Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Akong Masanta ang Akong Trato sa Pagmaltratar Kanako?

“Karong adlawa gikulata ko sa akong trato sa unang higayon. Nangayo siyag pasaylo, apan wala ko masayod kon unsay akong buhaton karon.”​—Stella.a

“MGA 1 sa 5 ka babayeng estudyante,” matod pa sa usa ka artikulo sa The Journal of the American Medical Association, “ang nagtaho nga gidagmalan ug/o giamong-amongan sa ilang kadeyt.” Sa usa ka surbi nga gihimo sa Alemanya taliwala sa mga batan-on nga nag-edad ug 17 hangtod sa 20 anyos, kapin sa un-kuwarto sa mga babaye ang nagtaho nga sila giamong-amongan sa mga lalaki nga nanagmal, nanghulga, ug migamit ug droga, o alkoholikong ilimnon aron makuha ang ilang gusto. Sumala sa usa ka surbi sa T.B., 40 porsiyento sa mga tin-edyer nga gisurbi ang nakakitag mga klasmet nga “nanginsulto sa ilang kadeyt.”b

Ikaw ba usa ka hohamtong nga babaye nga nagplanong makigminyo sa usa ka lalaki nga manginsulto o maninghag kanimo o magtamay, magtukmod, o magsagpa kanimo? Ang nag-unang artikulo niining seryeha nagpakita nga ang maong pagmaltratar maoy komon na kaayo.c Kini nagpakita usab nga wala uyoni ni Jehova nga Diyos ang mapasipad-ong sinultihan o panggawi ug dili angayng dawaton sa mga biktima ang maong sayop nga panggawi ingong normal o usa ka kahimtang nga sila maoy mabasol. (Efeso 4:31) Bisan pa niana, lisod mahibaloan kon unsay angayng buhaton kon anaa sa maong situwasyon. Lagmit gihigugma gayod nimo ang imong trato​—bisan pa sa iyang panggawi. O mas grabe pa, mahimong mahadlok ka sa iyang reaksiyon kon imo siyang sawayon. Unsay angay nimong buhaton?

Susiha ang Situwasyon

Una, kinahanglan kang mokalma ug magbaton ug dili-mapihigon nga panglantaw sa kon unsay nahitabo. (Ecclesiastes 2:14) Biktima ka ba gayod sa mapasipad-ong sinultihan? Gituyo ba sa imong trato nga pasakitan ka, o siya “nagapamulong [lamang] nga walay paghunahuna”? (Proverbio 12:18) Unsa ka subsob kana nga nahitabo? Kas-a ba lamang kana nahitabo nga puwede ra nimong palabyon? O kanunay ka ba niyang pakamenoson o insultohon?

Kon wala ka makaseguro sa imong gibati niining bahina, pakigsulti sa laing tawo​—dili sa laing katalirongan kondili sa mas magulang ug mas maalamon nga tawo. Tingali makasugid ka sa imong mga ginikanan o sa usa ka hamtong nga isigka-Kristohanon. Ang maong panaghisgot makatabang kanimo sa pagtino kon naghinobra ba lamang ang imong gibati o kon ang seryosong problema naglungtad ba gayod.

Pakig-estorya sa imong trato bahin niana kon dili makadaot kanimo ang paghimo niana. (Proverbio 25:9) Sa kalmadong paagi sultihi siya kon unsay imong gibati sa iyang panggawi. Magmaespesipiko sa hinungdan sa imong kasilo. Paghatag ug tin-awng limitasyon kon unsay dili nimo maagwanta. Unsay iyang reaksiyon? Iya bang gisalikway ang imong mga hunahuna o siya ba nasuko pa gani pag-ayo kanimo? Kini maoy klarong timailhan nga siya dili gustong mag-usab.

Apan, komosta kon siya magpakitag diyosnong pagkamapainubsanon ug tinuod nga pagbasol? Nan, mahimo tingaling ipadayon ang relasyon. Apan, pagbantay! Ang mga tawong mapasipad-on ug sinultihan sagad mosulti ug maayong pagkahan-ay nga mga pulong sa pagbasol konohay human sila makapasakit sa usa ka tawo​—apan mousab ra gihapon sila pagsultig masakit nga mga pulong sa sunod higayon nga sila mapikal. Panahon ray mag-igo kon tinuoray ba siyang mag-usab. Ang usa ka maayong timailhan nga tinuoray siyang mag-usab mao ang iyang pagkaandam nga mangayog tabang gikan sa Kristohanong mga ansiyano.​—Santiago 5:14-16.

Hibaloi nga “ang tanan nakasala ug wala makaabot sa himaya sa Diyos.” (Roma 3:23) Dili ka gayod makakaplag ug tawong hingpit. Ang tanang magtiayon makasinati ug usa ka sukod sa “kasakitan sa ilang unod” tungod sa pagkadili-hingpit. (1 Corinto 7:28) Sa ngadtongadto, kinahanglan kang mohukom kon magmalipayon ka kaha bisan pa sa iyang mga kahuyangan. Sa makausa pa, ang pagpalabay ug pipila ka panahon mao ang labing seguradong paagi sa pagtino niini.

Sa Dihang Dunay Kapintasan

Apan, lahi gayod nga kahimtang kon ang mapasipad-ong sinultihan giapilan ug masuk-anong pagpanamastamas o pagpanghulga o kon ikaw gidagmalan​—tingali ikaw gitukmod o gisagpa. Kini nagpaila ug peligrosong kakulang sa pagpugong-sa-kaugalingon; ang situwasyon dali rang mograbe ngadto sa mas seryoso pa ganing mga kapintasan.

Una sa tanan, labing maayo alang sa managtrato nga maglikay nga sila rang duha ang magkuyog. Apan kon ugaling mahitabo nga kamo rang duha ug nasuko ang imong trato, ayaw ‘pagbalos ug daotan tungod sa daotan.’ (Roma 12:17) Hinumdomi: “Ang tubag, kon malumo, makapahilayo sa kaaligutgot, apan ang pulong nga makapasakit makapapukaw sa kasuko.” (Proverbio 15:1) Magpabiling kalmado. Hangyoa siya nga ihatod ka sa inyong balay. Kon gikinahanglan, lakaw o dagan palayo kaniya!

Komosta kon ang usa ka lalaki mopugos sa usa ka babaye sa pagpakigsekso kaniya? Siyempre, maalamon alang sa managtrato, sukad pa sa sinugdan sa ilang panagtratohay, nga magtakda na silag mga limitasyon sa ilang mga pagpahayag sa pagmahal. (1 Tesalonica 4:3-5) Kon ang batan-ong lalaki mamugos sa batan-ong babaye sa paglapas sa mga prinsipyo sa Kasulatan, angay niyang sultihan ang lalaki sa tin-aw ug puwersado nga paagi nga dili siya mokompromiso. (Genesis 39:7-13) “Ayaw pagpadaog,” mihangyo si Anne, kinsa nagpadaog sa pagpit-os nga makigsekso. “Tahora ang imong kaugalingon. Palihog, ayawg buhata kining maong sayop, bisag gihigugma nimo siya pag-ayo!” Kon dili niya panumbalingon ang imong pagdumili, sultii siya nga imong isipon kana nga pagpanglugos kon mopadayon pa siya. Kon dili pa gayod siya mohunong, pangayog tabang ug santaa gayod siya sama sa imong pagsanta ni bisan kinsang manglulugos.d

Sa bisan unsang kahimtang, ang tambag sa Bibliya diha sa Proverbio 22:24 maoy haom: “Ayaw pagpakig-uban kang bisan kinsa nga masuk-anon; ug sa tawo nga daling mosilaob sa kaaligutgot dili ka makigkuyog.” Di ka gayod obligado nga magpabilin diha sa usa ka relasyon diin panamastamasan ka. Dayag nga dili gayod maalamon ang pagpakigtagbo sa usa ka abusadong lalaki nga ikaw rang usa aron sultihan siya nga makigbulag ka. Lagmit, ang labing maayong himoon nimo mao ang pagpahibalo sa imong mga ginikanan kon unsay nahitabo. Natural na lang nga masuko ug maglagot sila nga ikaw gimaltratar. Apan makatabang sila kanimo sa pagtino kon unsang dugang mga lakang ang kinahanglang himoon.e

Pagsulay sa Pag-usab Kaniya

Sa bisan unsang kahimtang, dili imong responsabilidad ang pag-usab sa imong trato. Si Irena miangkon: “Nagtuo ka nga nahigugma ka niya, nga makaarang ka sa pagdumala sa situwasyon, ug makatabang ka niya. Apan dili ka gayod makahimo niana.” Si Nadine miingon usab: “Kanunay akong maghunahuna nga ako siyang mausab.” Ang tinuod mao nga siya lamang ang ‘makabag-o sa iyang hunahuna’ ug makausab. (Roma 12:2) Ug ang pagbuhat niana nagkinahanglag dugay, lisod nga pagpaningkamot.

Busa magmalig-on sa imong desisyon, nga dili manumbaling sa tanang paningkamot nga posible niyang himoon sa pagmaniobra sa imong emosyon. Paningkamoti ang paglikay kaniya kutob sa mahimo​—sa emosyonal ug sa pisikal. Ayaw siyag tugoti sa paghaylo, pagpangaliyupo, o paghulga kanimo nga makig-uli. Sa dihang nakigbulag si Irena sa iyang pintas nga trato, nanghulga ang lalaki nga maghikog siya. Dayag nga ang maong tawo nagkinahanglag tabang, apan dili sa imong tabang. Ang labing maayo nimong ikatabang kaniya maoy pinaagi sa hugot nga pagdumili sa dili-Kristohanong panggawi. Kon gusto niyang magbag-o, gawasnon siyang mangayog tabang.

Apan, magtuo ang uban nga ang kaminyoon maoy makasulbad sa problema. Matod pa sa usa ka tigpanukiduki: “Ang mga lalaki ug babaye nga nakigminyo sa ilang abusadong mga trato sagad makurat sa pagkasayod nga dili mohunong ang kapintasan. Daghang tawo motuo sa tumotumo nga kon makasal na sila, mawala ra ang maong mga problema. Ayaw pagtuo niana.” Ang tinuod mao, ang pagpanagmal nga magsugod sa panagtratohay lagmit gayod nga magpadayon diha sa kaminyoon.

“Maalamon ang tawo nga nakakita sa katalagman ug nagtago sa iyang kaugalingon,” nag-ingon ang Bibliya. (Proverbio 22:3) Lisod ang pagpakigbulag sa usa nga imong gihigugma. Apan mas malisod pa gayod kon ikaw matanggong diha sa usa ka kaminyoon diin ikaw pasipad-an. Gawas pa, dili ka angayng mahadlok nga basig dili ka na makakita ug angayang kapikas. Tungod sa kahibalo nga imong naangkon, ikaw mas pa gayong makiling sa pagpangitag usa ka tawo nga malumo, maluloton, ug may pagpugong-sa-kaugalingon.

Pag-alim sa Nadaot nga Emosyon

Ang pagkahimong biktima sa mapasipad-ong sinultihan ug pagdagmal makapaguol kaayo. Ang usa ka biktima nga ginganlag Mary nagtambag: “Pangayog tabang​—isugid dayon ang imong problema. Nagtuo ko nga masulbad ra nako kini nga ako ra, apan ang pagpakigsulti sa uban nakatabang kanako.” Isugid kini sa imong mga ginikanan, sa usa ka kasaligan nga hamtong nga higala, o sa usa ka Kristohanong ansiyano.f

Nakaplagan usab sa uban nga makatabang ang pagkapuliki sa mga kalihokan sama sa pagbasa ug maayong basahon, pagpakigbahin sa maayong mga dula, o mga pasatiempo. “Ang labing hinungdanon,” nahinumdom si Irena, “mao ang pagtuon sa Bibliya ug pagtambong sa Kristohanong mga tigom.”

Dayag nga wala uyoni ni Jehova ang mapasipad-ong sinultihan ug pagpanagmal. Uban sa iyang tabang, mapanalipdan nimo ang imong kaugalingon batok sa pagmaltratar.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 24]

Ang pagpanagmal nga magsugod sa panagtratohay lagmit gayod nga magpadayon diha sa kaminyoon

[Hulagway sa panid 25]

Ayaw tugoti nga ikaw mapugos sa pagpakigbahin sa dili-angay nga mga pasundayag sa pagmahal