Nganong Dunay Krisis sa Pagsalig?

‘MAKASALIG ka ba gayod kang bisan kinsa karong panahona?’ Nakadungog ka tingali ug pipila ka nahigawad nga indibiduwal nga misukna niini nga pangutana. O basin gani ug nakasukna ka mismo sa pangutana sa dihang nahasol sa emosyon tungod sa usa ka panghitabo sa imong kinabuhi.

Dili ikalimod, dunay tibuok-kalibotang kakulang sa pagsalig sa mga institusyon ug sa ubang mga tawo. Kasagaran, kining kakulang sa pagsalig maoy makataronganon. Duna ba gayoy nagdahom nga tumanon sa kadaghanang politiko ang tanang saad nga gihimo nila sa dihang nagkampanya pa? Ang usa ka 1990 nga surbi sa 1,000 ka estudyante sa Alemanya nagpakita nga samtang 16.5 porsiyento kanila ang masaligon nga makasulbad ang mga politiko sa mga suliran sa kalibotan, doble ang gidaghanon sa nagpahayag ug kusganong mga pagduhaduha. Ug ang kadaghanan miingon nga wala silay pagsalig sa katakos sa mga politiko sa pagsulbad sa mga suliran ug sa ila usab nga pagkaandam nga mohimo niini.

Ang mantalaang Stuttgarter Nachrichten nagreklamo: “Giuna sa daghan kaayong politiko ang ilang kaugalingong mga intereses ug dayon, kon posible pa, kadtong sa ilang mga bumuboto.” Ang katawhan sa ubang mga nasod mouyon. Ang mantalaang The European nag-ingon bahin sa usa ka nasod: “Ang pagkamatahapon sa mga batan-on diha sa mga politiko adunay pasikaranan ug gibati usab kini sa mga edaran.” Kini nag-ingon nga ‘kanunayng ipalagpot sa mga bumuboto ang politikanhong mga partido sa puwesto.’ Ang mantalaan midugang sa pag-ingon: “Bisan kinsa nga mogahin ug panahon uban sa mga batan-on [didto] makamatikod dayon sa ilang kakulang ug pagsalig ug sa pagbati nga gipadpad.” Bisan pa niana, kon wala ang pagsalig sa publiko, ang usa ka demokratikong kagamhanan diyutay rag malampos. Ang kanhing Presidente John F. Kennedy sa Tinipong Bansa misulti kanhi: “Ang pasikaranan sa epektibong kagamhanan mao ang pagsalig sa publiko.”

Kon bahin sa pagsalig sa kalibotan sa panalapi, ang kalit nga pagkahugno sa ekonomiya ug pagkadaot sa mga palakaw sa negosyo nga makapadatog-kalit nagpahinabo sa daghan nga managana. Sa dihang ang mga stock market sa kalibotan nag-usab-usab nga dili mapugngan sa Oktubre 1997, usa ka mantalaan ang misulti bahin sa “hilabihan ug usahay di-makataronganon nga kakulang sa pagsalig” ug bahin sa “makatakod nga impluwensiya sa kawalay-pagsalig.” Nag-ingon usab kini nga “mihubas pag-ayo ang pagsalig [sa usa ka nasod sa Asia] nga ang paglungtad mismo sa rehimen . . . morag nahulga.” Ingong sumaryo, kini misulti sa dayag: “Ang mga ekonomiya nag-agad sa pagsalig.”

Ang relihiyon napakyas usab sa pagdasig ug pagsalig. Ang Aleman nga relihiyosong basahon nga Christ in der Gegenwart masulub-ong nagkomento: “Ang sukod sa pagsalig sa mga molupyo diha sa Iglesya padayon sa pag-us-os.” Tali sa 1986 ug 1992, ang gidaghanon sa mga Aleman nga dunay dako kaayo, o labing menos dunay igo-igo, nga pagsalig sa iglesya mius-os gikan sa 40 ngadto sa 33 porsiyento. Sa pagkatinuod, sa kanhing Sidlakang Alemanya, mius-os kini ug ubos sa 20 porsiyento. Sa kasukwahi, ang mga tawong may gamay o walay pagsalig sa iglesya miusbaw gikan sa 56 ngadto sa 66 porsiyento sa kanhing Kasadpang Alemanya ug ngadto sa 71 porsiyento sa kanhing Sidlakang Alemanya.

Ang pag-us-os sa pagsalig nahimong dayag sa mga natad gawas sa politika, panalapi, ug relihiyon​—ang tulo ka haligi sa tawhanong katilingban. Ang laing pananglitan mao ang pagpatuman sa balaod. Ang mga lutsanan diha sa kabalaoran sa krimen, mga kalisdanan sa pagdumala sa balaod sa makataronganong paagi, ug kaduhaduhaang mga desisyon sa korte seryosong nakatarog sa pagsalig sa mga tawo. Sumala sa Time nga magasin, “ang mga kahigawad sa mga lungsoranon ug kapolisan miabot sa punto sa pagkawala sa pagsalig diha sa usa ka sistema nga kanunayng magpagawas sa peligrosong mga kriminal gikan sa mga bilanggoan human sa mubo lamang nga panahon.” Tungod sa mga sumbong sa korapsiyon ug kabangisan sa kapolisan, bisan ang pagsalig diha sa kapolisan mius-os.

Mahitungod sa internasyonal nga pamolitika, ang nakanselar nga mga negosasyon sa kalinaw ug napakyas nga kasabotan sa paghunong-sa-gubat nagpadayag ug kakulang sa pagsalig. Si Bill Richardson, ang embahador sa Tinipong Bansa ngadto sa Hiniusang Kanasoran, tukmang mipaila sa pangunang kababagan sa pagkab-ot sa kalinaw sa Tungang Sidlakan, nga yanong miingon: “Dunay kakulang sa pagsalig.”

Kasamtangan sa mas personal nga kahimtang, daghang tawo ang kulang ug pagsalig bisan sa suod nga mga paryente ug mga higala, ang mismong mga tawo nga kasagarang duolon sa tawo alang sa pagsabot ug kahupayan kon sila dunay mga suliran. Amgid kini kaayo sa kahimtang nga gihubit sa Hebreohanong propetang Miqueas: “Ayaw kamo pagsalig sa usa ka kauban. Ayaw kamo pagsalig sa usa ka suod nga higala. Tak-oma ang pultahan sa imong baba gikan kaniya nga nagapauraray sa imong dughan.”​—Miqueas 7:5.

Usa ka Ilhanan sa mga Panahon

Ang Aleman nga sikologo nga si Arthur Fischer gikutlo niining bag-o lang nga nag-ingon: “Ang pagsalig sa kaugmaran sa katilingban ug sa personal nga kaugmaon sa usa mius-os gayod pag-ayo sa tanang bahin. Ang mga batan-on nagduhaduha nga makaarang pagtabang kanila ang mga institusyon sa katilingban. Wala na silay pagsalig sa politikanhon man, relihiyoso, o bisan unsang organisasyon.” Dili ikahibulong nga ang sosyologong si Ulrich Beck naghisgot bahin sa usa ka “kultura sa pagduhaduha” diha sa dugay nang naglungtad nga mga awtoridad, mga institusyon, ug mga eksperto.

Sa ingon niana nga kultura, ang mga tawo makiling sa paglikay, pagsalikway sa tanang awtoridad, ug sa pagkinabuhi uyon sa personal nga mga sukdanan, nga maghimog mga desisyon nga walay tambag o pagtultol gikan sa uban. Ang uban mahimong matahapon kaayo, posible pa ganing walay konsiderasyon, sa dihang makiglabot niadtong ilang gibati nga dili na nila kasaligan. Kini nga tinamdan nagpasiugda ug makadaot nga kahimtang, sama sa gihubit sa Bibliya: “Sa kataposang mga adlaw moabot ang makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon. Kay ang mga tawo unya maoy mahigugmaon sa kaugalingon, mga mahigugmaon sa salapi, mapasiatabon-sa-kaugalingon, mapahitas-on, mga tigpasipala, dili-masinugtanon sa mga ginikanan, dili-mapasalamaton, dili-maunongon, walay kinaiyanhong pagbati, dili ikasabot sa bisan unsa, mga tigbutangbutang, walay pagpugong-sa-kaugalingon, mabangis, walay gugma sa pagkamaayo, mga mabudhion, gahig-ulo, managburot sa garbo, mga mahigugmaon sa kalipayan inay nga mga mahigugmaon sa Diyos, managbaton ug dagway sa diyosnong pagkamahinalaron apan nagapanghimakak sa gahom niini.” (2 Timoteo 3:​1-5; Proverbio 18:1) Sa pagkatinuod, ang krisis sa pagsalig karong panahona maoy ilhanan sa mga panahon, usa ka ilhanan sa “kataposang mga adlaw.”

Sa usa ka kalibotan nga nag-antos sa krisis sa pagsalig ug puno sa mga tawo sama niadtong gihubit sa ibabaw, ang kinabuhi dili gayod matagamtam sa bug-os. Apan realistikanhon kaha ang paghunahuna nga mausab pa ang mga butang? Mabuntog kaha ang krisis karon sa pagsalig? Kon mabuntog, sa unsang paagi ug kanus-a?