Kon Nganong ang Bibliya Maoy Dinasig nga Gasa sa Diyos

ANG Bibliya nag-ingon nga ang “Diyos gugma” ug nagpasidungog sa kaalam ug gahom ngadto kaniya. (1 Juan 4:8; Job 12:13; Isaias 40:26) Kini nagtug-an kanato nga ang “tanan niyang mga dalan hustisya.” (Deuteronomio 32:4) Sumala sa Bibliya, ang Diyos nagpasundayag usab sa mga hiyas sama sa kaluoy ug kahangawa.​—Exodo 34:6; Roma 9:15.

Tungod kay ang Bibliya nagpasidungog sa maong mga hiyas ngadto kang Jehova nga Diyos, kini nagpasuod sa nagapangitang mga tawo kaniya. Kining basahona naghisgot mahitungod sa paglalang, ang sinugdanan sa sala ug kamatayon, ug ang paagi sa pagpasig-uli uban sa Diyos. Kini nagtanyag ug usa ka madanihong paglaom sa ipasig-uling Paraiso sa yuta. Apan kining tanan bililhon lamang kon kapamatud-an nga ang Bibliya maoy usa ka dinasig nga gasa gikan sa Diyos.

Ang Bibliya ug ang Siyensiya

Ang Bibliya padayong nagmadaogon batok sa kritisismo. Pananglitan, kon kini basahon uban ang bukas nga hunahuna, hikaplagan nga kini nahiuyon sa matuod nga siyensiya. Siyempre, ang Bibliya giandam ingong espirituwal nga giya, dili usa ka tun-anang basahon sa siyensiya. Apan tan-awon nato kon ang Bibliya uyon ba sa mga kamatuoran sa siyensiya.

Katukoran sa Lawas: Ang Bibliya tukmang namulong nga ang ‘tanang bahin’ sa bata sa tagoangkan “nasulat sa basahon.” (Salmo 139:13-16) Ang utok, ang kasingkasing, ang baga, ang mga mata​—kini ug ang ubang bahin sa lawas ‘gisulat sa basahon’ diha sa kodigo sa gene sa pertilisadong itlog sa tagoangkan sa inahan. Diha niini nga kodigo mao ang mga orasan sa sulod alang sa pagporma niining mga bahina sa lawas sa husto nga pagkasunodsunod. Ug hunahunaa lamang! Ang kamatuoran bahin sa pag-ugmad sa tawhanong lawas narekord na sa Bibliya halos 3,000 ka tuig sa wala pa madiskobrehi sa mga siyentipiko ang kodigo sa mga gene.

Kinabuhi sa Hayop: Sumala sa Bibliya, “ang liebre . . . maoy hayop nga nagapangusap.” (Levitico 11:6) Si François Bourlière (The Natural History of Mammals, 1964, panid 41) nag-ingon: “Ang batasan sa ‘refection’ o pagpaagi sa kinaon duha ka beses diha sa tinai imbes kausa lamang, daw komun nga katingad-anan sa mga kuneho ug sa mga liebre. Ang binuhi nga kuneho kasagarang molamoy ug motulon nga walay usap-usap sa ilang kinalibang sa gabii, nga inigkabuntag naglangkob sa katunga sa gidaghanon sa sulod sa tungol. Ang pagpaagi sa kinaon duha ka beses diha sa tinai sa ihalas nga kuneho himoon duha ka higayon sa usa ka adlaw, ug ingon usab niini ang batasan nga gitaho sa mga liebre sa Uropa.” Niining bahina, ang basahong Mammals of the World (ni E. P. Walker, 1964, Tomo II, panid 647) nag-ingon: “Tingali kaamgid kini sa ‘pag-usap’ sa nagapangusap nga mga hayop nga sus-an.”

Arkeolohiya: Ang mga hari sa Bibliya, siyudad, ug mga nasod nahibaloan tungod sa nadiskobrehang mga papan sa yutang kolonon, mga gamit nga hinimo gikan sa yutang-kolonon, mga inskripsiyon ug susamang mga butang. Pananglitan, ang mga tawong sama sa mga Hitihanon nga gihisgotan sa Kasulatan sa pagkamatuod naglungtad. (Exodo 3:8) Diha sa iyang librong The Bible Comes Alive, si Sir Charles Marston miingon: “Ang mga tawong nakatay-og sa popular nga pagtuo sa kadaghanan diha sa Bibliya ug nagdaot sa awtoridad niini, sa ingon nagdaot sa ilang kaugalingon tungod sa mga ebidensiya nga nadiskobrehan, ug nadaot ang ilang awtoridad. Ang kaplag nga nakalotan nakaabog sa madaotong pagsaway sa Bibliya diha sa natad sa kaduhaduhaang mga kamatuoran ngadto sa giilang sugilambong.”

Ang arkeolohiya nagpaluyo sa Bibliya sa daghang mga paagi. Pananglitan, ang mga nadiskobrehan nagpamatuod sa mga dapit ug mga ngalan nga makita diha sa Genesis kapitulo 10. Nakalotan sa mga mangangalot ang siyudad nga Ur sa Caldea, ang sentro sa komersiyo ug relihiyon nga natawhan ni Abraham. (Genesis 11:27-31) Sa ibabaw sa tuboran sa Gihon sa habagatan-silangang bahin sa Jerusalem, nakaplagan sa mga arkeologo ang siyudad sa mga Jebusehanon nga naagaw ni Haring David. (2 Samuel 5:4-10) Ang Inskripsiyon sa Siloam nga gikulit diha sa kinatumyan sa usa ka kanal ni Haring Ezekias, o agianag tubig, nadiskobrehan niadtong 1880. (2 Hari 20:20) Ang pagkahulog sa Babilonya sa mga kamot ni Siro nga Bantogan niadtong 539 W.K.P. giasoy diha sa Nabonidus Chronicle, nakalotan sa ika-19ng siglo K.P. Ang mga detalye sa basahon ni Ester napamatud-an pinaagi sa mga inskripsiyon gikan sa Persepolis ug sa pagkadiskobre sa palasyo ni Haring Xerxes (Ahasuero) sa Shusan, o Susa, tali sa 1880 ug 1890 K.P. Usa ka inskripsiyon nga nakaplagan sa 1961 diha sa kagun-oban sa usa ka Romanong teyatro sa Caesaria nagpamatuod nga diha gayoy Romanong gobernador nga si Poncio Pilato, mga maoy mitugyan kang Jesus aron ilansang.​—Mateo 27:11-26.

Astronomiya: Sa mga 2,700 ka tuig kanhi​—dugay pa kaayo sa wala pa mahibalo ang mga tawo nga lingin ang yuta​—ang propeta nga si Isaias miingon: “Adunay Usa nga nagapuyo ibabaw sa sirkulo sa yuta.” (Isaias 40:22) Ang Hebreohanong pulong chugh, nga dinhi gihubad “sirkulo,” mahimong hubaron usab nga “lingin.” (A Concordance of the Hebrew and Chaldee Scriptures, ni B. Davidson) Unya, usab, “ang sirkulo” sa kapunawpunawan sa yuta tin-awng makita gikan sa gawas sa wanang ug usahay sa taas-ug-lupad nga panaw sa ayroplano. Wala tuyoa, ang Job 26:7 nag-ingon nga ang Diyos “nagbitay sa yuta sa walay gibitayan.” Tinuod kini, kay ang mga astronomo nasayod nga walay makita nga may nagsangga sa yuta.

Pananom: Ang pipila sayop nga mihinapos nga ang Bibliya dili-tukma tungod kay si Jesu-Kristo naghisgot bahin sa “usa ka liso sa mustasa” ingong mao “ang labing gamay sa tanang mga liso.” (Marcos 4:30-32) Malagmit, ang gipasabot ni Jesus mao ang liso sa tanom sa itom nga mustasa (Brassica nigra o Sinapis nigra), nga maoy 1 ngadto sa 1.6 milimetro lamang sa diyametro. Bisag dunay mas gagmay pang mga liso, nga sama-ka-pino sa pulbos nga mga liso sa orkid, si Jesus wala makigsulti sa mga tawo nga nananom ug mga orkid. Kadtong mga taga Galilea nga mga Hudiyo nahibalo nga taliwala sa nagkalainlaing matang sa liso nga gipugas sa lokal nga mga mag-uuma, ang liso sa mustasa mao ang labing gamay. Si Jesus naghisgot mahitungod sa Gingharian, wala magtudlo bahin sa leksiyon sa pananom.

Geolohiya: Mahitungod sa asoy sa Bibliya sa paglalang, ang iladong geologo nga si Wallace Pratt miingon: “Kon ako ingong usa ka geologo tawgon sa pagpatin-aw sa mubo sa among modernong mga ideya bahin sa sinugdanan sa yuta ug sa kaugmaran sa kinabuhi diha niana ngadto sa usa ka yano, banikanhong mga tawo, sama sa mga tribong gitumong sa Basahon sa Genesis, wala akoy laing mahimo gawas sa suod nga pagsunod sa pinulongan sa unang kapitulo sa Genesis.” Si Pratt miingon nga ang pagkasunod-sunod sa mga hitabo sa Genesis​—ang sinugdanan sa kadagatan, ang pagtungha sa yuta, ug unya ang pagtungha sa kinabuhi sa dagat, mga langgam, ug mga hayop nga sus-an​—mao gayod ang pagkasunodsunod sa pangunang mga dibisyon sa geolohikanhong panahon.

Medisina: Diha sa iyang librong The Physician Examines the Bible, si C. Raimer Smith misulat: “Katingalahan kaayo alang kanako nga tukma kaayo ang Bibliya sumala sa baroganan sa medisina. . . . Kon ang pagtambal gani hisgotan, sama sa mga hubag, mga samad, ubp., kini husto bisan sa modernong mga sukdanan. . . . Daghan gihapong mga patuotuo ang gituohan sa daghang mga tawo sama sa, dili ka rayumahon kon dunay liso ug buckeye ang imong bulsa; kon mogunit ka ug mga baki kunggohon ka; ang pagsul-ob sa pulang pranela sa liog makaayo sa sakit sa tutunlan; dili ka madutlan ug sakit kon maghabak kag gamayng bag nga dunay sulod nga asafetida nga tanom; sa matag panahong magkasakit ang bata kini dunay mga bitok; ubp., apan walay ingon niana nga mga pahayag ang makita diha sa Bibliya. Kini mismo maoy talagsaon ug alang kanako maoy laing pamatuod nga kini gikan sa Diyos.”

Kasaligan sa mga Detalye sa Kasaysayan

Diha sa iyang librong A Lawyer Examines the Bible, ang abogadong si Irwin H. Linton miingon: “Samtang ang mga nobela sa romansa, mga sugilambong ug bakak nga mga testimonyo maampingon sa paghan-ay sa mga hitabo nga giasoy sa lagyong dapit ug sa dili-pihong panahon, sa ingon nagasupak sa unang mga lagda nga nakat-onan namong mga abogado sa maayong pagdepensa sa legal nga kaso diha sa korte, nga ‘ang deklarasyon kinahanglang maghatag ug panahon ug dapit,’ ang mga asoy sa Bibliya naghatag kanamo sa petsa ug dapit sa mga butang nga giasoy sa bug-os nga katukma.”

Aron kapamatud-an kining puntoha, gikutlo ni Linton ang Lucas 3:1, 2. Didto ang magsusulat sa Ebanghelyo naghisgot ug pito ka opisyal aron matino ang panahon sa dihang si Jesu-Kristo misugod sa Iyang ministeryo. Matikdi ang mga detalye nga gihatag ni Lucas niining mga pulonga: “Sa ikanapulog-lima ka tuig sa paghari ni Tiberio Cesar, sa diha nga si Poncio Pilato mao pay gobernador sa Judea, ug si Herodes maoy gobernador sa Galilea, ug si Felipe nga iyang igsoong lalaki maoy gobernador sa kayutaan sa Iturea ug sa Triconite, ug si Lisanias maoy gobernador sa Abilinia, sa mga adlaw sa labawng saserdote nga si Anas ug Caifas, ang pulong sa Diyos miabot kang Juan nga anak ni Zacarias didto sa kamingawan.”

Puno ang Bibliya sa susamang mga detalye. Dugang pa, ang maong mga bahin niana sama sa mga Ebanghelyo gisulat sa panahong naugmad na pag-ayo ang mga kulturang Hudiyo, Grego, ug Romano. Kadto maoy panahon sa mga abogado, mga magsusulat, mga administrador, ug sa susamang mga tawo. Nan, tino nga kon ang mga detalye nga makita diha sa ubang mga bahin sa Bibliya dili tinuod, kini giyagyag na unta nga dili-tinuod. Apan gipamatud-an sa sekular nga mga historyador ang mga punto sama sa paglungtad ni Jesu-Kristo. Pananglitan, mahitungod kang Jesus ug sa Iyang mga sumusunod ang Romanong historyador nga si Tacitus misulat: “Si Christus [Kristo], nga mao ang gigikanan sa ngalang [Kristohanon], nag-antos sa grabeng silot sa panahon sa paghari ni Tiberio sa mga kamot sa usa sa atong mga prokurador, si Poncio Pilato.” (Annals, Book XV, 44) Ang katukma sa kasaysayan sa Bibliya motabang sa pagpamatuod nga kini maoy gasa sa Diyos alang sa katawhan.

Ang Labing Dakong Ebidensiya

Bisag ang arkeolohiya, astronomiya, kasaysayan, ug ubang mga natad sa kahibalo nagpaluyo sa Bibliya, ang pagtuo diha niana dili ipasukad sa maong kalig-onan. Lakip sa daghang mga pamatuod nga ang Bibliya maoy dinasig nga gasa sa Diyos kanato, wala nay labaw pang ebidensiya ang ikatanyag gawas sa katumanan sa mga tagna niini.

Si Jehova nga Diyos maoy Tuboran sa matuod nga tagna. Pinaagi sa iyang propeta nga si Isaias, siya miingon: “Ang unang mga butang​—nahitabo na, apan nagapahayag ako ug bag-ong butang; sa dili pa kini motungha ipahibalo ko kini kaninyo.” (Isaias 42:9) Dugang pa, ang Bibliya nag-ingon nga ang mga magsusulat niini mga dinasig sa Diyos pinaagi sa iyang balaang espiritu, o aktibong gahom. Pananglitan, ang Kristohanong apostol Pablo misulat: “Ang tanang Kasulatan dinasig sa Diyos.” (2 Timoteo 3:16) Si apostol Pedro misulat: “Walay panagna diha sa Kasulatan nga gipasukad sa kaugalingong pagpanabot. Tungod kay wala may panagna nga miabot pinaagi sa kabubut-on sa tawo, kondili ang mga tawo nagsulti gikan sa Diyos nga gimandoan sa balaang espiritu.” (2 Pedro 1:20, 21) Busa atong tan-awon ang tagna sa Bibliya.

Lakip sa gatosan ka mga tagna diha sa Bibliya mao kadtong tagna mahitungod sa kaulohan sa Asirya, ang Nineve, “ang siyudad nga nagabubo ug dugo” nga gikahadlokan sa tibuok karaang Tungang Sidlakan sa kapig 15 ka siglo. (Nahum 3:1) Apan, sa kinatayuktokan sa gahom sa Nineve, ang Bibliya mitagna: “Pagahimoon sa [Diyos] ang Nineve nga biniyaan, ug mamala sama sa kamingawan. Ug ang panon sa kahayopan managlubog sa taliwala niya, ang tanang ihalas nga mga mananap sa mga nasod. Lakip ang mga pelikano ug ang mga puerko espin magpuyo sa tumoy sa iyang dagkong mga haligi. Usa ka tingog magpadayon sa pag-awit diha sa bentana. Ang kalaglagan makita sa mga tukmaan sa pultahan; kay pagalangkaton man ang mga bungbong.” (Sofonias 2:13, 14) Karong adlawa, makita sa mga bisita nga usa ka bungtod lamang ang nagtimaan sa awaaw nga dapit sa karaang Nineve. Dugang pa, ang mga panon sa karnero nagapanibsib didto, sumala sa gitagna.

Diha sa panan-awon, ang propeta sa Diyos nga si Daniel nakakitag duhay-sungay nga laking karnero ug usa ka laking kanding nga dunay dakong sungay taliwala sa iyang mga mata. Gisamaran sa kanding ang laking karnero, gibunggo ang mga sungay niini. Unya, ang dakong sungay sa kanding nabali, ug mipuli niana ang upat ka sungay. (Daniel 8:1-8) Ang manulonda nga si Gabriel misaysay: “Ang laking karnero nga imong nakita nga dunay duha ka sungay mao ang mga hari sa Media ug Persia. Ug ang balhiboong laking-kanding mao ang hari sa Gresya; ug mahitungod sa dakong sungay nga diha sa taliwala sa iyang mga mata, kini mao ang nahaunang hari. Ug mahitungod nianang naputol, sa dapit diin may upat nga mitindog, may upat ka gingharian nga motindog gikan sa iyang nasod, apan dili gikan sa iyang gahom.” (Daniel 8:20-22) Sama sa gipamatud-an sa kasaysayan, ang duhay-sungay nga laking karnero​—ang Imperyo sa Medo-Persia​—gipukan “sa hari sa Gresya.” Kanang malarawanong laking-kanding nga dunay “dakong sungay” naghawas ni Alejandrong Bantogan. Human sa iyang kamatayon, gipulihan sa iyang upat ka heneral kanang “dakong sungay” pinaagi sa pagtukod sa ilang kaugalingong gahom diha sa “upat ka gingharian.”

Daghang mga tagna diha sa Hebreohanong Kasulatan (“Daang Tugon”) ang natuman maylabot kang Jesu-Kristo. Ang uban niini gipadapat ngadto kaniya pinaagi sa dinasig sa Diyos nga mga magsusulat sa Kristohanong Gregong Kasulatan (“Bag-ong Tugon”). Pananglitan, gipunting sa magsusulat sa Ebanghelyo nga si Mateo ang katumanan sa mga tagna sa Kasulatan bahin sa pagkatawo ni Jesus pinaagi sa usa ka ulay, sa Iyang pagkaadunay mag-uuna, ug sa Iyang pagsulod sa Jerusalem sakay sa usa ka nati nga asno. (Itandi ang Mateo 1:18-23; 3:1-3; 21:1-9 sa Isaias 7:14; 40:3; Zacarias 9:9.) Ang maong natuman nga mga tagna motabang sa pagpamatuod nga ang Bibliya sa pagkatinuod dinasig nga gasa sa Diyos.

Ang presenteng katumanan sa tagna sa Bibliya nagpamatuod nga kita nagkinabuhi na sa “kataposang mga adlaw.” (2 Timoteo 3:1-5) Ang mga gubat, kakulangan sa pagkaon, mga kamatay, ug mga linog sa gidaghanong wala pa hitupngi maoy mga bahin sa “ilhanan” sa “presensiya” ni Jesus sa gahom sa Gingharian. Lakip usab sa maong mga ilhanan ang tibuok-yutang kalihokan sa kapin sa upat ka milyong mga Saksi ni Jehova, nga nagsangyaw sa maayong balita sa natukod na nga Gingharian. (Mateo 24:3-14; Lucas 21:10, 11) Ang nagakatuman nga tagna sa Bibliya karon usab nagpasalig kanato nga ang langitnong kagamhanan sa Diyos ubos ni Jesu-Kristo sa dili madugay mopatunghag usa ka bag-ong kalibotan sa walay kataposang kalipay alang sa masinugtanong katawhan.​—2 Pedro 3:13; Pinadayag 21:1-5.

Ang nag-ubang tsart nga nag-ulohang “Mga Tagna sa Bibliya nga Natuman” nagapresentar sa pipila lamang sa gatosan ka mga tagna sa Bibliya nga mahimong itala. Ang katuman sa pipila niini gipaila mismo sa Kasulatan, apan ilabinang talagsaon mao ang mga tagna nga nagakatuman karong adlawa.

Malagmit, imong makita ang pipila ka kaugmaran sa kalibotan nga gitagna diha sa Bibliya. Apan nganong dili mosusi ug dugang? Ang mga Saksi ni Jehova malipay sa pagtagana ug dugang mga detalye kon ikaw mangayo. Ug hinaot nga ang imong tim-os nga pagpangitag kahibalo bahin sa Labing Hataas ug sa iyang mga katuyoan mokombinsir kanimo nga ang Bibliya tinuod gayod nga dinasig nga gasa sa Diyos.

[Chart sa panid 7]

MGA TAGNA SA BIBLIYA NGA NATUMAN

TAGNA KATUMANAN

Sofonias 2:13, 14 Nineve naawaaw sa mga 632 W.K.P.

[Hulagway sa panid 8]

Ang gubat, gutom, mga kamatay, ug mga linog naghatag dakong kadaot karong adlawa, apan ang usa ka bag-ong kalibotan sa kalinaw ug kalipay makita na sa kapunawpunawan