ECBATANA

Ang kaulohang siyudad sa karaang Media, sukad sa mga 700 W.K.P. Si Haring Ciro II sa Persia nag-ilog niini gikan kang Haring Astyages sa Media, ug human niadto ang mga Medianhon ug Persianhon naghugpong sa ilang kasundalohan ilalom ni Ciro. Gipaila sa Kasulatan nga ang Ecbatana maoy dapit nga anaa sa sakop nga distrito sa Media sa mga adlaw ni Haring Dario I (Hystaspis) sa Persia.​—Esd 6:​1, 2.

Ang “Ecbatana” mao ang hubad sa ngalan niini nga siyudad diha sa Esdras 6:2. Kini nga porma sa ngalan katumbas sa hubad sa Latin nga Vulgate ug makita usab diha sa Gregong teksto sa Apokripal nga mga sinulat nga gilakip sa ulahi diha sa Septuagint. Apan, ang Masoretikong teksto ug ang Syriac nga Peshitta naghatag sa ngalan nga “Achmetha.” Ang unang Gregong mga magsusulat daw nagpadapat sa ngalang Ecbatana ngadto sa ubay-ubayng mga dapit. Bisan pa niana, nagkauyon ang kadaghanang eskolar karon nga ang Ecbatana nga giilog ni Ciro (ug nga gihisgotan sa Esd 6:2) mao ang modernong siyudad sa Hamadan, usa ka hinungdanong sentro sa komersiyo sa Iran nga nahimutang sa tiilan sa Bukid sa Alwand nga mga 290 km (180 mi) sa KHK sa Tehran. Ingon nga ang karaang Ecbatana maoy usa ka hinungdanong siyudad diha sa pangunang ruta nga gikan sa Mesopotamia paingon sa mga dapit sa halayong S, mao man usab ang modernong Hamadan gitadlasan sa nagkalainlaing mga dalan, sama nianang nagtadlas gikan sa Baghdad paingon sa Tehran.

Sa dihang ang pipila ka tinudlong mga opisyal sa Persia nagkuwestiyon sa legalidad sa gihimo sa mga Hudiyo nga pagtukod pag-usab sa templo sa adlaw ni Zorobabel, kini nga mga magsusupak nagpadalag sulat ngadto kang Haring Dario I sa Persia nga mihangyog kompirmasyon sa mando ni Ciro nga nag-awtorisar sa pagtukod pag-usab. (Esd 5:1-17) Gihimo ni Dario ang imbestigasyon, ug nakaplagan ang mando ni Ciro didto sa Ecbatana, sa ingon nag-establisar sa legalidad sa buluhatong pagtukod pag-usab sa templo. Ngani, si Dario nagpagula pa ug mando aron ipadayon ang buluhaton sa mga Hudiyo nga dili mababagan, ug gimandoan pa ang ilang mga magsusupak sa pagtagana kanila sa gikinahanglang mga materyales ug “sila mibuhat niana sa walay langan.” Ang templo sa kataposan natapos “sa ikatulong adlaw sa lunar nga bulang Adar, nga mao, sa ikaunom nga tuig sa paghari ni Dario nga hari,” o sa hapit na ang tingpamulak sa 515 W.K.P.​—Esd 6:6-15.