Hupti ang Maayong Panghunahuna—Lihok nga Maalamon
HANDURAWA kining hitaboa: Si Jesu-Kristo nagpatin-aw nga ang relihiyosong mga kaaway sa Jerusalem magpahamtang kaniyag hilabihang kasakit ug dayon magpatay kaniya. Ang iyang suod nga higalang si apostol Pedro dili makatuo niana. Gani, iyang gipinig si Jesus ug gibadlong siya. Ang pagkasinsero ug tiunay nga kabalaka ni Pedro dili kaduhaduhaan. Apan giunsa paglantaw ni Jesus ang panghunahuna ni Pedro? “Magpalikod ka kanako, Satanas!” matod ni Jesus. “Ikaw maoy kapandolan kanako, tungod kay ikaw naghunahuna, dili sa mga hunahuna sa Diyos, kondili nianang sa mga tawo.”—Mateo 16:21-23.
Nakuratan gayod niana si Pedro! Inay makatabang ug makapaluyo, siya niadtong higayona maoy “kapandolan” sa iyang hinigugmang Agalon. Sa unsang paagi nahitabo kadto? Si Pedro mahimong nalit-agan sa kasagarang sayop sa tawhanong panghunahuna—ang pagtuo lamang sa gusto niyang tuohan.
Dili Maghinobra ka Masaligon
Ang usa ka hulga sa atong katakos sa paghupot ug maayong panghunahuna mao ang tendensiya nga mahimong sobra ka masaligon sa kaugalingon. Si apostol Pablo nagpasidaan sa mga isigka-Kristohanon sa karaang Corinto: “Siya nga naghunahuna nga siya nagabarog magbantay nga siya dili mapukan.” (1 Corinto 10:12) Nganong nakasulti man niini si Pablo? Dayag nga tungod kay nahibalo siya kon unsa ka daling matuis ang tawhanong panghunahuna—bisan ang kaisipan sa mga Kristohanon mahimong ‘mahisalaag gikan sa katim-os ug kaputli nga angay kang Kristo.’—2 Corinto 11:3.
Nahitabo kini ngadto sa tibuok kaliwatan sa mga katigulangan ni Pablo. Nianang panahona, si Jehova miingon kanila: “Ang inyong mga hunahuna dili akong mga hunahuna, ni ang akong mga dalan inyong mga dalan.” (Isaias 55:8) Sila nahimong “maalamon sa ilang kaugalingong mga mata,” uban sa malaglagong mga sangpotanan. (Isaias 5:21) Busa, makataronganong susihon kon sa unsang paagi kita padayong makahupot ug maayong panghunahuna ug sa ingon malikayan ang mao gihapong kalamidad.
Pagbantay sa Tawhanong Panghunahuna
Ang uban diha sa Corinto grabeng naapektahan sa tawhanong panghunahuna. (1 Corinto 3:1-3) Mas gipasiugda nila ang tawhanong mga pilosopiya kay sa Pulong sa Diyos. Walay duhaduha nga ang Gregong mga makinaadmanon sa maong adlaw maoy intelihente kaayong mga tawo. Apan, sa mga mata sa Diyos, sila maoy mga buangbuang. Si Pablo miingon: “Kay kini nahisulat: ‘Pagahanawon ko ang kaalam sa mga tawong maalamon, ug ang kinaadman sa mga tawong makinaadmanon igasalindot ko.’ Hain man ang tawong maalamon? Hain man ang eskriba? Hain man ang debatedor niini nga sistema sa mga butang? Wala ba himoa sa Diyos nga binuang ang kaalam sa kalibotan?” (1 Corinto 1:19, 20) Ang maong mga makinaadmanon gigamhan sa “espiritu sa kalibotan” dili sa espiritu sa Diyos. (1 Corinto 2:12) Ang ilang mga pilosopiya ug mga ideya wala mahiuyon sa panghunahuna ni Jehova.
Ang pangunang tinubdan sa maong tawhanong panghunahuna mao si Satanas nga Yawa, kinsa naggamit sa bitin aron sa pagtental kang Eva. (Genesis 3:1-6; 2 Corinto 11:3) Peligroso ba gihapon siya alang kanato? Oo! Sumala sa Pulong sa Diyos, si Satanas “nagbuta sa mga hunahuna” sa mga tawo sa usa ka sukod nga siya karon “nagpahisalaag sa tibuok gipuy-ang yuta.” (2 Corinto 4:4; Pinadayag 12:9) Pagkahinungdanon gayod nga magmabinantayon sa iyang mga laraw!—2 Corinto 2:11.
Pagbantay sa “Paglingla sa mga Tawo”
Si apostol Pablo nagpasidaan usab batok sa “paglingla sa mga tawo.” (Efeso 4:14) Iyang naengkwentro ang “malimbongong mga magbubuhat” kinsa nagpakaaron-ingnong nagsangyaw sa kamatuoran apan sa pagkatinuod nagtuis niana. (2 Corinto 11:12-15) Aron makab-ot ang ilang mga tumong, ang maong mga tawo mogamit tingali ug mga ebidensiya nga magpaluyo sa ilang mga panghunahuna, mga pulong nga makapatandog sa emosyon, malinglahong dili-bug-os nga mga kamatuoran, malipotong mga sugyot, ug bug-os pa ganing kabakakan.
Ang mga tigpropaganda sagad mogamit ug pulong sama sa “sekta” aron daoton ang uban. Diha sa usa ka rekomendasyon ngadto sa Parliamentary Assembly of the Council of Europe, dihay misugyot nga ang mga awtoridad nga mag-imbestigar ug bag-ong relihiyosong mga grupo “angayng pahimangnoan nga dili mogamit sa maong termino.” Ngano? Gituohan nga ang pulong “kulto” aduna gayoy negatibong kahulogan. Sa samang paagi, ang Gregong mga makinaadmanon sayop nga nag-akusar nga si apostol Pablo maoy usa ka “witwitan,” o sa literal “tigpunit ug binhi.” Kini nagpasabot nga siya usa lamang ka tawo nga nagpatakag sulti, usa ka tawo nga namunit ug nagsumaysumay sa ginagmay lamang nga mga tipik sa kahibalo. Ang tinuod, si Pablo ‘nagpahayag sa maayong balita mahitungod kang Jesus ug sa pagkabanhaw.’—Buhat 17:18.
Misaler ba ang mga pamaagi sa mga tigpropaganda? Oo. Sila mao ang pangunang hinungdan sa pagmugnag etniko ug relihiyoso nga mga pagdinumtanay pinaagi sa pagtuis sa panghunahuna sa mga tawo bahin sa ubang mga nasod o relihiyon. Daghan ang naggamit niana aron ipaubos ang dili-iladong mga minoriya. Epektibong gigamit ni Adolf Hitler ang maong mga pamaagi sa dihang iyang gihubit ang mga Hudiyo ug ang uban pa ingong “ubos,” “daotan,” ug “hulga” sa Estado. Ayaw gayod tugoti ang maong matang sa paglingla nga mohilo sa imong kaisipan.—Buhat 28:19-22.
Ayawg Limbongi ang Imong Kaugalingon
Dali ra usab malimbongan ang atong kaugalingon. Sa pagkatinuod, lisod kaayo ang pagsalikway o bisan pagkuwestiyon sa mga opinyon nga gipakamahal pag-ayo. Ngano? Tungod kay mapamahal kanato ang atong mga panglantaw. Dayon ato tingaling malimbongan ang atong kaugalingon pinaagi sa sayop nga pagpangatarongan—pinaagi sa pagmugnag mga katarongan nga magpakamatarong sa sayop ug malinglahon gayod nga mga pagtuo.
Nahitabo kini ngadto sa pipila ka unang-siglong mga Kristohanon. Nahibalo sila sa Pulong sa Diyos, apan wala nila tugoti kana nga mogahom sa ilang mga kaisipan. Sila ‘naglimbong sa ilang kaugalingon pinaagi sa bakak nga pangatarongan.’ (Santiago 1:22, 26) Ang usa ka timailhan nga kita tingali nabiktima niining matanga sa paglimbong sa kaugalingon maoy sa dihang mayugot kita kon kuwestiyonon ang atong mga pagtuo. Inay masuko, maalamon ang paghupot ug bukas nga panghunahuna ug maminaw pag-ayo kon unsay isulti sa uban—bisan pag naseguro nato nga husto ang atong opinyon.—Proverbio 18:17.
Kalota “ang Mismong Kahibalo sa Diyos”
Unsay atong mahimo aron padayon kitang makahupot ug maayong panghunahuna? Adunay daghang tabang nga mabatonan, apan kita kinahanglang andam nga mobuhat niana. Ang maalamong Haring Solomon nag-ingon: “Anak ko, kon dawaton mo ang akong mga pulong ug tipigan mo ang akong mga sugo diha kanimo, aron sa paghatag ug pagtagad sa kaalam pinaagi sa imong igdulungog, aron ikiling mo ang imong kasingkasing sa katakos sa pag-ila; dugang pa, kon ikaw magasangpit sa pagsabot ug ikaw magapatugbaw sa imong tingog alang sa katakos sa pag-ila, kon ikaw magapadayon sa pagpangita niini ingon sa plata, ug ingon sa tinagong mga bahandi ikaw magapadayon sa pagpangita niini, nan imong masabtan ang pagkahadlok kang Jehova, ug imong makaplagan ang mismong kahibalo sa Diyos.” (Proverbio 2:1-5) Oo, kon personal kitang maningkamot sa pagpuno sa atong hunahuna ug kasingkasing sa mga kamatuoran sa Pulong sa Diyos, atong maangkon ang tinuod nga kaalam, pagsabot, ug pag-ila. Sa pagkatinuod, kita nagakalot alang sa mga butang nga mas bililhon kay sa plata o sa bisan unsang ubang materyal nga bahandi.—Proverbio 3:13-15.
Ang kaalam ug kahibalo dayag nga maoy hinungdanong mga butang sa paghupot ug maayong panghunahuna. “Sa diha nga ang kaalam mosulod sa imong kasingkasing ug ang kahibalo mahimong kahimut-anan sa imong kalag,” nag-ingon ang Pulong sa Diyos, “ang katakos sa panghunahuna magabantay kanimo, ang katakos sa pag-ila magapanalipod kanimo, aron sa pagluwas kanimo gikan sa daotang dalan, gikan sa tawo nga nagasulti ug hiwi nga mga butang, gikan niadtong mga nagabiya sa mga alagianan sa katul-id aron sa paglakaw sa dalan sa kangitngit.”—Proverbio 2:10-13.
Hinungdanon gayod nga tugotan ang mga hunahuna sa Diyos nga mogiya sa atong kaisipan sa mga panahon sa kapit-os o kapeligrohan. Tungod sa kusganong mga emosyon sama sa kasuko o kahadlok, malisod ang paghupot ug maayong panghunahuna. “Ang pagpanglupig makapabuang sa usa ka maalamon,” matod ni Solomon. (Ecclesiastes 7:7) Posible pa ganing “maaligutgot batok kang Jehova.” (Proverbio 19:3) Sa unsang paagi? Pinaagi sa pagbasol sa Diyos tungod sa atong mga problema ug paggamit niana aron pakamatarongon ang pagbuhat ug mga butang nga wala mahiuyon sa iyang mga balaod ug prinsipyo. Inay maghunahuna nga kanunayng husto ang atong mga panghukom, hinaot mapainubsanon kitang mamati sa maalamong mga magtatambag nga naningkamot sa pagtabang kanato pinaagi sa paggamit sa Kasulatan. Ug kon gikinahanglan, magmaandam kita sa pagsalikway bisan sa hugot nga gituohang mga panglantaw sa dihang kini mapamatud-ang sayop.—Proverbio 1:1-5; 15:22.
‘Magpadayon sa Pagpangayo sa Diyos’
Kita nagkinabuhi sa makapalibog ug makuyaw nga mga panahon. Ang regular nga pag-ampo alang sa giya ni Jehova gikinahanglan kon gusto natong makahimog maayong panghukom ug molihok nga maalamon. Si Pablo nagsulat: “Ayaw kabalaka sa bisan unsang butang, apan sa tanang butang pinaagi sa pag-ampo ug pangamuyo uban ang pagpasalamat ipahibalo ang inyong mga pangaliya sa Diyos; ug ang kalinaw sa Diyos nga labaw sa tanang panghunahuna magbantay sa inyong mga kasingkasing ug sa inyong mga gahom sa pangisip pinaagi kang Kristo Jesus.” (Filipos 4:6, 7) Kon kulang kita ug kaalam sa pagdumala sa makapalibog nga mga suliran o pagsulay, kita kinahanglang “magpadayon . . . sa pagpangayo sa Diyos, kay siya nagahatag nga madagayaon ngadto sa tanan ug dili mamuyboy.”—Santiago 1:5-8.
Kay nasayod nga ang mga isigka-Kristohanon kinahanglang magpasundayag ug kaalam, si apostol Pedro naningkamot sa ‘pagpukaw sa ilang tin-awng mga gahom sa panghunahuna.’ Buot niya nga ilang ‘mahinumdoman ang mga pulong nga gisulti kanhi sa balaang mga manalagna ug ang mga sugo sa Ginoo ug Manluluwas,’ si Jesu-Kristo. (2 Pedro 3:1, 2) Kon buhaton nato kini ug ipahiuyon kanunay ang atong kaisipan sa Pulong ni Jehova, kita makahupot ug maayong panghunahuna ug molihok nga maalamon.
[Mga hulagway sa panid 21]
Ang unang mga Kristohanon nagtugot sa kaalam sa Diyos, dili sa pilosopikanhong pangatarongan, nga mag-umol sa ilang kaisipan
[Credit Lines]
Philosophers left to right: Epicurus: Photograph taken by courtesy of the British Museum; Cicero: Reproduced from The Lives of the Twelve Caesars; Plato: Roma, Musei Capitolini
[Mga hulagway sa panid 23]
Hinungdanon ang pag-ampo ug pagtuon sa Pulong sa Diyos