Ang Krus ba Alang sa mga Kristohanon?

“GIHATAG kini sa akong inahan.” “Lalaki kang tan-awon niini.” “Nagkulentas ako niini ingong adorno lang.” “Dili ako komportable kon wala kini.” “Kini nagapanalipod kanako gikan sa daotan.” “Butang lang kini nga ibitay sa kulentas.”

Maoy tubag sa daghang mga tawo nga gipangutana kon nganong nagkulentas silag krus. Bisag dili tanan nagkulentas niini tungod sa relihiyosong debosyon, ang pagkulentas ug krus uso sa ubang bahin sa kalibotan. Bisan ang mga batan-ong taga Sobyet nagkulentas niana. Gihatagan sa kadaghanan ug lalom relihiyosong kahulogan ang krus, kay, sumala sa yanong gipamulong sa usa ka batan-on, “Kini balaan.”

Apan angay bang magkulentas ang Kristohanon ug krus? Tinuod ba gayod kining nagapasundayag sa paagi sa pagkamatay ni Kristo? Ug makataronganon ba ang pagtutol bisan sa pagkulentas niana ingong adorno? Aron masuta, atong unang tan-awon ang sinugdan sa krus.

Kristohanon ba nga Simbolo?

Tingali nagtuo ka nga mga Kristohanon mao ang unang migamit sa krus. Apan ang The Encyclopedia Americana, naghisgot bahin sa “karaang paggamit niini sa mga Hindu ug sa mga Buddhista sa India ug sa Tsina, ug sa mga Persianhon, Asirianhon, ug sa mga Babilonyanhon.” Sa susama, ang Chambers’s Encyclopaedia, (1969 edisyon) miingon nga ang krus “maoy simbolo nga may relihiyoso ug misteryosong mga kahulogan nga gilangkit niini una pa sa Kristohanong panahon.”

Tinuod, walay ebidensiya nga migamit ang unang mga Kristohanon sa krus diha sa ilang pagsimba. Sa unang mga adlaw sa Kristiyanidad, ang paganong Romano mao ang migamit sa krus! Miingon ang The Companion Bible: “Kining mga krus gigamit ingong mga simbolo sa diyos nga adlaw sa Babilonya . . . ug unang nakita diha sa sensilyo ni Julius Caesar, sa 100-44 W.K.P., ug dayon diha sa sensilyo nga gipahimo sa manununod ni Caesar (Augustus), sa 20 W.K.P.” Ang Romanong diyos sa kinaiyahan nga si Bacchus usahay gilarawang may purongpurong nga adunay daghang mga krus.

Nan, sa unsang paagi ang krus nahimong simbolo sa Kakristiyanohan?

Si Constantino ug ang Krus

Sa 312 K.P., si Constantino, nga naghari sa lugar nga karon nailhang Pransiya ug Britanya, mipakigubat batok sa iyang bayaw, si Maxentius, sa Italya. Sa iyang pagpaingon didto siya gitaho nga nakakitag panan-awon​—usa ka krus nga diha niini ang mga pulong “Hoc vince,” nga nagkahulogan, “Pinaagi niini pangdaog.” Tapos sa iyang kadaogan, gihimo ni Constantino ang krus nga bandera sa iyang kasundalohan. Sa dihang nahimo ang Kristiyanidad nga relihiyon sa nasod sa Romanhong Imperyo, ang krus nahimong simbolo sa iglesya.

Apan tinuod ba gayod nga dihay panan-awon? Ang mga asoy bahin niining sugilanona, sa labing maayo, dili-orihinal ug daghang mga panagsumpaki. Sa prangkang pagkasulti, walay kalagmitang makadawat ug kapahayagan sa Diyos si Constantino. Niadtong panahona sa giingong hitabo, usa siya ka debotadong magsisimba sa diyos nga adlaw. Gipahinungod pa gani ni Constantino ang Dominggo ingong panahon alang sa pagsimba sa adlaw. Ang iyang paggawi tapos sa iyang giingong pagkabig walay ebidensiya nga tinuod nga dedikado sa matarong nga mga prinsipyo. Ang pagbuno, panglipot, ug ambisyon sa politika ang mimando sa iyang kinabuhi. Mopatin-aw nga alang kang Constantino, ang Kristiyanidad maoy usa lamang ka kasangkapan sa politika aron mahiusa ang nagkabahinbahin nga imperyo.

Ug wala usay ebidensiya nga ang matang sa krus nga “nakita” ni Constantino gihawasan sa instrumento nga gikamatyan ni Kristo. Nakulit diha sa daghang mga sensilyo nga tingalig gipahimo ni Constantino mao ang pormang X nga mga krus nga may “P” nga alsado. (Tan-awa ang ilustrasyon.) Ang An Expository Dictionary of New Testament Words, ni W. E. Vine, miingon: “Mahitungod sa Chi, o X, nga gipatuo ni Constantino nga iyang nakita diha sa panan-awon nga nagtultol kaniya sa paglaban sa Kristohanong pagtuo, nga letra mao ang inisyal sa pulong ‘Kristo’ [sa Gregong pinulongan] ug walay kalabotan sa ‘Krus,’” sa ato pa, usa ka instrumento sa pagpatay. Sa pagkatinuod, kining klaseha sa krus halos kaamgid sa paganong simbolo alang sa adlaw.

Nan, ngano, nga ang krus gidawat gilayon sa “mga Kristohanon”? Ang Dictionary ni Vine mipadayon: “Sa tungatunga sa ika-3 nga sig. A.D. ang mga iglesya mibulag na, o mitipas, gikan sa pipila ka mga doktrina sa Kristohanong pagtuo. Aron modako ang dungog sa apostatang sistema eklesiastiko ang mga pagano gidawat sa mga simbahan nga walay tinuod nga kausaban sa pagtuo, ug gitugotan sila sa paghupot sa ilang paganong mga timaan ug mga simbolo. Busa ang Tau o T, sa kadaghanang mga porma niini, uban sa iyang balabag nga gipaubos ug diyutay, gidawat aron mosimbolo sa krus ni Kristo.”

Ang Ebolusyon sa Krus

Gugma ba alang kang Kristo ang nagpahinabo sa krus, niining ulahing panahon, nga mahimong usa ka butang sa pagsimba? Ang Encyclopaedia of Religion and Ethics miingon: “Sa ika-4 nga sig[lo] ang misteryosong pagtuo misugod sa paglig-on sulod sa Iglesya.” Sama sa usa ka anting-anting, bisag ang pagpangurus lang gituohang mao “ang labing seguradong panalipod batok sa mga demonyo, ug ang tambal sa tanang mga sakit.” Ang matuotuohong paggamit sa krus nagpadayon hangtod karong adlawa.

Sa nangaging mga katuigan, mga 400 ka nagkalainlaing porma sa krus ang nahimo. Sa sinugdan, wala ilarawan si Kristo. Dayon, usa ka batan-ong naghawid ug minutyaang krus gilarawan. Sa ulahi, gilakip ang usa ka karnero. Sa 691 K.P., ang konsilyo sa Trullo mihimog “opisyal” nga krus nga nagpakita sa busto sa usa ka batang lalaki, inay usa ka karnero, sa ibabaw sa krus. Sa ulahi kini nahimong krusipiho​—usa ka krus nga may representasyon sa lawas ni Kristo.

Namatay ba si Kristo sa Krus?

‘Apan wala ba magtudlo ang Bibliya nga si Kristo sa aktuwal namatay diha sa krus?’ tingali may nangutana. Aron sa pagtubag niini, atong tan-awon ang mga kahulogan sa duha ka Gregong mga pulong nga gigamit sa mga magsusulat sa Bibliya sa pagbatbat sa instrumento nga gikamatyan ni Kristo: stau·rosʹ ug xyʹlon.

Ang The International Standard Bible Encyclopedia (1979) miingon ilalom sa ulohang “Krus”: “Sa orihinal ang Gr. staurós gihawasan ug talinis, tindog nga kahoy nga lig-ong giugsok sa yuta. . . . Kini gisunodsunod sa pagbutang aron mapormang pensa o siklat sa mga usok palibot sa balangay, o tinagsang gipatindog kini ingong mga instrumento sa pagsakit diin ang may dagkong mga sala sa balaod ibitay sa atubangan sa publiko aron mamatay (o, kon namatay na, aron ang ilang mga patayng lawas mapasipalahan).”

Tinuod, migamit ang mga Romano ug usa ka instrumento sa pagpatay nga nailhan sa Latin, ingong crux. Ug sa paghubad sa Bibliya ngadto sa Latin kining pulong crux gigamit ingong hubad sa stau·rosʹ. Sanglit ang Latin nga pulong crux ug ang Ingles nga pulong cross kaamgid man, daghan ang nasayop sa pagtuo nga may nagkuros nga kahoy ang crux. Apan, ang The Imperial Bible-Dictionary nag-ingon: “Bisan taliwala sa mga Romano ang crux (nga gikan niini gikuha ang atong cross) mopatim-aw nga sa orihinal kini maoy usa ka tul-id nga kahoy, ug kini kanunayng nagpabiling labing prominenteng bahin.”

Ang librong The Non-Christian Cross midugang: “Walay bisan usa ka pulong sa bisan hain sa daghang mga sinulat nga nagporma sa Bag-ong Tugon, diha sa orihinal nga Grego, nga nagsilbing dili-direktang ebidensiya sa butang nga ang stauros nga gigamit sa kaso ni Jesus dili usa ka ordinaryong stauros [tukon o estaka]; ug walay ebidensiya usab nga kini gilangkoban, dili usa ka pirasong kahoy, kondili duha ka kahoy nga gilansang sa pormang krus.” Si Kristo tingali gilansang sa usa ka pormang crux (stau·rosʹ) nga nailhang crux simplex. Mao kanay pag-ilustrar sa estaka sa usa ka Romano Katolikong eskolar nga si Justus Lipsius sa ika-16 nga siglo.

Unsay ikasulti bahin sa laing Gregong pulong, xyʹlon? Gigamit kadto sa Greek Septuagint nga hubad sa Bibliya diha sa Esdras 6:11. Diha sa New World Translation kini ang mabasa: “Ug ako usab naghimo ug usa ka sugo nga bisan kinsa nga magausab niining mga pulonga, ipabunlot ang usa ka kahoy gikan sa iyang balay ug siya bitayon diha niana, ug ipahimo ang iyang balay nga kalibangan sa katilingban tungod niini.” Sa matin-aw, ang usa ka paros, o “kahoy,” ang nalangkit dinhi.

Busa daghang mga maghuhubad sa Kristohanon Gregong Kasulatan (Bag-ong Tugon) naghubad sa mga pulong ni Pedro sa Buhat 5:30 nga mabasa: “Ang Diyos sa atong mga ginikanan mao ang nagbanhaw kang Jesus, nga inyong gipatay, pinaagi sa pagbitay kaniya sa estaka [o, “kahoy,” sumala sa King James Version, New International Version, The Jerusalem Bible, ug Revised Standard Version].” Tingali gusto usab nimong susihon kon unsay paghubad sa imong Bibliya sa xyʹlon diha: Buhat 10:39; 13:29; Galacia 3:13; ug 1 Pedro 2:24.

Naglakaw sa Pagtuo, Dili sa Nakita

Bisan tapos sa pagpalandong sa ebidensiya nga tinuod gayod nga namatay si Kristo sa estaka, tingali nakita gihapon sa uban nga dili daotan ang pagkulentas ug krus. ‘Dayandayan man lang kini,’ tingali moingon sila.

Apan, ibutang sa hunahuna, kon giunsa paggamit ang krus sa mga kasiglohan na​—ingong butang sa paganong pagsimba ug sa patuotuong kahadlok. Ang pagkulentas bag krus, bisag dayandayan lamang, nahiuyon sa tambag ni apostol Pablo diha sa 1 Corinto 10:14: “Busa, mga hinigugma, likayi ninyo ang pagsimbag mga diyosdiyos”?

Komusta ang matuod nga mga Kristohanon karon? Sila, usab, kinahanglang mahunahunaon sa panginahanglan sa ‘pagbantay sa ilang kaugalingon gikan sa mga diyosdiyos,’ sumala sa tambag sa Bibliya. (1 Juan 5:21) Busa ilang nakita nga ang krus dili tukmang adorno. Ilang nahinumdoman ang pulong ni Pablo: “Matinunglo ang matag usa nga pagabitayon diha sa kahoy,” ug busa mipili sa paghunahuna bahin kang Kristo ingong mahimayaon naentronong Hari!​—Galacia 3:13; Pinadayag 6:2.

Bisag wala magkulentas kining maong mga Kristohanon ug mga krus, gipabilhan nilag dako nga nagpakamatay si Kristo alang kanila. Sila nahibalo nga ang halad ni Kristo maoy katingalahang kapahayagan sa “gahom sa Diyos” ug walay kataposang gugma. (1 Corinto 1:18; Juan 3:16) Apan sila wala magkinahanglag materyal nga butang sama sa krus sa pagtabang kanila sa pagsimba niining Diyos sa gugma. Kay, sumala sa gitambag ni Pablo, sila “naglakaw diha sa pagtuo, dili sa nakita.”​—2 Corinto 5:7.

[Hulagway sa panid 22]

Mitungha ang krus sa daghang mga korte ug porma sa nangaging kasiglohan

[Hulagway sa panid 23]

Ang estatuwa sa Gregong diyos si Marsyas nga gilaplap nga buhi diha sa punoan sa kahoy—The Louvre, Paris