Kapin sa 40 ka Tuig Ilalom sa Komunistang Pagdili
SUMALA SA GIASOY NI MIKHAIL VASILEVICH SAVITSKII
Ang Bantayanang Torre sa Abril 1, 1956, mitaho nga “ang usa ka dakong pagpapahawa” sa mga Saksi ni Jehova gipatuman sa Abril 1, 7, ug 8, 1951. “Kini mao ang mga petsa nga dili hikalimtan sa mga saksi ni Jehova sa Rusya,” Ang Bantayanang Torre misaysay. “Niining tulo ka adlaw ang tanang saksi ni Jehova nga makaplagan sa Kasadpang Ukraine, Puting Rusya [Belarus], Bessarabia, Moldavia, Latvia, Lithuania ug Estonia—kapin sa pito ka libong lalaki ug babaye . . . ang gisakay sa mga kareton, gidala ngadto sa mga estasyon sa tren ug didto gibutang sa mga bagon sa baka ug gidala sa halayo.”
SA Abril 8, 1951, ang akong asawa, ang akong walo-ka-bulang anak nga lalaki, ang akong mga ginikanan, ang akong manghod nga lalaki, ug daghang ubang mga Saksi gikuha gikan sa ilang mga balay sa sulod ug palibot sa Ternopol’, Ukraine. Human nga mapasakay sa mga bagon sa baka, mibiyahe sila sulod sa mga duha ka semana. Sa kataposan, gihaw-as sila sa taiga (sikbit-sa-artiko nga kakahoyan) sa Siberia kasadpan sa Lake Baikal.
Nganong wala ako maapil niini nga pagpapahawa? Sa dili ko pa iasoy kon diin ako sa maong panahon ug kon unsay nahitabo kanamong tanan human niadto, suginlan ko kamo kon sa unsang paagi ako nahimong usa sa mga Saksi ni Jehova.
Ang Kamatuoran sa Bibliya Nakaabot Kanamo
Niadtong Septiyembre 1947, sa dihang ako 15 anyos pa lamang, duha sa mga Saksi ni Jehova miduaw sa among balay sa gamayng balangay sa Slaviatin, mga 50 kilometros gikan sa Ternopol’. Samtang si Mama ug ako milingkod nga naminaw niining mga batan-ona—ang usa kanila ginganlag Maria—nahibalo ako nga kini dili basta laing relihiyon. Gipatin-aw nila ang ilang pagtuo ug gitubag ang among mga pangutana sa Bibliya sa tin-awng paagi.
Nagtuo ako nga ang Bibliya maoy Pulong sa Diyos, apan ako nahigawad sa iglesya. Si Lolo sagad moingon: “Ang mga pari nagpalisang sa mga tawo sa paghisgot sa kasakit sa impiyernong-kalayo, apan ang mga pari mismo wala mahadlok sa bisan unsa. Ila lamang gitulis ug gilimbongan ang kabos.” Akong nahinumdoman ang mga buhat sa kapintasan ug pagsunog batok sa mga molupyong Polako sa among balangay sa pagsugod sa Gubat sa Kalibotan II. Makapakugang, kining mga pag-atake giorganisar sa Gregong Katolikong pari. Human niana akong nakita ang daghang gipamatay nga mga biktima, ug ako maikagon nga mahibaloan ang mga katarongan sa maong kabangis.
Samtang nagtuon ako sa Bibliya uban sa mga Saksi, misugod ako sa pagkasabot. Nakat-onan ko ang paninugdang mga kamatuoran sa Bibliya, nga nag-apil sa kamatuoran nga walay nagadilaab nga impiyerno ug nga gigamit ni Satanas nga Yawa ang bakak nga relihiyon sa pagpasiugdag gubat ug pag-ula ug dugo. Matag karon ug unya, mohunong ako panahon sa akong personal nga pagtuon ug motanyag ug usa ka kinasingkasing nga pag-ampo sa pasalamat kang Jehova tungod sa akong nakat-onan. Gisugdan ko nga ipakig-ambit kining mga kamatuoran sa Bibliya sa akong manghod nga lalaki nga si Stakh, ug malipayon kaayo ako sa dihang iyang gidawat kini.
Pagbuhat Kon Unsay Akong Nakat-onan
Giila ko ang panginahanglan alang sa personal nga mga pagbag-o ug dihadiha mihunong sa pagpanabako. Nasabtan usab nako ang panginahanglan sa pakigtigom nga regular sa uban alang sa organisadong pagtuon sa Bibliya. Sa pagbuhat niini mibaktas ako latas sa kakahoyan ug mga 10 kilometros aron makaabot sa sekretong dapit diin ang mga tigom gihimo. Usahay diyutay lamang nga mga babaye ang makatambong sa tigom, ug bisan pag ako dili pa bawtismado, gihangyo ako sa pagdumala niini.
Ang pagbaton ug literatura sa Bibliya maoy peligroso, ug ang pagkanadakpan nga aduna niana moresulta sa pagkapriso hangtod sa 25 ka tuig. Sa gihapon, gitinguha ko nga makabaton ug akong kaugalingong librarya. Usa sa among mga silingan nagtuon uban sa mga Saksi ni Jehova, apan tungod sa kahadlok, mihunong siya ug gilubong ang iyang literatura diha sa iyang tanaman. Pagkamapasalamaton ko kang Jehova sa dihang gikalot sa lalaki ang tanan niyang gilubong nga mga libro ug mga magasin ug miuyon nga akong kuhaon kana! Gitago ko kana sa mga balay sa putyukan nga gipanag-iya ni Papa, diin ang uban dili mokiling sa pagpangita.
Sa Hulyo 1949, gipahinungod ko ang akong kinabuhi kang Jehova ug gibawtismohan ingong simbolo sa akong pagpahinungod. Kadto ang labing malipayong adlaw sa akong kinabuhi. Ang Saksi nga nagdumala sa sekretong bawtismo mipasiugda nga dili sayon nga mahimong tinuod nga Kristohanon ug nga daghang pagsulay ang anaa sa unahan. Wala madugay akong nahibaloan kon unsa ka tinuod ang iyang mga pulong! Sa gihapon, ang akong kinabuhi ingong usa ka bawtismadong Saksi misugod nga mangayaon. Duha ka bulan human sa akong bawtismo, giminyoan ko si Maria, usa sa duha kinsa nagpailaila ni Mama ug kanako sa kamatuoran.
Ang Akong Unang Pagsulay Miabot sa Kalit
Sa Abril 16, 1950, ako mipauli sa balay gikan sa gamayng lungsod sa Podgaitsi sa dihang ang mga sundalo sa kalit miharong kanako ug nakaplagan ang pipila ka literatura sa Bibliya nga akong dad-on ngadto sa among grupo sa pagtuon. Gidakop ako. Panahon sa unang pipila ka adlaw sa pagtener, gibunalan ako, ug wala ako tugoti sa pagkaon o pagkatulog. Gimandoan usab ako sa paghimog usa ka gatos ka pagpuk-ong ug pagtindog nga ang akong mga kamot gipatong sa akong ulo, nga wala nako makompleto tungod sa tumang kakapoy. Human niini gibalhog ako ngadto sa usa ka bugnaw, nag-umog nga silong sulod sa 24 oras.
Ang katuyoan sa pagdagmal mao ang pagpahuyang sa akong kalig-on ug sa paghimong mas sayon sa pagkuhag impormasyon kanako. “Diin man nimo kuhaa ang literatura, ug kinsay imong dalhan niini?” sila nangutana. Midumili ako sa pagbutyag sa bisan unsang butang. Dayon ang bahin sa balaod diin ako pagahusayon gibasa kanako. Kini nag-ingon nga ang pagpakaylap ug paghupot ug batok-Sobyet nga literatura may silot nga kamatayon o 25 ka tuig nga pagkapriso.
“Unsang silot ang imong palabihon?” sila misukna.
“Wala,” ako mitubag, “apan ang akong pagsalig anaa kang Jehova, ug uban sa iyang tabang dawaton ko ang bisan unsa nga iyang itugot.”
Sa akong katingala, human sa pito ka adlaw gibuhian nila ako. Kanang kasinatiana mitabang kanako nga pabilhan ang pagkamatinud-anon sa saad ni Jehova: “Dili ko gayod ikaw pagabiyaan ni sa bisan unsa mang paagi magatalikod kanimo.”—Hebreohanon 13:5.
Sa panahon nga ako nakabalik sa balay, ako masakiton kaayo, apan gidala ako ni Papa sa doktor, ug wala magdugay ako naulian. Bisan pag si Papa wala makig-ambit sa relihiyosong pagtuo sa ubang membro sa pamilya, siya mipaluyo kanamo sa among pagsimba.
Pagkapriso ug Pagkadestiyero
Pipila ka bulan sa ulahi ako girekluta sa pag-alagad sa kasundalohang Sobyet. Gipatin-aw ko ang akong matanlagong pagdumili. (Isaias 2:4) Bisan pa niana, sa Pebrero 1951, gihatagan ako ug upat-ka-tuig nga sentensiya ug gidala sa prisohan sa Ternopol’. Sa ulahi gibalhin ako ngadto sa L’viv, usa ka mas dakong siyudad nga mga 120 kilometros ang gilay-on. Samtang ako napriso didto, akong nahibaloan nga daghang Saksi ang gihinginlan ngadto sa Siberia.
Sa ting-init sa 1951, usa ka grupo kanamo ang gidala saylo sa Siberia, hangtod sa Halayong Sidlakan. Mibiyahe kami sulod sa usa ka bulan—mga 11,000 kilometros—nga mitabok ug 11 ka sona sa panahon! Kausa lang, human sa kapin sa duha ka semana diha sa tren, nga mihunong kami diha sa usa ka dapit diin gitugotan kami nga maligo. Kadto maoy diha sa usa ka dakong publikong kaligoanan sa Novosibirsk, Siberia.
Didto, taliwala sa usa ka dakong panon sa mga priso, akong nadunggan ang usa ka tawo nga nag-ingon sa makusog nga tingog: “Kinsa dinhi ang sakop sa pamilya ni Jonadab?” Ang terminong “Jonadab” gigamit nianang panahona sa pagpaila niadtong may paglaom sa kinabuhing dayon sa yuta. (2 Hari 10:15-17; Salmo 37:11, 29) Ubay-ubayng priso ang dihadiha mipaila sa ilang kaugalingon nga mga Saksi. Pagkamangayaon nga kami nagkomostahay sa usag usa!
Espirituwal nga Kalihokan sa Prisohan
Samtang diha sa Novosibirsk gikauyonan namo ang usa ka pulong-senyas aron kami magkailhanay sa usag usa sa dihang kami moabot sa among destinasyon. Kaming tanan midangat sa samang kampong prisohan diha sa Dagat sa Hapon, dili halayo gikan sa Vladivostok. Didto among giorganisar ang regular nga mga tigom alang sa pagtuon sa Bibliya. Ang pagkanahiuban niining hamtong, edaran nga mga igsoong lalaki kinsa nasentensiyahan sa dugayng pagkapriso nakapalig-on gayod kanako sa espirituwal nga paagi. Sila nagpulihanay sa pagdumala sa among mga tigom, nga naggamit sa mga teksto sa Bibliya ug nalangkit nga mga punto nga ilang nahinumdoman gikan sa mga magasing Bantayanang Torre.
May mga pangutanang gisukna, ug ang mga igsoong lalaki mihatag ug mga tubag. Daghan kanamo ang nagtabas ug mga piraso sa papel gikan sa walay-sulod nga mga sako sa semento ug mihimog mga nota sa mga komento diha niana. Among gitipigan ang mga nota ug gibugkos nga tingob aron gamiton ingong among personal nga librarya sa reperensiya. Human sa duha ka bulan, kadtong may taas nga mga sentensiya gipadala sa mga kampo ngadto sa halayong amihanan sa Siberia. Tulo kanamong mga batabata pa nga mga igsoong lalaki ang gibalhin ngadto sa Nakhodka, usa ka duol nga siyudad nga wala pay 650 kilometros gikan sa Hapon. Gigugol ko ang duha ka tuig sa prisohan didto.
Usahay kami makabaton ug kopya sa Ang Bantayanang Torre. Sulod sa mga bulan nagsilbi kini ingong espirituwal nga pagkaon alang kanamo. Ngadtongadto, kami usab nakadawat ug mga sulat. Ang una nakong nadawat gikan sa akong pamilya (karon nadestiyero) nakapahilak kanako. Nagsaysay kini nga, sama sa gihubit diha sa Ang Bantayanang Torre nga gikutlo diha sa introduksiyon, ang mga balay sa mga Saksi gisulong ug ang mga pamilya gihatagan lamang ug duha ka oras sa pagbiya.
Kauban na Usab sa Akong Pamilya
Gipagawas ako niadtong Disyembre 1952, human nga mag-alagad ug duha ka tuig sa akong upat-ka-tuig nga sentensiya. Miduyog ako sa akong pamilya diha sa gamayng balangay sa Gadaley duol sa Tulun, Siberia, diin sila gihinginlan. Siyempre, makapahinam nga makauban pag-usab sila—ang akong anak nga lalaki nga si Ivan halos tulo ka tuig ang pangedaron, ug ang akong anak nga babaye nga si Anna halos duha ka tuig. Hinunoa, ang akong kagawasan dili bug-os. Ang akong pasaporte gikompiskar sa lokal nga mga awtoridad, ug ako gipanid-an ug maayo. Dili ako makabiyahe ug kapin sa tulo ka kilometro gikan sa balay. Sa ulahi, ako gitugotan sa pagsakay sa kabayo paingon sa tiyanggihan sa Tulun. Nga mainampingon, nakigkita ako sa kaubang mga Saksi didto.
Sa maong panahon, kami may duha ka babaye, si Anna ug Nadia, ug duha ka lalaki, si Ivan ug Kolya. Sa 1958 kami nakabaton ug laing anak nga lalaki, si Volodya. Ug sa ulahi, sa 1961, kami nakabaton ug laing anak nga babaye, si Galia.
Ang KGB (kanhing ahensiya sa seguridad sa estado) sagad nagpriso ug nagsukitsukit kanako. Ang ilang tuyo dili lamang mao ang pagpugos kanako aron iyagyag ang impormasyon bahin sa kongregasyon kondili aron usab sa pagmugnag katahap nga ako nakigtambayayong uban kanila. Busa ila akong dad-on sa usa ka maayong restawran ug maningkamot sa pagkuhag mga hulagway kanako nga nagpahiyom ug naglipaylipay uban kanila. Apan akong nasabtan ang ilang motibo, ug uban sa maamgohong paningkamot kanunay akong nagkulismaot. Matag higayon nga ako gipriso, gisultihan ko ang mga igsoon kon unsa gayod ang nahitabo. Busa, wala gayod sila magduhaduha sa akong pagkamaunongon.
Pakigkontak sa mga Kampo
Latas sa katuigan, gatosan sa mga Saksi ang gibalhog sa mga kampong prisohan. Niining panahona, regular kaming nakigkontak sa among napriso nga mga igsoon, nga nagsuplay ug literatura kanila. Sa unsang paagi kini gihimo? Sa dihang ang mga igsoong lalaki o babaye gipagawas gikan sa kampo, kami nakakat-on gikan kanila sa mga paagi diin ang literatura mahimong dad-on sa tago bisan pa sa estriktong pagbantay. Sulod sa mga napulo ka tuig, kami nakahimo sa pagsuplay sa among mga igsoon niini nga mga kampo sa mga kopya sa mga magasin ug mga libro nga among nabatonan pinaagi sa Polandia ug ubang mga nasod.
Daghan sa among Kristohanong mga igsoong babaye migugol ug taas nga mga panahon sa makuting pagkopyag literatura sa maong gamay kaayong sinulat nga ang tibuok magasin mahimong itago sa usa ka butang nga ingon ka gamay sa posporo! Sa 1991, sa dihang wala na kami did-i ug nagadawat ug maanindot upat-ug-kolor nga mga magasin, usa sa among mga igsoong babaye miingon: “Karon kami makalimtan na.” Nasayop siya. Bisan tuod kon ang mga tawo tingali makalimot, ang buhat sa maong mga matinumanon dili makalimtan ni Jehova!—Hebreohanon 6:10.
Pagbalhin ug mga Trahedya
Sa ulahing bahin sa 1967 ang balay sa akong igsoong lalaki sa Irkutsk girekisa. Ang pelikula ug mga kopya sa literatura sa Bibliya nakaplagan. Siya nahukmang sad-an ug gisentensiyahan ug tulo-ka-tuig nga pagkapriso. Hinunoa, walay nakaplagan sa dihang girekisa ang among balay. Bisan pa niana, ang mga awtoridad kombinsido sa among kalangkitan, busa ang akong pamilya kinahanglang mobiya sa maong dapit. Kami mibalhin mga 5,000 kilometros pakasadpan sa siyudad sa Nevinnomyssk sa Caucasus. Didto kami kanunayng puliki sa impormal nga pagsangyaw.
Ang trahedya mihapak sa unang adlaw sa bakasyon sa eskuylahan sa Hunyo 1969. Samtang naningkamot nga makuha ang bola duol sa taas-ug-boltahe nga transformer sa koryente, ang among 12-anyos nga anak nga lalaki, si Kolya, grabeng nakoryentehan. Kapin sa 70 porsiyento sa iyang lawas ang nasunog. Diha sa ospital, siya mitan-aw kanako ug misukna: “Magkakuyog pa kaha kita pag-usab sa isla?” (Siya naghisgot sa usa ka isla nga kaniadto kami nalingaw sa pagduaw.) “Oo, Kolya,” ako miingon, “moadto kita nianang islaha pag-usab. Sa dihang si Jesu-Kristo magbangon kanimo sa kinabuhi, seguradong moadto kita nianang islaha.” Nga may diyutayng panimuot, siya padayong nag-awit sa usa sa iyang paboritong mga alawiton sa Gingharian, usa nga gusto niyang tokaron sa iyang trompeta diha sa orkestra sa kongregasyon. Tulo ka adlaw sa ulahi siya namatay, nga masaligon sa paglaom sa pagkabanhaw.
Sa pagkasunod tuig ang among 20-anyos nga anak nga lalaki, si Ivan, girekluta alang sa militaryong pag-alagad. Sa dihang midumili siya sa pag-alagad, gidakop siya ug migugol ug tulo ka tuig sa prisohan. Sa 1971, girekluta ako ug gibaharan na usab ug pagkapriso tungod sa dili pag-alagad. Ang akong kaso nagpadayon sulod sa pipila ka bulan. Sa kasamtangan ang akong asawa nasakit ug kanser ug nanginahanglag dakong pagtagad. Tungod niini nga hinungdan ilang gidismis ang akong kaso. Si Maria namatay niadtong 1972. Siya maoy matinumanong kauban, maunongon kang Jehova hangtod sa iyang kamatayon.
Ang Among Pamilya Nagkatag sa Laing Nasod
Sa 1973, giminyoan ko si Nina. Ang iyang amahan nagpalayas kaniya sa iyang balay sa 1960 tungod kay siya nahimong Saksi. Usa siya ka masibotong ministro nga apil niadtong mga igsoong babaye nga nagkugi sa pagkopya sa mga magasin alang niadtong anaa sa mga kampo. Ang akong mga anak nakakat-on usab sa paghigugma kaniya.
Ang mga awtoridad nabalaka sa among kalihokan sa Nevinnomyssk ug miawhag kanamo sa pagbiya. Busa sa 1975 ang akong asawa, akong mga anak nga babaye, ug ako mibalhin sa habagatang rehiyon sa Caucasus sa Georgia. Sa samang panahon, ang akong mga anak nga lalaki nga si Ivan ug Volodya mibalhin sa Dzhambul sa habagatang utlanan sa Kazakstan.
Sa Georgia ang kalihokan sa mga Saksi ni Jehova mao pay pagsugod. Misangyaw kami sa impormal nga paagi sa sulod ug sa palibot sa Gagra ug Sukhumi sa Black Sea Coast, ug human sa usa ka tuig, napulo ka bag-ong mga Saksi ang gibawtismohan diha sa usa ka suba sa bukid. Wala magdugay, ang mga awtoridad miinsistir nga among biyaan ang dapit, ug kami mibalhin sa sidlakang Georgia. Didto among gipangusgan ang among mga paningkamot sa pagpangitag samag-karnero nga mga tawo, ug gipanalanginan kami ni Jehova.
Nagtigom kami sa gagmayng mga grupo. Ang pinulongan mao ang problema, sanglit dili kami makamaog Georgian ug ang pipila ka taga-Georgia dili makasulti kaayo ug Ruso. Sa sinugdan, kami nagtuon lamang uban sa mga Ruso. Apan, wala magdugay ang pagsangyaw ug pagtudlo diha sa pinulongang Georgian miuswag, ug karon aduna nay libolibo ka magmamantala sa Gingharian sa Georgia.
Sa 1979, ilalom sa pagpit-os sa KGB ang akong amo miingon nga dili na ako dawaton sa iyang nasod. Mao kadto ang panahon nga ang akong anak nga babaye nga si Nadia naaksidente sa sakyanan diin siya ug ang iyang batang anak nga babaye namatay. Ang akong inahan namatay nga matinumanon kang Jehova sa Nevinnomyssk usa ka tuig una pa niana, nga nagbilin sa akong amahan ug sa akong igsoong lalaki. Busa kami mihukom sa pagbalik didto.
Mga Panalangin sa Paglahutay
Sa Nevinnomyssk kami padayong nagkopyag literatura sa Bibliya nga tinagotago. Kausa panahon sa tungatunga sa katuigang 1980 sa dihang ako gipatawag sa mga awtoridad, gisultihan ko sila nga ako nagdamgo nga ako nagatago sa among mga magasin. Mikatawa sila. Sa dihang molakaway na ako, ang usa kanila miingon: “Hinaot nga dili ka na magdamgo pa kon giunsa nimo pagtago ang inyong literatura.” Siya mihinapos: “Sa dili na madugay ang literatura ikapasundayag na sa inyong mga estante, ug ikaw makaadto sa mga tigom nga makig-abrasiyete sa imong asawa ug magdala sa imong Bibliya.”
Sa 1989 nasubo kami sa dihang ang akong anak nga babaye nga si Anna namatay gumikan sa aneurysm sa utok. Siya maoy 38 anyos lamang. Nianang mao gihapong tuiga, sa Agosto, ang mga Saksi sa Nevinnomyssk miabang ug tren ug mibiyahe sa Warsaw, Polandia, aron motambong sa usa ka internasyonal nga kombensiyon. Dihay 60,366 nga presente, apil ang libolibo gikan sa Unyong Sobyet. Kami gayod naghunahuna nga nagdamgo lamang! Wala pay duha ka tuig sa ulahi, sa Marso 27, 1991, nakapribilehiyo ako nga mahimong usa sa lima ka dugay nang mga ansiyano sa kongregasyon sa Unyong Sobyet nga mopirma sa makasaysayanhong dokumento sa Moscow nga nagtaganag legal nga pag-ila sa relihiyosong organisasyon sa mga Saksi ni Jehova!
Nalipay ako nga ang akong buhing mga anak nag-alagad kang Jehova nga matinumanon. Ug ako nagalantaw sa unahan sa bag-ong kalibotan sa Diyos sa dihang akong makita pag-usab si Anna, si Nadia ug ang iyang anak nga babaye, maingon man usab si Kolya. Sa dihang siya banhawon na, akong tumanon ang akong saad nga dad-on siya nianang islaha nga duyog namong gikalipayan pag-ayo daghang tuig ang milabay.
Sa kasamtangan, pagkamakapalipay nga makita ang kusog nga pagtubo sa kamatuoran sa Bibliya niining halapad kaayong yuta! Malipayon gayod ako sa akong kahimtang sa kinabuhi, ug nagpasalamat ako kang Jehova sa pagtugot kanako nga mahimong usa sa iyang mga Saksi. Kombinsido ako sa pagkatinuod sa Salmo 34:8: “Sulayi ug tan-awa nga si Jehova maayo, Oh kamong katawhan; malipayon ang tawo nga modangop kaniya.”
[Hulagway sa panid 25]
Ang tuig nga ako miduyog sa akong pamilya sa Tulun
[Mga hulagway sa panid 26]
Ibabaw: Ang akong amahan ug ang akong mga anak sa gawas sa among balay sa Tulun, Siberia
Ibabaw nga tuo: Ang akong anak nga babaye nga si Nadia ug ang iyang anak nga babaye, nga parehong namatay sa aksidente sa kotse
Tuo: Letrato sa pamilya niadtong 1968