Mga Sugyot sa Kahilwas Alang sa mga Tigulang

USA ka batang babaye ang nagdagandagan. Sa kalit lang, siya nadagma. Apan mitindog ra dayon siya ug nagdagandagan na usab. Usa ka tigulang nga babaye ang nadakin-as sulod sa iyang balay ug nabali ang bukog sa iyang bat-ang. Siya gioperahan ug nagpa-therapy sulod sa daghang bulan. Kay nahadlok nga matumba pag-usab, gilikayan na niya ang pisikal nga kalihokan ug nag-anam siyag kaluya.

Sa usa ka nasod sa Kasadpan, kapin sa 30 porsiyento sa nag-edad ug 65 pataas ang mangatumba matag tuig. Dugang pa, sa maong pangedaron, ang pagkabali sa bukog tungod sa pagkatumba maoy komon nga hinungdan sa kamatayon. Busa, tukma gayod ang giingon sa Bibliya bahin sa mga tigulang: “Sila mangahadlok lamang gani sa kon unsay hataas, ug adunay mga kalisang sa dalan.”—Ecclesiastes 12:5.

Ang pagkatigulang sagad magpahinabog pisikal nga kalisdanan, apan makahimo kag praktikal nga mga lakang alang sa imong kahilwas ug sa pagpauswag sa kalidad sa imong kinabuhi. Ang usa niana mao ang pagpaningkamot nga mahuptan ang imong kahimsog ug kusog. Ang lain pa mao ang paghimo sa imong balay nga mas luwas.

Hupti ang Imong Kahimsog ug Kusog

Samtang kita magkatigulang, maglisod na kita sa paglihoklihok, mohanap na ang atong panan-aw, ug dili na kaayo ta makapanimbang. Mas luya na ang atong kaunoran ug kabukogan. Bisan pa niana, ang regular nga pisikal nga kalihokan ug maayong batasan sa pagkaon makapalangan sa epekto sa pagkatigulang. “Hinungdanon ang mga ehersisyo nga makapauswag sa imong pagpanimbang, postura, kusog, ug paglihoklihok,” miingon si Nita nga usa ka physical therapist.

Ang usa ka publikasyon sa U.S. Department of Health and Human Services nag-ingon: “Bisan unsa pay ilang kahimtang sa panglawas ug pisikal nga katakos, ang mga edaran makabenepisyo pinaagi sa pagpabiling aktibo. Bisag maglisod ka sa pagtindog ug paglakaw, makahimo gihapon ka sa pag-ehersisyo ug makabenepisyo ka niana. Sa pagkatinuod, sagad mas dako ang mawala nimo kon wala kay gibuhat.”a Lakip sa mga benepisyo sa pisikal nga kalihokan mao nga kini makatabang kanimo nga malikayan ang sakit sa kasingkasing, sakit sa lutahan, osteoporosis, ug depresyon. Kini makatabang sa sirkulasyon sa dugo, paghilis sa pagkaon, ug sa pagkatulog, ug kini makapauswag sa pagsalig sa kaugalingon ug makapalagsik.

Kon wala ka maanad sa pag-ehersisyo, maayong mokonsulta ka una sa imong doktor. Konsultaha usab siya kon malipong ka o mosakit ang imong dughan samtang nag-ehersisyo. Gani, sa maong situwasyon, mas maayo kon mangayo dayon kag tabang. Ayawg ibalewala ang maong mga simtomas! Maayo usab nga imong ipaeksamin sa doktor ang imong mata kas-a sa usa ka tuig.

Kon bahin sa pagkaon, likayi kanang kulag mga bitamina ug minerales, bisag dali ra kanang ipreparar. Ang mga tigulang ilabinang nagkinahanglag pagkaon nga daghag bitamina D ug kalsiyum, nga parehong makatabang aron mahuptang lig-on ang bukog o labing menos mapahinay ang pagkadaot niini. Busa ilakip sa imong pagkaon ang mga lugas, low-fat nga mga produkto sa gatas, ug preskong prutas ug utanon. Konsultaha ang imong doktor sa dili ka pa mohimog dakong kausaban sa imong diyeta. Siya lagmit mosugyot ug mga pagkaon nga angay nimong kan-on o likayan.

Dugang pa, inom ug daghang likido. Ang pagkahurot sa tubig sa lawas (dehydration), nga komon sa mga tigulang, ilabina niadtong nagpuyo nga nag-inusara o sa mga nursing home, maoy hinungdan nga ang usa daling matumba, malibog, maglisod pagkalibang, manghugot ang panit, maimpeksiyon, ug mamatay pa gani.

Himoang Mas Luwas ang Imong Balay

Kasagaran, ang pagkatumba mahitabo sa balay. Apan, pinaagi sa paghimog pipila ka praktikal nga lakang, dakog purohan nga imo kanang malikayan. Hunahunaa ang kahimtang sa inyong balay samtang magbasa ka sa mosunod.

Banyo:

● Kinahanglang dili dangog ang salog bisag basa.

● Ang shower o bath tub kinahanglang dili dangog, ug kon magbutang kag lingkoranan, kinahanglang maabot nimo ang gripo. Makatabang usab kon ang showerhead mahimong kuptan aron makakaligo ka bisag naglingkod.

● Mas maayo kon dunay kuptanan sa dihang mosulod o mogawas sa banyo o mogamit sa kasilyas. Angay nga kini lig-ong pagkataod. Dugang pa, seguroa nga igo ang gitas-on sa inidoro kanang dili ka maglisod paglingkod ug pagtindog.

● Ayawg palonga ang suga sa gabii, o kaha paggamit ug plaslayt.

Hagdan:

● Ang hagdan kinahanglang hapsay, dili gubaon, ug dili ngitngit.

● Ang hagdan kinahanglang dunay lig-ong kuptanan sa masigkakilid kon posible, dili dangog, ug dunay swits sa suga sa ibabaw ug sa ubos.

● Ang pagsaka ug pagkanaog sa hagdan makatabang sa mga tigulang nga mahuptan ang kusog sa ilang bitiis. Apan kon maglisod ka sa pagpanimbang, ayaw pagsaka o pagkanaog sa hagdan nga nag-inusara.

Katulganan:

● Kinahanglang dunay igong luna palibot sa katre ug sa ubang muwebles aron libre kang makalihoklihok.

● Pagbutang ug silya nga imong kalingkoran sa dihang mag-ilis.

● Maayong dunay suga o plaslayt duol sa imong katre.

Kosina:

● Ang lamesa kinahanglang dunay luna nga kapatongan dayon sa mga kinompra.

● Ang salog kinahanglang dili dangog ug dili sulaw.

● Ang mga kabinet kinahanglang dili sobra ka taas o sobra ka ubos aron dali lang kuhaon ang gibutang diha niana. Ayaw paggamit ug hagdan (ladder) ug mga tungtonganan, ug ayaw gayod pagpatong sa silya!

Uban Pa:

● Ayawg palonga ang suga diha sa agianan paingon sa banyo ug sa ubang dapit nga imong adtoan sa gabii.

● Makatabang kon mogamit kag sungkod o walker sa gabii, sa dihang dili kaayo ka alisto.

● Ang imong lingkoranan kinahanglang walay ligid, dunay sayhanan sa kamot, ug igo ang gitas-on aron sayon kang makalingkod ug makatindog.

● Aron malikayan ang pagkatumba, ayoha, ilisi, o kuhaa ang gision nga mga karpet, naukab nga linoleum, o buak nga tayls. Ang mga kord sa koryente kinahanglang ipaagi ubay sa bungbong, dili sa mga agianan.

● Ang gagmayng alpombra mahimong makasabod ug kinahanglang kuhaon gikan sa gikarpetan nga salog. Kon ibutang kana sa hamis nga salog, sama sa tayls o kahoy, kinahanglan nga dili kana mairog-irog.

● Ayaw pagsul-ob ug sinelas nga luag o guba o dangog. Ayaw usab pagsul-ob ug sandal o sapatos nga taas ug tikod.

● Ang ubang tambal makapalipong. Kon mobati kag ingon niana human motomar ug tambal, sultihi ang imong doktor. Mahimong ilisan niya ang dosage o resetahan kag lain.

Kon duna kay namatikdang problema nga dili nimo maatiman, nganong dili ka magpatabang sa ubang membro sa pamilya, mga higala, o sa uban nga makahimo niana? Himoa dayon kana.

Kon Unsay Mahimo sa Uban

Kon duna kay tigulang nga ginikanan, apohan, o mga higala, unsay imong ikatabang kanila aron malikayan ang pagkatumba nga mahimong mosangpot sa kadaot? Ang usa ka butang nga imong mahimo mao ang mataktikanhong paghisgot niini nga mga sugyot uban kanila ug tabangi sila sa paghimog mga paagi nga masulbad ang problema. Depende sa panginahanglan, mahimong lutoan nimo silag pagkaon kas-a o kaduha sa usa ka semana. Ang mga tigulang nagkinahanglan usab ug regular nga ehersisyo. Mahimo nimo silang ubanan sa paglakawlakaw, tingali idungan kana sa uban nimong kalihokan. Daghang tigulang ang gustong mogawas sa balay kon duna silay kasaligang kauban. Sa ubang nasod, ang gobyerno nagtaganag tabang pinaagig home nursing, physical o occupational therapy, ug home safety. Mahimong tabangan ka sa imong doktor nga makapahimulos sa maong serbisyo.

Ang atong Maglalalang, kinsa gitawag ug “Karaan sa mga Adlaw,” nagbaod nga atong tahoron ang mga tigulang, ilabina ang atong tigulang nga mga ginikanan. (Daniel 7:9) Siya nagsugo: “Pasidunggi ang imong amahan ug ang imong inahan.” (Exodo 20:12) Siya usab nag-ingon: “Atubangan sa buhok nga ubanon motindog ka, ug magpakita ka ug pagtamod sa tawong tigulang, ug kahadlokan mo ang imong Diyos.” (Levitico 19:32) Oo, ang pagtahod sa mga tigulang nagpakita nga kita may kahadlok sa Diyos! Ug sa dihang ang mga tigulang sinserong magpasalamat sa tabang nga gitagana kanila, kita matukmod sa pagpakita kanilag mahigugmaon ug matinahorong pagtagad. Kita motabang kanila, dili tungod kay naobligar kita, kondili kalipay gayod nato ang pagbuhat niana.

[Footnote]

[Kahon/Mga hulagway sa panid 15]

HIMAN NGA MAKATABANG PANAHON SA EMERHENSIYA

Sa pipila ka nasod dunay elektronikong himan nga magamit sa mga tigulang panahon sa emerhensiya, sama pananglitan sa dihang matumba sila ug dili na makabangon. Makapangayo silag tabang pinaagi sa pagpislit sa buton niana. Kini nga mga himan mahimong ikuwentas o ipulseras. Kon mabatonan kana sa inyong lugar, maayong duna ka niana—ilabina kon wala kay kauban sa balay.