Unsa ka Hinungdanon ang Pagbansay sa mga Bata sa Linghod pa nga Edad?
SI Florence nag-edad ug 40 ug gusto kaayo siyang makabaton ug anak. Apan, sa nagsabak siya, giingnan siya sa doktor nga ang iyang bata basin matawo nga may depekto sa pagkat-on. Wala siya mawad-ig paglaom, ug nanganak siya ug usa ka himsog nga bata.
Wala madugay human matawo ang iyang anak nga si Stephen, kanunay siyang basahan ug pakig-estoryahan ni Florence. Samtang nagdako siya, sila magduladula, magsuroysuroy, magbansaybansay sa pag-ihap, ug magkantakanta. “Bisan sa dihang maligo, kami magduladula gihapon,” nahinumdom siya. Maayo ang resulta niadto.
Sa pag-edad niya ug 14, si Stephen migraduwar nga may honor sa Unibersidad sa Miami. Paglabay sa duha ka tuig, sa edad nga 16, natapos niya ang abogasiya, ug sumala sa iyang biograpiya, siya ang nahimong kinabataan nga abogado sa Tinipong Bansa. Ang iyang inahan, si Dra. Florence Baccus—maestra kanhi ug retirado nga magtatambag sa mga estudyante—nakagugol ug dakong panahon sa pagtuon bahin sa pagbansay sa mga bata sa linghod pa nga edad. Nagtuo gayod siya nga ang atensiyon ug pagdasig nga gihatag niya sa iyang anak sa dihang masuso pa nakaapektar pag-ayo sa iyang kaugmaon.
Napanunod o Nakat-onan?
Ning bag-o pa, nahimong importante nga isyu sa mga sikologo sa bata kon unsay nagdulag dakong papel sa pag-ugmad sa bata. Ang napanunod ba nga mga kiling sa bata o ang iyang nakat-onan tungod sa pagmatuto ug pagbansay kaniya? Kadaghanang tigdukiduki hugot nga nagtuo nga ang pag-ugmad sa bata naimpluwensiyahan niining duha ka butang.
Ang eksperto bahin sa pagpadako sa mga bata nga si Dr. J. Fraser Mustard nagsaysay: “Nasayran namo karon base sa mga obserbasyon nga ang mga kasinatian sa bata sa iyang unang mga tuig makaapektar sa pag-ugmad sa iyang utok.” Si Propesora Susan Greenfield miingon usab: “Pananglitan, nakaplagan namo nga ang parte sa utok nga nalangkit sa paglihok sa mga tudlo sa walang kamot mas naugmad diha sa mga biolinista kay sa ubang tawo.”
Kon Unsang Pagbansay ang Ihatag
Tungod niini nga mga resulta sa pagtuon, daghang ginikanan ang naningkamot pag-ayo dili lang sa pagpatungha sa ilang mga
anak diha sa kinamaayohang day care kondili sa paggasto usab ug dako aron makaeskuyla sila sa musika ug arte. Ang uban nagtuo nga kon ang bata mabansay sa pagbuhat ug lainlaing mga butang, siya makaarang sa pagbuhat ug lainlaing mga butang inigdako niya. Ang linaing mga programa sa pribadong pagtudlo ug ang mga tunghaan nga kindergarten nagkadaghan. Ang ubang mga ginikanan andam gayod sa paghimo sa tanan nilang maarangan aron ang ilang mga anak dakog bentaha kon itandi sa uban.
Mapuslanon ba kining tanang paningkamot? Bisan tuod daw nakahatag kana sa mga bata ug daghang kahigayonan, subsob nga masayloan sa maong mga bata ang hinungdanong mga butang nga makat-onan unta nila gikan sa pagduladula. Ang mga edukador nag-ingon nga ang pagdula makapukaw sa pagkamamugnaon ug makapaugmad sa sosyal, mental, ug emosyonal nga mga katakos sa bata.
Ang ubang mga eksperto bahin sa pagpadako sa mga bata nagtuo nga ang mga dula nga giplano nang daan sa mga ginikanan miresulta ug mga bata nga may laing suliran sa panggawi—mga bata nga tensiyonado ug huyang ug emosyon, dili makatulog, ug daghag gibati nga mga sakitsakit tungod kay kontrolado kaayo sa mga ginikanan ang ilang mga kalihokan. Usa ka sikologo miingon nga inigkatin-edyer niining mga bataa, daghan kanila ang malisdan unya sa pag-atubang sa lisod nga mga situwasyon ug “mobatig pisikal ug emosyonal nga kalapoy, dili mahigalaon ug rebelyoso.”
Busa, daghang ginikanan ang naglibog. Gusto nilang tabangan ang ilang mga anak sa pagkab-ot sa ilang bug-os nga katakos. Apan, nakita nila nga dili maayong pugson pag-ayo ang gagmayng mga bata. Unsay mahimo aron mahuptan ang timbang nga panghunahuna bahin niini? Unsa ang kapasidad sa gagmayng mga bata sa pag-ugmad sa ilang mga katakos, ug sa unsang paagi kana mapauswag? Unsay mahimo sa mga ginikanan sa pagseguro nga ang ilang mga anak molampos sa kinabuhi? Kining mga pangutanaha tubagon sa mosunod nga mga artikulo.
[Hulagway sa panid 3]
Ang mga kasinatian sa unang mga tuig sa kinabuhi sa bata makaapektar sa pag-ugmad sa iyang utok
[Hulagway sa panid 4]
Ang pagdula makapukaw sa pagkamamugnaon ug makapaugmad sa mga katakos sa bata