Ang Paggamit ug Sayop nga Paggamit sa Relihiyosong mga Hulagway
ANG lugar mao ang St. Petersburg, Russia. Ang petsa Agosto 2, 1914. Ang nangalipayng mga tawo nagwarawarag mga hulagway nagtigom sa palasyo sa hari. May gitukod nga altar diha sa sentro sa dakong tigomanan. Usa ka dibuho sa babaye nga nagkugos ug bata sa iyang kamot ang nagbarog sa ibabaw sa altar. Kini nga hulagway gitawag nga “Vladimir Inahan sa Diyos.” Gilantaw kini sa panon sa mga tawo nga mao ang labing sagradong bahandi sa Russia.
Gani, ang hulagway gituohang milagroso. Sa 1812, sa dihang mimartsa ang mga sundalong Ruso batok kang Napoléon, si Heneral Kutuzov miampo atubangan niana. Karon, human gitugyan ang iyang nasod sa gubat, si Haring Nicolas II nagbarog atubangan niana. Uban sa iyang tuong kamot nga giisa, siya nanumpa: “Kinasingkasing nga manaad ako nga dili gayod ako makigdait hangtod adunay usa ka mahibiling kaaway sa yuta sa Russia.”
Sa milabay ang duha ka semana mipanaw ang hari ngadto sa Moscow sa pagpangayo sa bendisyon sa Diyos alang sa iyang kasundalohan. Diha sa Katedral sa Assumption, siya miluhod ug nag-ampo atubangan sa gibutangag dagkong alahas nga salimbong—usa ka ali nga may dibuho ni Jesus, Maria, mga manulonda, ug “mga santo.”
Kining relihiyosong mga buhat wala makasumpo sa katalagman. Wala ray upat ka tuig, ang kasundalohang Ruso namatyan ug kapin sa unom ka milyon ug napildihan ug daghang teritoryo. Dugang pa, ang hari, ang iyang hara, ug ang ilang lima ka anak mapintas nga gipatay. Puli sa kasiglohan nag edad nga monarkiya, ang nasod gisugdan sa pagmando sa rebolusyonaryong kagamhanan nga supak sa relihiyon. Ang pagsalig ni Haring Nicolas sa mga hulagway napamatud-ang walay kapuslanan.
Bisan pa, hangtod karong adlawa sa Russia ug sa ubang mga nasod, milyon-milyon nagpadayon sa pagsimba ug mga larawan. Kini nakapatunghag hinungdanong mga pangutana. Unsay paglantaw sa Diyos sa mga buhat sa debosyon nga gihimo atubangan sa maong mga hulagway? Ug unsay ikasulti bahin sa kustombre sa pagbitay niini diha sa mga bungbong sa mga balay?
Unsay Gipamulong sa Bibliya?
Sa dinhi pa si Jesus sa yuta, iyang gisunod ang Kasugoan sa Diyos nga gihatag pinaagi kang Moises. Apil niini ang ikaduha nianang gitawag nga Napulo ka Sugo, nga nagaingon: “Dili ka magbuhat ug linilok nga larawan sa bisan unsang dagway didto sa itaas sa langit o dinhi sa yuta sa ubos o didto sa tubig sa ilalom sa yuta. Ayaw pagyukbo kanila ni mag-alagad kanila, kay ako si Jehova nga imong Diyos maoy usa ka Diyos nga nagapangayog bug-os nga debosyon.”—Exodo 20:4, 5.
Sa susama, si Jesus wala magsimba sa Diyos nga may tabang nga mga hulagway o mga rebulto nga hinimo sa mga kamot sa tawo. Hinunoa, ang iyang pagsimba nahiuyon sa deklarasyon sa iyang Amahan: “Ako mao si Jehova. Kini mao ang akong ngalan; ug ang akong himaya dili nako igahatag sa uban, ni ang akong pagdayeg sa linilok nga mga larawan.”—Isaias 42:8.
Dugang pa, gipatin-aw ni Jesus kon nganong ang Diyos kinahanglang pagasimbahon nga walay tabang nga materyal nga mga butang. “Ang takna nagsingabot na,” siya miingon, “sa dihang ang matuod nga mga magsisimba magasimba sa Amahan diha sa espiritu ug kamatuoran, kay, sa pagkatinuod, sila man ang gipangita sa Amahan nga maoy magasimba kaniya. Ang Diyos Espiritu, ug ang magasimba kaniya kinahanglang magasimba kaniya diha sa espiritu ug kamatuoran.”—Juan 4:23, 24.
Sama kang Jesus, ang iyang tinuod nga mga tinun-an nanudlo sa uban sa hustong paagi sa pagsimba. Pananglitan, kas-a mihatag ug pakigpulong si Pablo ngadto sa pundok sa Gregong mga pilosopo nga migamit ug mga idolo sa pagsimba sa ilang dili-makita nga mga diyos. Iyang gisultihan sila bahin sa Maglalalang sa tawo ug miingon: “Dili nato angay hunahunaon nga ang Balaang Persona sama sa bulawan o salapi o bato, nga sama sa usa ka butang nga minugna sa kabatid ug sa panghanduraw sa tawo.” Sa ulahi, ang mao gihapong apostol nagpatin-aw nga ang mga Kristohanon “nagakinabuhi pinaagi sa pagtuo, dili pinaagi sa makita” ug nga ang mga Kristohanon kinahanglang “magpahilayo gikan sa pagsimbag mga diyosdiyos.”—Buhat 17:16-31; 2 Corinto 5:7; 1 Corinto 10:14.
Ang kasinatian sa kinabuhi ni apostol Pedro nagpakita nga iyang tul-iron dayon ang bisan unsang lihok nga basig motultol sa pagsimbag mga diyosdiyos. Sa dihang mihapa sa iyang tiilan ang opisyal sa Romanong kasundalohan nga si Cornelio, si Pedro mitutol. Iyang gipatindog si Cornelio ug miingon: “Tindog; tawo ra usab ako.”—Buhat 10:26.
Mahitungod kang apostol Juan, dako kaayo ang iyang kataha sa mga panan-awon gikan sa Diyos nga siya mihapa sa tiilan sa usa ka manulonda. “Pagbantay!” mitambag ang manulonda. “Ayaw kana pagabuhata! Ako maoy usa lamang ka ulipon sama kanimo ug sa imong kaigsoonang mga propeta ug sa mga nagabantay sa mga pulong niining basahona. Ang Diyos maoy simbaha.” (Pinadayag 22:8, 9) Giapresyar sa apostol kining tambaga. Sa mahigugmaon, iyang girekord ang hitabo alang sa atong kaayohan.
Apan sa unsang paagi nalangkit ang ibabaw nga mga kasinatian sa paggamit sa relihiyosong mga hulagway? Aw, kon sayop alang kang Cornelio ang pagyukbo sa usa sa mga apostoles ni Kristo, unsay ikasulti bahin sa pagsimba sa walay-kinabuhi nga mga hulagway sa “mga santo”? Ug kon sayop alang sa usa sa mga apostoles ni Kristo ang pagluhod atubangan sa usa ka buhi nga manulonda, nan unsay ikasulti bahin sa pagsimba sa walay-kinabuhing mga hulagway sa mga manulonda? Siyempre, ang maong mga buhat nahisupak sa pasidaan ni Juan: “Mga anak, pagbantay kamo batok sa mga idolo.”—1 Juan 5:21.
Ingong Pangdekorasyon nga Tabang sa Pagtudlo
Kini wala magkahulogan nga ang yanong pagbaton ug hulagway sa pipila ka hitabo sa Bibliya idolatroso. Gipahimuslan niining magasina ang mga hulagway sa mga hitabo sa Bibliya ingong tabang sa pagtudlo. Lain pa, ang mga talan-awon sa mga hitabo sa Bibliya magamit sa pagdekorar sa mga bungbong sa balay ug sa mga tinukod. Bisan pa, ang tinuod nga Kristohanon dili buot moadorno ug hulagway nga nahibaloang gisimba sa uban, ni magbitay siya diha sa iyang bungbong ug hulagway nga mohatag ug sayop nga ideya bahin sa Bibliya.—Roma 14:13.
Ang kadaghanang mga hulagway sa Kakristiyanohan naglarawan ug sirkulo sa kahayag libot sa ibabaw sa mga ulo ni Jesus, Maria, mga manulonda, ug “mga santo.” Kini gitawag nga halo. Diin gikan ang halo? “Ang gigikanan niini dili Kristohanon,” miadmiter ang The Catholic Encyclopedia (1987 edisyon), “kay gigamit kini sa paganong mga dibuhista ug mga iskultor sa paghawas sa simbolo sa dakong dignidad ug gahom sa nagkalainlaing mga diyosdiyos.” Dugang pa, ang librong The Christians, ni Bamber Gascoigne, adunay mga letrato nga nakuha gikan sa Capitoline Museum sa Roma sa usa ka diyos nga adlaw nga adunay halo. Kini nga diyos gisimba sa paganong mga Romano. Sa ulahi, nagpatin-aw si Gascoigne, “ang halo sa adlaw” “gihulaman sa Kristiyanidad.” Oo, ang halo nalangkit sa paganong pagsimba sa adlaw.
Ang mga hulagway ba nga naglarawan sa mga hitabo sa Bibliya nga adunay mga simbolo sa paganong pagsimbag diyosdiyos angay ibitay sa bungbong sa usa ka Kristohanong panimalay? Dili. Ang Bibliya nagtambag: “Unsa may pakig-uyonan sa templo sa Diyos ug sa mga diyosdiyos? . . . ‘“Busa gumula kamo gikan kanila, ug magpalain kamo,” nagaingon si Jehova, “ug ayaw na kamo paghikap ug butang mahugaw”; “ug dawaton ko kamo.”’”—2 Corinto 6:16, 17.
Sa midagan ang panahon, ang nagaangkong mga Kristohanon misugod sa pagkalimot sa maong tambag. Mitungha ang apostasiya, sama sa gitagna ni Jesus ug sa iyang mga apostoles. (Mateo 24:24; Buhat 20:29, 30; 2 Pedro 2:1) Sayo sa ikaupat nga siglo K.P., gihimo sa Romanong emperador nga si Constantino ang apostatang Kristiyanidad nga mao ang relihiyon sa Nasod. Karon ang panon sa mga pagano misugod sa pagdeklarar sa ilang kaugalingon nga “mga Kristohanon.” Usa ka komong batasan taliwala kanila mao ang pagsimba sa mga larawan sa emperador. Tigbitay usab sila ug mga hulagway sa ilang mga katigulangan ug ubang mga tawong inila. “Sumala sa kulto sa emperador,” miingon si John Taylor diha sa iyang librong Icon Painting, “gisimba sa mga tawo ang iyang hulagway nga gidibuho diha sa canvas ug sa kahoy, ug ang pagsimba sa emperador wala kaayoy kalainan sa pagsimba sa mga hulagway.” Busa, ang paganong pagsimba sa mga hulagway gipulihan sa pagsimba sa mga hulagway ni Jesus, Maria, mga manulonda, ug sa “mga santo.”
Unsay Pangatarongan Bahin Niini sa mga Lider sa Relihiyon?
Sumala sa The Encyclopedia of Religion, ang mga lider sa relihiyon migamit ug samang karaang mga pangatarongan sama sa gihimo sa paganong mga pilosopo. Ang mga tawong sama kang Plutarch, Dio Chrysostom, Maxim sa Tyre, Celsus, Porphyry, ug Julian miadmiter nga ang mga idolo walay-kinabuhi. Apan gipakamatarong niining mga pagano ang paggamit sa mga idolo pinaagi sa pagpangatarongan nga kini maoy mga tabang sa pagsimba sa ilang dili-makita nga mga diyos. Ang Ruso nga tighimog larawan nga si Leonid Ouspensky miadmiter diha sa librong The Meaning of Icons: “Gigamit sa mga Amahan sa Iglesia ang instrumento sa Grego nga pilosopiya, gisagop ang pagsabot ug pinulongan diha sa Kristohanong teolohiya.”—Itandi ang Colosas 2:8.
Nakita sa daghang tawo ang teolohikal nga pagpangatarongan sa pagsimba sa mga larawan nga lisod sabton. “Ang kalainan sa pagsimbag hulagway kon unsa may gihawasan niini, o pagsimba niana mismo . . . dili kaayo maila ni bisan kinsa gawas sa edukado kaayo,” matud pa ni John Taylor sa Icon Painting.
Sa laing bahin, ang gipamulong sa Bibliya bahin sa relihiyosong mga imahen sayon sabton. Palandonga si Emilia, nga nagpuyo sa Johannesburg, Habagatang Aprika. Debotado siya nga Katoliko nga tigluhod ug tig-ampo atubangan sa mga hulagway. Unya, usa sa mga Saksi ni Jehova nanuktok sa iyang pultahan. Nalipay siya sa pagkakita diha sa Portuges nga Bibliya nga adunay ngalan ang Diyos, si Jehova. (Salmo 83:18, Almeida) Sa dagan sa iyang mga pagtuon sa Bibliya, siya nangutana: “Unsay kinahanglan kong himoon aron dili masuko si Jehova?” Gitudlo sa Saksi ang mga hulagway nga nagbitay sa iyang bungbong ug nangutana kaniya sa pagbasa sa Salmo 115:4-8. Niadtong gabhiona sa dihang miabot ang bana ni Emilia, iyang gisultihan siya nga buot niyang idispatsar ang iyang relihiyosong mga hulagway. Misugot ang iyang bana. Sa pagkasunod adlaw, iyang gisugo ang iyang duha ka anak nga lalaki, si Tony ug Manuel, sa paggisi sa mga hulagway ug sa pagsunog niini. Karon, duolan nag 25 ka tuig sa ulahi, nagbasol ba si Emilia bahin niini? Wala. Gani, uban sa iyang pamilya, siya nakatabang ug daghan sa iyang mga silingan nga mahimong malipayong mga magsisimba ni Jehova.
Ang samang mga eksperyensiya nasubli-subli sa daghang higayon. Ingong resulta sa tibuok-kalibotan nga buluhaton sa paghimog tinun-an sa mga Saksi ni Jehova, minilyon ang nagpakakat-on sa pagsimba sa Diyos “diha sa espiritu ug kamatuoran.” Imong masinati usab ang mga panalangin gikan niining labing maayong paagi sa pagsimba tungod kay, sumala sa giingon ni Jesus, “sila man ang gipangita sa Amahan nga maoy magasimba kaniya.”—Juan 4:23, 24.
[Hulagway sa panid 26]
Gibendisyonan ni Haring Nicolas II ang iyang kasundalohan pinaagi sa usa ka hulagway
[Credit Line]
Letrato ni C.N.