ISAIAS

[Kaluwasan ni Jehova].

Usa ka manalagna, ang anak nga lalaki ni Amoz (dili ang manalagna nga si Amos). Siya nag-alagad sa Juda ug Jerusalem sa mga adlaw ni Haring Uzzias, Jotam, Ahaz, ug Ezequias sa Juda. (Isa 1:1) Si Haring Peka ug Oseas mao ang nagmando sa amihanang gingharian sa Israel, nga natapos niadtong 740 W.K.P., sa panahong si Isaias nag-alagad ingong manalagna. Ang iyang katalirongan nga mga manalagna mao si Miqueas, Oseas, ug Oded. Si Isaias dayag nga nagsugod sa iyang pagpanagna human managna si Oseas ug sa wala pa magsugod si Miqueas.​—2Cr 28:9; Os 1:1; Miq 1:1.

Sa panahon sa pag-alagad ni Isaias ingong manalagna alang sa Juda, ilabina sa mga adlaw ni Haring Ahaz, daotan kaayo ang kahimtang sa gingharian labot sa moral. Napuno kini sa mga pagrebelde sa mga prinsipe ug sa katawhan, ug sa mga mata ni Jehova ang nasod masakiton sa kasingkasing ug sa ulo. Ang mga magmamando gitawag nga “mga diktador sa Sodoma” ug ang katawhan gipakasama sa “mga taga-Gomora.” (Isa 1:2-10) Si Isaias gisultihan nang daan nga ang ilang mga dalunggan dili makadungog. Si Jehova miingon nga kini nga kahimtang magpadayon hangtod ang nasod magun-ob ug ang “ikanapulo” lamang, “usa ka balaang binhi,” ang mahibilin sama sa usa ka tuod sa nagbuntaog nga kahoy. Ang buluhatong pagpanagna ni Isaias nakapahupay ug nakapalig-on gayod sa pagtuo sa maong diyutayng gidaghanon, bisan tuod ang kadaghanan sa nasod wala magpatalinghog.​—Isa 6:1-13.

Bisag nagsentro sa iyang pagtagad diha sa Juda, si Isaias nagpahayag usab ug mga tagna maylabot sa Israel ug sa mga nasod sa palibot, sanglit nalangkit sila sa kahimtang ug kasaysayan sa Juda. Siya dugayng nag-alagad ingong manalagna, nga nagsugod sa mga 778 W.K.P., sa dihang namatay si Haring Uzzias, o lagmit mas sayo pa niana, ug nagpadayon hangtod sa pipila ka panahon human sa ika-14 nga tuig sa paghari ni Ezequias (732 W.K.P.).​—Isa 36:​1, 2; 37:​37, 38.

Pamilya ni Isaias. Minyo si Isaias. Ang iyang asawa gitawag nga “manalagnang babaye” (Isa 8:3), nga daw nagpasabot nga siya labaw pa kay sa asawa lamang sa usa ka manalagna. Dayag, sama kang Debora sa panahon sa mga Maghuhukom ug sama kang Hulda sa panahon sa paghari ni Josias, siya may buluhatong pagpanagna gikan kang Jehova.​—Huk 4:4; 2Ha 22:14.

Gihisgotan sa Bibliya ang mga ngalan sa duha ka anak nga lalaki ni Isaias, nga gihatag kaniya ingong “mga ilhanan ug ingon sa mga milagro sa Israel.” (Isa 8:18) Si Sear-jasub diha na sa hustong edad sa mga adlaw ni Ahaz aron sa pag-uban sa iyang amahan sa dihang si Isaias nagpahayag sa mensahe ngadto sa maong hari. Ang ngalang Sear-jasub nagkahulogan nga “Usa ka Nahibilin Lamang (Kadtong Nahibilin) ang Mobalik.” Kini nga ngalan maoy matagnaon sanglit, maingon nga tinong ginganlan niini nga ngalan ang usa ka anak nga lalaki nga natawo kang Isaias, mao man usab ang gingharian sa Juda mapukan sa ulahi ug usa ka nahibilin lamang ang mobalik human sa usa ka yugto sa pagkadestiyero. (Isa 7:3; 10:20-23) Kining pagbalik sa diyutayng nahibilin nahitabo niadtong 537 W.K.P. sa dihang si Haring Ciro sa Persia nagsugo sa pagpahigawas kanila gikan sa Babilonya human madestiyero sulod sa 70 ka tuig.​—2Cr 36:​22, 23; Esd 1:1; 2:​1, 2.

Ang laing anak nga lalaki ni Isaias ginganlan sa wala pa ipanamkon, ug ang ngalan gisulat diha sa usa ka papan ug gipamatud-an pinaagi sa kasaligang mga saksi. Dayag nga ang maong butang gitago hangtod matawo na ang bata, sa dihang mobarog ang mga saksi ug mopamatuod nga gitagna sa manalagna ang pagkatawo sa bata, sa ingon magpamatuod nga ang maong butang dunay matagnaong kahulogan. Ang ngalan nga gihatag sa batang lalaki pinaagi sa sugo sa Diyos maoy Maher-salal-has-baz, nga nagkahulogang “Pagdali, Oh Inagaw! Siya Nagdalidali Pag-adto sa Inagaw; o, Nagdali Pag-adto sa Inagaw, Siya Nagdalidali Pag-adto sa Inagaw.” Gikaingon nga sa dili pa kining bataa makakat-on sa pagtawag, “Amahan ko!” ug “Inahan ko!” pagakuhaon ang hulga batok sa Juda nga naggikan sa panagkunsabo sa Sirya ug sa napulo-ka-tribong gingharian sa Israel.​—Isa 8:1-4.

Gipakita sa tagna nga ang kahupayan moabot sa Juda sa dili madugay; tuod man miabot ang kahupayan sa dihang gisanta sa Asirya ang kampanya militar ni Haring Rezin sa Sirya ug Haring Peka sa Israel batok sa Juda. Gibihag sa mga Asiryanhon ang Damasco ug, sa ulahi, niadtong 740 W.K.P., giagawan ug gilaglag ang gingharian sa Israel, nga bug-os nagtuman sa matagnaong kahulogan sa ngalan sa bata. (2Ha 16:5-9; 17:1-6) Apan, inay mosalig kang Jehova, si Haring Ahaz misulay pagsanta sa hulga sa Sirya ug Israel pinaagi sa paghiphip sa hari sa Asirya aron makabaton sa iyang panalipod. Tungod niini, gitugotan ni Jehova ang Asirya nga mahimong dakong hulga batok sa Juda ug aktuwal nga mobaha ngadto sa yuta hangtod gayod sa Jerusalem, ingon sa gipasidaan ni Isaias.​—Isa 7:17-20.

Si Isaias naghisgot sa makadaghan sa “mga ilhanan” nga ihatag ni Jehova, lakip kanila mao ang iyang duha ka anak nga lalaki ug, sa usa ka higayon, si Isaias mismo. Si Jehova nagsugo kaniya sa paglakaw nga hubo ug magtiniil sulod sa tulo ka tuig ingong ilhanan ug tilimad-on batok sa Ehipto ug Etiopia, nga nagpasabot nga sila pagabihagon sa hari sa Asirya.​—Isa 20:1-6; itandi ang Isa 7:​11, 14; 19:20; 37:30; 38:​7, 22; 55:13; 66:19.

Mga Tagna sa Pagkadestiyero ug sa Pagpasig-uli. Si Isaias nakapribilehiyo usab sa pagtagna nga ang Asirya dili mao ang nasod nga magpalagpot sa mga hari sa Juda ug maglaglag sa Jerusalem, apan kini pagahimoon sa Babilonya. (Isa 39:​6, 7) Sa panahong ang Asirya mibaha sa Juda “kutob sa liog,” gipahayag ni Isaias ang makapahupay nga mensahe ngadto kang Haring Ezequias nga ang kasundalohan sa Asirya dili makasulod sa siyudad. (Isa 8:​7, 8) Gipamatud-an ni Jehova ang Iyang mga pulong pinaagi sa pagpadala sa iyang manulonda aron sa paglaglag sa 185,000 sa gamhanang mga tawo ug mga pangulo sa kasundalohan sa Asirya, sa ingon nagluwas sa Jerusalem.​—2Cr 32:21.

Ang butang nga nakahatag gayod kang Isaias ug dako kaayong kalipay mao ang pribilehiyo nga gihatag kaniya ni Jehova nga ipahayag ug isulat ang daghang tagna labot sa pagpasig-uli sa iyang hinigugmang Jerusalem. Bisag gitugotan ni Jehova ang katawhan nga madestiyero ngadto sa Babilonya tungod sa pagrebelde ug pag-alsa batok kaniya, ang Diyos sa ulahi maghukom sa Babilonya tungod kay siya milihok nga may daotang tinguha ug buot huptan ang katawhan sa Diyos hangtod sa hangtod. Ang daghang tagna ni Isaias naghisgot ilabina sa paghukom sa Diyos sa Babilonya ug sa pagkahimong kagun-oban niini, nga dili na gayod tukoron pa pag-usab.​—Isa 45:​1, 2; kap 13, 14, 46-48.

Ang mga tagna sa pagpasig-uli nga makaplagan sa tibuok basahon ni Isaias naghimaya sa dili-takos nga kalulot ug kaluoy ni Jehova alang sa iyang katawhan ug alang sa tanang katawhan. Kini nagtagna sa panahon sa dihang ang Jerusalem igatuboy ngadto sa usa ka bag-ong kahimtang niini uban kang Jehova, usa ka himaya nga makita sa tanang kanasoran, ug sa dihang siya mahimong usa ka panalangin sa tanang kanasoran. Ang Jerusalem sa pagkatinuod gipasig-uli ug gitukod ug gipanalanginan pinaagi sa presensiya sa Mesiyas, kinsa “naghatag ug kahayag nganha sa kinabuhi ug sa pagkadili-madunoton pinaagi sa maayong balita.” (2Ti 1:10) Ang pagpasig-uli pag-usab sa Jerusalem adunay mas labaw ug mas dakong katumanan sa umaabot.​—Rom 15:4; 1Co 10:11; Gal 4:​25, 26.

Mga Epekto sa Buluhaton ni Isaias. Si Isaias misulat dili lamang sa basahon sa Bibliya nga nagdala sa iyang ngalan kondili usab dayag nga labing menos sa usa ka makasaysayanhong basahon bahin sa mga kalihokan ni Haring Uzzias, nga sa walay duhaduha nahimong bahin sa opisyal nga mga rekord sa nasod. (2Cr 26:22) Sa matinumanong pagtuman sa buluhatong pagpanagna nga gihatag kaniya ni Jehova, siya may dakong impluwensiya diha sa kasaysayan sa nasod, ilabina tungod sa iyang pagtambag ug paggiya sa matarong nga si Haring Ezequias. Daghang tagna usab ni Isaias dunay mas dakong katumanan diha sa Mesiyas ug sa iyang Gingharian. Ang basahon ni Isaias gikutlo o gihisgotan sa makadaghan diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Sa daghang okasyon, ang Kristohanong mga magsusulat nagpadapat sa mga tagna ni Isaias ngadto kang Jesu-Kristo o nagpunting sa katumanan sa iyang mga tagna sa ilang adlaw.