SEDRO

[Heb., ʼeʹrez].

Ang mga kahoyng sedro, ug ilabina ang mga sedro sa Lebanon, nabantog sa kapanahonan sa Bibliya ug ilabinang ilado diha sa asoy sa pagtukod sa templo ni Solomon.

Ang sedro sa Lebanon (Cedrus libani) maoy usa ka habog nga kahoy nga dako kaayo, nga may lawom, lig-ong mga gamot. Ang dakong kalasangan niini nga mga sedro milukop kanhi sa kabukiran sa Lebanon, apan karong adlawa diyutay na lamang nga kakahoyan ang nagpabilin tungod sa dili-maalamong paggamit niini ug wala ipasig-uli ang mga kahoy pinaagi sa tukmang konserbasyon ug sa pagpugas pag-usab ug bag-ong mga binhi. Ang mga kadaot tungod sa gubat nakaamot usab sa pagkunhod sa mga kahoy. (Isa 14:5-8) Hinuon, ang nahibiling mga kahoy nindot gihapon tan-awon.​—Itandi ang Aw 5:15.

Ang mga sedro usahay moabot sa gitas-ong 37 m (120 p) ug ang punoan adunay sirkumperensiya nga moabot ug 12 m (40 p). Ang tag-as, mosanggaka nga mga sanga, nga misanga nga pababag gikan sa punoan, mahimong may katibuk-ang sirkumperensiya nga mga 60 hangtod sa 90 m (200 hangtod sa 300 p). Ang mga kahoy daw pormag piramide sa dihang linghod pa apan moanam-anam kalapad ang tumoy samtang kini mogulang na. Ang mga sanga dayag nga motubo nga pababag nga maghuntahunta o maglut-odlut-od (inay nga maglanggikitay), ug ang mga sanga may ligngin nga samag-bulak nga mga piyoos ug nalukop sa sanag-berde nga mga tunggoytunggoy nga mga 1.3 sm (0.5 pul.) ang gitas-on, ug kapehon ug bulok nga mga kono (cone) nga mopagula ug humot nga salong. Ang panit maoy pulahon-kape ug gaspangon kaayo. Ang punoan tuboan ug daghang buko kon gulang na.

Ang kahoy sa sedro pulahon ug kolor, walay mga buko, ug gipabilhan pag-ayo nga materyales alang sa pagpanukod tungod sa kaanindot, kahumot, kalig-on, ug pagkadili daling atakehon niini sa insekto. (Aw 1:17; 4:11) Gigamit kini sa Fenicianhong mga tighimog barko alang sa ilang mga palo. (Eze 27:5) Si Haring Hiram sa Tiro nagpadalag mga tawo ug mga materyales aron sa pagtukod ug “usa ka balay nga sedro” alang kang David didto sa Jerusalem. (2Sa 5:11; 7:2; 2Cr 2:3) Si Solomon sa ulahi migamit ug kahoyng sedro diha sa templo aron himoong mga sagbayan (1Ha 6:9), haklap sa halaran sa insenso (1Ha 6:20), ug ingong bungbong o panghaklap sa tanang sulod nga bahin sa templo aron nga “walay bato nga makita.” (1Ha 6:15-18) “Ang Balay sa Lasang sa Lebanon,” nga gitukod sa ulahi, lagmit ginganlan sa ingon tungod sa 45 ka haligi niini nga mga kahoyng sedro. (1Ha 7:​2, 3) Ang sedro gigamit usab sa Portiko sa Trono ug sa sawang sa templo.​—1Ha 7:7-12.

Tungod sa kadaghang kahoy nga sedro nga gamiton, gikinahanglan ang pagtrabaho sa libolibo ka trabahante aron sa pagputol sa mga kahoy, ug dad-on kini ngadto sa Tiro o sa Sidon sa daplin sa baybayon sa Mediteranyo, ug himoon kining mga gakit, ug palutawon kini ngadto sa baybayon, lagmit ngadto sa Jope. Dayon kini hakoton latas sa kamad-an ngadto sa Jerusalem. Kini gihimo tungod sa kasabotan tali ni Solomon ug Hiram. (1Ha 5:6-18; 2Cr 2:3-10) Human niadto nagpadayon pagdaghan ang mga tabla, maong gikaingon nga gihimo ni Solomon ang ‘kahoyng sedro ingon kadaghan sa kahoyng sikomoro’ panahon sa iyang paghari.​—1Ha 10:27; itandi ang Isa 9:​9, 10.

Human sa pagkadestiyero, ang mga kahoyng sedro gikan sa Lebanon gigamit pag-usab alang sa buluhatong pagtukod pag-usab sa templo.​—Esd 3:7.

Mahulagwayong Paggamit. Diha sa Kasulatan ang dakong sedro gigamit nga mahulagwayon sa paghawas sa kahalangdon, kahabog, ug kalig-on, tinuod man o mopatim-aw lang nga tinuod. (Eze 31:2-14; Am 2:9; Zac 11:​1, 2) Busa, si Haring Jehoas sa Israel nagtubag kang Haring Amazias sa Juda pinaagig makapahugnong insulto sa dihang iyang gitandi ang gingharian ni Amazias sa usa ka “tunokong bunglayon” samtang nagtandi sa iyang kaugalingong gingharian sa usa ka gamhanang sedro sa Lebanon. (2Ha 14:9; itandi ang Huk 9:​15, 20.) Gihatagan ug dakong importansiya ang sedro diha sa tigmo ni Ezequiel (kap 17), diin ang hari ug ang mga prinsipe sa Juda gitandi sa tumoy sa usa ka sedro sa Lebanon nga gidala ngadto sa Babilonya. (Eze 17:1-4, 12, 13) Human niana, ang Mesiyas matagnaong gilarawan ingong usa ka gamayng sanga gikan sa kinatumyan sa sedro, nga gitanom ni Jehova sa ibabaw sa usa ka taas nga bukid.​—Eze 17:22-24; itandi ang Isa 11:1; Jer 23:5; 33:15; Sal 2:6; Pin 14:1; Dan 4:17.

Ang kahoyng sedro nga gigamit sa mga Israelinhon didto sa kamingawan dayag nga maoy usa ka matang sa sedro nga lahi nianang naggikan sa Lebanon. Gituohan nga kini mao ang kapehon ug bunga nga sedro (Juniperus oxycedrus) ug ang Fenicianhon nga junipero (Juniperus phoenicia), nga parehong nailhan pag-ayo diha sa desyertong rehiyon sa Sinai. Ang pipila ka rituwal sa paglunsay nanginahanglan sa paggamit sa kahoy nga sedro, ug tingali tungod kay kini dili daling madunot, gigamit kini dinhi ingong simbolo sa pagkawalay-kadunotan o sa pagkawalay-sakit.​—Lev 14:2-7, 49-53; Num 19:6.

Dayag nga ang sedro gigamit sa mahulagwayong paagi sa dili paborable ug sa paborableng diwa. Kini nahimong simbolo sa pagkalabaw taliwala sa dili-matinumanon ug materyalistikong mga hari sa Juda ug nagsimbolo sa ilang pagkamapahitas-on ug sayop nga pagbatig kasegurohan. (Jer 22:13-15, 23; Isa 2:11-13) Bisan pa niana, ang pagturok ug ang pagtubo sa tawong matarong gipakasama nianang maayong pagkagamot nga sedro. (Sal 92:12; itandi ang Isa 61:3 sa Sal 104:16.) Busa, samtang sa usa ka bahin si Jehova nagpadayag sa iyang gahom pinaagi sa pagbali sa gamhanang mga sedro sa Lebanon ug ‘nagpaluksolukso kanila sa kabukiran sama sa mga nating baka’ (Sal 29:4-6), sa laing bahin siya nagtagna nga iyang patuboon ang sedro bisan sa mga rehiyon sa kamingawan (Isa 41:​19, 20) ug nagpili niini taliwala sa mga kahoy ingong usa sa daghang mga linalang nga modayeg sa iyang halangdong ngalan.​—Sal 148:​9, 13.