Ang Hunahuna sa Bibliya

Kinsay Awtor sa Bibliya?

ANG Bibliya prangkang nagpadayag kon kinsay nagsulat niini. Ang lainlaing bahin niining basahona gisugdan pinaagig mga pulong sama sa “ang mga pulong ni Nehemias,” “ang panan-awon ni Isaias,” ug “ang pulong ni Jehova nga midangat kang Joel.” (Nehemias 1:1; Isaias 1:1; Joel 1:1) Dunay pipila ka asoy nga gisulat ni Gad, Natan, o Samuel. (1 Cronicas 29:29) Makita diha sa superskripsiyon ang mga ngalan sa nagkomposo sa ubang mga bahin sa salmo.—Salmo 79, 88, 89, 90, 103, ug 127.

Sanglit mga tawo man ang gigamit sa pagsulat sa Bibliya, ang mga kritiko nag-ingon nga kini bunga lang sa kaalam sa tawo, sama sa ubang mga libro. Apan may kalig-onan ba ang maong opinyon?

Kuwarenta ka Magsusulat, Usa ka Awtor

Ang kadaghanan sa mga magsusulat sa Bibliya miingon nga sila nagsulat pinaagi sa ngalan ni Jehova, ang bugtong matuod nga Diyos, ug nga siya o usa ka manulonda ang naggiya kanila. (Zacarias 1:7, 9) Ang mga manalagna nga nagsulat sa Hebreohanong Kasulatan mipahayag ug kapin sa 300 ka beses niining mga pulonga: “Mao kini ang giingon ni Jehova.” (Amos 1:3; Miqueas 2:3; Nahum 1:12) Daghan sa ilang mga sinulat gisugdan ug mga pulong sama sa “ang pulong ni Jehova nga midangat kang Oseas.” (Oseas 1:1; Jonas 1:1) Si apostol Pedro miingon bahin sa mga manalagna sa Diyos: “Ang mga tawo nagsulti gikan sa Diyos samtang sila giagak sa balaang espiritu.”—2 Pedro 1:21.

Busa, ang Bibliya maoy usa ka basahon nga daghag bahin apan nagkahiuyon, nga gisulat sa mga tawo kinsa nag-ingon nga ang Diyos maoy naggiya kanila sa pagsulat. Sa ato pa, gigamit sa Diyos ang mga tawo ingong iyang sekretaryo aron sa pagsulat sa iyang mensahe. Sa unsang paagi iyang gihimo kini?

“Inspirado sa Diyos”

“Ang tibuok Kasulatan inspirado sa Diyos,” miingon si apostol Pablo. (2 Timoteo 3:16) Ang Gregong pulong nga gihubad ug “inspirado sa Diyos” sa literal nagkahulogan ug “hinuypan sa Diyos.” Sa ato pa, ang Diyos naggamit ug dili-makita nga puwersa sa pag-impluwensiya sa hunahuna sa mga magsusulat, nga nagpasa sa iyang mensahe ngadto kanila. Apan, kon bahin sa Napulo ka Sugo, si Jehova mismo maoy nagkulit sa mga pulong diha sa mga papan nga bato. (Exodo 31:18) Usahay idiktar sa Diyos ang iyang mensahe ngadto sa iyang tawhanong mga alagad. Ang Exodo 34:27 miingon: “Si Jehova miingon kang Moises: ‘Isulat kining mga pulonga . . .’”

Sa laing mga higayon, pakit-on sa Diyos ang mga tawo ug mga panan-awon sa kon unsay iyang buot nga ipasulat kanila. Maoy hinungdan nga si Ezequiel miingon: “Ako nakakita ug mga panan-awon sa Diyos.” (Ezequiel 1:1) Sa susama, “si Daniel nakakita ug usa ka damgo ug mga panan-awon sa iyang ulo diha sa iyang higdaanan. Niadtong higayona iyang gisulat ang damgo.” (Daniel 7:1) Ang Pinadayag, nga kataposang basahon sa Bibliya, gipasa kang Juan pinaagi usab ug panan-awon. Si Juan misulat: “Pinaagi sa pagdasig ako nahidangat sa adlaw sa Ginoo, ug sa akong luyo nadungog ko ang usa ka makusog nga tingog sama nianang sa trompeta, nga nag-ingon: “Ang imong makita isulat sa usa ka linukot nga basahon.’”—Pinadayag 1:10, 11.

Nagpabanaag ug Tawhanong mga Hiyas

Bisan pag dinasig sa Diyos, dayag gihapon diha niini ang personalidad sa mga nagsulat. Sa pagkatinuod, kinahanglang may himoon usab sila aron masulat ang mensahe sa Diyos. Pananglitan, ang nagsulat sa basahong Ecclesiastes sa Bibliya nag-ingon nga “gitinguha sa magtitigom nga makaplagan ang makapahimuot nga mga pulong ug ang pagsulat sa hustong mga pulong sa kamatuoran.” (Ecclesiastes 12:10) Aron makahipos si Esdras ug mga rekord sa kasaysayan, iyang gisusi ang mga 14 ka reperensiya, sama sa “talaan sa kalihokan sa mga adlaw ni Haring David” ug “mga Basahon sa mga Hari sa Juda ug sa Israel.” (1 Cronicas 27:24; 2 Cronicas 16:11) Ang magsusulat ug Ebanghelyo nga si Lucas ‘nagsubay sa tanang butang gikan sa sinugdan sa katukma, aron masulat kini sa hustong pagkasunod-sunod.’—Lucas 1:3.

Makita diha sa ubang mga basahon sa Bibliya ang personalidad sa magsusulat. Pananglitan, si Mateo Levi, nga maniningil ug buhis sa wala pa mahimong tinun-an ni Jesus, partikular kaayog mga numero. Siya lang ang magsusulat sa Ebanghelyo nga naghisgot nga ang kantidad nga gibayad sa pagbudhi kang Jesus maoy “katloan ka pirasong plata.” (Mateo 27:3; Marcos 2:14) Si Lucas, nga usa ka doktor, nagsulat ug tukmang mga detalye bahin sa sakit. Pananglitan, sa dihang naghisgot siya bahin sa kahimtang sa ubang tawo nga giayo ni Jesus, siya migamit ug mga ekspresyon sama sa “taas nga hilanat” ug “punog sanla.” (Lucas 4:38; 5:12; Colosas 4:14) Busa sa kadaghanang higayon gitugotan ni Jehova ang mga magsusulat sa pagbuot kon unsang mga pulonga ug estilo ang ilang gamiton; apan siyay naggiya sa ilang hunahuna aron tukma nga mapasa ang iyang mensahe.—Proverbio 16:9.

Ang Nakompletong Bibliya

Dili ba katingalahan nga mga 40 ka lalaki, nga nagsulat diha sa nagkalainlaing kayutaan sulod sa kapin sa 1,600 ka tuig, nakapatunghag basahon nga bug-os nga nagkahiuyon ug naundan ug usa lang ka talagsaong tema? (Tan-awa ang “Unsay Gihisgotan sa Bibliya?” sa panid 19.) Imposible kining mahitabo kon wala pa sila giyahi sa usa ka Awtor.

Kinahanglan ba gayod nga tawo ang gamiton ni Jehova sa pagsulat sa iyang Pulong? Dili. Apan ang paggamit niya ug tawo nagpakita lang nga maalamon gayod siya. Sa pagkatinuod, ang usa sa mga rason kon nganong daghan kaayo ang nadani sa Bibliya mao nga napahayag ug maayo sa mga magsusulat ang tanang matang sa emosyon sa tawo—sa kaso ni Haring David, ang pagkasad-an sa usa ka naghinulsol nga makasasala nga nangaliyupo sa kaluoy sa Diyos.—Salmo 51:2-4, 13, 17, superskripsiyon.

Bisag mga tawo ang gigamit ni Jehova sa pagsulat, kita makasalig sa ilang gisulat sama usab sa unang mga Kristohanon, kinsa nag-isip sa Balaang Kasulatan “dili ingong pulong sa mga tawo, kondili, ingon sa kon unsa kini sa pagkatinuod, ingong pulong sa Diyos.”—1 Tesalonica 2:13.

NAKAPAMALANDONG KA BA?

◼ Kinsay Awtor sa “tibuok Kasulatan”?—2 Timoteo 3:16.

◼ Giunsa pagpasa ni Jehova nga Diyos ang iyang mensahe?—Exodo 31:18; 34:27; Ezequiel 1:1; Daniel 7:1.

◼ Sa unsang paagi ang personalidad ug intereses sa inspiradong mga magsusulat gipadayag diha sa ilang gisulat?—Mateo 27:3; Lucas 4:38.