“Usa ka Epidemya sa Pakigdait”?

“USA ka Epidemya sa Pakigdait.” “Ay, Pagkamalinawon nga Kalibotan.” “Ang Pakigdait Mibutho sa Tanang Dapit.” Kini nahiapil sa mga pangunang-ulohan sa mantalaan nga nakapahingangha sa mga magbabasa sulod sa miaging usa o duha ka tuig. Sa tibuok nga kalibotan, katingad-anan ang kausaban sa balita gikan sa kasubo ug kaalaotan ngadto sa kamalaomon. Unsay nagkahitabo?

Talagsaon, sa dili pa dugay ang ubay-ubay dagkong mga away tanan natapos o namenosan ang kagrabe sa pila lang ka bulan. Sa Aprika, ang pakigdait ‘miulbo’ sa Angola. Sa Sentral Asia, gisibog sa Unyon Sobyet ang iyang kasundalohan gikan sa Afghanistan. Sa Sentral Amerika, ang away mikalma tali sa gobyerno sa Nicaragua ug sa mga rebeldeng Contra. Sa Habagatan-silangang Asia, ang mga Vietnamese miuyon nga mosibog gikan sa Kampuchea. Ang “epidemya sa pakigdait” nakaabot pa sa Tungang Sidlakan sa dihang ang uhaw-sa-dugong gubat tali sa Iran ug Iraq sa kataposan nahunong.

Tingali labi pang talagsaon mao ang bag-ong atmospera tali sa gamhanan kaayong mga nasod o superpowers. Tapos sa 40 anyos sa bugnawng gubat, lisod katuohan ang mga lihok sa pag-ulianay sa buot, mga pamulong bahin sa mutuwal nga intereses, ug ang klarong mga tikang padulong sa pakigdait tali sa Unyon Sobyet ug sa Tinipong Bansa. Dugang pa, sumala sa The Economist, ang Uropa karon nagtimaan sa labing taas waybugtong yugto nga walay gubat sa tibuok nahitalang kasaysayan niini. Sa pagkamatuod, ang pakigdait nahabalita.

Unsay kahulogan niini? Ang mga politiko ba anaa na sa ngilit sa pagpatunghag “pakigdait alang sa atong panahon”? Kalim-ag-usa ka tuig kanhi, kining mga pulonga gilitok sa Britanikong primer ministro si Neville Chamberlain. Kadto sa mapintason nahimong kataw-anan sa dihang, sa wala madugay sa ulahi, ang ikaduhang gubat sa kalibotan misilaob. Kini ba sa kataposan matuman na karon?