Unsay Giingon sa Bibliya Bahin Kang Daniel?

Tubag sa Bibliya

Si Daniel maoy usa ka maayo kaayong Hudiyo nga propeta nga nabuhi sa ikapito ug ikaunom nga siglo B.C.E. Gihatagan siya sa Diyos ug katakos nga makahubad ug mga damgo ug makakitag mga panan-awon bahin sa umaabot. Gigiyahan sab siya sa Diyos sa pagsulat sa basahon sa Bibliya nga gitawag ug Daniel.—Daniel 1:17; 2:19.

Kinsa si Daniel?

Si Daniel nagdako sa Juda, usa ka gingharian nga naglakip sa siyudad sa Jerusalem ug sa templo sa mga Hudiyo. Niadtong 617 B.C.E., gibihag sa hari sa Babilonya nga si Nabucodonosor ang Jerusalem ug iyang gidestiyero sa Babilonya “ang mga kadagkoan sa yuta.” (2 Hari 24:15; Daniel 1:1) Si Daniel, nga posibleng tin-edyer adtong panahon, gidala uban nila.

Si Daniel ug ang ubang batan-ong lalaki gidala sa mga guwardiya sa hari ngadto sa palasyo sa Babilonya.

Si Daniel ug ang ubang batan-ong lalaki (lakip si Sadrak, Mesak, ug Abednego) gidala ngadto sa palasyo sa Babilonya aron makadawat ug espesyal nga pagbansay sa pagserbisyo sa gobyerno. Bisag gipresyur sila sa paghimog mga butang nga nahibalo sila nga sayop, si Daniel ug ang iyang tulo ka higala nagpabiling matinumanon sa ilang Diyos nga si Jehova. (Daniel 1:3-8) Human sa ilang tulo ka tuig nga pagbansay, gidayeg sila ni Haring Nabucodonosor tungod sa ilang kaalam ug kahanas. Miingon ang hari nga sila “10 ka pilo nga mas maayo kay sa tanang salamangkerong saserdote ug diwatahan sa tibuok niyang gingharian.” Iyang gitudlo si Daniel ug ang iyang mga higala nga mag-alagad sa palasyo sa hari.—Daniel 1:18-20.

Mga dekada sa ulahi, gipatawag sa palasyo si Daniel nga lagmit kapig 90 anyos na. Si Belsazar, nga hari adtong panahona sa Babilonya, mihangyo kang Daniel sa paghatag ug kahulogan sa sinulat sa kamot nga misteryosong mitungha sa bungbong. Pinaagi sa paggiya sa Diyos, gipadayag ni Daniel nga ang Babilonya masakop sa imperyo sa Medo-Persia. Ang Babilonya nabihag adto mismong gabhiona.—Daniel 5:1, 13-31.

Gihatagag kahulogan ni Daniel ang sinulat sa kamot diha sa bungbong.

Unya, ubos sa pagmando sa Medo-Persia, gitudlo si Daniel ingong taas nga opisyal ug naghunahuna si Haring Dario nga hatagan siyag mas taas pa nga posisyon. (Daniel 6:1-3) Ang nasina nga mga opisyal nagplano sa pagpatay kang Daniel. Nagplano sila nga ipahulog siya sa bangag nga naay mga leyon, pero giluwas siya ni Jehova. (Daniel 6:4-23) Dihang si Daniel tigulang na kaayo ug hapit nang mamatay, dihay anghel nga nagpakita kaniya ug kaduha siya gipasaligan nga siya “tawong gimahal pag-ayo.”—Daniel 10:11, 19.

Tan-awa kini nga mga panghitabo diha sa duha ka bahin nga drama sa Bibliya nga Daniel—Pagtuo nga Way Paglubad.

Unsay gipakita sa kasaysayan bahin sa basahon sa Bibliya nga Daniel?

Ang giingon ni Daniel: Si Nabucodonosor nagpatindog ug dako kaayong estatuwa, ug iyang gisugo ang iyang mga sakop sa pagsimba niini ug gitambog sa nagdilaab nga hudno kadtong dili motuman sa sugo.—Daniel 3:1-6.

Ang gipakita sa kasaysayan: Si Nabucodonosor naghimog dagkong proyekto sa pagpanukod sa Babilonya “dili lang aron madayeg siya kondili aron pasidunggan sab ang mga diyos,” sumala sa Encyclopædia Britannica. “Nangangkon siya nga ‘siya ang hinungdan nga ang mga tawo nagsimba sa bantogang mga diyos.’”

Kon bahin sa silot nga ang tawo itambog sa hudno, kadaghan ni hisgoti sa karaang mga rekord sa Babilonya, nga naglakip sa mga kaso sa pagsunog ngadto sa hudno nga gisugo sa usa ka magmamando. Mabasa sa usa ka karaang sinulat niadtong panahon sa pagmando ni Nabucodonosor ang pagsilot sa mga opisyal nga giakusahang nagpasipala sa mga diyos sa Babilonya. Ang maong sinulat nag-ingon: “Laglaga sila, sunoga sila, isugba sila, . . . ngadto sa hudno . . . painita pag-ayo ang kalayo ug pautboha ang aso aron mangamatay sila.”a

Ang gisulat ni Daniel: Si Haring Nabucodonosor nanghambog bahin sa iyang mga proyekto sa pagpanukod.—Daniel 4:29, 30.

Tisa nga nakubkoban sa Babilonya nga may ngalan ni Nabucodonosor

Ang gipakita sa kasaysayan: “Ang mga gisulat ni Nabucodonosor bahin sa iyang kaugalingon nagpakita nga naghunahuna siya nga usa siya ka bantogang hari nga matarong ug gamhanan.”b Pananglitan, dihay sinulat diha sa usa ka bilding nga naglakip niini nga pagpanghambog ni Nabucodonosor: “Nagtukod kog lig-ong paril gamit ang aspalto ug tisa ug sama nig bukid nga dili matarog . . . Gipalig-on nako ang mga kuta sa Esagila ug Babilonya aron mahinumdoman sa mga tawo ang akong pagmando hangtod sa hangtod.”c Daghan sa mga tisa nga nakubkoban sa Babilonya ang naay ngalan ni Nabucodonosor.

Ang gisulat ni Daniel: Gitanyagan ni Haring Belsazar si Daniel nga siya “himoong ikatulong magmamando sa gingharian” sa Babilonya.—Daniel 5:1, 13-16.

Kini nga karaang cylinder nga gikan pa sa 550 B.C.E. naghisgot kang Haring Nabonido ug sa iyang anak nga si Belsazar

Ang gipakita sa kasaysayan: Si Nabonido ang hari panahon sa mga hitabo nga narekord sa Daniel kapitulo 5. Pero panahon sa pagmando ni Nabonido, kanunay siyang tua sa Arabia, dili sa Babilonya. Kinsay nagmando sa Babilonya samtang wala siya? “Sumala sa usa ka karaang rekord, gitugyan ni Nabonido ang pagkahari ngadto sa iyang kinamagulangang anak nga lalaki nga si Belsazar,” miingon ang historyano nga si Raymond Philip Dougherty sa iyang librong Nabonidus and Belshazzar. “Si Belsazar ang naghimo sa mga buluhaton sa hari samtang wala ang iyang amahan.” Kay naa na kang Nabonido ug Belsazar ang una ug ikaduhang posisyon sa gingharian, gitanyag ni Belsazar kang Daniel ang ikatulong posisyon.

a Journal of Biblical Literature, Volume 128, Number 2, panid 279, 284.

b Babylon—City of Wonders, ni Irving Finkel ug Michael Seymour, panid 17.

c Archæology and the Bible, ni George Barton, panid 479.