SANTIAGO, SULAT NI

Usa ka inspiradong sulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Kini maoy usa sa gitawag nga pangkatibuk-ang mga sulat tungod kay, sama sa Una ug Ikaduhang Pedro, Unang Juan, ug Judas (apan dili sama sa kadaghanan sa mga sulat ni Pablo), kini wala ipatumong sa bisan unsang espesipiko nga kongregasyon o tawo. Kini nga sulat gitumong ngadto sa “napulog-duha ka tribo nga nagkatibulaag.”​—San 1:1.

Magsusulat. Ang magsusulat nagtawag lamang sa iyang kaugalingon nga “si Santiago, ulipon sa Diyos ug sa Ginoong Jesu-Kristo.” (San 1:1) Si Jesus adunay duha ka apostoles nga ginganlag Santiago (Mat 10:​2, 3), apan lagmit nga dili usa kanila ang misulat niining sulata. Ang usa ka apostol, si Santiago nga anak nga lalaki ni Zebedeo, gipatay ingong martir niadtong mga 44 K.P. (Buh 12:​1, 2) Ingon sa gipakita sa kaundan niini nga sulat, lagmit gayod nga kini wala isulat human dayon matukod ang Kristohanong kongregasyon. (San 1:1) Ang laing apostol nga si Santiago, ang anak nga lalaki ni Alfeo, dili ilado sa rekord sa Kasulatan, ug gamay ra kaayo ang nahibaloan bahin kaniya. Kon tagdon ang pagkaprangka sa sulat ni Santiago, mopatim-awng dili gayod si Santiago nga anak nga lalaki ni Alfeo ang magsusulat niini, kay kon siya pa ang magsusulat lagmit nga siya magpaila gayod unta sa iyang kaugalingon ingong usa sa 12 ka apostoles aron mapaluyohan ang iyang kusganong mga pulong pinaagig apostolikanhong awtoridad.

Hinunoa, gipakita sa ebidensiya nga ang magsusulat mao si Santiago nga igsoon ni Jesu-Kristo sa inahan, nga kaniya dayag nga linaing nagpakita ang binanhawng si Kristo, ug kinsa ilado usab taliwala sa mga tinun-an. (Mat 13:55; Buh 21:15-25; 1Co 15:7; Gal 2:9) Ang magsusulat sa sulat ni Santiago nagpaila sa iyang kaugalingon ingong “ulipon sa Diyos ug sa Ginoong Jesu-Kristo,” nga pareho gayod sa gihimo ni Judas, kinsa nagsugod sa iyang sulat pinaagi sa pagtawag sa iyang kaugalingon nga “usa ka ulipon ni Jesu-Kristo, apan igsoon ni Santiago.” (San 1:1; Jud 1) Dugang pa, lakip sa pangatahoran sa sulat ni Santiago mao ang terminong “Mga pangomosta!” nga gigamit usab sa sulat mahitungod sa pagtuli nga gipadala ngadto sa mga kongregasyon. Niining ulahing gihisgotan lagmit nga si Santiago nga igsoon ni Jesus sa inahan ang prominenteng namulong sa panagkatigom sa ‘mga apostoles ug mga ansiyano’ didto sa Jerusalem.​—Buh 15:​13, 22, 23.

Pagkakanonikal. Ang sulat ni Santiago anaa sa Vatican Manuscript Num. 1209, ingon man sa Sinaitic ug sa Alexandrine Manuscript sa ikaupat ug ikalimang mga siglo K.P. Ang Syriac nga Peshitta naglakip niini, ug kini makaplagan diha sa labing menos napulo ka karaang katalogo diha sa Konsilyo sa Cartago sa 397 K.P. Ang unang relihiyosong mga magsusulat mikutlo gikan niini, sama nila ni Origen, Cyril sa Jerusalem, Jerome, ug uban pa nga miila sa sulat ingong tinuod nga bahin sa Kasulatan.

Petsa ug Dapit sa Pagsulat. Walay timailhan diha sa sulat nga nailog na sa mga Romano (sa 70 K.P.) ang Jerusalem. Sumala sa Hudiyong historyador nga si Josephus, ang usa ka hataas nga saserdote nga ginganlag Ananus, usa ka Saduseo, mao ang responsable sa pagdala kang Santiago ug sa uban pa atubangan sa Sanhedrin ug sa pagpabato kanila hangtod nga mamatay. Matod ni Josephus, nahitabo kini human mamatay ang Romanong prokurador nga si Festo, apan una pa moabot ang iyang manununod nga si Albino. (Jewish Antiquities, XX, 197-203 [ix, 1]) Kon mao kana, ug kon husto ang mga impormasyon nga nag-ingon nga namatay si Festo niadtong mga 62 K.P., nan si Santiago lagmit gayod nga misulat sa iyang sulat una pa niana nga petsa.

Lagmit nga kini gisulat sa Jerusalem kay si Santiago didto man nagpuyo.​—Gal 1:​18, 19.

Kinsa ang Gisulatan. Gisulat ni Santiago ang sulat ngadto sa “napulog-duha ka tribo nga nagkatibulaag,” sa literal, “kadtong mga natibulaag.” (San 1:​1, ftn sa Rbi8) Dinhi siya nagtumong sa iyang espirituwal nga “mga igsoon,” kadtong nangupot sa “pagtuo sa atong Ginoong Jesu-Kristo,” sa panguna kadtong nagpuyo sa gawas sa Palestina. (1:2; 2:​1, 7; 5:7) Gipasukad ni Santiago ang dakong bahin sa iyang argumento gikan sa Hebreohanong Kasulatan, apan kini wala magpamatuod nga ang iyang sulat maoy para lamang sa mga Hudiyong Kristohanon, maingon nga ang pagkasinati sa usa ka tawo sa Hebreohanong Kasulatan sa modernong panahon wala magpamatuod nga ang usa ka tawo kaliwat ug Hudiyo. Ang iyang paghisgot kang Abraham ingong “atong amahan” (2:21) nahiuyon sa mga pulong ni Pablo sa Galacia 3:​28, 29, diin iyang gipakita nga ang pagkahimong tinuod nga binhi ni Abraham wala mag-agad kon ang usa ka tawo Hudiyo o kaha Grego. Busa, “ang napulog-duha ka tribo” nga gitumong mao gayod ang espirituwal nga “Israel sa Diyos.”​—Gal 6:​15, 16.

Katuyoan. Mopatim-aw nga duha ang katuyoan ni Santiago sa pagsulat: (1) sa pag-awhag sa iyang mga isigka-magtutuo sa pagpasundayag ug pagtuo ug pag-antos bisan pa sa ilang mga pagsulay, ug (2) sa pagpasidaan kanila batok sa mga sala nga mosangpot sa dili pag-uyon sa Diyos.

Ang uban nahulog ngadto sa lit-ag sa pagtamod niadtong mas ilado ug adunahan ug sa pagpakitag paboritismo. (San 2:1-9) Sila wala makasabot kon unsa gayod sila sa mga mata sa Diyos ug sila maoy mga tigpaminaw lamang sa pulong apan dili mga magtutuman. (1:22-27) Gigamit nila ang ilang mga dila sa sayop nga paagi, ug ang ilang pagpangandoy sa unodnong kalipayan misangpot sa mga panag-away taliwala kanila. (3:2-12; 4:1-3) Ang ilang tinguha alang sa materyal nga mga butang naghimo sa pipila nga mga higala sa kalibotan ug busa, dili putli nga mga ulay, kondili espirituwal nga “mga mananapaw,” mga kaaway sa Diyos.​—4:4-6.

Gitul-id sila ni Santiago bahin sa ilang pagkahimong magtutuman ingon man sa ilang pagkahimong tigpaminaw pinaagi sa pagpakita niya gikan sa mga pananglitan sa Kasulatan nga ang usa ka tawo nga may tinuod nga pagtuo magpadayag niini pinaagig mga buhat nga uyon sa iyang pagtuo. Pananglitan, ang usa nga adunay tinuod nga pagtuo dili moingon sa usa ka igsoon nga hubo ug walay pagkaon, ‘Lakaw nga malinawon, painiti ug busga ang imong kaugalingon,’ ug dili maghatag kaniya sa iyang panginahanglan. (San 2:14-26) Dinhi si Santiago wala mosumpaki kang Pablo pinaagi sa pag-ingon nga ang usa ka tawo makabaton ug kaluwasan pinaagi sa mga buhat. Hinunoa, iyang gidawat ang pagtuo ingong pasukaranan alang sa kaluwasan apan iyang gipunting nga ang tinuod nga pagtuo mamunga gayod ug maayong mga buhat. Kini nahiuyon sa paghubit ni Pablo sa bunga sa espiritu diha sa Galacia 5:22-24, ug sa iyang tambag sa pagsul-ob ug bag-ong personalidad diha sa Efeso 4:22-24 ug sa Colosas 3:5-10, ingon man sa iyang pahimangno sa paghimog maayo ug sa pagpakig-ambit sa uban diha sa Hebreohanon 13:16.

Estilo. Ang sulat ni Santiago tugob sa matagnaong diwa ug adunay daghang mahulagwayong mga pulong ug mga pagtandi, nga kokaamgid sa mga pakigpulong ni Jesu-Kristo, sama niadtong Wali sa Bukid. Sama kang Jesus, gigamit ni Santiago ang pisikal nga mga butang​—ang dagat, katanoman, mga hayop, mga sakayan, usa ka mag-uuma, ang kalibotan​—aron mahimong mabulokon ang iyang mga argumento bahin sa pagtuo, pagpugong sa dila, pailob, ug uban pa. (San 1:​6, 9-11; 3:3-12; 5:7) Tungod niini, lakip sa paggamit ug pintok nga mga pangutana ug kapin sa 50 ka sugo niining mubo lamang nga sulat, nahimong puwersado ang sulat ni Santiago.

Kalangkitan Niini sa Naunang Inspiradong Kasulatan. Si Santiago nagkutlo o naghisgot sa Hebreohanong Kasulatan labot sa paglalang sa tawo (San 3:9; Gen 1:26); kang Abraham ug Rahab (San 2:21-26; Gen 15:6; 22:9-12; Jos 2; Isa 41:8); kang Job (San 5:11; Job 1:13-22; 2:7-10; 42:10-17); sa Balaod (San 2:​8, 11; Ex 20:​13, 14; Lev 19:18; Deu 5:​17, 18), ug kang Elias (San 5:​17, 18; 1Ha 17:1; 18:1). Adunay daghang tatawng mga pananglitan nga kini nahiuyon gayod sa mga pahayag ni Jesu-Kristo. Ang pipila niini mao kini: mahitungod sa paglutos (San 1:2; Mat 5:10-12); pagpangayo ug pagdawat ug mga butang gikan sa Diyos (San 1:​5, 17; Luc 11:9-13); pagkahimong tigpaminaw ug magtutuman (San 1:22; Mat 7:21-27); pagkanahimulag gikan sa kalibotan (San 4:4; Ju 17:14); dili paghukom sa uban (San 4:12; Luc 6:37); pagkamasaligan sa pulong sa usa ka tawo (San 5:12; Mat 5:33-37).

Ang Santiago 4:5 nagpatunghag usa ka problema tungod kay dili matino ang (mga) bersikulo nga gikutlo (o kaha gipunting lamang) ni Santiago. Kini nga teksto mabasa: “O naghunahuna ba kamo nga walay hinungdan ang pag-ingon sa kasulatan: ‘Tungod sa kiling sa pagkamasinahon nga nagpadayon sa pagpangandoy ang espiritu nga nagpuyo sa sulod nato’?” Gituohan nga ubos sa pag-inspirar sa Diyos kining mga pulonga gikutlo ni Santiago gikan sa katibuk-ang ideya sa mga teksto sama sa Genesis 6:5; 8:21; Proverbio 21:10; ug Galacia 5:17.

[Kahon sa panid 1098]

MGA PANGUNANG PUNTO SA SANTIAGO

Usa ka sulat nga nagpasiugda nga ang pagtuo kinahanglang ipasundayag pinaagi sa mga buhat

Gisulat sa wala pa ang 62 K.P., kapin sa walo ka tuig sa wala pa laglaga sa mga Romano ang Jerusalem

Ang mga Kristohanon nga matinumanong milahutay ubos sa pagsulay adunay katarongan nga magmalipayon (1:1-18)

Ang Diyos dagayang mohatag kanato sa kaalam nga gikinahanglan sa paglahutay kon kita padayong nagapangayo niini nga may pagtuo

Ang Diyos dili gayod mosulay kanato pinaagi sa daotang mga butang; apan ang usa ka tawo mahimong mahaylo sa pagsubay sa daotang dalan pinaagi sa iyang kaugalingong sayop nga tinguha

Ang tanang butang nga gitagana ni Jehova maoy maayo

Ang pagsimba nga dalawaton sa Diyos nagkinahanglan ug matarong nga mga buhat aron ikapasundayag ang pagtuo sa usa ka tawo (1:19–​2:26)

Isalikway ang tanang pagkadaotan ug dawata nga may kalumo ang pulong sa Diyos; mahimong usa ka magtutuman sa pulong ug dili tigpaminaw lamang

Kat-oni ang pagpugong sa dila, atimana ang mga ilo ug mga babayeng balo, ug magpabiling dili mahugawan sa kalibotan

Ang pagpalabi sa mga dato samtang nagasalikway sa mga kabos maoy usa ka paglapas “sa harianong balaod” sa gugma

Ang usa ka buhing pagtuo gipadayag pinaagi sa mga buhat, sumala sa makita sa mga panig-ingnan ni Abraham ug Rahab

Ang mga magtutudlo adunay dakong responsibilidad sa atubangan ni Jehova (3:1-18)

Sila ug ang tanang Kristohanon kinahanglang magtuon sa pagpugong sa dila

Sila makabuhat niini kon sila magpasundayag ug kaalam gikan sa itaas

Ang kalibotanong mga tendensiya makaapekto sa atong relasyon sa Diyos (4:1–​5:12)

Kadtong sad-an sa pagpakig-away aron makab-ot ang ilang hinakog nga mga tumong o kadtong nagahukom sa ilang mga igsoon kinahanglang maghinulsol

Ang pagpakighigala sa kalibotan maoy pagpakig-away sa Diyos

Ang materyalistikanhong pagplano nga wala magtagad sa kabubut-on ni Jehova maoy pagkamapasigarbohon

Ang paghukom sa Diyos gitagana alang sa dato ug tikasan nga mga malupigon

Ang espiritu sa pagkadili-mapailobon ug pagpanghupaw ilalom sa kasakitan kinahanglang likayan samtang kita nagapaabot kang Jesu-Kristo aron sa paghukom

Aron mapasig-uli gikan sa espirituwal nga pagkasakit tungod sa sala, ang usa nga nag-antos kinahanglang mangayo ug tabang sa mga ansiyano (5:13-20)

Ang usa ka dayag nga pagsugid sa sala ug ang mga pag-ampo sa mga ansiyano alang sa makasasala makapaayo sa espirituwal

Ang pagpasig-uli sa usa ka nakasalang igsoon maoy pagluwas kaniya gikan sa espirituwal nga kamatayon