozambique. Kapin sa 180 kanamo, kadaghanan mga Saksi ni Jehova, ang gidasok sa usa ka selda. Ang akong igsoong lalaki naglagot pag-ayo kanako nga wala gani niya ibilin ang pagkaon nga iyang gidala!

Aron matabangan kamo sa pagsabot niining makapatandog nga panagkita, paasoya ko sukad sa sinugdan ug pasaysaya kon sa unsang paagi ako nabilanggo.

Relihiyosong Pagmatuto

Natawo ako sa 1955 diha sa usa ka Presbyterianong pamilya sa balangay sa Calanga sa Distrito sa Manica. Dili kini halayo sa dakong siyudad sa Maputo. Bisan tuod si Papa dili hinimba, si Mama hinimba, ug dad-on niya ang iyang lima ka anak sa simbahan sa ma-Dominggo. Sa linghod nga panuigon, gitudloan niya kami sa Pag-ampo sa Ginoo, ug subsob nakong litokon kana. (Mateo 6:9-12) Sa bata pa ako, misukna ako kang Mama ug mga pangutana sama sa “Nganong kita mamatay?” ug, “Ang mga tawo ba kanunay gayong mamatay?”

Si Mama miingon nga ang kamatayon maoy bahin sa katuyoan sa Diyos—nga kadtong mohimog daotan maimpiyerno ug kadtong mohimog maayo malangit. Bisan tuod wala koy gitubag, ang iyang tubag nakapaguol kanako. Ang masakit nga katinuoran sa kamatayon nakapatugaw kanako, ilabina human mamatay ang among minahal nga amahan sa dihang ako diyes anyos lamang. Human niana misamot ang akong tinguha nga mahibalo sa kahimtang sa patay ug kon duna bay paglaom alang kanila.

Pagkakat-on ug Pagpadapat sa Kamatuoran

Wala madugay human mamatay si Papa, usa sa mga magtutudlo sa eskuylahan migamit sa librong Gikan sa Paraisong Nawala Ngadto sa Paraisong Nabatonan Pag-usab sa pagtudlo sa among klase. Ang libro, nga gipatik sa Watch Tower Bible and Tract Society, maoy sa Zulu, usa ka pinulongan sa Habagatang Aprika. Gipahulam ako niana sa magtutudlo, ug bisan tuod dili kaayo ko makasabot ug Zulu, nalipay ko sa akong nakat-onan gikan sa mga teksto sa Bibliya nga gisitar.

Sa dihang ako 16 anyos, ang akong igsoong lalaki kinsa maoy nagbuhi sa pamilya gipatawag aron sa pagsundalo. Mao kadtong panahona nga nagsugod ako pagtrabaho sa usa ka kompaniya sa agwa sa Maputo ug sa pag-eskuyla sa usa ka teknikal nga tunghaan sa magabii. Sa tingpaniudto sa trabahoan, namatikdan nako si Teófilo Chiulele, nga usa sa mga Saksi ni Jehova—kanunay siyang nagbasa sa Bibliya. Sa dihang namatikdan ni Teófilo ang akong interes, nagsugod siya sa pagpakigsulti kanako.

Sa ulahi, laing Saksi, si Luis Bila, nagsugod sa pagdumala ug pagtuon sa Bibliya uban kanako. Nahupay ako sa pagkahibalo nga ang mga patay wala gayoy nahibaloan ug nga sila dunay paglaom nga mabuhi pag-usab diha sa pagkabanhaw. (Ecclesiastes 9:5, 10; Juan 5:28, 29) Gisulatan dayon nako si Mama ug gihatagan siyag mga tubag sa Bibliya sa mga pangutana nga akong gipangutana kaniya. Nalipay siya sa pagkahibalo nga sa kataposan nakaplagan na nako ang kasaligang mga tubag.

Natukmod sa kadasig sa akong nakat-onan, nangandam ako sa pagpakig-ambit niining mga butanga sa uban. Gitugotan ako sa paghatag ug mga pakigpulong bahin sa Bibliya sa eskuylahan apan dili sa simbahan. Sa wala madugay wala na ko dawata sa simbahan. Bisan ang mga membro sa akong pamilya nagsugod sa paglutos kanako, bisan pa sa kamatuoran nga si Mama nalipay sa akong bag-ong-nakaplagan nga mga pagtulon-an. Gibunalan ko pag-ayo sa akong magulang nga lalaki. Sa dihang walay epekto ang maong pagsupak, ang mga membro sa pamilya nagsugod sa pagyagayaga kanako, ilabina sa dihang nakita nila ako nga mag-ampo sa tingkaon. Busa mag-ampo ko sa banyo sa dili pa moadto sa lamesa aron mokaon. Gibati nako nga ‘ang Diyos mao ang akong magtatabang.’—Salmo 54:4.

Dayon si Luis gipugngan sa pagduaw sa among balay aron sa pagtuon sa Bibliya uban kanako. Human niadto, nagtuon kami sa iyang balay. Sa dihang nagsugod ako sa pagtambong sa mga tigom sa kongregasyon ug pagpakig-ambit sa buluhatong pagsangyaw, kandadohan nila ang among balay aron dili ko makasulod inig-uli nako. Ingong resulta, magpalabay na lang ko sa kagabhion sa mga balay sa lainlaing mga Saksi.

Ngadtongadto, sa Mayo 13, 1973, gisimbolohan nako ang akong pagpahinungod ngadto kang Jehova nga Diyos pinaagi sa pagpabawtismo sa tubig. Nianang panahona, ang Mozambique nailalom sa Portuges nga kolonyal nga rehimen, nga nagdili sa mga Saksi ni Jehova sa Portugal ug sa tanang kolonya niini. Sa Oktubre 1, 1974, nagpayunir ako, sumala sa pagtawag sa bug-os-panahong mga ebanghelisador sa mga Saksi ni Jehova. Sanglit ang akong tumong mao ang pagkahimong misyonaryo, nagsugod ako sa pagtuon ug Iningles aron mokuwalipikar ako sa pagtungha sa Watchtower Bible School of Gilead, sa Tinipong Bansa, alang sa misyonaryong pagbansay.

Paggamit ug Estratehiya Diha sa Pagsangyaw

Panahon sa katuigan sa pagdili, ang Portuges nga kolonyal polis, ang PIDE, nagbilanggo sa daghang Saksi tungod sa pagsangyaw. Busa aron dili mamatikdan, migamit kami ug estratehiya. Pananglitan, makigsulti kami diha sa usa ka balay ug unya moadto sa lain sa lahi nga dapit. Lain pa, duha kanamo ang moadto sa parke sa siyudad sa among tingpaniudto o sa gabii. Ang usa motupad sa usa ka tawo ug magsugod pagbasag mantalaan. Dili madugay, ang usa pa kanamo molingkod, motan-aw sa mantalaan, ug moingon ug susama niini: “Oh, tan-awa ra god kon unsa ka daghang tawo ang nangamatay! Apan nahibalo ka ba nga ilalom sa kagamhanan sa Diyos dili na kini mahitabo?”

Mosunod ang kabildohay nga nianang panahona ang usa nga nagbasa sa mantalaan mangayog pamatuod sa Bibliya alang sa gisulti sa usa. Dayon hikayon namo nga magkita sa sunod adlaw aron ipadayon ang panaghisgot. Niining paagiha subsob namong malangkit ang tawo nga naglingkod tupad kanamo diha sa among mga kabildohay mahitungod sa mga tagna sa Bibliya, ug daghang panagtuon sa Bibliya ang nasugdan. Pasalamatan namo ang Diyos sa pagtabang kanamo.

Usa ka Panahon sa Grabeng Pagsulay

Sa Abril 25, 1974, ang diktadorya sa Portugal natapos, ug daghang politikanhong kausaban ang nahitabo sa Portuges nga mga kolonya. Sa Mozambique ang politikanhong mga binilanggo, maingon man ang mga Saksi nga nabilanggo tungod sa ilang pagkaneyutral sa politika, gihatagag amnestiya. Apan unya, sa Hunyo 25, 1975, 14 lamang ka bulan sa ulahi, ang Mozambique mideklarar sa independensiya niini gikan sa Portugal. Pipila ka adlaw sa ulahi, usa ka bag-ong matang sa paglutos batok sa mga Saksi ang nagsugod. Ang mga grupo sa kasilinganan gipalihok aron sa pagdakop sa tanang Saksi nga makaplagan. Gihulagway kami ingong “mga ahente nga nahibilin sa Portuges nga Kolonyalismo.”

Sa Septiyembre, napugos ako sa pagtambong sa tigom sa usa ka grupo sa silinganan. Pag-abot nako, akong nadiskobrehan nga didto ang tanang sakop sa grupo sa akong pagtuon sa Bibliya. Gimandoan kami sa pagsinggit ug politikanhong mga eslogan nga nagtuboy sa nagamandong partido. Sa dihang matinahuron kaming midumili, gidala kami sa bilanggoan ug gibutang sa naghuot pag-ayo nga selda nga akong gihisgotan sa sinugdanan.

Ang selda huot kaayo nga halos dili kami makalihok. Aron ang pipila makahigda sa salog, ang uban kinahanglang molingkod o motindog. Usa lamang ang kasilyas, ug subsob nga may makasampong niini, mao nga kini moawas ug mangalisbo. Ang among pagkaon lanahon lamang nga spaghetti nga may mga bukog sa isda ug mga lagong, nga kinahanglang kaonon namo ginamit ang mga kamot nga wala mahunawi. Sulod sa 19 ka adlaw ang kapin sa 180 kanamo nakalahutay niining mangilngig nga mga kahimtang. Dayon gibalhin kami sa usa ka dapit diin mga Saksi lamang ang gibilanggo, lakip ang mga lalaki, mga babaye, ug mga bata. Sulod sa misunod nga pipila ka bulan, daghang bata ang nangamatay tungod sa makalilisang nga mga kahimtang sa bilanggoan.

Ngadtongadto, ang gobyerno mihukom sa pagdestiyero sa mga Saksi ngadto sa Carico, usa ka hilit nga dapit sa amihanan. Ang tumong mao ang pagpalain kanamo. Niadtong panahona dihay mga 7,000 ka Saksi sa Mozambique, nga usa ka dakong porsiyento kanila nabawtismohan sa 1974 ug 1975. Kay nakaamgo nga magkinahanglan kami ug literatura sa Bibliya panahon sa pagdestiyero kanamo, nangayo ako ug permiso sa pagpauli aron sa pagkuhag pagkaon ug mga butang alang sa panaw. Nga wala mamatikdi sa polis nga mikuyog kanako, giibanan nako ang sulod sa pipila ka kahon sa biskuwit ug gisulod ang mga publikasyon sa Bibliya sa kinailadman sa mga kahon. Nianang mga panahona, wala kami mahadlok. Misalig kami sa Diyos nga motabang kanamo.—Hebreohanon 13:6.

Kinabuhi Diha sa mga Kampo

Nakaabot kami sa Carico sa Enero 1976 ug nakakaplag ug daghang Saksi gikan sa kasikbit nga Malawi nga nagpuyo diha sa mga kampo nga ilang gitukod. Sukad sa 1972 hangtod sa 1975, kapin sa 30,000 ka tawo, lakip sa mga bata, ang mikalagiw gikan sa mapintas nga relihiyosong paglutos sa Malawi. Gihatagan silag permiso sa pagsulod sa amihanang Mozambique ingong mga kagiw, ug pag-abot namo, gipapuyo nila kami sa ilang mga balay ug gipaambit kanamo ang ilang diyutayng pagkaon.

Sanglit kadaghanan kanamo walay kasinatian sa pagpanukod, gitudloan kami sa among kaigsoonan sa Malawi kon unsaon pagtukod sa among mga balay pinaagi sa paghimog mga tisa ug paggamit niini duyog sa tanomtanom gikan sa banwa. Gitudloan usab nila kami kon unsaon pagpananom ug makaon ug paghimo sa ubang mga butang aron sa pagsustento sa among kaugalingon. Busa nakakat-on ako sa pagpamanday, pagpanguma, ug pagpanahi. Kining nakat-onang mga kahanas napamatud-ang mapuslanon alang sa daghan kanamo sa dihang mipauli kami sa mga siyudad nga among gigikanan.

Ang among pangunang buluhaton mao ang pagmentinar sa among espirituwalidad, ug kinahanglang moingon ko nga wala gayod kami magkulang ug espirituwal nga pagkaon. Sa unsang paagi naposible kini? Aw, ingon sa gihisgotan sayosayo pa, sa dihang gidestiyero kami, daghan kanamo ang migamit sa among katakos sa pag-atubang sa mga suliran aron sa pagdalag literatura sa Bibliya duyog sa ubang mga kabtangan. Dugang pa, ang gagmitoyng mga kopya sa Ang Bantayanang Torre gipatik sa mga Saksi ni Jehova sa Habagatang Aprika. Kini nagpasayon sa pagdala niini ngadto sa mga kampo.

Human sa daghang hangyo, sa Disyembre 1, 1978, ang unang kaminyoon gitugotan sulod sa mga kampo. Nianang adlawa naminyo kami ni Alita Chilaule, kansang amahan nalakip sa unang nabawtismohan sa Maputo niadtong 1958. Sa dihang gipanganak si Dorcas ug Samuel, gitudloan namo sila sa paghigugma kang Jehova, ug regular namong giuban sila sa among Kristohanong mga tigom. Sa ulahi, nakabaton kami ug laing anak, nga ginganlag Jaimito.

Kon Giunsa Namo Pagsangyaw

Ang mga Saksi gihatagag permiso sa pagbiya sa mga kampo aron sa pagbaligyag mga butang, lakip sa pagkaon nga ilang gitanom. Daghan kanamo migamit niining maong kahigayonan sa pagsangyaw. Sa pagkatinuod, tuyoon nako pagpresyo ug mahal sa asin aron walay mopalit niana. Hinunoa, daghang tawo nga akong nahibalag ang misanong sa mensahe sa Gingharian, ug nasugdan nako ang daghang panagtuon sa Bibliya.

Usa sa akong mga gitun-an sa Bibliya nakigsulti sa direktor sa usa ka kompaniya sa sikbit nga Milange kinsa nagpakita ug interes sa Bibliya. Sa dihang gipahibalo ko niini, misulat ako sa direktor. Misanong siya uban ang pag-imbitar kanako nga moduaw kaniya. Busa gitagoan nako ang literatura sa Bibliya sa akong sinina ug milakaw, nga morag baligyaan nako siyag muwebles nga akong gihimo.

Pag-abot nako, nakaplagan nakong guwardiyado ang balay ug mga sundalo; ug nahadlok ako. Apan, ang direktor migula ug giingnan ang mga sundalo nga dili niya gustong tugawon. Nagsugod kami sa among pagtuon sa Bibliya sa alas-singko sa hapon, ug nagpakita siya ug dako kaayong interes nga natapos kami sa alas singko sa pagkasunod buntag! Sa ulahi, mitanyag siya nga modawat sa among mga literatura gikan sa Portugal, sanglit walay mga restriksiyon sa iyang mga sulat. Dayon ihatag niya nako ang literatura, ug ako kining dad-on sa kampo.

Tinuod, ang pipila kanamo nadakpan sa makadaghan tungod sa among buluhatong pagsangyaw. Bisan pa niana, sa dihang daghan ang misanong sa mensahe sa Gingharian, masaligon kami nga ang Diyos nagtabang kanamo, maingon nga gitabangan niya ang unang-siglong mga Kristohanon.—Buhat, mga kapitulo 3-5.

Pagbuhi, ug Pagbalik sa Maputo

Sa Septiyembre 1985, nadesisyonan human sa mainampoong pagpamalandong sa mga kahimtang nga mag-organisar kami ug dinaghan nga pagbiya sa mga kampo. Bisan tuod ang uban nagpabilin sa mga kampo sa Carico ug nagpabiling nalain gikan sa ubang mga Saksi ni Jehova sulod sa misunod nga pito ka tuig, ang uban mikalagiw ngadto sa Malawi ug Zambia. Ang akong asawa ug ako duyog sa among mga anak mihukom sa pag-adto sa sikbit nga lungsod sa Milange. Didto nakatrabaho ko ug nakakitag dapit nga kapuy-an, ug nagpadayon kami sa among ministeryo. Pagkasunod tuig sa kataposan mibalik kami sa Maputo.

Sa sinugdan, miipon kami sa mga partidos. Lisod mangitag trabaho, apan ngadtongadto nakatrabaho ra ko. Si Alita namaligya ug sinangag nga mani aron madugangan ang among kita. Sanglit miarang-arang ang akong pagsultig Iningles, mitunol ako ug aplikasyon sa trabaho sa Embahada sa Britanya. Nakapasar ako sa mga pasulit ug gisuweldohan ug 20 ka pilo nga mas taas kay sa akong suweldo kaniadto! Sa pagkatinuod gibati nako nga si Jehova mitabang kanako, ug gipasalamatan nako siya diha sa pag-ampo.

Pagbalanse sa mga Responsibilidad

Sa kataposan, sa Pebrero 11, 1991, ang gobyerno sa Mozambique legal nga nag-ila sa mga Saksi ni Jehova. Pagkahalandomong petsa kadto alang kanamo! Pagkasunod tuig gidapit ako sa pag-alagad ingong membro sa komite nga nagdumala sa buluhatong pagsangyaw sa mga Saksi ni Jehova sa Mozambique. Nianang panahona, ang among mga anak maoy 12, 9, ug 6 anyos pa lamang. Gigugol nako ang gabii sa pag-ampo, nga nangayog kaalam kang Jehova sa paghimog desisyon nga magbanaag ug hustong katimbang sa pagdumala sa pamilyahanon ug organisasyonal nga mga responsibilidad.

Nakaarang kami pagbaton ug gamay nga treyler, nga gigamit namo sa negosyo. Nagsuhol kami ug daghang payunir nga mohimo ug mobaligya ug mga sandwits, ug miasenso ang negosyo. Busa, may panahon ako sa pag-atiman sa akong bag-ong mga pribilehiyo sa organisasyon. Nagkinahanglan usab kami ug balay, sanglit dili na mahimo nga magpadayon pag-abang sa balay nga among gipuy-an. Busa misulat ako ug usa ka hangyo ngadto sa mga awtoridad, nga naghubit sa kahimtang sa akong pamilya. Wala madugay nakadawat kami ug pagtugot nga makabaton ug balay. Kini nabaniog pag-ayo, sanglit ako ang unang taga-Mozambique nga nakapalit ug balay gikan sa estado.

Si Alita ug ako gipanalanginan ug mga anak nga misanong sa among programa sa espirituwal nga pagtudlo. (Deuteronomio 6:6-9) Ang among batasan mao ang paghisgot sa teksto sa Bibliya sa maong adlaw sa alas 5:40 s.b., nga human niana duyog kaming magbasa sa Bibliya. Sanglit ang among mga anak kinahanglang mosayo sa tunghaan, naanad sila niining sayo sa buntag nga eskedyul. Sa Biyernes sa alas 6:00 s.g., duna kamiy pagtuon sa pamilya, nga nianang panahona ang mga bata maghisgot uban kanamo sa mga tema sa Bibliya nga ilang gidukiduki panahon sa semana. Mao usab kini ang panahon nga among ensayohon ang mga presentasyon alang sa ministeryo.

Bawtismado ang tanan namong anak. Sa pagkatinuod, si Dorcas ug Samuel nag-alagad ingong mga payunir sukad sa 1994, ug sukad sa pagbawtismo kaniya, si Jaimito maoy oksilyare payunir. Ang mga bata nagtungha pa, ug ang matag usa dunay tumong sa pagpauswag sa iyang ministeryo human niana. Si Alita nagbalanse sa iyang panahon tali sa pagpayunir ug pag-atiman sa among panimalay. Sulod sa daghang tuig, lakip sa mga tuig nga gigugol sa mga kampong prisohan, nag-alagad ako ingong payunir. Apan, sukad sa 1993, nagtrabaho ako sa sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova sa maadlaw.

Mga Panalangin Gikan sa Diyos Nagpadayon

Sa 1997, nadawat nako ang dakong panalangin sa pagtambong sa duha-ka-bulang kurso alang sa mga membro sa Komite sa Sangang Buhatan. Ang pagtuon gihimo sa Tinipong Bansa sa Watchtower Educational Center sa Patterson, New York. Busa, ang akong mga paningkamot sa pagtuon ug Iningles gigantihan sa makausa pa. Sa akong pagpauli, nakaduaw ako sa mga alagad ni Jehova sa ubang kayutaan, ug naghimo gayod kini sa akong kasingkasing nga mapabilhon kaayo sa among tibuok-kalibotang panag-igsoonay!

Kining maong gugma taliwala sa matuod nga mga Kristohanon nakadugang sa pagdani sa linibo pang sinserong mga tawo nga makig-uban sa mga Saksi ni Jehova sa Mozambique. (Juan 13:35) Gikan sa mga 7,000 nga nagsangyaw sa dihang gidestiyero kami sa mga kampong prisohan, karon duna na kamiy kapin sa 29,000 nga nagsangyaw sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos sa tibuok Mozambique. Kini sila nakig-uban sa kapin sa 665 ka kongregasyon; 4 lamang ang naglungtad sa 1958.

Sa 1993, gitugotan ang mga plano alang sa usa ka sangang buhatan sa Maputo nga makapapuyo ug kapin sa 75 ka kawani sa sanga ug mag-atiman sa kahibulongang pag-uswag sa putling pagsimba sa Mozambique. Human sa mga upat ka tuig nga yugto sa pagtukod, ang proyekto natapos. Unya, sa Disyembre 19, 1998, hilabihan kaayo ang among kalipay sa dihang 1,098 ang mitambong gikan sa daghang nasod alang sa pagpahinungod niining maanindot nga mga pasilidad. Sa programa, nakapribilehiyo ako sa pag-interbiyo sa mga tawo nga migugol ug katuigan sa pagkadestiyero sa Carico. Gihangyo nakong moisa sa ilang mga kamot kadtong nadestiyero didto, ug natandog pag-ayo ang nanambong sa dihang ginatos ka kamot ang miisa.

Pagkasunod adlaw usa ka panon sa 8,525 ang mitambong sa Matola Assembly Hall alang sa repaso sa programa sa dedikasyon, makapadasig nga mga taho gikan sa ubang mga nasod, ug pinasikad-sa-Bibliya nga mga pakigpulong sa mga bisita gikan sa tibuok-kalibotang hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova, sa Brooklyn, New York.

Tinuod, sukad sa pagkadangat sa kahibalo sa kamatuoran sa Bibliya sa pagkatin-edyer pa, nasinati nako ang pagsupak sa pamilya, mga hulga sa pagpatay, ug makalilisang nga paglutos nga usahay nagpahunahuna kanako nga mas maayo pang mamatay kay sa magpadayon sa pagkinabuhi. Bisan pa niana, nagmaya ako tungod kay ingong resulta niining maong mga kasinatian, ang akong relasyon uban kang Jehova nalunsay. Sa pagkatinuod, sumala sa giingon sa salmista sa Bibliya, “ang Diyos mao ang akong magtatabang; si Jehova anaa sa taliwala niadtong nagapaluyo sa akong kalag.” (Salmo 54:4) Dili hitupngang pribilehiyo alang sa akong pamilya ug kanako nga mag-alagad kang Jehova duyog sa tibuok-kalibotang pamilya sa iyang mga magsisimba.

[Hulagway sa panid 23]

Mga Saksi atubangan sa Kingdom Hall nga gitukod samtang sila gidestiyero

[Hulagway sa panid 24]

Pagkalipay diha sa among pamilyahanong pagtuon sa Bibliya

[Hulagway sa panid 25]

Kadtong didto sa mga kampo sa Carico miisa sa ilang mga kamot