Ang Damgo sa Pakigdait sa Kalibotan—May Depekto nga Panan-awon

ANG malaomong panglantaw bahin sa umaabot nga pakigdait sa kalibotan dako kaayo. Diha sa iyang tudling sa The Toronto Star, si Carol Goar misulat: “Ang mga kasabotan sa pakigdait kaylap gikan sa Afghanistan ngadto sa Angola. Ang rehiyonal nga mga away nga daw dili-mapugngan sa mga bulang milabay nagpakitag mga timaan nga nagakahunong. Ug ang Hiniusang Kanasoran nagaeksperyensiya ug pagkabuhi-pag-usab.” Kini, miingon si Goar, nakatukbil ug “globonhong epidemiya sa paglaom.” Ang editoryal diha sa USA Today sama usab ug gipahayag: “Ang pakigdait miulbo sa tibuok kalibotan.”

Ilabinang namatikdan karong bag-o mao kanang gibatbat sa UN Chronicle nga ang “ginahimo karon nga pag-uliay sa Unyon Sobyet ug sa Tinipong Bansa.” Ang pag-atras sa mga sundalo, makakurat nga mga hitabo sa Sidlakang Uropa, mga panaghisgot sa pagkunhod sa mga sundalo ug mga hinagiban—kining mga kaugmaran nakapukaw ug paglaom nga tingali sa kataposan mapugngan sa mga superpower o gamhanang kaayong mga nasod ang lumba sa armas. Diha sa usa ka kalibotan diin ang gasto sa militar gikataho nga nakalimas sa ekonomiya ug kapin sa 850 ka libo ka milyong dolyares sa usa ka tuig, kini maoy labing makalipay kaayong palaabuton.

Bisan pa niana, unsay kalagmitan nga ang damgo sa tawo sa usa ka kalibotan sa pakigdait makab-ot? Bisan ang labing malaomong mga tigpaniid moadmiter nga kini maoy dakong tikang gikan sa pagpakunhod sa mga hinagiban ngadto sa pagwala sa mga hinagiban. Ang nukleyar nga disarmamento nagkinahanglan ug dakong mutuwal nga pagsalig. Apan, makasubo, ang gamhanan kaayong mga nasod adunay dugay nang kasaysayan sa mutuwal nga pagkawalay-pagsalig. Sumala sa gitagna sa Bibliya, kini maoy usa ka panahon diin ang mga tawo napamatud-ang “dili bukas sa bisan unsang kasabotan [“mga maglalapas sa kasabotan,” King James Version].”—2 Timoteo 3:3.

Gawas pa, dili tanan ang nakombinsir nga ang pagwala sa nukleyar nga hinagiban mohatag ug pakigdait. Bisan pag ang mga nasod makabig sa paglabay sa ilang mga gitumping nukleyar, ang karaang mga hinagiban makapatay gihapon. Ang mga Gubat sa Kalibotan I ug II maoy mangilngig nga pamatuod niining kamatuorana. Dugang pa, ang teknolohiya nga gikinahanglan sa paghimo-pag-usab ug nukleyar nga mga hinagiban naglungtad gihapon—andam ug naghulat sa unang mga timaan sa politikanhong mga tensiyon. Ang uban, sama sa politikanhong siyentipiko nga si Richard Ned Lebow, nangatarongan pa gani: “Ang pagbaton ug pipila ka nukleyar nga mga hinagiban nagpahimo sa mga tawo nga mapanagan-on.”

Basta aduna pay nukleyar nga mga hinagiban, ang kalisang sa nukleyar nga kalaglagan nagpahimo sa bisan unsang pangangkong makab-ot ang pakigdait nga usa ka pagbiaybiay; ingon man ang mga suliran karon nga walay kalabotan sa militar nagakuha gikan sa minilyon sa kalinaw diha sa ilang adlaw-adlaw nga mga kinabuhi. Ang sekretaryo-heneral sa HK si Javier Pérez de Cuéllar naghisgot bahin sa “kahimtang sa minilyon sa atong isigkalungsoranon nga mga walay-balay o nagpuyo sa dili maayong mga kahimtang sa pinuy-anan. Ang problema anam-anam nga nagkagrabe.” Ang UN Chronicle dugang nagtaho nga ang dili-ugmad nga ekonomiya nagaapektar sa “dos tersiya sa katawhan, nga diha sa pila ka kaso ang sukod sa kakabos ug kawalad-on managsama ra gikan sa pag-antos nga gipahinabo sa gubat.” Ug komosta ang situwasyon sa gibanabanang 12 ka milyong mga lalin sa kalibotan? Ang mga pagkunhod ba sa armas o bisan ang bug-os nga disarmamento mohatag pakigdait sa ilang mga kinabuhi?

Sa matin-aw, ang damgo sa tawo bahin sa pakigdait sa kalibotan maoy may depektong panan-awon—hanap, mapiot, limitado. Aduna bay maayong palaabuton alang sa pakigdait? Sa pagkamatuod aduna. Sa miaging gula niining magasina, atong nakita nga ang Bibliya naghatag ug tino nga paglaom alang sa pakigdait.a Sa dili madugay si Jesu-Kristo, ingong Hari sa Gingharian sa Diyos, mopatunghag pakigdait nga molabaw sa bisan unsang tawhanong mga kalaoman? Apan unsay tinuod nga kahulogan niini nga pakigdait alang sa katawhan?

[Footnote]