Makalilisang nga mga Situwasyon, mga Bidlisiw sa Paglaom
“SA PALIBOT NAKO ANG MGA BILDING NANGATAY-OG UG MIULBO ANG KALAYO. SAMTANG NAGDAGAN KO NAHADIINDIIN ANG MGA TAWO NGA NANAGHILAK, NANAG-AMPO UG NAGPAKITABANG. ABI NAKOG MIABOT NA ANG KATAPOSAN SA KALIBOTAN.”—G. R., NALUWAS SA LINOG.
KADA tuig milyonmilyong linog ang modahunog latas sa ibabaw nga bahin sa atong nagalihok nga planeta. Siyempre, kadaghanan niini dili mabatyagan.a Bisan pa niana, sa aberids, duolan sa 140 ka linog kada tuig ang may igong gikusgon nga matawag kinig “kusog,” “kusog-kusog,” o “kusog kaayo.” Latas sa kasaysayan, kini nakakalas ug milyonmilyong kinabuhi ug nakapahinabog dili-makalkulo nga kantidad sa nadaot nga propiedad.
Ang mga linog nagpahinabo usab ug dakong kadaot sa emosyon nganha sa mga naluwas. Pananglitan, human sa duha ka linog nga mitay-og pag-ayo sa El Salvador sa unang bahin sa 2001, ang koordinetor sa mental-health advisory committee sa departamento sa panglawas nianang nasora nag-ingon: “Ang mga tawo nagsugod pagkaagom sa sikolohikal nga mga problema nga gitiman-an sa kasubo, kawalay-paglaom ug kasuko.” Dili ikatingala nga ang mga tig-atiman sa panglawas sa El Salvador nagtaho ug 73-porsiyentong pag-uswag sa gidaghanon sa mga pasyente nga nag-antos sa depresyon ug kabalaka. Gani, ang mga surbi nagpakita nga lakip sa mga panginahanglan niadtong anaa sa mga dangpanan sa mga biktima sa linog, ang pag-atiman sa mental nga kahimsog maoy ikaduha sa panginahanglan ug tubig.
Apan dili lang kay kamatayon, kagun-oban, ug kawalay-paglaom ra ang nalakip diha sa mga sugilanon bahin sa mga linog. Sa daghang kaso, kining maong mga katalagman nagtukmod sa mga tawo sa pagpasundayag ug talagsaon nga maayong kabubut-on ug pagsakripisyo sa kaugalingon. Gani, ang uban way-hunong nga nagtrabaho aron maayo ang naguba nga mga tinukod ug mapasig-uli ang nahugno nga mga kinabuhi. Ang maong mga bidlisiw sa paglaom midan-ag bisan taliwala sa labing makalilisang nga mga situwasyon, sumala sa atong makita unya.
[Footnote]
a Naglakip kini sa hinay kaayong mga linog nga libolibo niana mahitabo kada adlaw.
[Mga hulagway sa panid 2, 3]
Mga panid 2 ug 3: Sa Atenas, Gresya, naamgohan sa natarantar nga babaye nga ang iyang inahan natanggong sa sulod sa nahugno nga tinukod. Kasamtangan, nalipay kaayo ang usa ka amahan sa dihang nakita nga naluwas ang iyang singko-anyos nga anak nga babaye
[Credit Line]
AP Photos/Dimitri Messinis