Upat ka Punto nga Angayng Palandongon Bahin sa Diborsiyo

Human masusi sa tag-iya ang guba sa balay, duha ang puwede niyang himoon—gub-on kana o kaha ayohon.

SAMA ba usab niana ang kahimtang sa imong kaminyoon? Lagmit nawad-an ka nag pagsalig sa imong kapikas o kaha kanunay lang mong mag-away. Kon mao, tingali maghunahuna ka nga wala na mo maghigugmaay o dili gyod mo para sa usag usa o kaha bata pa kaayo mong nagminyo. Basin gani ug maghunahuna ka nga mas maayo pa kon magbulag na lang.

Imbes modesisyon dayon nga makigbulag, mas maayong mamalandong una. Ang diborsiyo dili kanunayng mao ang solusyon. Tinuod, masulbad niana ang pipila ka problema apan makapatungha usab kanag laing mga problema. Si Dr. Brad Sachs, diha sa iyang librong The Good Enough Teen, nagpasidaan: “Ang magdiborsiyong mga magtiayon mangandoy gayod ug hapsayng panagbulag—mawala dayon ang samag unos nga mga problema, ug mopuli ang preskong hinuyohoy sa kalinaw. Apan ingon nga walay hingpit nga kaminyoon, wala usay hapsayng panagbulag.” Busa hinungdanon nga mahibalo ka sa tinuod nga kahimtang ug sa mga sangpotanan sa diborsiyo.

Ang Bibliya ug ang Diborsiyo

Sa Bibliya, seryosong butang ang diborsiyo. Kini nag-ingon nga dulumtanan kang Jehova nga Diyos ang pagdiborsiyo nga walay lig-ong katarongan, tingali aron lang makapangitag lain. (Malaquias 2:13-16) Ang kaminyoon maoy permanenteng bugkos. (Mateo 19:6) Daghang kaminyoon nga nabungkag sa dili makataronganong mga hinungdan ang masalbar unta kon maantigo lang silang mopasaylo sa usag usa.—Mateo 18:21, 22.

Sa laing bahin, ang Bibliya nagtugot usab sa diborsiyo ug pagminyo pag-usab sa usa lamang ka hinungdan—ang pagpakigsekso sa dili kapikas. (Mateo 19:9) Busa, kon imong napamatud-an nga nagluib kanimo ang imong kapikas, may katungod ka nga makigbulag. Dili angayng ipugos sa uban ang ilang opinyon diha kanimo, ug dili usab katuyoan niini nga artikulo nga diktahan ka kon unsay buhaton. Busa ikaw ang angayng magdesisyon, total ikaw may mosagubang sa mga sangpotanan niana.—Galacia 6:5.

Apan ang Bibliya nag-ingon: “Ang usa nga maalamon magapalandong sa iyang mga lakang.” (Proverbio 14:15) Busa, bisan ug ang imong mga katarongan sa pagpakigdiborsiyo gitugot sa Bibliya, angay nimong timbang-timbangon pag-ayo ang mahimong resulta niana. (1 Corinto 6:12) “Ang uban nagtuo nga kinahanglang modesisyon sila dayon,” miingon si David nga taga-Britain. “Apan sa akong nasinatian, makaingon ko nga kinahanglan gayod ug panahon sa pagpamalandong una ka modesisyon nga makigdiborsiyo.”a

Atong hisgotan ang upat ka hinungdanong punto nga angayng palandongon. Palihog matikdi nga ang mga diborsiyado nga gikutlo dinhi wala mag-ingon nga sayop ang ilang desisyon. Apan makita diha sa ilang komento ang pipila ka problema nga sagad motungha paglabay sa pipila ka bulan o katuigan human sa diborsiyo.

1 Ang Problema sa Panalapi

Si Daniella nga taga-Italy, 12 ka tuig nang minyo sa dihang iyang nadiskobrehan nga ang iyang bana dunay relasyon sa laing babaye sa trabahoan. Siya miingon: “Unom na ka bulan ang tiyan sa babaye sa dihang akong nahibaloan ang ilang relasyon.”

Si Daniella ug ang iyang bana nagbulag, ug sa ulahi si Daniella midesisyon nga makigdiborsiyo. Siya miingon: “Gipaningkamotan nako nga masalbar ang among kaminyoon, apan ang akong bana nagpadayon sa pagluib kanako.” Nagtuo si Daniella nga husto ang iyang desisyon. Apan matod niya: “Sa dihang kami nagbulag, naglisod ko sa pinansiyal. Usahay dili ko makapanihapon. Moinom na lang kog usa ka basong gatas.”

Susama usab niana ang kahimtang ni Maria nga taga-Spain. Siya miasoy: “Human sa diborsiyo wala na ko suportahi sa akong bana ug kinahanglan kong mangamas pag-ayo aron bayran ang iyang mga utang. Napugos usab ko pagbalhin sa gamayng apartment sa lugar nga kritikal.”

Ingon sa gipakita niini nga mga kasinatian, ang babaye maoy kasagarang mag-antos sa pinansiyal. Gani, ang pito ka tuig nga panukiduki sa Europe nagpakita nga human sa diborsiyo mitaas ug 11 porsiyento ang kinitaan sa mga lalaki, apan mius-os ug 17 porsiyento ang kinitaan sa mga babaye. “Malisdan gayod niini ang ubang mga babaye,” miingon si Mieke Jansen, nga nanguna sa maong panukiduki, “tungod kay gawas nga silay moatiman sa mga bata ug mangitag trabaho, mag-antos pa gyod sila sa emosyonal nga kasakit tungod sa diborsiyo.” Ang Daily Telegraph sa London nagpakita nga sumala sa ubang mga abogado, ang maong mga sangpotanan sa diborsiyo ang hinungdan kon nganong “mapugos ang mga tawo sa pagtimbang-timbang pag-ayo una sila modesisyon nga makigdiborsiyo.”

Kon unsay posibleng mahitabo: Kon makigdiborsiyo ka, lagmit maglisod ka sa pinansiyal. Basin kinahanglan usab nga mobalhin kag puy-anan. Kon ikaw ang gihatagag katungod sa pag-atiman sa mga bata, lagmit malisdan ka sa pagsuportar sa imong kaugalingon ug kanila.—1 Timoteo 5:8.

“KATUNGOD SA USA KA ANAK”

“Niadtong singko anyos pa ako, ang akong Papa nakigrelasyon sa iyang sekretarya, ug nagdiborsiyo ang akong ginikanan. Wala ko nila pasagdi. Ila kong gipasaligan nga bisag wala na nila higugmaa ang usag usa, nahigugma gihapon sila kanako. Bisag mibalhin nag puyo si Papa sa iyang apartment sa lungsod, gisustentohan gihapon ko nilang duha.

“Duha ka tuig sa ulahi, si Mama naminyo pag-usab, ug mibalhin mi sa laing nasod. Gidangtan pag pipila ka tuig una mi nagkita ni Papa. Sa milabayng siyam ka tuig, kausa ra nako siya nakita. Nagdako ko nga wala siya, ug wala niya makita ang akong tulo ka anak—ang iyang mga apo—gawas sa mga letrato nga akong gilakip sa mga sulat nga gipadala kaniya. Wala sila makakita sa ilang Lolo.

“Bisag nagdiborsiyo ang akong ginikanan, walay makita nga epekto niana kanako. Apan sa pagkatinuod naghari diha kanako ang kayugot, kaguol, ug ang kawalay pagsalig sa kaugalingon, ug wala ko makasabot kon nganong mibati ko niana. Wala koy salig sa mga lalaki. Nausab kini pag-edad nakog mga 30 sa dihang gitabangan ko sa usa ka hamtong nga higala nga makasabot kon nganong ingon niadto ang akong gibati, ug naningkamot ko nga madawat nako ang nahitabo sa akong ginikanan.

“Tungod sa pagdiborsiyo sa akong ginikanan, nahikawan ko sa katungod sa usa ka anak—ang pagbati nga anaa kanunay ang ginikanan ug andam mopanalipod kanimo. Sa usa ka gubot nga kalibotan, ang pamilya maoy samag luwas nga dapit nga mahimong kadangpan, diin mabati sa bata ang pagpangga ug proteksiyon. Kon mabungkag ang pamilya, samag nahugno usab ang maong luwas nga dapit.”—Diane.

2 Pagmatuto sa mga Anak

“Nakalitan ko sa gihimo sa akong bana,” miingon si Jane nga taga-Britain human magluib ang iyang bana. “Mora kog gitakloban sa langit sa dihang gibiyaan mi niya.” Gidiborsiyohan ni Jane ang iyang bana ug para niya husto ang iyang desisyon. Apan siya miadmitir: “Ang usa sa mga problema nga akong nasinati mao ang pagkahimong mama ug papa sa among mga anak. Kinahanglang ako kanunay ang mohimog desisyon.”

Ingon usab niana ang kahimtang ni Graciela, usa ka diborsiyadang inahan nga taga-Spain. “Gihatagan ko ug bug-os nga katungod sa pagpadako sa akong 16-anyos nga ulitawo,” siya miingon. “Apan dili sayon ang pagmatuto ug tin-edyer, ug dili ko makahimo niini nga mag-inusara. Adlaw gabii ko maghilak. Mibati kog kapakyasan ingong inahan.”

Kadtong mga ginikanan nga parehas may katungod sa pagpadako sa mga anak lagmit makaatubang ug laing problema. Pananglitan, mahimong dili sila magkasinabot sa sensitibong mga butang sama sa pagduaw, pagsustento, ug pagdisiplina sa mga anak. Si Christine, usa ka diborsiyadang inahan nga taga-United States, miingon: “Dili sayon nga makigsabot ka sa imong kanhing bana. Makapabug-at kana sa dughan, ug kon dili ka mag-amping basin gamiton pa nimo ang inyong anak aron makuha nimo ang imong gusto.”

Kon unsay posibleng mahitabo: Ang desisyon sa korte bahin sa kon kang kinsa mopuyo ang bata lagmit dili mopabor kanimo. Kon kamong duha ang gihatagag katungod sa pagpadako sa bata, basin ang imong kanhing kapikas lisod ikasabot bahin sa pagduaw, pagsustento, ug uban pa.

3 Ang Epekto sa Diborsiyo Nganha Kanimo

Si Mark nga taga-Britain daghang beses giluiban sa iyang asawa. Siya miingon: “Sa ikaduhang higayon nga iya kong giluiban, paminaw nako dili na ko kaagwanta kon mootro pa siya.” Gidiborsiyohan ni Mark ang iyang asawa bisan pag nahigugma gihapon siya kaniya. “Kon daoton siya sa uban, abi nila ug nakatabang sila kanako, apan ang tinuod masakitan ako niana,” siya miingon. “Ang gugma dili basta-bastang malangkat sa kasingkasing.”

Si David, nga gihisgotan ganina, nahugno usab sa dihang nadiskobrehan niya nga dunay laing lalaki ang iyang asawa. “Dili ko makatuo niana,” siya miingon. “Gusto gyod unta ko nga makauban siya ug ang among mga anak sa tibuok nakong kinabuhi.” Nakigdiborsiyo si David, apan miresulta kanag mga pagduhaduha bahin sa iyang kaugmaon. “Nagduhaduha ko kon duna pa kahay mahigugma ug mounong kanako. Mahadlok ko nga basin ug mapakyas na usab ko kon magminyo ko pag-usab. Morag wala na koy pagsalig sa akong kaugalingon,” siya miingon.

Kon ikaw gidiborsiyohan, dili gayod kalikayan nga maglibog ka sa imong gibati. Tingali mopitik gihapon ang imong kasingkasing ngadto sa tawo nga kanhi sumpay sa imong kinabuhi. (Genesis 2:24) Sa laing bahin, basin ug maglagot ka sa nahitabo. Si Graciela, nga gihisgotan ganina, miingon: “Bisag pila ka tuig na mong nagdiborsiyo, maglibog gihapon ka kon nganong nahitabo kadto, mobati kag kaulaw, ug mobati ka nga makaluluoy. Mahinumdoman nimo ang malipayong mga gutlo sa inyong panagtiayon ug dili gayod nimo makalimtan ang iyang mga panaad nga ‘dili siya mabuhi kon wala ka. Bakak lang ba diay ang tanan? Nganong nahitabo man kadto?’”

Kon unsay posibleng mahitabo: Lagmit bation gihapon nimo ang kasuko ug kalagot sa gihimo sa imong kapikas kanimo. Usahay basin madaog ka sa imong kaguol.—Proverbio 14:29; 18:1.

4 Ang Epekto sa Diborsiyo Diha sa mga Bata

Si José, usa ka diborsiyadong taga-Spain, miingon: “Morag gikumot ang akong dughan sa dihang akong nahibaloan nga ang laki sa akong asawa mao ang bana sa akong igsoon. Gusto na kong mamatay niadtong tungora.” Namatikdan ni José nga ang iyang duha ka anak nga lalaki—dos ug kuwatro anyos—naapektohan usab sa gihimo sa ilang inahan. “Nalibog sila sa among kahimtang,” siya miingon. “Natingala sila kon nganong ang ilang Mama didto na nagpuyo sa ilang uyoan ug kon nganong ako silang gikuha ug nag-ipon mig puyo uban sa akong igsoong babaye ug sa akong inahan. Kon molakaw ko, sila mangutana, ‘Pa, kanus-a ka mouli?’ o kaha sila moingon, ‘Pa, ayaw mig biyai ha!’”

Sagad, ang mga bata mao ang makaluluoyng biktima sa diborsiyo ug kasagaran dili kini mamatikdan sa mga ginikanan. Apan komosta kon ang ginikanan dili gayod magkasinabot? Mas makaayo kaha sa mga bata kon magdiborsiyo ang ilang ginikanan? Sa milabayng mga tuig, daghan ang dili mouyon niana nga ideya ilabina kon dili ra kaayo grabe ang problema sa kaminyoon. Ang librong The Unexpected Legacy of Divorce miingon: “Daghang problemadong magtiayon ang masorpresa kon ilang masayran nga kontento ra ang ilang mga anak bisan ug daghag problema ang ilang pamilya. Way sapayan kanila kon ang ilang Mama ug Papa iya-iyag higdaanan basta kompleto lang ang pamilya.”

Tinuod, sagad makamatikod ang mga bata kon dili magkasinabot ang ilang ginikanan, ug maapektohan gayod niana ang ilang emosyon. Apan bisan pa niana, mahimong sayop ang paghunahuna dayon nga makaayo sa mga anak ang diborsiyo. “Mas epektibo ang pagmatuto sa mga anak kon kompleto ang ginikanan, bisan pag dili kaayo malipayon ang kaminyoon,” misulat si Linda J. Waite ug Maggie Gallagher diha sa ilang librong The Case for Marriage.

Kon unsay posibleng mahitabo: Ang diborsiyo grabeg epekto ngadto sa mga anak, ilabina kon dili nimo gusto nga masuod sila sa imong kanhing kapikas.—Tan-awa ang kahon nga “Mora Kog Naipit sa Tunga.”

Gihisgotan niini nga artikulo ang upat ka hinungdanong mga punto nga maayong palandongon sa dili ka pa makigdiborsiyo. Ingon sa nahisgotan na, kon nagluib ang imong kapikas, anaa ra nimo kon makigdiborsiyo ka. Kon unsa man ugaling ang imong desisyon, hunahunaa ang mga sangpotanan. Sayra una ang mga problema sa unahan ug andama ang imong kaugalingon sa pag-atubang niana.

Human matimbang-timbang ang kahimtang, basin modesisyon ka nga mas maayo kon paningkamotan ninyo nga molig-on ang inyong kaminyoon. Apan posible ba kana?

a Ang mga ngalan niining artikuloha giusab.

“MORA KOG NAIPIT SA TUNGA”

“Ang akong ginikanan nagdiborsiyo niadtong ako 12 anyos. Medyo nahuwasan ko kay linaw na ang among balay ug wala nay magsigeg away. Apan wala ko kasabot sa akong gibati.

“Human sa ilang pagdiborsiyo, buot ko nga maayo gihapon ang akong relasyon kanila, ug gipaningkamotan nako nga wala koy dapigan kanila. Apan bisag unsay akong buhaton, mora kog naipit sa tunga. Miingon si Papa nga nagduda siya nga basin gihiloan ni Mama ang akong hunahuna. Busa kanunay nako siyang pasaligan nga wala gayod kana himoa ni Mama. Pirme pod magduda si Mama. Mahadlok siya nga basin motuo ko sa mga pangdaot ni Papa kaniya. Miabot ang panahon nga dili na nako gustong isulti kanila ang akong gibati kay naglikay ko nga masakitan sila. Busa, sukad sa pag-edad nakog 12, giluom na lang nako ang kasakit nga resulta sa ilang pagdiborsiyo.”—Sandra.