Pagpangisdag mga Tawo Diha sa Katubigan sa Tibuok-Yuta
“Kay kon ginawali ko ang maayong balita, kini wala maghatag kanako ug hinungdan sa pagpasigarbo, kay ang panginahanglan gipiyal kanako. Sa pagkatinuod, alaot ako kon dili ko iwali ang maayong balita!”—1 CORINTO 9:16.
1, 2. (a) Kinsa ang tinuod nga nakatuman sa hagit nga gipasabot sa 1 Corinto 9:16, ug nganong mao kana ang imong tubag? (b) Unsang mga responsabilidad ang gidawat sa mga Saksi ni Jehova?
KINSA niining ika-20ng siglo ang tinuod nga nakatuman sa hagit nga gipadayag sa mga pulong ni Pablo sa ibabaw? Kinsa ang nanglakaw ngadto sa tibuok-kalibotan sa minilyon aron sa pagpangisdag mga lalaki ug mga babaye nga “mahunahunaon sa ilang espirituwal nga panginahanglan”? (Mateo 5:3) Kinsa ang nangarisgo sa pagkabilanggo ug kamatayon, ug kinsa ang nag-antos niana diha sa daghang kayutaan, tungod sa pagtuman sa sugo ni Kristo sa Mateo 24:14?
2 Ang rekord nagatubag: Ang mga Saksi ni Jehova. Sa miaging tuig lamang kapin sa upat ka milyong mga Saksi ang miadto gikan sa balay ug balay ‘sa pagmantala sa maayong balita’ diha sa 211 ka nasod ug mga teritoryo ug diha sa kapin sa 200 ka pinulongan. Kini sila dili maoy usa ka piniling grupo lamang sa gibansayng mga misyonaryo. Dili, gibati sa tanang mga Saksi ni Jehova ang responsabilidad sa pagsangyaw ug pagpanudlo gikan sa balay ug balay ug sa matag tukmang okasyon. Nganong gibati nila ang panginahanglan sa pagpakig-ambit sa ilang mga pagtuo ngadto sa uban? Tungod kay giila nila nga ang kahibalo mopatunghag responsabilidad.—Ezekiel 33:8, 9; Roma 10:14, 15; 1 Corinto 9:16, 17.
Pagpangisdag mga Tawo, Usa ka Tibuok-Yutang Hagit
3. Unsa ka malukpanon ang buluhatong pagpangisda?
3 Kining dakong buluhaton sa pagpangisda wala limitahi, ingnon ta, diha sa pila ka suba o lanaw o bisan sa usa ka dagat. Wala, ingon sa gisugo ni Jesus, kini pagahimoon “diha sa tanang kanasoran.” (Marcos 13:10) Sa wala pa mokayab ngadto sa iyang Amahan, gisugo ni Jesus ang iyang mga tinun-an: “Busa panglakaw kamo ug himoa ninyong mga tinun-an ang katawhan sa tanang kanasoran, sa pagbawtismo kanila sa ngalan sa Amahan ug sa Anak ug sa balaang espiritu, magatudlo kanila sa pagtuman sa tanang butang nga akong gisugo kaninyo. Ug, tan-awa! Ako magauban kaninyo sa tanang mga adlaw hangtod sa konklusyon sa sistema sa mga butang.”—Mateo 28:19, 20.
4. (a) Unsay nakapakurat sa unang Hudiyong mga sumusunod ni Jesus? (b) Sa unsang paagi gilantaw sa mga Saksi ni Jehova ang gilapdon sa ilang buluhatong pagsangyaw?
4 Alang sa Hudiyong mga sumusunod ni Jesus, kana makapakurat gayod nga buluhaton. Iyang gisultihan ang iyang Hudiyong mga tinun-an nga sila karon kinahanglang mangadto sa “hugaw” nga mga Hentil sa tanang kanasoran ug tudloan sila. Nagkinahanglan sila ug pagpasibo aron maagwanta ang epekto ug sa pagbuhat sa maong buluhaton. (Buhat 10:9-35) Apan walay kapilian kini; gisultihan sila ni Jesus diha sa usa ka sambingay nga “ang uma mao ang kalibotan.” Busa, gilantaw sa mga Saksi ni Jehova karong adlawa ang tibuok kalibotan ingong dapit sa ilang mga katungod sa pagpangisda. Walay “20 ka kilometros nga limitasyon” o “katubigan nga iya sa usa ka nasod” nga nakahatag ug limitasyon sa ilang buluhaton nga gikan sa Diyos. Usahay gikinahanglan ang kaalam kon walay relihiyosong kagawasan. Bisan pa, sila nangisda nga may pagkadinalian. Nganon man? Tungod kay ang mga hitabo sa kalibotan ug ang katumanan sa tagna sa Bibliya nagpaila nga kita ania na sa kataposang bahin sa buluhatong pagpangisda sa tibuok-yuta.—Mateo 13:38; Lucas 21:28-33.
Kauswagan sa Buluhatong Pagpangisda sa Tibuok-Yuta
5. Unsang matanga sa mga tawo ang misanong sa tibuok-yutang pagpangisda nga buluhaton?
5 Ang kadaghanan sa dinihogang mga sumusunod sa Gingharian “gipangisda” gikan sa mga nasod una pa ang 1935, sa ingon ang ilang bug-os nga gidaghanon sa paninugdan nakompleto na. Busa, ilabina sukad sa 1935, ang mga Saksi ni Jehova nagapangita sa mga tawong mapaubsanon nga mahubit ingong “mga maaghop” nga maoy “magapanunod sa yuta.” (Salmo 37:11, 29) Kining mga tawhana ang “nagapanghupaw ug nagaagulo tungod sa tanang dulumtanang mga butang nga ginabuhat.” Sila nagalihok nga uyon sa pagmando sa Gingharian sa Diyos sa dili pa ang “dakong kasakitan” moatake sa mahugaw ug dunot nga sistema sa mga butang ni Satanas ug ang iyang mga magsisimba ikatambog na ngadto “sa nagdilaab nga hudno” sa kataposang kalaglagan.—Ezekiel 9:4; Mateo 13:47-50; 24:21.
6, 7. (a) Unsang mga lakang ang gihimo sa 1943 bahin sa buluhatong pagsangyaw? (b) Unsa ang mga sangpotanan?
6 Nagmalamposon ba ang pagpangisda nga buluhaton sa tibuok-yuta? Pasagding ang mga kamatuoran ang mosulti bahin niana. Balik sa tuig 1943, gisangka gihapon ang Gubat sa Kalibotan II, apan ang matinumanong dinihogang mga igsoon sa mga hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova sa kalibotan sa Brooklyn, New York, nagapanglantaw na nga ang usa ka dakong pagpangisda nga buluhaton sa tibuok-yuta kinahanglang buhaton. Busa, unsang mga lakang ang gihimo?a—Pinadayag 12:16, 17.
7 Sa 1943 ang Watchtower Society nagtukod ug tunghaan sa misyonaryo nga gitawag Gilead (Hebreohanon, “Pundok sa Saksi”; Genesis 31:47, 48) nga misugod sa pagbansay ug usa ka gatos ka misyonaryo sa matag unom ka bulan aron sila ikapadala ingong mahulagwayong mga mangingisda sa tibuok yuta. Balik niadto, dihay 126,329 lamang ka mga Saksi ang aktibong nagapangisdag mga tawo sa 54 ka kayutaan. Sulod sa napulo ka tuig ang maong gidaghanon milukso ngadto 519,982 ka mga Saksi sa 143 ka kayutaan! Sa pagkatinuod, ang Gilead School nakapatunghag maisogon nga mga mangingisdang mga lalaki ug babaye, nga andam moadto sa langyawng mga kultura ug sa pagpaangay diha sa bag-ong pangisdaan nga katubigan. Ingong resulta, libolibong mga matinud-anon ug kasingkasing nga mga tawo ang misanong. Kadto nga mga misyonaryo, ug ang lokal nga mga Saksi nga ilang gikauban sa buluhaton, nagpahimutang sa pundasyon alang sa kahibulongang pag-uswag nga karon nagakahitabo.
8, 9. (a) Unsang panig-ingnan ang mahimong ikakutlo labot sa talagsaong misyonaryong buluhaton? (b) Sa unsang paagi ang mga misyonaryo nakakitag talagsaong pag-uswag diha sa ilang mga nataran? (Tan-awa usab ang 1992 Yearbook of Jehovah’s Witnesses.)
8 Daghan sa matinumanong mga beterano nga gikan sa unang mga klase sa Gilead nag-alagad gihapon sa ilang langyawng mga asaynment, bisag sila karon maoy kapin nag 70 o 80 ang panuigon. Ang usa ka pananglitan nga naghawas sa kadaghanan kanila mao kanang sa 82-anyos nga si Eric Britten ug sa iyang asawa, si Christina, nga migraduwar sa ika-15ng klase sa Gilead sa 1950 ug nag-alagad gihapon sa Brazil. Sa dihang sila miadto sa pag-alagad sa Brazil, dihay ubos sa 3,000 ka Saksi sa maong nasod. Karon dunay kapin na sa 300,000! Sa pagkatinuod, ang ‘usa ka diyutay nahimong usa ka kusganon nga nasod’ sa Brazil tungod kay ang buluhatong pagpangisda nagmabungahon gayod.—Isaias 60:22.
9 Ug unsay atong ikaingon bahin sa mga misyonaryo sa Aprika? Ang labing daghan nakapasibo sa usa ka lahi kaayong kultura ug nakadangat sa paghigugma sa mga tawo sa Aprika. Ang usa ka pananglitan mao ang mga igsoong si John ug Eric Cooke ug ang ilang mga asawa, si Kathleen ug Myrtle, nga karon nag-alagad sa Habagatang Aprika. Si John ug Eric migraduwar gikan sa ikawalong klase niadtong 1947. Tali kanilang duha sila nakaalagad sa mga nasod sa Angola, Zimbabwe, Mozambique, ug Habagatang Aprika. Ang ubang mga misyonaryo namatay sa Aprika tungod sa sakit, ug ang uban tungod sa gubat ug paglutos, sama kang Alan Battey ug Arthur Lawson, kinsa namatay dili pa dugay sa sibil nga gubat sa Liberia. Bisan pa, ang katubigan sa Aprika nakitang mabungahon kaayo. Karon aduna nay kapin sa 400,000 ka Saksi ang nagkatag sa tibuok dakong kontinente.
Ang Tanan Dunay Bahin
10. Ngano ug sa unsang paagi ang mga payunir nakahimog dalayegong buluhaton?
10 Bisan pa, dawaton usab nga samtang ang langyawng mga misyonaryo nakaabot ug mga libolibo, ang lokal nga mga magmamantala ug mga payunirb nahimong milyonmilyon. Sila ang nagabuhat sa kinadak-ang buluhaton sa pagsangyaw sa tibuok yuta. Sa 1991 dihay aberids nga kapin sa 550,000 ka payunir ug nagapanawng mga magtatan-aw. Unsa ka dalayegon nga gidaghanon kon atong hunahunaon kining tanang matinumanong mga Saksi nga nagahimog linaing paningkamot sa pagpakig-ambit sa dakong pagpangisda nga buluhaton, nga nagaaberids gikan sa 60 ngadto 140 ka oras sa pagsangyaw sa matag bulan. Daghan ang nagahimo niini uban ang dakong pagsakripisyo sa kaugalingon ug gastos. Apan ngano? Tungod kay ilang gihigugma si Jehova nga ilang Diyos uban sa ilang tibuok kasingkasing, hunahuna, kalag, ug kusog, ug ilang gihigugma ang ilang mga silingan sama sa ilang kaugalingon.—Mateo 22:37-39.
11. Unsa ang tinong pamatuod nga ang espiritu ni Jehova nagalihok diha sa iyang katawhan?
11 Unsay atong ikaingon bahin sa kapin sa tulo ug tunga ka milyong ubang mga Saksi nga dili bug-os panahong nag-alagad apan bisan pa naghatag usab ug 100 porsiento diha sa pag-alagad kang Jehova, sumala sa ilang mga sirkumstansiya? Ang uban maoy mga asawa, mga inahan pa nga nagaatiman sa ilang gagmayng kabataan, kinsa bisan pa niana nagagugol ug pipila sa ilang hinungdanong panahon sa tibuok-yutang pagpangisda nga buluhaton. Daghan maoy mga bana o mga amahan nga may bug-os panahong sekular nga trabaho; apan, sila nagagahin ug panahon sa hinapos sa semana ug sa magabii sa pagtudlo sa kamatuoran ngadto sa mga estranghero. Unya anaa pa ang dakong panon sa mga ulitawo ug mga dalaga ug mga kabataan nga nagapakig-ambit sa pagsangyaw ug nga nagarekomendar sa kamatuoran pinaagi sa ilang paggawi. Unsa pang ubang relihiyosong grupo nga dunay kapin sa upat ka milyong dili-binayrang mga boluntaryo kinsa sa matag bulan nagasangyaw sa maayong balita sa pagmando sa Gingharian sa Diyos? Tinong kini pamatuod nga nagalihok ang espiritu ni Jehova!—Salmo 68:11; Buhat 2:16-18; itandi ang Zacarias 4:6.
Mga Butang nga Nakaamot sa Pag-uswag
12. Ngano ug unsa ka daghan sa mga tawo ang misanong sa kamatuoran?
12 Kining dakong buluhaton sa pagsangyaw adunay kahibulongang mga resulta tuig-tuig. Sa 1991 kapin sa 300,000 ka bag-ong mga Saksi ang gibawtismohan pinaagi sa bug-os nga pagtuslob diha sa tubig. Kana ang katumbas sa kapin sa 3,000 ka kongregasyon sa 100 ka Saksi ang matag usa! Sa unsang paagi kining tanan nakab-ot? Atong hinumdoman ang gisulti ni Jesus: “Walay makahimo sa pag-ari kanako gawas lamang kon siya pagadanihon sa Amahan nga mao ang nagpadala kanako . . . Kini nahisulat diha sa mga Propeta, ‘Ug sila pagatudloan ni Jehova.’ Ang matag-usa nga nakadungog gikan sa Amahan ug nakakat-on moari kanako.” Busa, dili lamang sa tawhanong paningkamot nga ang usa mosanong sa tibuok-yutang pagpangisda. Si Jehova makakita sa kahimtang sa kasingkasing ug ang mga takos moduol kaniya.—Juan 6:44, 45; Mateo 10:11-13; Buhat 13:48.
13, 14. Unsang maayong tinamdan ang ginapadayag sa daghang mga Saksi?
13 Apan, ang tawhanong mga mangingisda maoy mga ahente nga gigamit ni Jehova sa pagpaduol sa katawhan ngadto kaniya. Busa, ang ilang tinamdan ngadto sa katawhan ug sa teritoryo nga ilang gipangisdaan maoy importante. Pagkamakapadasig nga makitang ang kinabag-an nagpatalinghog sa mga pulong ni apostol Pablo ngadto sa mga taga-Galacia: “Kinahanglang dili kita managkataka sa pagbuhat ug maayo, kay sa nahaigong panahon kita magaani kon kita dili magakaluya.”—Galacia 6:9.
14 Daghang matinumanong mga Saksi ang nagasangyaw sa daghang mga dekada, samtang suod nga nagabantay sa mga kaugmaran sa kalibotan. Ilang nakita ang pagkatukod ug pagkahagsa sa Nazismo, Fascismo, ug ubang totalitaryanhong mga sistema. Ang uban nakasaksi sa daghang mga gubat nga nahitabo sukad sa 1914. Ilang nakitang ang mga lider sa kalibotan nagbutang sa ilang mga paglaom diha sa Liga sa Kanasoran ug unya diha sa Hiniusang Kanasoran. Ilang nakitang gidili ang buluhaton ni Jehova ug sa ulahi gihimong legal diha sa daghang kayutaan. Sa tanan niini, ang mga Saksi ni Jehova wala moundang sa pagbuhat ug maayo, lakip sa pag-alagad ingong mga mangingisdag mga tawo. Pagkamaayong rekord sa pagkamaunongon!—Mateo 24:13.
15. (a) Unsang tabang ang atong nabatonan sa pagpasibo sa mga panginahanglan sa atong tibuok-yutang teritoryo? (b) Sa unsang paagi kining mga publikasyona nakatabang sa inyong mga asaynment?
15 Adunay laing butang nga nakaamot niining tibuok-yutang pag-uswag. Usa mao ang mapahiuyonong tinamdan sa mga mangingisdag mga tawo ngadto sa mga panginahanglan sa teritoryo. Uban ang paglalin sa mga tawo sa nagkalainlaing mga kultura, mga relihiyon, ug mga pinulongan, ang mga Saksi ni Jehova nakapadako sa ilang pagsabot niining nagkadaiyang mga hunahuna. Ug ang tibuok-yutang kongregasyon nakatabang ug dako pinaagi sa pag-andam ug mga Bibliya ug literatura sa Bibliya diha sa kapin sa 200 ka pinulongan. Ang New World Translation of the Holy Scriptures, sa katibuk-an o sa bahin niini, anaa na karon sa 13 ka pinulongan, lakip sa Czech ug Slovak. Ang brosyur nga Tagamtama ang Kinabuhi sa Yuta sa Walay Kataposan! mabatonan na karon diha sa 198 ka pinulongan, gikan sa Albaniano ngadto sa Zulu, nga napatik sa 72 ka milyong kopya. Ang librong Ang Labing Bantogang Tawo nga Nabuhi Sukad mabatonan sa 69 ka pinulongan. Ang Pagpangita sa Tawo sa Diyos, gipatik sa 29 ka pinulongan, nga nagahatag ug katin-awan bahin sa sinugdanan ug mga pagtulon-an sa pangunang relihiyosong mga sistema sa kalibotan ug napamatud-ang usa ka talagsaong tabang diha sa tibuok-yutang pagpangisda.
16. Sa unsang paagi misanong ang uban sa mga panginahanglan sa ubang kayutaan?
16 Unsa pa ang nagpauswag sa tibuok-yutang buluhatong pagpangisda? Libolibo ang andam sa pagsanong sa ‘panawag sa Macedonia.’ Sama kang Pablo nga andam sa pagbalhin gikan sa Asia Minor ngadto sa Macedonia sa Uropa, sa panawag sa Diyos, daghang mga Saksi ang mibalhin ngadto sa kayutaan ug mga teritoryo diin dunay mas dakong panginahanglan alang sa mga magsasangyaw sa Gingharian, ug alang sa mga ansiano ug ministeryal nga mga alagad. Sila nahisama sa literal nga mga mangingisda nga nakakaplag sa ilang lokal nga katubigan nga nasobrahan sa pagpangisda ug mibalhin ngadto sa katubigan diin dunay pipila lamang ang mga sakayang nagapangisda ug ang mga isda abunda.—Buhat 16:9-12; Lucas 5:4-10.
17. Unsang panig-ingnan ang atong nabatonan labot niadtong misanong sa ‘panawag sa Macedonia’?
17 Ang dili pa dugayng mga klase sa misyonaryong tunghaan sa Gilead naglakip sa mga estudyante gikan sa nagkalainlaing mga nasod sa Uropa nga nakakat-on ug Iningles ug mitanyag sa ilang kaugalingon alang sa pag-alagad ngadto sa ubang kayutaan ug mga kultura. Ug usab, pinaagi sa Ministerial Training School, daghan sa ulitawong mga igsoong lalaki ang gihatagan ug duha ka bulan sa malukpanong pagbansay ug unya gipadala ngadto sa ubang mga nasod sa pagpalig-on sa mga kongregasyon ug sa mga sirkito. Ang ubang talagsaong dapit nga kapangisdaan mao ang mga teritoryo nga karon gibuksan na sa Silangang Uropa ug ang mga republika niadto sa Sobyet.—Itandi ang Roma 15:20, 21.
18. (a) Nganong kasagarang epektibong mga ministro ang mga payunir? (b) Sa unsang paagi sila nakatabang sa uban diha sa kongregasyon?
18 Ang usa ka dugang tabang diha sa tibuok-yutang pagpangisda nga buluhaton mao ang Tunghaan sa Payunir nga Pag-alagad nga gitambongan sa mga regular payunir. Pinaagi sa duha ka semanang matukiong pagtuon sa publikasyong Nagasidlak Ingon nga mga Kahayag sa Kalibotan, nga giandam alang lamang sa mga payunir, ilang napauswag ang ilang ministeryal nga katakos samtang ilang gitun-an ang mga ulohan sama sa “Pagsubay sa Dalan sa Gugma,” “Pagsunod Kang Jesus Ingon nga Sulondan,” ug “Pag-ugmad sa Arte sa Pagtudlo.” Pagkadako sa pasalamat sa tanang kongregasyon nga nakabaton niini nga mga tem sa takos nga mga mangingisda sa balay-ug-balay kinsa makabansay sa daghan niining dakong buluhaton sa pagpangisda!—Mateo 5:14-16; Filipos 2:15; 2 Timoteo 2:1, 2.
Makapauswag ba Kita?
19. Sama kang apostol Pablo, sa unsang paagi makapauswag pa kita sa atong ministeryo?
19 Sama kang Pablo, kita nagatinguha nga makabaton ug positibo, malantawon-sa-unahan nga tinamdan. (Filipos 3:13, 14) Siya nagpaangay sa tanang matang sa mga tawo ug mga sirkumstansiya. Siya nahibalo kon unsaon sa pagpangitag gikausahang interes ug kon unsaon sa pagpangatarongan pinasukad sa lokal nga mga tinamdan ug kultura. Kita makasugod ug mga pagtuon sa Bibliya pinaagi sa pagkahimong alisto sa mga reaksiyon sa mga tagbalay sa mensahe sa Gingharian ug unya ipasibo ang atong presentasyon sa mga panginahanglan sa tawo. Uban ang daghang nagkalainlaing mga tabang sa pagtuon sa Bibliya nga atong nabatonan, kita makatanyag ug usa nga mohaom sa tagsatagsang panglantaw. Ang atong pagkamapasiboon ug pagkaalisto maoy hinungdanong butang usab diha sa mabungahong pagpangisda.—Buhat 17:1-4, 22-28, 34; 1 Corinto 9:19-23.
20. (a) Nganong ang atong pagpangisda nga buluhaton hinungdanon kaayo karon? (b) Unsa ang atong tagsatagsang responsabilidad karon?
20 Nganong kining talagsaong buluhaton sa pagpangisda sa tibuok-yuta hinungdanon kaayo karon? Tungod kay gikan sa mga tagna sa Bibliya nga gipabanaag diha sa mga hitabo nga nahitabo ug nagakahitabo, dayag nga ang sistema sa kalibotan ni Satanas nagapaingon na sa malaglagong kataposan. Busa, unsay kinahanglan natong buhaton ingong mga Saksi ni Jehova? Ang tulo ka artikulo niining magasina nagpasiugda sa atong responsabilidad nga magmakugihon ug magmasiboton diha sa atong kalihokan sa pagpangisda sa atong bahin sa tibuok-yutang katubigan. Kita adunay malig-ong pasalig gikan sa Bibliya nga si Jehova dili makalimot sa atong madasigong kalihokan sa pagpangisda. Si Pablo miingon: “Kay ang Diyos dili hiwi nga tungod niana hikalimtan lamang niya ang inyong mga buhat ug ang gugma nga inyong gipakita alang sa iyang ngalan, pinaagi sa inyong pag-alagad sa mga balaan, ingon sa inyo pa gihapong ginabuhat karon. Apan among gipanghinaot nga unta ang matag usa kaninyo mopakita sa samang kakugi aron mabatonan ang bug-os nga pasalig sa paglaom hangtod sa kataposan.”—Hebreohanon 6:10-12.
[Mga footnote]
a Tan-awa usab ang Pinadayag—Hingpit nga Sangkoanan Niini Haduol Na!, sa mga panid 185 ug 186, nga gipatik sa Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
b “Pioneer publisher . . . Usa ka bug-os panahong magbubuhat sa mga Saksi ni Jehova.”—Webster’s Third New International Dictionary.
Nahinumdom Ka Ba?
◻ Nganong gilantaw sa mga Saksi ni Jehova ang tibuok kalibotan ingong dapit alang sa ilang mga kalihokan sa pagpangisda?
◻ Unsang panalangin ang nahatag sa misyonaryong tunghaang Gilead ngadto sa buluhatong pagpangisda?
◻ Unsa ang pila ka butang nga nakaamot sa kalamposan sa mga Saksi ni Jehova?
◻ Sa unsang paagi kita sa tinagsatagsa makapauswag sa atong Kristohanong ministeryo?
[Chart sa panid 24]
MGA RESULTA SA INTERNASYONAL NGA PAGPANGISDA
Tuig Kayutaan Mga Saksi
1939 61 71,509
1943 54 126,329
1953 143 519,982
1973 208 1,758,429
1983 205 2,652,323
1991 211 4,278,820
[Hulagway sa panid 25]
Ang buluhatong pagsangyaw ginahimo gihapon diha sa mga mangingisda sa Galilea