Ang Kinadak-an ug ang Kinagamyan

“Ayawg patya ang anunugba ni ang alibangbang.”—WILLIAM BLAKE (1757-1827).

NAKATAN-AW ka na ba ug alibangbang nga milupad? Kinsa ba kondili ang tawong walay pagbati ang dili mohunong aron sa pagdayeg sa katahom ug pagkadelikado niining mahuyang nga insekto? Ug kini sila makita sa tibuok kalibotan sa nagkalainlaing gidak-on ug disenyo nga giingong adunay gikan sa mga 15,000 ngadto sa 20,000 ka espisye!

Unsang kinadak-ang alibangbang ang imong nakita sukad? Kon nagpuyo ka sa Papua New Guinea, nan tingali nakakita ka sa kinadak-an sa kalibotan—ang Queen Alexandra’s birdwing, nga ang sukod sa nagbukhad nga pako maoy mga 11 pulgadas. Kon ang imong balay nahimutang sa Norte o Sentral Amerika, tingali nakapribilehiyo ka sa pagkakita ug Homerus swallowtail, nga ang sukod sa pako maoy sayis pulgadas. Ang kinadak-ang alibangbang sa Aprika mao ang African giant swallowtail, nga ang sukod sa nagbukhad nga pako maoy kapin lamag nuybe pulgadas.

Komosta ang bahin sa kinagamyang mga alibangbang? Asa sila makaplagan? Ang The Illustrated Encyclopedia of Butterflies, ni Dr. John Feltwell, nag-ingon nga “ang North American Pygmy blue . . . tingali mao ang kinagamyang alibangbang sa kalibotan, nga ang sukod sa nagbukhad nga pako maoy 1/2–3/4pul (15-19mm).” Ang kinagamyang alibangbang sa Britanya mao ang small blue, nga ang sukod sa nagbukhad nga pako maoy 24 milimetros.

Diha sa daghang bahin sa kalibotan, adunay mga puy-anan sa alibangbang diin makalakawlakaw ka ug manugdon kanimo kining matahom nga mga pak-an. Daghan kag makat-onan bahin niining makaiikag kaayong linalang ug ang siklo sa kinabuhi niini—ang pagkausab sa dagway niini gikan sa gamayng itlog ngadto sa pagkaulod ngadto sa chrysalis ngadto sa usa ka hamtong nga alibangbang. Busa sa sunod higayong makakita kag naglupad nga alibangbang, hunong, kalingawi, ug kahibudngi. Ikaw magtan-aw sa usa ka milagro—dako man o gamay!

[Mga hulagway sa panid 24, 25]

Ang kinadak-an ug kinagamyang mga alibangbang, ang Queen Alexandra’s birdwing ug ang pygmy blue (parehong aktuwal nga gidak-on)

[Credit Lines]

Mga alibangbang: Allyn Museum of Entomology, Florida Musuem of Natural History