Ang Lubnganan ni Pedro—Anaa ba sa Batikano?

“ANG lubnganan sa Prinsipe sa mga Apostol nakit-an na.” Ang malipayong pahibalo ni Papa Pio XII gisibya sa radyo sa Batikano. Kadto nahitabo sa hinapos sa tuig 1950, ug bag-o pang nahuman ang daghang makuti nga mga pagkalot sa ilalom sa St. Peter’s Basilica. Matud pa sa uban, ang mga resulta niining panukiduki sa arkeolohiya nagpamatuod nga si Pedro gilubong gayod sa Batikano. Hinuon, wala mouyon ang tanan.

Alang sa mga Katoliko, ang St. Peter’s Church sa Batikano may linaing kahulogan. “Ang pangunang katuyoan sa pagduaw sa Roma mao ang pagpakigkita sa sumusunod ni Pedro ug sa pagdawat sa iyang panalangin,” miingon ang usa ka Katolikong giya, “tungod kay si Pedro miadto sa Roma ug gilubong didto.” Apan tinuod ba gayod nga gilubong si Pedro sa Roma? Ang iya bang lubnganan anaa sa Batikano? Nakit-an na ba ang iyang mga bukog?

Usa ka Misteryo sa Arkeolohiya

Ang mga pagkalot, nga gisugdan niadtong mga 1940 ug mikabat ug duolan sa napulo ka tuig, nahimong ulohan sa daghang lantugi. Unsay nakaplagan sa mga arkeologo nga gitudlo sa papa? Sa usa ka butang, usa kini ka menteryo sa pagano nga adunay daghang lubnganan. Sa tunga niini, sa ilalom sa presenteng altar sa papa, nakakita sila ug usa ka aedicula, sa ato pa, usa ka pormag-groto nga panteyon nga gidesinyo ingong butanganan sa usa ka rebulto o imahen, diha sa bungbong nga giapasan ug pula nga eskayola ug may bungbong sa duha ka kilid. Sa kataposan, ug may pagkakatingalahan, dihay pipila ka bukog sa tawo usab ang nakita nga, gikaingon, gikan sa usa sa duha ka bungbong sa kilid.

Dinhi nagsugod ang mga interpretasyon. Sumala sa ubay-ubayng iskolar nga Katoliko, ang diskobre nagpamatuod sa tradisyon bahin sa pag-istar ug pagkamartir ni Pedro sa Roma panahon sa pagmando ni Nero, tingali sa panahon sa paglutos niadtong 64 K.P. Gihungihong nga ang mga bukog maoy mga nabilin sa apostol ug mapamatud-an pinaagi sa nakulit nga sinulat nga, sumala sa usa ka interpretasyon, nagaingon, “Dinhi si Pedro.” Mopatim-aw nga gidawat ni Papa Pablo VI kini nga teoriya sa dihang iyang gipahibalo niadtong 1968 ang diskobre bahin sa “nabilin sa patayng lawas ni San Pedro, nga takos sa atong tanang debosyon ug pagsimba.”

Hinuon, uban sa mga interpretasyon may kontra usab nga mga argumento. Ang Katolikong arkeologong si Antonio Ferrua, nga usa ka Heswita kinsa miapil sa mga pagkalot sa Batikano, nagpamatuod sa daghang higayon nga siya ‘wala tugoti sa pagpatik’ sa tanan niyang nahibaloan bahin sa ulohan, usa ka sinulat nga dayag sukwahi sa pangangkon nga ang mga relikya ni Pedro nailhan. Dugang pa, usa ka giyang-basahon sa Roma, nga giedit sa Katolikong Kardinal nga si Poupard ug giluwatan niadtong 1991, miingon nga “ang siyentipikanhong pagsusi sa mga bukog sa tawo nga nakit-an sa ilalom sa mga pundasyon sa Red Wall dayag nga dili iya ni apostol Pedro.” Kahibulongan, sa misunod nga edisyon (sa ulahing bahin sa 1991), ang maong mga pulong nawala, ug ang usa ka bag-ong kapitulo, nga nag-ulohang “Tino: Si Pedro Didto sa St. Peter’s” gidugang.

Interpretasyon sa mga Diskobre

Dayag nga ang mga diskobre mahimong hatagag lainlaing interpretasyon ug nga mahimo kining sabton sa lainlaing paagi sa lainlaing tawo. Sa pagkamatuod, ang labing mamandoong Katolikong mga manalaysay miila nga “ang gumonhap sa kasaysayan sa tinuod nga pagkamartir ni Pedro sa Roma, ug ang dapit nga gilubngan kaniya, lantugionon.” Unsay gipakita sa mga diskobre?

Ang aedicula nga monyumento, sumala niadtong nagtinguha sa pagtuboy sa Katolikong tradisyon, maoy “bantayog” nga gihisgotan sa usa nga ginganlag Gayo, usa ka pari nga nagkinabuhi sa sinugdanan sa ikatulong siglo. Sumala kang Eusebyo nga taga-Cesarea, usa ka manalaysay sa simbahan sa ikaupat nga siglo, si Gayo miingon nga iyang ‘mailhan ang bantayog ni Pedro diha sa Vatican Hill.’ Ang mga tigpaluyo sa tradisyon nangangkon nga gilubong ang apostol didto, sa ilalom sa monumento nga nailhang ang “bantayog ni Gayo.” Hinuon, lahi ang interpretasyon sa uban sa mga resulta sa mga pagkalot, nga nag-ingon nga wala hatagig importansiya sa unang mga Kristohanon ang paglubong sa ilang mga patay ug bisan pa kon didto gipatay si Pedro, imposible gayod nga makuha ang iyang patayng lawas. (Tan-awa ang kahon, panid 29.)

Adunay mosupak nga ang “bantayog ni Gayo” (kon mao kanay nakaplagan) maoy usa ka lubnganan. Ilang gituohan nga kadto maoy usa ka monyumento nga gitukod sa pagpasidungog kang Pedro sa hinapos sa ikaduhang siglo ug nga sa ulahi kini “gilantaw ingong usa ka monyumento sa lubnganan.” Ugaling, sumala sa teologong si Oscar Cullmann, “ang mga pagkalot sa Batikano wala gayod makakita sa lubnganan ni Pedro.”

Unsay ikasulti bahin sa mga bukog? Dayag nga usa gihapon ka misteryo kon diin gayod gikan ang mga bukog. Sanglit sa unang siglo usa ka paganong menteryo ang nahimutang sa dapit nga karon gitawag ug Vatican Hill, daghang patayng lawas sa tawo ang gilubong diha sa maong dapit, ug daghan ang nakalotan na. Ang dili kompletong sulat (tingali gisulat niadtong ikaupat nga siglo) nga matud sa pipila nagpaila sa dapit diin ang relikya nakit-an ingong lubnganan sa apostol, malagmit, sa labing maayo, nagpasabot “sa ginaingong presensiya sa mga bukog ni Pedro.” Dugang pa, daghang batid sa mga kinulit nga sulat ang nagtuo nga ang sulat mahimo ganing magpasabot nga “Si Pedro wala dinhi.”

Usa ka ‘Dili Kasaligang Tradisyon’

“Ang una ug labing kasaligang mga tinubdan wala maghisgot sa dapit sa pagkamartir [ni Pedro], apan taliwala sa mas ulahi ug mas dili kasaligang mga tinubdan adunay tinuod nga panagkauyon nga kadto mao ang dapit sa Batikano,” matud sa manalaysay nga si D. W. O’Connor. Busa ang pagpangita sa lubnganan ni Pedro sa Batikano gipasukad sa dili kasaligang mga tradisyon. “Sa dihang nahimong bililhon kaayo ang mga relikya,” miingon si O’Connor, “ang mga Kristohanon sinserong nagtuo sa kataposan nga ang [bantayog] ni Pedro sa pagkatinuod nagpaila sa tukmang dapit sa iyang lubnganan.”

Kining mga tradisyona dungan nga naugmad uban sa dili kasulatanhong pagsimba sa mga relikya. Gikan sa ikatulo ug ikaupat nga siglo padayon, daghang sentro sa pagsimba ang migamit ug mga relikya, tinuod ug bakak​—ug alang sa ekonomikanhong bentaha—​sa paningkamot nga makab-ot ang “espirituwal” nga pagkalabaw ug sa pagpalambo sa ilang kaugalingong awtoridad. Busa, kay kombinsido nga ang patayng lawas ni Pedro may milagrosong mga gahom, ang mga tigduaw sa sagradong mga lugar nangadto sa iyang kunohay lubnganan. Sa kataposan sa ikaunom nga siglo, nabatasan sa mga magtutuo ang paglabay ug gitimbang ug maayo nga mga piraso sa materyal ngadto sa “lubnganan.” “Sa pagkatalagsaon,” sumala sa usa ka kontemporaryong asoy, “kon hugot ang pagtuo sa nangaliya, sa dihang kuhaon ug balik ang panapton gikan sa lubnganan, mapuno kini sa diyosnong hiyas ug mobug-at kini.” Kini nagpaila sa sukod sa kamatuotuohon niadtong panahona.

Sa paglabay sa daghang siglo, ang mga sugilambong sama niini ug mga tradisyon nga wala gayoy kalig-onan nakabulig ug dako sa pag-uswag sa kabantog sa Basilica sa Batikano. Ugaling, mibangon ang lahi nga mga hunahuna. Niadtong ika-12 ug ika-13 nga siglo, gisaway sa mga Waldenses kini nga mga paghingapin ug, pinaagi sa Bibliya, misaysay nga si Pedro wala gayod makaabot sa Roma. Mga siglo sa ulahi, ang mga tigpaluyo sa Protestanteng Repormasyon nangatarongan sa susamang paagi. Niadtong ika-18 nga siglo, gilantaw sa iladong mga pilosopo ang tradisyon nga walay basehanan, sa kasaysayan ug sa Kasulatan. Sama ug hunahuna ang batid nga mga iskolar, Katoliko ug uban pa, hangtod niining adlawa.

Si Pedro ba Namatay sa Roma?

Si Pedro, nga usa ka ubos nga mangingisda nga taga-Galilea, dayag nga wala gayod sa iyang hunahuna nga siya labaw kay sa mga ansiano sa unang-siglong Kristohanong kongregasyon. Hinunoa, iyang gihubit ang iyang kaugalingon ingong “isigka-ansiano.” (1 Pedro 5:1-6, Revised Standard Version) Ang mapaubsanong pagkatawo ni Pedro lahi kaayo sa maarti nga palibot sa iyang gikaingong lubnganan, ingon sa makita sa tanang bisita sa Basilica sa Batikano.

Aron ipugos ang pagkalabaw niini ibabaw sa ubang Kristohanong denominasyon, gipalabi sa Katolikong Iglesya ang ‘ulahi ug mas dili kasaligang’ tradisyon nga nag-ingon nga si Pedro miistar sa usa ka panahon sa Roma. Apan, kahibulongan, ang ubang karaang tradisyon nagtuo nga ang iyang lubnganan, wala sa Batikano, kondili sa usa ka dapit sa Roma. Bisan pa, nganong dili magpabilin sa mga kamatuoran nga natala sa Bibliya, ang bugtong tinubdan sa direktang impormasyon bahin kang Pedro? Gikan sa Pulong sa Diyos tin-aw nga, ingong pagsunod sa pagtultol nga iyang nadawat gikan sa nagamandong lawas sa Kristohanong kongregasyon sa Jerusalem, si Pedro nagpadayon sa iyang buluhaton didto sa sidlakang bahin sa karaang kalibotan, lakip sa Babilonya.​—Galacia 2:1-9; 1 Pedro 5:13; itandi ang Buhat 8:14.

Sa dihang nagsulat ngadto sa mga Kristohanon sa Roma, sa mga 56 K.P., si apostol Pablo nangomosta sa duolan sa 30 ka sakop sa maong kongregasyon nga wala gani maghisgot kang Pedro. (Roma 1:1, 7; 16:3-23) Dayon, tali sa 60 ug 65 K.P., si Pablo misulat ug unom ka sulat gikan sa Roma, apan si Pedro wala hisgoti​—malig-on nga sirkumstansiyal nga ebidensiya nga si Pedro wala makaadto didto.a (Itandi ang 2 Timoteo 1:15-17; 4:11.) Ang kalihokan ni Pablo sa Roma gihubit sa kataposang bahin sa basahon sa Mga Buhat, apan sa makausa pa, walay paghisgot bahin kang Pedro. (Buhat 28:16, 30, 31) Busa, ang usa ka walay gidapigang pagsusi sa pamatuod sa Bibliya, nga hilwas sa tanang ideya nga gituohan daan, motultol lamang ngadto sa paghinapos nga si Pedro wala magsangyaw sa Roma.b

Ang “pagkalabaw” sa papa gibase sa mas dili-kasaligang mga tradisyon ug tinuis nga pagpadapat sa mga kasulatan. Si Jesus, dili si Pedro, ang pundasyon sa Kristiyanidad. ‘Si Kristo ang ulo sa kongregasyon,’ matud ni Pablo. (Efeso 2:20-22; 5:23) Si Jesu-Kristo ang gipadala ni Jehova aron manalangin ug magaluwas niadtong tanan nga adunay pagtuo.​—Juan 3:16; Buhat 4:12; Roma 15:29; tan-awa usab ang 1 Pedro 2:4-8.

Nan, kadtong tanan nga miadto sa sinsero nilang gituohan nga lubnganan ni Pedro aron ‘makita ang iyang sumusunod’ nag-atubang sa gumonhap kon dawaton ba ang ‘dili kasaligang mga tradisyon’ o tuohan ang kasaligang Pulong sa Diyos. Sanglit maoy tinguha sa mga Kristohanon nga ang ilang pagsimba dalawaton sa Diyos, sila ‘nagatutok sa Maghihingpit sa ilang pagtuo, si Jesus,’ ug sa hingpit nga pananglitan nga iyang gibilin kanato nga pagasundon.​—Hebreohanon 12:2; 1 Pedro 2:21.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 29]

“Gipadayag sa pagkalot nga walay tinong ilhanan sa usa ka lubnganan sa ilalom sa Aedicula; ni sa pagkatinuod adunay bisan unsang katinoan nga nakuha sa Kristohanong komunidad ang lawas ni San Pedro gikan sa mga berdugo aron ilubong. Sa naandang dagan sa mga panghitabo, ang patayng lawas sa usa ka langyaw (peregrinus), ug ang usa ka ordinaryong kriminal sumala sa balaod, malagmit gayod nga ilabay ngadto sa Tiber. . . . Dugang pa, niadtong tungora walay samang kaikag sa pagtipig sa mga nabilin sa namatay ingon sa nahitabo sa ulahi, sa dihang nagkahanaw ang pagtuo sa umaabot nga kataposan sa kalibotan ug ang kulto sa mga martir misugod sa pagtungha. Busa, ang posibilidad nga, sa pagkamatuod, wala makuha ang lawas ni San Pedro aron ilubong maoy tinuod.”​—The Shrine of St. Peter and the Vatican Excavations, sinulat ni Jocelyn Toynbee ug John Ward Perkins.