Gikan sa Hilabihang Kakabos Ngadto sa Kinalabwan sa mga Bahandi

SUMALA SA GIASOY NI MANUEL DE JESUS ALMEIDA

Natawo ako sa Oktubre 1916, ang kinamanghoran sa 17 ka anak. Siyam sa akong mga magulang nga lalaki ug babaye namatay tungod sa sakit ug malnutrisyon, busa wala gayod ako masinati kanila. Kaming walo nga nabilin nagpuyo uban sa among mga ginikanan diha sa gamayng balangay duol sa Porto, Portugal.

ANG among ordinaryong balay dunay gamayng sala ug usa ka lawak-katulganan. Ang tubig nga ilimnon gikuha gikan sa atabay nga duolan sa tunga sa kilometro ang gilay-on, ug ang among mga pasilidad sa pagluto maoy kinaraan.

Sa dihang ang akong mga magulang nga lalaki makaarang na sa pisikal, sila misugod sa pagtrabaho sa kamaisan. Ang ilang kinitaan nagtabang sa pagtaganag pagkaon alang sa pamilya. Tungod sa ilang tabang ako nahimong ang bugtong anak nga nakadawat ug gamayng edukasyon. Bisan pag lisod ang among kinabuhi, kami hilabihan ka matinuohon sa Iglesya Katolika, nga naglaom nga sa usa ka paagi kini magtabang sa among kinabuhi.

Panahon sa bulan sa Mayo, ang simbahan may gitawag nga nobena. Sulod sa siyam ka sunodsunod nga mga adlaw, manglakaw kami paingon sa simbahan sa kaadlawon samtang ngitngit pa. Didto mag-ampo kami, nga nagtuo nga kini magdalag panalangin gikan sa Diyos. Nagtuo usab kami nga ang pari maoy usa ka balaang tawo, ang hawas sa Diyos. Apan, sa ulahi, ang among panglantaw nausab.

Nangitag Usa ka Butang nga Mas Maayo

Sa dihang napakyas kami sa pagbayad sa buhis sa simbahan, ang pari wala maghatag ug konsiderasyon sa among hilabihang mga kalisdanan sa pinansiyal. Kini nagpaluya kanamo. Ang akong hunahuna bahin sa simbahan nausab pag-ayo, busa sa dihang ako 18 anyos, ako mihukom sa pagbiya sa akong pamilya aron sa pagdiskobre kon wala bay usa ka butang nga mas maayo sa kinabuhi kay sa pagtrabaho diha sa uma ug pagpakiglalis sa simbahan. Sa 1936, miabot ako sa Lisbon, ang kaulohang siyudad sa Portugal.

Didto akong nahimamat si Edminia. Bisan pag akong gibati nga nalimbongan sa relihiyon, among gisunod ang kostumbre ug nagpakasal sa Iglesya Katolika. Dayon sa 1939, misugod ang Gubat sa Kalibotan II, ug ang Portugal nakig-away dapig sa mga Alyado. Panahon sa gubat, ako ang gitugyanan sa 18 ka bodega, ug magpadala kamig abot sa 125 ka trak nga puno sa mga kasangkapan sa gubat sulod sa usa ka adlaw.

Ang mga kalisang sa gubat lakip ang dakong pagkalangkit sa Iglesya Katolika nakaapektar ug dako kanako. Naghunahuna ako, ‘Ang Diyos tinuod bang may pagtagad sa tawo? Sa unsang paagi angay namo siyang simbahon?’ Mga tuig sa ulahi sa 1954, usa ka edaran nga lalaki, usa sa mga Saksi ni Jehova, nakigsulti kanako mahitungod sa akong mga pangutana. Kini nga panaghisgot nag-usab sa akong tibuok nga kinabuhi.

Nalipay Tungod sa Paglaom sa Bibliya

Kining malulotong tawo, si Joshua, mipatin-aw kanako nga ang Gingharian sa Diyos mao ang bugtong solusyon sa mga problema sa kalibotan ug nga ang pakigdait ug kasegurohan matuman lamang pinaagi sa pagmando sa maong Gingharian. (Mateo 6:9, 10; 24:14) Ang iyang gisulti nakapalipay kanako, apan nagpanuko ako sa pagdawat sa iyang mga pagpatin-aw tungod sa akong kanhing kasinatian sa relihiyon. Sa dihang mitanyag siya sa pagtuon sa Bibliya uban kanako, ako midawat sa kondisyon nga dili siya mangayog amot nga kuwarta ug nga dili siya maghisgot ug politika. Misugot siya, nga nagpasalig kanako nga ang iyang gitanyag walay bayad.​—Pinadayag 22:17.

Ang akong kompiyansa kang Joshua mitubo gilayon. Busa ako siyang gihangyo alang sa usa ka butang nga akong gipangandoy sukad sa akong pagkabatan-on. “Posible kaha nga makabaton ug akong kaugalingong personal nga kopya sa Bibliya?” Human madawat kini, pagkadako sa akong kalipay sa pagkabasa sa unang higayon gikan sa kaugalingong Pulong sa atong Maglalalang sa mga saad sama sa: “Ang Diyos mismo mouban [sa katawhan]. Ug iyang pahiran ang matag luha sa ilang mga mata, ug wala na unyay kamatayon, ni pagbangutan ni pagtiyabaw ni may kasakit pa. Ang kanhing mga butang mitaliwan na”!​—Pinadayag 21:3, 4.

Ilabinang nakahupay kanako ang mga saad sa Bibliya bahin sa pagwagtang sa kakabos ug sakit. Ang matinumanong tawo nga si Elihu nag-ingon bahin sa Diyos: “Siya dagayang mohatag ug pagkaon.” (Job 36:31) Ug ubos sa matarong nga pagmando sa Gingharian sa Diyos, ang Bibliya nag-ingon, “walay molupyo nga moingon: ‘Ako masakiton.’” (Isaias 33:24) Pagkadako sa mahigugmaong interes ni Jehova nga Diyos alang sa katawhan! Ang akong interes sa iyang mga saad mitubo gayod!

Ako unang mitambong sa tigom sa mga Saksi ni Jehova sa Abril 17, 1954. Kadto maoy usa ka linaing tigom​—ang Memoryal nga selebrasyon sa kamatayon ni Kristo. Sukad niadtong higayona, ako regular na kaayo sa mga tigom. Wala madugay ako misugod sa pagpaambit sa uban sa maayong mga butang nga akong nakat-onan. Niadtong mga adlawa sa Portugal, kami may piknik kada bulan duol sa baybayon, ug dayon kami mohimog bawtismo. Pito ka bulan human sa unang pagpakigsulti ni Joshua kanako, akong gihimo ang akong pagpahinungod kang Jehova nga Diyos ug nagsimbolo niini pinaagi sa pagpabawtismo diha sa dagat.

Sa sayong bahin sa 1954 may mga usa ka gatos lamang ka Saksi sa tibuok Portugal. Busa, dihay dakong panginahanglan alang sa mga lalaki sa pagpanguna diha sa pagsangyaw nga buluhaton. Kusog kaayo ang akong espirituwal nga pag-uswag, ug wala madugay ako gihatagan ug mga responsabilidad sa sulod sa kongregasyon. Sa 1956, ako gitudlo nga alagad sa kongregasyon, nga maoy pagtawag sa nagadumalang magtatan-aw niadtong panahona, diha sa ikaduhang kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova sa Lisbon. Karon, adunay kapin sa usa ka gatos ka kongregasyon niining siyudara ug sa mga sikbit niini.

Nakabenepisyo Pinaagi sa Pagpakitag Pagkamaabiabihon

Bisan pag si Edminia ug ako limitado sa pinansiyal nga paagi, ang among pultahan kanunayng bukas sa among Kristohanong mga igsoon. Sa 1955 usa ka payunir, nga maoy pagtawag sa bug-os-panahong mga ebanghelisador sa mga Saksi ni Jehova, mihapit sa Portugal samtang nagbiyahe gikan sa iyang pinuy-anan sa Brazil paingon sa internasyonal nga “Madaogong Gingharian” nga Asembliya sa Alemanya. Tungod sa mga problema sa transportasyon, nag-estar siya sa among balay sulod sa usa ka bulan, ug pagkadako sa espirituwal nga benepisyo nga among nabatonan gumikan sa iyang pagduaw!

Ang ubang mga bisita sa among balay niadtong panahona naglakip sa mga membro sa pamilya sa hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, New York, sama ni Hugo Riemer ug sa iyang kauban sa kuwarto nga si Charles Eicher. Nanihapon sila uban kanamo ug mihatag ug mga pakigpulong ngadto sa Portuges nga mga igsoon. Sama sa bag-ong napusa nga mga piso nga may abling mga sungo, kami naghulat sa makaiikag nga espirituwal nga mga tinipik nga gitagana sa mga sama nila.

Ang nagapanaw nga mga magtatan-aw sa mga Saksi ni Jehova nag-estar usab sa among balay panahon sa ilang mga duaw. Usa ka halandomong bisita sa 1957 mao si Álvaro Berecochea, magtatan-aw sa sangang buhatan sa Morocco, kinsa gitudlo sa pagduaw sa Portugal aron sa pagdasig sa mga igsoon. Mitambong siya sa pagtuon sa libro diha sa among balay, ug miinsistir kami nga moestar siya uban kanamo sa nabilin niyang panahon sa Portugal. Kami gipanalanginan ug gipatambok pag-ayo sa espirituwal nga paagi panahon sa iyang usa ka bulan nga duaw, samtang si Álvaro mitambok sa pisikal nga paagi ingong resulta sa maayong pagluto sa akong hinigugmang Edminia.

Ang hilabihang kakabos, sama sa akong nasinati sa pagkabata, makabilin ug dulot nga epekto sa usa ka tawo. Apan, akong naapresyar nga kon labi pa kitang maghatag ngadto kang Jehova ug ngadto sa iyang matinumanong mga alagad, labi pa siyang magpanalangin kanato. Kanunayng nasilsil kanako kining maong kamatuoran samtang kami nagpakitag pagkamaabiabihon sa tanan nga among mapakitaan niini.

Sa among kombensiyon sa Porto sa 1955, may gihimong pahibalo bahin sa internasyonal nga kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova nga pagahimoon sa Yankee Stadium sa New York City sa 1958. Usa ka kahon sa amot ang gibutang sa matag Kingdom Hall sa nasod​—nga niadtong panahona diyutay ra kaayo—​aron sa pagtabang sa gastos sa pagpadala ug Portuges nga mga delegado ngadto sa kombensiyon. Mahanduraw ba nimo ang among kalipay sa dihang ang akong asawa ug ako napili nga malakip niining maong mga delegado? Pagkamakapalipay ang pagduaw sa tibuok-kalibotang hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn samtang didto kami sa Tinipong Bansa alang sa kombensiyon!

Paglahutay sa Paglutos

Sa 1962 ang pagsangyaw nga buluhaton sa mga Saksi ni Jehova gidili sa Portugal, ug ang mga misyonaryo​—lakip ni Eric Britten, Domenick Piccone, Eric Beveridge, ug ilang mga asawa—​gipapahawa. Sa ulahi, wala kami tugoti sa paghimo sa among mga tigom diha sa mga Kingdom Hall, busa kami sekretong naghimo niini diha sa pribadong mga puy-anan; dili na usab posible nga maghimog dagkong mga kombensiyon sa Portugal. Busa nahimong akong responsabilidad ang paghikay ug transportasyon alang sa among Kristohanong mga igsoong lalaki ug babaye aron sa pagtambong sa maong mga kombensiyon sa ubang mga nasod.

Ang paghimog kahikayan alang sa daghan kaayong Saksi nga mobiyahe ngadto sa ubang mga nasod dili sayon. Bisan pa niana, takos gayod ang paningkamot, kon hunahunaon ang makapahibulong nga espirituwal nga mga kaayohan nga nadawat sa Portuges nga mga igsoon. Pagkamakapalig-on alang kanila ang kasinatian nga makatambong sa mga kombensiyon sa Switzerland, Inglaterra, Italya, ug Pransiya! Ang maong mga kombensiyon nagtagana usab ug higayon alang kanila sa pagdalag mga literatura balik ngadto sa nasod. Niadtong mga tuiga, naghimo kamig daghang hangyo nga marehistro ingong usa ka relihiyosong organisasyon sa Portugal, apan kining tanan nga mga hangyo gibalibaran.

Human mapapahawa ang mga misyonaryo sa sayong bahin sa 1962, ang sekreta misugod sa pagpangusog sa kampanya niini sa pagpahunong sa among pagsangyaw nga buluhaton. Daghan sa among mga igsoong lalaki ug babaye ang gidakop ug gidala sa korte. Ang dokumentadong mga taho bahin sa pipila niining mga hitaboa gipatik niini nga basahon ug sa kaubang magasin niini, ang Pagmata!a

Lakip niadtong napriso tungod sa pagsangyaw mao ang usa ka payunir nga akong gisangyawan sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos. Sanglit nakaplagan sa polis ang akong adres diha sa iyang mga butang, ako gipatawag ug gisukitsukit.

Sa ulahi, may duha ka polis nga miduaw sa akong balay. Ilang gikompiskar ang akong mga tabang sa pagtuon sa Bibliya maingon man ang 13 ka kopya sa Bibliya. Ilang gipaspasan ang ilang pagpanghasi, nga nagbalikbalik ug makapito tanantanan sa lainlaing mga panahon sa pagrekisa sa among lugar. Sa matag higayon, magpusotpusot ang ilang mga pangutana.

Makadaghan ako gipatawag aron sa pagtestigo alang sa mga isigka-Saksi diha sa mga kaso sa korte. Bisan tuod ako wala kaayoy sekular nga edukasyon, si Jehova naghatag kanako ug ‘kaalam nga ang tanang mga kaaway sa tingob dili makahimo sa pagsukol o paglalis.’ (Lucas 21:15) Sa usa ka okasyon ang huwes nahibulong pag-ayo sa akong testimonya nga iya akong gipangutana kon unsay akong natapos nga edukasyon. Ang tanang diha sa lawak sa hukmanan nangatawa sa dihang ako miingon nga taman lamang ako sa kuwarto grado.

Samtang misamot ang paglutos, midaghan usab ang misanong sa mensahe sa Gingharian. Busa, ang ubos sa 1,300 ka Saksi sa Portugal sa 1962 mitubo ug labaw sa 13,000 pagka-1974! Sa kasamtangan, sa Mayo 1967, gidapit ako sa pag-alagad ingong usa ka nagapanawng magtatan-aw. Niining maong buluhaton ako nagduaw ug mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova sa pagpalig-on kanila sa espirituwal nga paagi.

Pagtagamtam sa Kinalabwan sa mga Bahandi

Sa Disyembre 1974, nakapribilehiyo ako nga malangkit sa pagparehistro nga nagpalegal sa buluhaton sa mga Saksi ni Jehova sa Portugal. Sa misunod nga tuig ang akong asawa ug ako nahimong mga membro sa pamilyang Bethel sa mga Saksi ni Jehova sa Estoril. Gitudlo usab ako sa pag-alagad isip membro sa Komite sa Sanga sa Portugal.

Pagkadakong kalipay nga makita ang pagsangyawng buluhaton nga nagauswag sa Portugal ug sa mga teritoryo ubos sa pagdumala sa among sanga! Kini naglakip sa Angola, Azores, Cape Verde, Madeira, ug São Tomé ug Príncipe. Latas sa katuigan makapalipay nga makita ang mga misyonaryo gikan sa Portugal nga ipadala aron sa pag-alagad niining maong kayutaan, nga nagpakitag dako kaayong interes sa mensahe sa Gingharian. Handurawa ang among kalipay karon nga nakabaton ug kapin sa 88,000 ka magmamantala sa Gingharian niining mga dapita, lakip ang kapin sa 47,000 sa Portugal! Ang tumatambong sa Memoryal niining mga nasora sa 1998 miabot ug 245,000, kon itandi sa ubos sa 200 sa dihang ako nahimong Saksi sa 1954.

Si Edminia ug ako kinasingkasing nga mouyon sa salmista sa Bibliya kinsa miingon nga “ang usa ka adlaw diha sa mga sawang [ni Jehova] labi pang maayo kay sa usa ka libo sa laing dapit.” (Salmo 84:10) Sa dihang akong hunahunaog balik ang akong ubos nga mga sinugdanan ug itandi kini sa espirituwal nga mga bahandi nga akong natagamtam sukad, ako mobati sama sa gibati sa propetang si Isaias: “Oh Jehova, ikaw ang akong Diyos. Ako nagbayaw kanimo, ako nagdayeg sa imong ngalan, tungod kay ikaw naghimo ug katingalahang mga butang . . . Tungod kay ikaw nahimong salipdanan alang sa usa nga timawa, usa ka salipdanan sa usa nga kabos.”​—Isaias 25:1, 4.

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 24]

Ibabaw: Si Brader Almeida sa Lisbon nga nagpahibalo sa kahikayan sa pagpadala ug mga delegado ngadto sa 1958 nga kombensiyon sa New York

Tunga: Nagdumalag usa ka sumbanan nga tigom sa mga alagad sa “Pakigdait sa Yuta” nga Internasyonal nga Asembliya sa Paris

Ubos: Giabangan nga mga bus nangandam alang sa distritong kombensiyon sa Pransiya

[Hulagway sa panid 25]

Nagdumalag pagsimba sa buntag sa sanga sa Portugal

[Hulagway sa panid 25]

Sanga sa Portugal, gipahinungod sa 1988

[Hulagway sa panid 26]

Ang mga pakigpulong ni Brader Hugo Riemer nagdasig kanamo sa dihang siya miduaw gikan sa Bethel sa Brooklyn

[Hulagway sa panid 26]

Uban sa akong asawa