LANSANG
Ang karaang mga lansang susama ra gayod sa mas dagko nga modernong mga lansang, bisan tuod ang pipila ka matang niini maoy kuwatro-kantos ang mga lawas ug mas taas ang talinis nga tumoy niini kay sa mga lansang nga gigamit karong adlawa. Lagmit, ang kinaunahang mga lansang maoy gama sa bronse, bisan tuod ang mas dagkong mga lansang sa ulahing kapanahonan maoy gama sa puthaw. Si David nag-andam ug “puthaw nga daghan kaayo alang sa mga lansang nga para sa mga pultahan sa mga ganghaan” sa umaabot nga templo. (1Cr 22:3) Ang mga lansang nga pangdayandayan nga gama sa bronse nga hinaklapan ug bulawan nadiskobrehan, ug giingong kini maoy niadto pang mga 1300-1200 W.K.P. Labot sa mga lansang nga gigamit sa pagtukod sa templo ni Solomon kini giingon: “Ang gibug-aton sa mga lansang maoy kalim-an ka siklong bulawan [0.6 kg; 1.5 lb t].”—2Cr 3:8, 9.
Niadtong 1968, diha sa gikubkob nga lubnganan nga nahimutang sa AS lamang sa Jerusalem, nakaplagan ang mga nahibilin sa patayng lawas sa usa ka Hudiyo nga gisilotan sa kamatayon niadtong unang siglo pinaagi sa paglansang kaniya diha sa estaka sa pagsakit. Ingon sa gipakita sa misunod nga mga pagtuon, ang puthawng lansang nga 11.5 sm (4.5 pul.) ang gitas-on nagtusok pa gihapon sa bukog sa tuo nga tikod. Kini nga lansang lagmit susama sa mga lansang nga gigamit sa Romanong mga sundalo sa paglansang kang Jesu-Kristo. Si Tomas wala motuo nga si Kristo nabanhaw hangtod nga iyang nakita ang “inagian sa mga lansang” diha sa unod ni Jesus.—Ju 20:24-29.
Mahulagwayong Paggamit. Pinaagi sa kamatayon ni Jesus diha sa estaka sa pagsakit, ang pakigsaad sa Moisesnong Balaod natapos. Naghisgot sa pagpapas niini, gipunting ni Pablo nga gikuha sa Diyos ang Balaod “pinaagi sa paglansang niini sa estaka sa pagsakit.” (Col 2:13, 14) Gipakasama ni Solomon “kadtong mga nagtigom sa mga tudling-pulong” ngadto “sa mga lansang nga gipadulot,” lagmit tungod kay sila ug ang ilang maayong mga pulong nga gikan kang Jehova adunay makapalig-on ug makapadasig nga epekto nganha sa nagpatalinghog.—Ecc 12:11.