TARSO
Ang pangunang siyudad ug kaulohan sa Romanhong lalawigan sa Cilicia; dapit nga natawhan ni apostol Pablo. (Buh 9:11; 22:3) Ang mga kagun-oban niining karaang lungsod nagpabilin diha sa modernong dapit nga sama niinig ngalan nga nahimutang mga 16 km (10 mi) gikan sa bokana sa Suba sa Cydnus nga moagos ngadto sa sidlakang Mediteranyo nga mga 130 km (80 mi) sa A sa sidlakang tumoy sa Cipro.
Walay nasayod kon kanus-a unang gipuy-an o kinsa ang unang mipuyo sa Tarso, kay karaan na kaayo kini nga siyudad. Kini unang gihisgotan sa sekular nga kasaysayan ingong siyudad nga nailog sa mga Asiryanhon (kini dili usa ka malig-on nga kinutaang siyudad), ug human niadto ang Tarso naulipon ug nagbayad ug tributo sa halos tibuok nga panahon ngadto sa sunodsunod nga mga gahom sa Asirya, Persia, Gresya, dayon sa Seleucid nga mga hari, ug sa kataposan ngadto sa Roma.
Ang Tarso nahimutang sa usa ka tabunok nga dapit daplin sa baybayon diin ang lino gitanom, ug tungod niana kini nagsuportar sa malamboong mga industriya sama sa paghablon ug lino ug sa paggamag mga tolda. Ang mga panapton nga hinabol gikan sa balhibo sa kanding ug gitawag nga cilicium nga ilabinang gigamit usab sa paggamag mga tolda. Apan, ang mas hinungdanong butang nga nakaamot sa dungog ug bahandi sa Tarso mao ang maayo kaayong dunggoanan niini nga maayong pagkapuwesto ubay sa pangunang S-K nga ruta sa negosyo diha sa kamad-an. Paingon sa sidlakan, kini moabot sa Sirya ug Babilonya; paingon sa amihanan ug kasadpang seksiyon sa Asia Minor, kini nga ruta misubay mismo sa mga Ganghaan sa Cilicia, usa ka hiktin nga lugot diha sa Kabukiran sa Taurus nga mga 50 km (30 mi) dapit sa A sa siyudad.
Panahon sa kasaysayan niini daghang iladong mga tawo ang miduaw sa Tarso, nga naglakip kang Julio Cesar, Mark Antony, ug Cleopatra, ug ingon man ang ubay-ubayng mga emperador. Si Cicero mao ang gobernador sa siyudad sukad sa 51 hangtod sa 50 W.K.P. Ang Tarso nailado usab ingong sentro sa kahibalo sa unang siglo K.P., ug sumala sa Gregong geograpo nga si Strabo, kini milabaw pa gani sa Atenas ug Alejandria.—Geography, 14, V, 13.
Busa, tungod niining ubay-ubayng katarongan, si Pablo makahubit gayod sa Tarso ingong “usa ka bantogang siyudad.” Iyang gisulti kini sa dihang iyang giingnan ang usa ka komandante militar nga siya usa ka lungsoranon sa Tarso, ug dili usa ka Ehiptohanon.—Buh 21:37-39.
May mga panahon sa iyang ministeryo nga si Pablo mipauli sa iyang pinuy-anang lungsod sa Tarso (Buh 9:29, 30; 11:25, 26), ug sa walay duhaduha siya miagi didto panahon sa pipila sa iyang misyonaryong mga panaw.—Buh 15:23, 41; 18:22, 23.