Kon May Motawag, Motubag Ka Ba?
SUMALA SA GIASOY NI SHINICHI TOHARA
ALANG sa unang bahin sa akong kinabuhi, wala ako motawag sa Diyos, ni nangita ako ug pagtultol gikan kaniya. Minglalin sa Hawaii ang akong mga apohan gikan sa Hapon, ug ang akong mga ginikanan mga Buddhista. Dili kaayo sila aktibo sa ilang pagtuo, mao nga ako wala maghunahuna kaayo bahin sa Diyos samtang ako nagtubo.
Unya ako nakakat-on sa ebolusyon ug nahidangat sa panghunahuna nga dakong binuang ang pagtuo sa Diyos. Ugaling, samtang midako ang akong pormal nga edukasyon, ang mga klase sa siyensiya nagpailaila kanako sa astronomiya, pisika, ug biolohiya. Inigkagabii ako mosud-ong sa langit ug mahibulong kon giunsa pagkaabot didto sa mga bituon. Usa ka hinay nga tingog sa akong kahiladman misugod sa pagsukna: ‘Mahimo kahang adunay Diyos nga nagagahom niining tanang butang?’ Misugod ako sa pagbati nga may Usa gayod diha sa dili-makitang dominyo. Misugod ang akong kasingkasing sa pagtawag, ‘Kinsa ba ang maong Diyos?’
Pagkagraduwar sa hayskul, ako naggapos sa akong trabaho ingong mekaniko sa usa ka buhatan ug sake, ug ako walay panahon sa pagpalandong sa pangutana bahin sa Diyos. Sa wala madugay nahimamat ko si Masako, nga nahimong akong asawa niadtong 1937, ug sa ngadtongadto kami gipanalanginan ug tulo ka anak. Usa gayod ka maunongong kapikas ug kugihang inahan si Masako!
Karon nga ako may pamilya na, namalandong ako nga ugdang bahin sa among kaugmaon. Misugod na usab ako sa paggawas ug pagsud-ong sa kabituonan. Ako nakombinsir nga adunay Diyos. Wala ko hiilhi kon kinsa ang maong Diyos, apan misugod ako sa pagtawag kaniya. Balikbalik akong nangaliya: ‘Kon anaa ka man, tabangi intawon ang akong pamilya sa pagkaplag ug usa ka dalan aron pagasubayon sa kalipay.’
Sa Kataposan Gitubag ang Akong Pagtawag
Ipon kami sa pagpuyo sa akong mga ginikanan sukad sa among kasal, apan niadtong 1941 kami misugod sa pagpuyong kinaugalingon sa Hilo, Hawaii. Mao pay pagkahiluna namo sa among bag-ong balay, ang Hapones miatake sa Pearl Harbor, niadtong Disyembre 7, 1941. Kadto panahon sa kakulba, ug tanan nabalaka bahin sa kaugmaon.
Usa ka bulan human sa pag-atake sa Pearl Harbor, ako nagtrapo sa akong kotse sa dihang ang usa ka tawo miduol kanako ug mitanyag kanako sa librong nag-ulohang Children. Siya nagpailaila nga siya si Ralph Garoutte, usa ka ministro sa mga Saksi ni Jehova. Wala ako makasabot kon unsay iyang gisulti, apan ako interesado sa Diyos, mao nga gidawat ko ang libro. Sa sunod semana, si Ralph mibalik ug mitanyag kanako ug usa ka pagtuon sa Bibliya sa balay. Bisan pag nakadungog na ako sa Bibliya, kadto ang unang panahon nga ako nakakita gayod ug usa. Gidawat ko ang pagtuon sa Bibliya, ug ang akong asawa ug iyang manghod nga babaye miapil.
Ang kamatuoran nga ang Bibliya mao ang Pulong sa Diyos tinuod nakapahingangha kanako. (2 Timoteo 3:16, 17) Nga si Jehova adunay katuyoan labaw pa gani nga kahibulongan. Siya mao ang Maglalalang nga akong gipangita! (Isaias 45:18) Nalipay kami sa pagkahibalo nga ang unang Paraiso nga nawala ipasig-uli dinhi mismo sa yuta, ug kami mahimong bahin niana. (Pinadayag 21:1-4) Ania ang tubag sa akong pagtawag sa Diyos!
Nakigsulti kami kang bisan kinsa ug sa tanan bahin sa maong bag-ong-kaplag nga mga kamatuoran. Ang akong mga ginikanan naghunahuna nga kami nabuang, apan kadto wala makapaluya kanamo. Tapos sa tulo ka bulan sa mabug-osong pagtuon sa Bibliya, niadtong Abril 19, 1942, ang akong asawa ug ako nabawtismohan ingong simbolo sa among pahinungod sa among Diyos, si Jehova. Ang manghod nga babaye ni Masako nga si Yoshi ug ang iyang bana, si Jerry, nga niadto miapil sa among pagtuon sa Bibliya, nabawtismohan kauban namo. Kami diyutay rag kahibalo sa Balaang Kasulatan, apan kadto igo na sa pagtukmod kanamo sa pagkabuot moalagad sa Diyos.
Tungod kay ang ikaduhang gubat sa kalibotan nagsilaob pa, akong gibanabana nga ang kataposan niining sistema duol na kaayo, ug ang akong asawa ug ako mibati nga kinahanglang pasidan-an ang katawhan bahin niini. Ang magtiayong Garoutte mao ang among panig-ingnan niining bahina. Si Ralph ug ang iyang asawa nag-alagad nga mga payunir, bug-os-panahong mga ministro sa mga Saksi ni Jehova. Gitandi ko ang among kahimtang sa iya ni Ralph. Siya may asawa ug upat ka anak. Ako may asawa ug tulo lang ka anak. Kon siya makahimo niana, angay nga ako makahimo usab niana. Busa sa bulan human sa among bawtismo, kami miaplay sa payunir nga pag-alagad.
Bisan sa wala pa madawat nga payunir, gihiklin ko na ang tanang dikinahanglanong mga butang, apil ang akong asirong sista, saxophone, ug biyolin. Ako mahiligon kaayog musika, apan gihiklin ko ang tanan gawas sa akong gamay nga silindron. Dugang pa, ang akong trabaho sa buhatan ug sake maorag dili na madanihon. (Filipos 3:8) Migama akog usa ka treyler ug naghulat sa pagsuta kon tubagon ba ni Jehova ang akong mga hangyo nga gamiton niya. Wala ako maghulat ug dugay. Kami gidawat nga mga payunir sukad sa Hunyo 1, 1942. Kami mideretso sa pag-alagad kang Jehova sa bug-os panahon ug wala gayod magbasol sa maong desisyon.
Pagpayunir sa Hawaii
Kauban sa mga Garoutte, gikobrehan namo ang Hawaii, ang Big Island, apil ang Kona, ang bantog nga lugar sa kape, ug ang Kau. Niadtong mga adlawa nagsangyaw kami uban ang ponograpo. Bug-at kadto, apan kami batan-on pa ug kusgan. Busa, uban sa ponograpo sa usa ka kamot ug sa bag sa mga libro sa laing kamot, kami mosubay sa mga dalandalan nga mahimong magtultol kanamo ngadto sa mga tawong magpatalinghog diha sa mga kapehan, mga plantasyon, ug sa uban pang dapit. Unya, human sa pagkobre sa tibuok isla, kami giasayn ngadto sa Kohala sa Big Island. Ang Kohala usa ka gamayng plantasyon sa tubo, nga gipuy-an sa mga Caucasian, mga Pilipino, mga Intsik, mga Hawaiiano, mga Hapones, ug mga Portuges. Ang matag grupo may kaugalingong mga batasan, mga ideya, mga gusto, ug mga relihiyon.
Sa nagsugod na ako sa pagpayunir, wala na gayod ako magbaton pag-usab ug sekular nga trabaho. Sa usa ka panahon nabuhi kami sa akong tinigom, ug sa dihang motungha ang panginahanglan, ako mamana ug isda. Katingalahan, ako kanunay mouli sa balay nga may isda. Kami mangutlog ihalas nga utanon ug dahondahon nga nanubo sa daplin sa dalan, ug kana ang adorno sa among mga plato panahon sa panihapon. Migama akog hurnohan gikan sa sin, ug si Masako nagtuon sa paglutog tinapay. Kadto ang labing lamiang tinapay nga nakaon nako sukad.
Sa dihang nangadto mi sa Honolulu alang sa usa ka Kristohanong kombensiyon niadtong 1943, si Donald Haslett, nga mao niadto ang magtatan-aw sa sanga sa Hawaii, nagdapit kanamo sa pagbalhin didto ug pagpuyo sa usa ka gamayng apartment nga gitukod ibabaw sa garahe sa Watch Tower Society. Ako natudlong diyanitor sa propiedad sa sanga ug nagkalipay sa pagpayunir gikan dinha sa sunod lima ka tuig.
Wa-Damhang Pagtawag
Niadtong 1943 kami nakadungog nga ang Sosyedad misugod sa usa ka tunghaan aron sa pagbansay ug mga misyonaryo alang sa langyawng pag-alagad. Gusto kaayo unta namo nga makatungha niana! Apan, ang mga pamilyang may mga anak wala imbitaha mao nga kami wala na maghunahuna niana. Ugaling, niadtong 1947, si Brader Haslett misulti kanamo nga gustong masayran sa Sosyedad kon adunay mga Hawaiiano nga gustong modawat ug langyawng pag-alagad sa Hapon. Gisukna niya kami kon unsay among hunahuna, ug sama kang Isaias, ako miingon: “Ipadala ako.” (Isaias 6:8) Mao usab kanay gibati sa akong asawa. Wala kami magpanuko sa pagtubag sa tawag ni Jehova.
Busa giimbitar kami sa pagtambong sa Watchtower Bible School of Gilead aron mabansay ingon nga mga misyonaryo. Ang imbitasyon naglakip sa among tulo ka bata pang mga anak. Lima pa, si Donald ug Mabel Haslett, si Jerry ug Yoshi Toma, ug si Elsie Tanigawa, gidapit usab, ug nagdungan kami sa pag-adto sa New York sa tingtugnaw sa 1948.
Among gilatas ang kontinente pinaagi sa bus. Tapos sa tulo ka adlaw nga pagsakay sa bus, gikapoy kaming tanan, ug gisugyot ni Brader Haslett nga kami mopahulay ug moestar sa usa ka otel sa tibuok gabii. Sa pagkanaog namo sa bus, usa ka lalaki miduol kanamo ug misinggit: “Mga Bakang! Kuhaon nako ang akong pusil sa balay aron pusilon sila!”
“Dili na sila Hapones,” matud ni Brader Haslett. “Mga Hawaiiano kana sila. Dili ka ba makaila sa deperensiya?” Kami naluwas sa iyang listong komento.
Tinuod ba kaming bahin sa ika-11ng klase sa Gilead? Nahisama kadtog kahibulongang damgo. Hinuon, ang pagkamatuod niana nadayag sa wala madugay. Sa among klase, 25 ka estudyante gipili sa niadto presidente sa Watch Tower Society, si Nathan H. Knorr, aron mabansay alang sa posibleng misyonaryong pag-alagad sa Hapon. Kay ako Hapones ug kagikan ug makasultig diyutayng Hinapon, ako naasayn sa pagtudlo sa pinulongan ngadto sa maong grupo sa mga estudyante. Sanglit ako dili hanas sa pinulongan, kadto dili sayon; apan sa usa ka paagi kaming tanan nakalahutay!
Niadtong panahona ang among anak lalaki, si Loy, maoy diyes anyos, ug ang among mga anak babaye, si Thelma ug Sally, maoy otso ug sayes anyos. Samtang kami nagtungha, unsay nahitabo kanila? Sila usab nagtungha! Ang usa ka bus mohapit kanila sa buntag ug magdala kanila pagbalik sa hapon na. Inigkauli sa mga bata gikan sa eskuylahan, si Loy motrabaho uban sa mga igsoon sa umahan sa Sosyedad, ug si Thelma ug Sally motrabaho sa laundry nga namilo ug mga panyo.
Pagkondisyon sa Hunahuna Bahin sa Wala Hisayring Dapit
Sa among paggraduwar sa Gilead sa Agosto 1, 1948, kami ikag nga makaabot sa among asaynment. Si Brader Haslett miuna kanamo aron sa pagpangitag dapit nga kapuy-an sa mga misyonaryo. Sa kataposan, nakakaplag siyag dos-andanas nga balay sa Tokyo, ug niadtong Agosto 20, 1949, ang among pamilya milarga paingon sa among umaabot nga pinuy-anan.
Sa wala pa moabot sa Hapon, ako kanunay maghunahuna niining Oriental nga nasod. Ako namalandong sa kamaunongon sa Hapones nga katawhan ngadto sa ilang tawhanong mga pangulo ug sa emperador. Daghang Hapones mihatag sa ilang mga kinabuhi alang nianang tawhanong mga pangulo. Panahon sa ikaduhang gubat sa kalibotan, ang mga pilotong kamikaze nagpakamatay alang sa emperador pinaagi sa pagpuntiriya sa ilang ayroplano sa mga panghaw sa kontrang mga bapor de guerra. Mahinumdom ako nga naghunahunang kon ang Hapones nga katawhan maunongon kaayo ngadto sa tawhanong mga pangulo, unsa kahay ilang buhaton kon makakaplag sila sa tinuod nga Pangulo, si Jehova?
Sa pag-abot namo sa Hapon, may pito lang ka misyonaryo ug diyutay nga mga magmamantala sa tibuok nga nasod. Kaming tanan misugod sa pagsangyaw, ug naningkamot ako sa pagpauswag sa akong kahibalo sa pinulongan ug nakahimo sa pagsugod ug mga pagtuon sa Bibliya uban sa daghan nga nagtawag sa Diyos diha sa ilang mga kasingkasing. Ubay-ubay nianang unang mga estudyante sa Bibliya nagpadayong matinumanon hangtod niining adlawa.
Misyonaryong Pag-alagad Kauban sa Among mga Anak
Sa unsang paagi makahimo kami sa misyonaryong pag-alagad nga may tulo ka anak nga atimanonon? Buweno, si Jehova mao ang gahom luyo nianang tanan. Nagdawat kamig gamayng pasig-uling salapi gikan sa Sosyedad, ug si Masako nagtahi sa mga sinina sa mga bata. Dugang pa kami may diyutayng tabang gikan sa akong mga ginikanan.
Human siya makagraduwar ug hayskul, si Loy nag-alagad makadiyut sa sangang-buhatan sa Watch Tower Bible and Tract Society sa Hapon. Ugaling, tungod sa mga suliran sa panglawas, siya mihukom sa pagpauli sa Hawaii aron magpatambal. Siya ug iyang asawa karon matinumanong nagaalagad kang Jehova sa California. Ang iyang kaminyoon misangpot nga kami nabulahan sa upat ka matinuohong apo. Silang tanan bawtismado, ug ang usa, kauban sa iyang asawa, nagaalagad sa Brooklyn Bethel, ang hedkuwarter sa kalibotan sa mga Saksi ni Jehova.
Ang akong mga anak babaye, si Thelma ug Sally, pormal nga giilang mga misyonaryo sa dihang sila dagko na. Si Thelma sa pagkakaron nagaalagad nga misyonaryo sa siyudad sa Toyama. Si Sally naminyo sa usa ka misyonaryong brader, si Ron Trost, ug sila nagaalagad nga mga misyonaryo sa Hapon ingong nagapanawng magtatan-aw sulod sa kapig 25 ka tuig.
Gikan sa Amihanan Ngadto sa Habagatan
Tapos mogugol ug duha ka tuig sa Tokyo, kami gipadala ngadto sa Osaka sulod sa duha ka tuig. Ang sunod namong asaynment nagdala kanamo sa amihanan ngadto sa Sendai, diin kami nag-alagad sulod sa mga unom ka tuig. Kadtong katuigan sa Sendai nagkondisyon kanamo alang sa mga asaynment sa kinaamihanang isla sa Hapon, ang Hokkaido. Maoy didto sa Hokkaido nga ang among mga anak babaye nakadawat ug pormal nga pag-ila ingong mga misyonaryo. Maoy didto usab nga kami naanad sa mga temperaturang tugnaw kaayo nga usahay moubos sa sero. Human sa tropikanhong Hawaii kadto dakong kausaban!
Dayon, usa ka adlaw nadungog ko ang usa ka bag-ong pagtawag sa dagway sa usa ka sulat gikan sa Sosyedad. Kadto mihangyo kanako sa pagbukas ug sangang-buhatan sa Okinawa, nga ubos pa niadto sa gahom sa T.B. Ang pagbalhin gikan sa tugnaw kinaamihanang tumoy sa Hapon ngadto sa karon nahimong kinahabagatang distrito sa Hapon mahimong dakong hagit. Unsay akong buhaton? Bisan pag mibating kulang sa katakos, ako niabot sa Okinawa niadtong Nobyembre 1965, nga sa kanunay uban sa akong maunongong asawa. Ang kinabuhi sa Okinawa sama kaha sa kinabuhi sa Hapon? Unsa na man ang kultura? Ang mga tawo mosanong ba sa mensahe ni Jehova sa kaluwasan?
Sa among pag-abot, ubos sa 200 ang mga magmamantala sa Okinawa. Karon adunay kapin ug 2,000. Niadtong unang mga adlaw, ako maoy dili-bug-os magtatan-aw sa sirkito ug dili-bug-os magtatan-aw sa sangang-buhatan. Ang pagbiyahe libot sa mga isla nakatabang kanako sa pag-ugmad ug suod nga mga relasyon uban sa mga igsoon, ug giisip kong pribilehiyo nga nakaalagad kanila.
Walay Suliran?
Ang among misyonaryong karera dili gayod kay walay mga suliran. Samtang nagbakasyon sa Tinipong Bansa niadtong 1968, si Masako nagkasakit ug kinahanglang maoperahan. Siya gikuhaan ug tumor gikan sa iyang tinai ug dali rang naulian. Kami walay medikal nga insyurans, ug nabalaka kami nga basin dili na kami makabalik sa among asaynment. Ugaling, sa dako namong katingala ang mga higala sa pagtuo maoy nag-atiman sa tanan.
Bahin sa akong kaugalingon, ako karon nagkinabuhi uban sa mga suliran nga kasagaran sa mga diabeteson. Bisan pag dili buta, ang akong panan-aw hanap kaayo. Apan tungod sa mahigugmaong-kalulot ni Jehova, ako makadawat ug regular nga pagkaong espirituwal pinaagi sa pagpamati sa mga rekording sa teyp sa Ang Bantayanang Torre ug Pagmata! Ang mga igsoong lalaki ug babaye sa pagtuo nagatabang usab pinaagi sa pagbasag lainlaing materyal alang kanako.
Sa unsang paagi makapadayon ako sa paghatag ug mga pakigpulong publiko uban sa hanap nga panan-aw? Sa sinugdan akong iteyp ang akong mga pakigpulong ug ipatokar sila pinaagi sa sound system samtang ako mag-inamang sa paghatag sa pakigpulong. Ugaling, sa sugyot sa akong anak babaye, ako miuswag niini. Karon ako nagarekord sa akong mga pakigpulong pinaagi sa gamayng teyp rekorder ug ipahayag kana samtang nagapamati pinaagig earphones sa akong narekord nang pakigpulong.
Inig-atubang namog dagkong mga suliran, kami dili gayod mapakyas sa pagtawag kang Jehova. Sa ngadtongadto, ang mga panalangin nga gikan sa pagsulbad ni Jehova sa mga suliran sa kanunay maorag molabaw pa kay sa mopatim-aw nga mga suliran mismo. Ang pagpadayon diha sa iyang pag-alagad mao ang bugtong paagi sa pagpakita sa among pagkamapasalamaton.
Human sa 23 ka tuig sa Okinawa, kami giasayn pag-usab sa samang dapit nga among gialagaran sa dihang una kaming nakaabot sa Hapon. Ang pangunang opisina sa Sosyedad ug ang iyang kinadak-ang misyonaryong balay anaa sa orihinal nga puwesto niadtong dos-andanas nga balay sa Tokyo, nga gipalit ni Brader Haslett daghan na kaayong katuigan kanhi.
Gawas kang Masako ug kanako, 11 sa among mga paryente karon nagaalagad nga mga misyonaryo sa Hapon. Giisip sa tanan nga usa ka dakong pribilehiyo ang pagkakita sa pagtubo nga gipahinabo ni Jehova niining yutaa nga naglabi ang mga kulturang Buddhista ug Shinto. Ang buluhaton sa Hapon may gagmayng sinugdanan, apan ang gahom ni Jehova nakaumol ug usa ka “nasod” nga may kapig 167,000 ka magmamantala sa maayong balita.—Isaias 60:22.
Sa mitawag ako sa Diyos, siya mitubag kanako. Sa gidapit niya ako, ako midawat nga positibo. Ang akong asawa ug ako mibati nga nabuhat lamang namo kon unsay angay namong buhaton. Komosta ka man? Sa dihang ang imong Maglalalang motawag, motubag ka ba?
[Hulagway sa panid 28]
Ang mga Tohara uban sa ilang pila ka mga kauban sa grupo nga mga payunir sa Hawaii, 1942
[Hulagway sa panid 29]
Ang mga anak ni Tohara sa Gilead niadtong 1948
[Hulagway sa panid 31]
Kay malipayon nga sila mitubag sa pagtawag, si Shinichi ug Masako Tohara nakakompletog 43 ka tuig sa misyonaryong buluhaton