Kon Buhaton Nato ang Kabubuton sa Diyos, Siya Dili Gayod Mobiya Kanato

Sumala sa giasoy ni Grete Schmidt

AKO natawo sa Budapest, Hungaria, niadtong 1915. Ang unang gubat sa kalibotan nagsilaob na, ug ang akong amahan diha sa pangunahan sa Austriano-Hungarianong kasundalohan. Sa dihang siya namatay usa ka tuig sa ulahi, uban nako si Mama mibalik sa Yugoslavia, diin didto nagpuyo ang iyang mga paryente.

Sanglit si Mama wala maminyog usab, nangita siyag trabaho, mao nga ang pagpadako nako gisalig niya sa iyang igsoong babaye. Ang akong iyaan may umahan mga singko kilometros gikan sa siyudad sa Maribor sa amihanang Yugoslavia. Didto ko gigugol ang daghan nga malipayong katuigan, nga kanunay magpaabot sa Dominggo sa dihang si Mama moabot gikan sa Maribor aron moduaw. Sa samang panahon, naugmad diha nako ang dakong pangandoy alang sa usa ka amahan.

Usa ka Relasyon Uban sa Usa ka Amahan

Katoliko ang akong mga paryente, ug sanglit ang langit ug impiyerno dakog bahin sa relihiyong Katoliko, mitungha sa akong kaisipan ang panagbangi. Gibati ko nga dili ako angayan sa langit, apan gibati ko nga dili usab ako daotan kaayo aron pagahukman sa impiyerno. Gisulti ko kining sulirana sa tanan, gikan sa akong apohang-babaye ngadto sa pari sa balangay.

Si Mama ang labing nabalisa. Busa tapos sa pila ka bulan, siya mihatag kanakog pulyeto sa Slovenian, Hain ang mga Patay?, nga iyang nabatonan sa lungsod. Si Mama wala makabasa mismo niadto, apan naghunahuna siya nga basin kadto makatubag sa akong mga pangutana.

Wala pa sukad sa akong kinabuhi nga nabasa ko sa makadaghan kadtong pulyetoha! Dili lang kadto nagtubag sa akong mga pangutana bahin sa kinabuhi ug kamatayon kondili nagpakita usab kanako kon unsaon ang pag-ugmad ug suod nga relasyon uban sa akong langitnong Amahan. Mipedido akog lima ka pulyeto sa tuyo nga ipanagtag kana sa atubangan sa simbahan.

Sa among balangay ang kababayen-an motambong sa mga serbisyo sa simbahan sa ma-Dominggo, apan ang kalalakin-an mopabilin sa gawas nga maghisgot sa paborito nilang mga ulohan, ang kahayopan ug ang pag-uma. Busa, samtang ang pari magwali ngadto sa kababayen-an sa simbahan, ako magwali ngadto sa mga lalaki sa gawas. Ako 15 anyos niadto, ug lagmit nalingaw sila sa akong batan-ong kasibot, kay gibayran nila ang mga pulyeto, ug gigamit ko ang mga amot aron makabatog bag-ong suplay.

Ang pari sa wala madugay nahibalo sa akong mga kalihokan ug mianha aron makigsulti sa akong iyaan. Sa sunod Dominggo, siya mipasidaan gikan sa pulpito: “Sa pagkamatuod, walay mausa sa atong balangay ang inosente kaayo nga mamati sa mga estorya sa usa ka tin-edyer.” Ingong sangpotanan, ang tanan sa balangay mikontra kanako. Bisan ang akong iyaan naulaw ug nagpahibalo sa akong inahan nga dili na siya makapaipon kanako.

Gibati ko gayod nga tinalikdan, apan sa pag-ampo kang Jehova, nakaplagan ko ang paglipay ug nakabatog kalig-on. Miipon ako sa akong inahan sa Maribor, ug kaming duha may malipayon kaayong panahon. Bisan tuod siya wala makaambit sa espirituwal kong intereses, gitugotan niya ako sa pagtambong sa mga tigom sa gamay nga kongregasyon didto. Sa Agosto 15, 1931, gipasimbolohan ko ang akong pahinungod sa Diyos pinaagi sa bawtismo sa tubig.

Sa dako kong kasubo, si Mama kalit nagsakit ug namatay pila ka semana sa ulahi. Ang kataposan niyang mga pulong kanako nakulit sa akong panumdoman: “Gretel, inday, magpabilin sa imong pagtuo. Naseguro ko nga kana ang kamatuoran.” Tapos sa iyang pagkamatay, gibati ko na usab ang kasakit sa pagkatinalikdan, apan ang akong relasyon uban sa atong langitnong Amahan naglig-on kanako.

Ang usa ka magtiayong walay anak nagpaipon kanako, ug ako nagsilbing aprentis sa tahianan nga gidumala sa asawa. Sa materyal ako arangan, apan ang tinguha sa akong kasingkasing mao ang pag-alagad sa Diyos sa bug-os panahon. Sa among gamayng kongregasyon sa Maribor, ang tanan kombinsido nga hamubo na lang ang nahibiling panahon niining sistema sa mga butang. (1 Corinto 7:29) Sa sekreto gihangyo ko si Jehova sa akong mga pag-ampo nga langanon ang iyang pagbalda hangtod makompleto nako ang akong pagkaaprentis. Nahuman ako sa Hunyo 15, 1933, ug sa sunod gayong adlaw, ako mibiya sa balay aron mosugod sa pagpayunir! Tungod sa akong pagkabatan-on​—ako 17 lamang​—bisan ang pila ka igsoong lalaki misulay sa pagpugong kanako, apan determinado ako.

Unang mga Adlaw sa Pagpayunir

Ang una kong asaynment mao ang Zagreb, usa ka siyudad nga may mga 200,000 ka molupyo dili layo sa Maribor. Unom lamang ang magmamantala sa kongregasyon. Dako kaayo ang akong nakat-onan sa pagbuhat kauban ni Igsoong Tuc̀ek, ang una gayong payunir sa Yugoslavia. Sa ulahi, ako mipayunir nga kinaugalingon sulod sa halos usa ka tuig. Hinuon, sa inanay ang dugang mga payunir nangabot gikan sa Alemanya, sanglit ang buluhatong pagwali bag-o pang gidili didto sa gobyernong Nazi.

Gibuligan ko ang ubay-ubayng magtiayong payunir pinaagi sa pagsilbing ilang maghuhubad. Ang pagbuhat kauban sa maong hamtong nga mga Kristohanon maoy bililhon kaayong kasinatian alang kanako. Miuswag ako sa kahibalo ug pagsabot, ug ang akong pagpabili miuswag kanunay alang sa pribilehiyo sa pagwali sa maayong balita sa Gingharian.

Sa lakat sa panahon, kami nahimong usa ka talagsaong grupo sa 20 ka payunir nga nag-alagad sa Balkan nga mga Estado. Ang among nahiusang singkamot nga ipahibalo ang Pulong sa Diyos naghugpong kanamo, nga ang matag usa andam motabang sa lain kon may panginahanglan. Kaming tanan gitukmod sa pagkamasinugtanon nga hikaplagan lamang taliwala sa katawhan sa Diyos. Kining linaing “bugkos sa panaghiusa,” ang gugma, padayong nagalungtad taliwala niadtong sakop sa pundok nga buhi pa karong adlawa.​—Colosas 3:14.

Ang kinabuhi sa usa ka payunir tugob sa mga kasinatian ug nagataganag dakong kadaiyahan sama sa mga panganod sa langit. Gibati namong natugob tungod sa bililhong mga kasinatian nga mailhan ang mga nasod ug mga katawhan nga wala namo mailhi sa nangagi, apil ang ilang mga kostumbre ug ilang pagkinabuhi. Gawas pa, nasinati namo nga si Jehova matinagdanon sa iyang matinumanong mga alagad, sumala sa gipasalig kanato ni Pablo sa Efeso 3:20: ‘Sumala sa iyang gahom nga nagalihok diha kanato, siya nagabuhat ug labaw pa ka daghan kay sa tanang butang atong mapangayo o mahunahuna.’

Ang mahigugmaong pag-atiman ni Jehova gipasundayag sa dihang si Igsoong Honegger miduaw kanamo gikan sa Switzerland ug miingon nga mobaktas kamig 40 kilometros aron maabot ang nahilit nga mga balangay palibot sa Zagreb. Siya miingon nga huboon namo ang among mga sapatos ug iambilay kana sa among mga abaga sa makagawas kami sa siyudad aron dili mahilis ang lapalapa. Busa palitan niya kamig 12 ka bisikleta, bisan pag, sumala sa iyang gisulti sa ulahi, nakahurot kadto sa tanang kuwartang iyang nabatonan! Si Jehova tinuod nagatandog sa mga kasingkasing sa mga matarong. Ang mga bisikleta, samag gasa gikan sa langit, nagsilbing matinumanon namong mga kauban sulod sa 25 ka tuig sa payunir nga pag-alagad.

Kausa, si Willi ug Elisabeth Wilke ug ako miabot sa usa ka dakodakong Croatian nga balangay, diin among gisangyawan kana nga nagtinagsa​—gikan sa gawas padulong sa sentro sa balangay. Gitanyag namo ang pulyetong Righteous Ruler, nga naghulagway kang Jesu-Kristo diha sa panid sa titulo. Sa miagi lamang tuig, sa 1934, ang Yugoslavian nga hari, si Alexander, gipatay, ug ang iyang anak si Peter maoy mipuli niya sa trono. Bisan pa niana, gusto sa mga tagabalangay ang awtonomiya inay usa ka hari nga taga-Serbia (habagatang Yugoslavia).

Human sa duha ka oras nga pagsangyaw, nadunggan ang saba nga kaguliyang gikan sa plasa sa balangay. Didto, si Brader Wilke ug ako nakakaplag kang Sister Wilke nga gilibotan sa usa ka grupo sa mga 20 ka lalaki ug babaye, nga ang pipila armadog mga galab, ang uban puliki sa pagsunog sa among mga pulyeto. Si Sister Wilke dili pa makasultig maayo sa pinulongan aron pagwagtang sa katahap sa mga tagabalangay.

“Mga gining ug mga ginoo,” ako mipatugbaw, “unsa bay inyong ginabuhat?”

“Dili namo gusto si Haring Peter!” mitubag sila nga halos dungan.

“Mao man usab kami,” mitubag ako.

Nga natingala, gitudlo sa mga tawo ang letrato diha sa pulyeto ug nangutana, “Nan ngano man nga kamo nagagamag propaganda alang kaniya?” Nasaypan nila si Jesu-Kristo nga si Haring Peter!

Nahusay ang sayop nga pagsabot, ug nahatag ang bug-os nga pamatuod mahitungod ni Haring Jesu-Kristo. Ang pipila nga nagsunog sa ilang mga pulyeto sa maong panahon buot ug bag-o. Mipahawa kami sa balangay nga malipayon ang buot, kay gibati namo nga ang mapanalipdanong kamot ni Jehova diha sa ibabaw namo.

Sa ulahi gipaabot namo ang among pagsangyaw ngadto sa Bosnia, ang sentral nga bahin sa Yugoslavia. Didto, halos katunga sa populasyon maoy Muslim, ug kami nag-atubang na usab sa bag-ong mga kostumbre ug daghan usab nga patuotuo. Sa kabalangayan, ang mga tawo wala pa gayod makakitag babaye nga magbisikleta, busa ang pag-abot namo nahimong kakisaw, nga nakapukaw sa katingala. Nagpakaylap ang relihiyosong mga pangulo sa tabi nga ang babayeng magbisikleta magdalag dimalas sa usa ka balangay. Human niadto among ibilin ang among mga bisikleta sa gawas sa mga balangay ug mosulod nga maglakaw.

Sanglit gidili man ang among mga basahon, kadaghanan kami dakpon sa mga polis. Kasagaran, kami mandoan nga mopahawa sa probinsiya. Kuyogan kamig duha ka polis ngadto sa utlanan, distansiya nga gikan sa 50 ngadto 100 kilometros. Natingala sila nga kami hawod mobisikleta, nga makaapas kanila bisan pag gidala namo ang tanan namong sinina ug basahon ug gamay nga kusinilya. Ang among mga eskorte malipay kanunay nga makakitag sak-anan ubay sa dalan, ug kadaghanan kami ilang dapiton alang sa mainom o pagkaon pa. Mahimuot kami sa maong mga okasyon, kay ang among gamayng alawans dili motugot kanamo nianang mga pakapin. Hinuon, pahimuslan namo ang higayon sa pagsulti kanila mahitungod sa among paglaom, ug kadaghanan modawat sila sa pipila sa “gidili” nga mga basahon. Kadaghanan, kami magbulag nga magkasinabot.

Unya miabot ang tuig 1936. Kami nagsangyaw sa Serbia sa dihang ang balita nakaabot kanamo nga ang usa ka internasyonal nga kombensiyon pagahimoon sa Lucerne, Switzerland, sa Septiyembre. Ang espesyal nga bus mogikan sa Maribor, apan kana 700 kilometros gikan sa among gipuy-an​—layo kon bisikletahon! Bisan pa niana, gisugdan namo ang pagtigom sa among kuwarta ug, sa hinapos sa tuig, gihimo ang biyahe.

Mohangyo kami sa mga mag-uuma nga mohigda sa usa ka gabii sa ilang butanganag dayami inay moabang ug kuwarto sa usa ka sak-anang balay. Sa mabuntag, mohangyo kaming mopalit ug gatas gikan kanila, apan kasagaran ihatag nila kanang walay bayad ug usahay dugangan pag bastanteng pamahaw. Gipakitaan kamig dakong tawhanong kalulot, ug kini nagapabiling usa ka malipayong bahin sa among mga handumanan sa pagpayunir.

Una mobiya sa Maribor aron moadto sa Lucerne, nangabot ang dugang mga payunir gikan sa Alemanya. Apil kanila mao si Alfred Schmidt, nga nag-alagad ug walo ka tuig sa Bethel sa Magdeburg, Alemanya. Usa ka tuig sa ulahi ako nahimong iyang asawa.

Halos ang tanang payunir sa Yugoslavia nakatambong sa kombensiyon sa Lucerne. Kadto ang una kong pagtambong, ug ako nahupong sa kalipay tungod sa gugma ug pagkamatinagdanon nga gipakita sa Swiso nga mga igsoon, gawas pa nga nakadayeg sa kanindot sa siyudad sa Lucerne. Wala kami masayod niadto nga 20 ka tuig sa ulahi, ako magpayunir didto!

Pagtrabaho Ubos sa mga Pagpiot

Sa paghibalik sa Yugoslavia gikan sa matahom nga Switzerland, kami sa taudtaod nakaagom ug tinuod nga paglutos. Gidakop kami ug gibalhog sa dakong prisohan sa Belgrade. Ang igsoong lalaki nga nagdumala sa buluhaton sa Yugoslavia mihangyo nga moduaw kanamo, apan kana wala itugot. Bisan pa niana, nakigsulti siya sa magbalantay sa prisohan uban sa kusog kaayong tingog nga nakabati kami kaniya, ug ang tingog niya mismo nakapadasig kaayo kanamo.

Tapos sa pila ka adlaw, kami gidalang pinosasan ngadto sa Hungarianong utlanan; ang among mga basahon ug among kuwarta giilog. Busa, miabot kami sa Budapest nga walay kuwarta, apan uban ang daghang koto nga mitapot kanamo ingong handumanan gikan sa prisohan. Sa wala madugay nahinagbo namo ang ubang mga payunir ug nakig-ambit uban kanila sa buluhatong pagsangyaw didto.

Kada Lunes kaming mga payunir sa Budapest magtagbo sa Turkong kaligoan, ug samtang maglimpiyo sa among mga lawas, ang mga igsoong babaye ug mga igsoong lalaki nga separado magpahimulos sa “pagbayloay ug pagdasig . . . ang matag usa pinaagi sa pagtuo sa lain.” (Roma 1:12) Ang pagtagbo sa regular nagsilbi usab nga pagsusi kon may nasakit o napriso.

Mao pay pagkaanad namo sa bag-ong mga palibot sa dihang, human sa unom ka bulan, natapos ang among bisa sa pag-estar sa Hungaria. Kasamtangan, si Alfred ug ako nagminyo. Sa maong panahon nadawat namo ang instruksiyon nga mokuhag bisa alang sa Bulgaria. Ang magtiayong payunir didto gipalagpot, ug ang napulo ka libong pulyeto nga ilang gipedido andam na didto sa usa ka gamayng imprentahan sa Sofia. Ang mga basahon sa magtiayon gisunog sa publiko, mao nga nasayod kami kon unsay dahomon nga pagtratar.

Sa kataposan nakabaton kamig tulo ka bulan nga bisa alang sa Bulgaria. Miagi kami sa Yugoslavia sa gabii, ug ang usa ka kasaligang igsoong lalaki nagtagbo kanamo sa gitino nang estasyon nga may kuwarta nga ipalit sa mga pulyeto. Sa kataposan, nakaabot kami nga luwas sa Sofia ug nakakaplag ug maayong kuwarto.

Ang Sofia maoy usa ka modernong siyudad nga may mga 300,000 ka molupyo, apan walay mga Saksi didto. Sa pagkaugma sa among pag-abot, nangadto mi sa imprentahan. Nakadungog ang tag-iya sa pagdili sa among mga basahon ug sa pagpalagpot sa magtiayon nga nagpedido sa mga pulyeto, busa sa nasayran niyang kami miadto aron paliton kana, hapit iya kaming gakson. Gidasok namo ang mga pulyeto sa basiyong mga bag ug mimaneho agi sa daghang polis, kinsa, ikalipay ko ang pag-ingon, wala makadungog sa kubakuba sa among dughan!

Ang sunod namong suliran mao ang dapit nga pondohan sa mga pulyeto ug kon unsaon pagpahimutang sa ingon ka daghan sa tulo ra ka bulan. Nahadlok gayod ako niadtong tumpok sa mga pulyeto! Wala pa ako sukad makakitag ingon ka daghan. Apan sa makausa pa si Jehova mao ang among Magtatabang. Nagmalamposon kaayo kami, nga nagpahimutang ug abot sa 140 sa usa ka adlaw, ug sa pila ka semana, si Brader ug Sister Wilke miabot sa pagtabang kanamo.

Apan usa ka adlaw ang mga butang halos masipyat. Nagsangyaw ako sa usa ka komersiyal nga lugar diin sa matag pultahan dihay usa ka bronsing plata nga may ngalan sa usa ka Dr. Tanpulano. Tapos sa halos duha ka oras, nahibalag nako ang usa ka gulangang lalaki nga mitan-aw nakog maayo nga matahapon. Nangutana siya kon nasayod ba ako kon diin ako.

“Wala ako masayod sa tukma kon unsa kining matanga sa tinukod, apan akong namatikdan nga ang tanang maayong abogado daw nagtapok sa ilang mga opisina dinhi,” mitubag ako.

“Ania ka sa Ministeryo sa Interyor,” mitubag siya.

Bisan pag ang akong kasingkasing halos wala molihok, ako malinawong mitubag: “Ay, mao diay nga kining tanang lalaki mahigalaon kaayo kanako!” Ang maong mga pulong nakapalumo kaniya, ug gitunol niya pagbalik ang akong pasaporte tapos sa pagsusi niana sa bug-os. Milakaw ako nga nakapanghayhay kay nahuwasan, nga mapasalamaton kang Jehova tungod sa iyang panalipod.

Sa kataposan, ang tanang pulyeto napahimutang, ug ang adlaw miabot aron kami mobiya sa “yuta sa mga rosas,” ang Bulgaria. Lisod ang pagbiya sa maong mahigalaong katawhan, apan ang ilang handumanan lalom nga naangkla sa among mga kasingkasing.

Sanglit kami may Alemang mga pasaporte, kami nakabalik sa Yugoslavia, apan kami gitugotan lamang sa hamubong pag-estar. Human niadto, aron makalingkawas sa dakop, kinahanglang matulog kami sa lainlaing dapit kada gabii. Ingon niadto ang among pagpuyo sa halos unom ka bulan. Unya, sa ulahing katunga sa 1938, nakadawat kamig sulat gikan sa opisina sa Sosyedad sa Bern, Switzerland, nga nagtugon kanamo sa pagsulay sa pag-adto sa Switzerland. Ang kasundalohang Nazi nag-okupar na sa Austria, ug nagdako ang politikanhong pagpit-os. Ngani, ang Yugoslavian nga gobyerno nagtugyan na sa pipila ka Alemang payunir ngadto sa mga Nazi.

Busa ang akong bana ug ako mibiyahe nga separado paingon sa Switzerland, nga si Alfred agi sa Italya ug ako agi sa Austria. Kami malipayong nagkausa pag-usab ug naasayn sa pagtrabaho sa uma sa Sosyedad, ang Chanélaz, ug unya sa ulahi sa Bethel sa Bern. Kadto bug-os bag-ong kasinatian alang kanako. Sa maong panahon kinahanglan ako magtuon sa pag-atiman sa balay sa Swisong paagi, ug nakapabili ako sa organisasyon ni Jehova nga labaw pa.

Ang Nagalig-on nga Gahom ni Jehova

Human sa pag-alagad sa Bethel panahon sa Gubat sa Kalibotan II ug human niadto, sa 1952 si Alfred ug ako misulod na usab sa buluhatong payunir, ang buluhaton nga nag-umol sa among mga kinabuhi. Kami wala gayod makabatog mga anak nga among kaugalingon, apan sa lakat sa katuigan, nakadawat kamig daghang ekspresyon sa gugma gikan sa among espirituwal nga mga anak. Pananglitan, sa Pebrero 1975 nadawat namo ang mosunod nga sulat:

“Mahinumdom ako sa adlaw dihang ang usa ka maalamon, ubanon nga lalaki miduaw sa usa ka matig-a nga magtatambag sa Evangelical Church ug nagtanyag kaniyag pagtuon sa Bibliya. Nga mapanagan-on ug hinawayon, ang akong pamilya ug ako midawat ug dayon nagsusi sa matag punto sama gayod sa mga taga-Berea, hangtod nga gidawat namo nga kamo nagdala kanamo sa kamatuoran. . . . Pagkamaluluton nga Amahan si Jehova nga Diyos! Kaniya ang pagdayeg ug dungog ug pasalamat tungod sa tanan niyang kalulot ug kaluoy. Apan buot namong pasalamatan usab kamo, minahal nga Alfred ug Gretel, gikan sa kinahiladman sa among mga kasingkasing, tungod sa dakong pailob nga inyong gipakita kanamo. Hinaot panalanginan kamo ni Jehova tungod niana. Tim-os kaming nagalaom nga hatagan usab niya kamig kusog nga makalahutay.”

Sa Nobyembre 1975 ang akong bana si Alfred kalit nga namatay tungod sa atake sa kasingkasing. Sulod sa 38 ka tuig kami nag-alagad kang Jehova nga nagkahiusa, nga nag-antos sa mga kalipay ug kapait sa pagpayunir. Kadto naghimo sa among relasyon nga suod kaayo. Bisan pa niana, tungod sa iyang pagkamatay ang maong pagbati sa kahaw-ang ug pagkatinalikdan mihakgom na usab sa akong kalawasan. Apan pinaagi sa pagdangop kang Jehova, ako gilipay na usab.

Ang akong relasyon uban sa atong langitnong Amahan naglig-on kanako latas sa kapin ug 53 ka tuig sa bug-os panahon nga pag-alagad kaniya. Ug ang akong mga pagbati nagapadayong sama sa kang Jesu-Kristo: “Ako wala mag-inusara, kay ang Amahan nagauban kanako.”​—Juan 16:32.

[Hulagway sa panid 23]

Si Alfred ug Frieda Tuc̀ek nga nagpayunir sa Yugoslavia uban ang katibuk-ang kasangkapan, sa 1937

[Hulagway sa panid 25]

Si Alfred ug Grete Schmidt nagpayunir sa Mostar, ang Islamikong bahin sa Yugoslavia, sa 1938