Ang Tanan Bang “Kristohanon” Kristohanon Gayod?

UNSA ka daghan ang mga Kristohanon? Sumala sa Atlas of Global Christianity, niadtong 2010 dihay duolan sa 2.3 ka bilyon sa tibuok kalibotan. Apan ang mao gihapong reperensiya nagpakita nga ang maong mga Kristohanon maoy sakop sa kapig 41,000 ka denominasyon—ang matag usa may kaugalingong mga doktrina ug lagda sa panggawi. Tungod niining nagkadaiyang “Kristohanon” nga relihiyon, dili ikatingalang ang pipila nalibog o nahigawad pa gani. Sila tingali mangutana, ‘Ang tanan bang nag-angkong Kristohanon tinuod nga Kristohanon?’

Ato ning susihon sa laing anggulo. Ang usa nga moadtog laing nasod kinahanglang mosulti sa iyang nasyonalidad ngadto sa immigration officer. Kinahanglan sab niyag pamatuod, tingali ang pagpakitag pasaporte. Sa susama, ang usa ka tinuod nga Kristohanon kinahanglang mohimog labaw pa kay sa pag-ingon lamang nga siya nagtuo kang Kristo. Nagkinahanglan siyag dugang pamatuod. Unsa man kana?

Ang pulong nga “Kristohanon” unang gigamit wala madugay human sa 44 C.E. Ang historyano sa Bibliya nga si Lucas nagtaho: “Didto sa Antioquia nga ang mga tinun-an pinaagi sa pagtultol sa Diyos unang gitawag nga mga Kristohanon.” (Buhat 11:26) Matikdi nga kadtong gitawag ug Kristohanon maoy mga tinun-an ni Kristo. Unsay makapahimo sa usa nga tinun-an ni Jesu-Kristo? Ang The New International Dictionary of New Testament Theology nagpatin-aw: “Ang pagsunod kang Jesus ingong tinun-an nagpasabot ug bug-os nga pagsakripisyo sa kinabuhi [sa usa] . . . sa tibuok niyang kinabuhi.” Busa, ang usa ka tinuod nga Kristohanon maoy usa nga nagsunod gayod sa mga pagtulon-an ug sugo ni Jesus, ang Magtutukod sa Kristiyanidad.

Posible bang makakaplag ug ingon niana nga katawhan taliwala sa daghang nag-angkong Kristohanon karon? Sumala kang Jesus, unsay ilhanan sa tinuod niyang mga sumusunod? Gidapit ka namo nga tagdon ang tubag sa Bibliya niini. Sa mosunod nga mga artikulo, atong susihon ang lima ka pahayag ni Jesus nga magpaila sa iyang tinuod nga mga sumusunod. Atong tagdon kon giunsa kini pagpakita sa unang-siglong mga Kristohanon. Ug atong tan-awon kon kinsa sa daghang nag-angkong Kristohanon karon ang nagsunod sa ilang sumbanan.

‘Magpabilin sa Akong Pulong’

“Kon magpabilin kamo sa akong pulong, kamo tinuod gayod nga akong mga tinun-an, ug kamo mahibalo sa kamatuoran, ug ang kamatuoran magpagawas kaninyo.”—JUAN 8:31, 32.

Ang Kahulogan Niini: Ang “pulong” ni Jesus mao ang iyang mga pagtulon-an, nga naggikan sa kahitas-an. “Ang Amahan nga nagpadala kanako naghatag kanakog sugo kon unsay akong isugilon ug isulti,” matod ni Jesus. (Juan 12:49) Sa pag-ampo niya sa iyang langitnong Amahan, si Jehova nga Diyos, si Jesus miingon: “Ang imong pulong maoy kamatuoran.” Kanunay niyang gikutlo ang Pulong sa Diyos sa pagsuportar sa iyang pagtulon-an. (Juan 17:17; Mateo 4:4, 7, 10) Busa, ang tinuod nga Kristohanon ‘magpabilin sa iyang pulong,’ o modawat sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya, ingong “kamatuoran” ug bugtong awtoridad sa ilang pagtulon-an ug binuhatan.

Ang Gihimo sa Unang-Siglong Kristohanon: Ang Kristohanong si apostol Pablo, ang kinadaghanag nasulat nga basahon sa Bibliya, nagtahod usab sa Pulong sa Diyos sama kang Jesus. Siya misulat: “Ang tibuok Kasulatan inspirado sa Diyos ug mapuslanon.” (2 Timoteo 3:16) Ang mga lalaki nga gisangonan sa pagtudlo sa isigka-Kristohanon kinahanglang “hugot nga mangupot sa segurado ug kasaligang Pulong sa Diyos.” (Tito 1:7, 9, The Amplified Bible) Ang unang mga Kristohanon gitambagan nga isalikway ang “pilosopiya ug walay-pulos nga panglimbong sumala sa tradisyon sa mga tawo, sumala sa paninugdang mga butang sa kalibotan ug dili sumala kang Kristo.”—Colosas 2:8.

Kinsa Karon ang Nagsunod sa Ilang Sumbanan? Ang Dogmatic Constitution on Divine Revelation sa Vatican, nga gidawat niadtong 1965 ug gikutlo sa Catechism of the Catholic Church, nag-ingon: “Dili kay sa Sagradong Kasulatan ra gibase sa Iglesya [Katolika] ang tanan nga gipadayag niini. Busa ang sagradong tradisyon ug Sagradong Kasulatan pagadawaton ug pagabalaanon sa samang debosyon ug pagtahod.” Ang usa ka artikulo sa Maclean’s nga magasin mikutlo sa usa ka klerigo sa Toronto, Canada, kinsa miingon: “Nganong kinahanglan man tang magpagiya sa usa ka ‘rebolusyonaryong’ hunahuna sa milabayng duha ka libo ka tuig? Kita may maayong mga ideya nga kanunay lang mawad-ag bili kay kinahanglan kining ilangkit kang Jesus ug sa Kasulatan.”

Bahin sa mga Saksi ni Jehova, ang New Catholic Encyclopedia nag-ingon: “Ilang giisip ang Bibliya ingong bugtong tinubdan sa ilang pagtulon-an ug lagda sa panggawi.” Niining bag-o pa, usa ka lalaki sa Canada ang misagbat sa dihang ang usa sa mga Saksi ni Jehova nagpaila sa kaugalingon. “Nakaila ko kon kinsa ka,” matod niya, nga nagtudlo sa Bibliya niini, “tungod sa inyong ilhanan.”

“Dili Bahin sa Kalibotan”

“Ang kalibotan nagdumot kanila, tungod kay sila dili bahin sa kalibotan.”—JUAN 17:14.

Ang Kahulogan Niini: Kay dili bahin sa kalibotan, si Jesus neyutral sa sosyal ug politikal nga mga panagbangi sa iyang adlaw. “Kon ang akong gingharian bahin pa niining kalibotana, ang akong mga alagad makig-away na unta aron dili ako ikatugyan ngadto sa mga Hudiyo. Apan, sa pagkatinuod, ang akong gingharian dili gikan niini nga tinubdan.” (Juan 18:36) Giawhag usab niya ang iyang mga sumusunod nga likayan ang mga tinamdan, sinultihan, ug panggawi nga supak sa Pulong sa Diyos.—Mateo 20:25-27.

Ang Gihimo sa Unang-Siglong Kristohanon: Sumala ni Jonathan Dymond nga magsusulat bahin sa relihiyon, ang unang mga Kristohanon “midumili sa pagpakigbahin sa [gubat]; bisan unsa pay dangatan, pakaulaw man, o pagkabilanggo, o kamatayon.” Gipalabi nilang mag-antos kay sa mokompromiso sa ilang neyutral nga baroganan. Ang ilang moral nga sukdanan usab nakapalahi kanila. Ang mga Kristohanon giingnan: “Tungod kay kamo wala magpadayon sa pagpakig-uban kanila niining samang paglunang sa unodnong pagpatuyang, sila nahibulong ug nagpadayon sa pagsulti nga mapasipalahon kaninyo.” (1 Pedro 4:4) Ang historyanong si Will Durant misulat nga ang mga Kristohanon “nakahasol sa mga tanlag sa nabuang-sa-kalingawan nga paganong kalibotan tungod sa ilang pagkadiyosnon ug pagkadesente.”

Kinsa Karon ang Nagsunod sa Ilang Sumbanan? Mahitungod sa Kristohanong neyutralidad, ang New Catholic Encyclopedia nag-ingon: “Sayop ang pagdumili sa pagpakiggubat tungod sa tanlag.” Diha sa usa ka artikulo sa mantalaang Reformierte Presse, ilang gihisgotan ang usa ka report sa African Rights, organisasyon labot sa tawhanong katungod, nga ang pagpinuohay sa tribo nga nahitabo sa Rwanda niadtong 1994 giapilan sa tanang relihiyon, “gawas sa mga Saksi ni Jehova.”

Sa paghisgot sa Nazi Holocaust, usa ka maestro sa hayskul magul-anong miingon nga “walay grupo o organisasyon sa ordinaryong mga lungsoranon ang nangusog pagsulti batok sa kabakakan, kabangisan, ug sa kaluog nga nahitabo.” Human moadto sa United States Holocaust Memorial Museum, siya misulat: “Karon nahibalo na ko.” Iyang nasayran nga ang mga Saksi ni Jehova lig-ong mibarog sa ilang gituohan bisan pa sa mabangis nga pagtratar kanila.

Komosta ang ilang moral nga sukdanan? “Ang kadaghanan sa batan-ong mga Katoliko karon dili mouyon sa baroganan sa simbahan bahin sa mga isyu sama sa pagpuyo-puyo [ug] pagpakigsekso nga wala pay kasal,” miingon ang magasing U.S. Catholic. Gikutlo niini ang usa ka opisyal sa simbahan, kinsa miingon: “Akong nakita ang dakong porsiyento—tingali kapig 50 porsiyento—nga nagpuyo-puyo na sa dihang sila nagpakasal.” Ang The New Encyclopædia Britannica nag-ingong ang mga Saksi ni Jehova “nagsunod gayod ug taas nga moral nga sukdanan sa ilang panggawi.”

‘Magbaton ug Gugma sa Inyong Taliwala’

“Ako magahatag kaninyog bag-ong sugo, nga kamo maghigugmaay sa usag usa; ingon sa akong paghigugma kaninyo, nga kamo usab maghigugmaay sa usag usa. Pinaagi niini ang tanan makaila nga kamo akong mga tinun-an, kon kamo adunay gugma sa inyong taliwala.”—JUAN 13:34, 35.

Ang Kahulogan Niini: Gisugo ni Kristo ang iyang mga sumusunod nga maghigugmaay sa usag usa ingon sa iyang paghigugma kanila. Sa unsang paagi sila gihigugma ni Jesus? Ang iyang gugma mipatigbabaw sa pagpihig sa rasa ug sekso nga kaylap sa iyang adlaw. (Juan 4:7-10) Gugma ang nagtukmod kang Jesus sa pagsakripisyo sa iyang panahon, kusog, ug kahayahay aron tabangan ang uban. (Marcos 6:30-34) Sa kataposan, gipakita ni Kristo ang gugma sa kinadak-ang paagi nga posible. “Ako ang maayong magbalantay,” siya miingon. “Ang maayong magbalantay magatugyan sa iyang kalag alang sa mga karnero.”—Juan 10:11.

Ang Gihimo sa Unang-Siglong Kristohanon: Sa unang siglo, ang mga Kristohanon nagtawag sa usag usa nga “igsoon.” (Filemon 1, 2) Ang katawhan sa tanang kanasoran giabiabi sa Kristohanong kongregasyon, kay sila nagtuo nga “walay kalainan tali sa Hudiyo ug sa Grego, kay adunay sama ra nga Ginoo ibabaw sa tanan.” (Roma 10:11, 12) Human sa Pentekostes 33 C.E., ang mga tinun-an sa Jerusalem ‘nagbaligya sa ilang mga kabtangan ug mga katigayonan ug nag-apod-apod sa halin ngadto sa tanan, sumala sa panginahanglan ni bisan kinsa.’ Ngano? Aron kadtong bag-ong nabawtismohan makapabilin sa Jerusalem ug makapadayon “sa pagdeboto sa ilang kaugalingon sa ginatudlo sa mga apostoles.” (Buhat 2:41-45) Unsay nagtukmod kanila sa pagbuhat niana? Mga 200 ka tuig human sa kamatayon sa mga apostoles, gikutlo ni Tertullian ang gisulti sa uban bahin sa mga Kristohanon: “Pagkadako sa ilang gugma sa usag usa . . . andam gani silang mamatay alang sa usag usa.”

Kinsa Karon ang Nagsunod sa Ilang Sumbanan? Ang librong The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (1837) nag-ingon nga latas sa kasiglohan ang mga nag-angkong Kristohanon “nakapahamtag mas grabeng kabangisan sa usag usa kay sa ilang nasinati sa kamot sa mga dili magtutuo.” Nakaplagan sa usa ka pagtuon didto sa Amerika nga daghang relihiyosong tawo—kadaghanan kanila nag-angkong Kristohanon— ang mapihigon sa rasa. Ang mga maninimba sa usa ka nasod sagad dili mahunahunaon niadtong sama nilag relihiyon sa laing nasod ug busa dili makahimo o dili gustong motabang sa ilang isigkamagtutuo panahon sa panginahanglan.

Niadtong 2004, human makasinati ang Florida ug upat ka sunodsunod nga bagyo sulod sa duha ka bulan, ang tsirman sa Emergency Operations Committee nagsusi aron sa pagseguro nga ang ilang mga hinabang gigamit sa hustong paagi. Siya miingon nga walay laing grupo nga sama kaorganisado sa mga Saksi ni Jehova, ug siya mitanyag ug bisan unsang hinabang nga gikinahanglan sa mga Saksi. Sa sayosayo pa, niadtong 1997, usa ka grupo sa mga Saksi ni Jehova ang nagdalag mga tambal, pagkaon, ug sinina didto sa Democratic Republic of Congo aron sa pagtabang sa ilang Kristohanong mga igsoon ug sa uban pang nanginahanglan. Ang mga isigka-Saksi sa Europe nagdonar ug hinabang nga mikabat ug usa ka milyong dolyar (U.S.).

“Gipaila Ko ang Imong Ngalan”

“Gipadayag ko ang imong ngalan sa mga tawo nga imong gihatag kanako gikan sa kalibotan. . . . Gipaila ko ang imong ngalan kanila ug igapaila pa kini.”—JUAN 17:6, 26.

Ang Kahulogan Niini: Gipaila ni Jesus ang ngalan sa Diyos pinaagi sa paggamit niini diha sa iyang ministeryo. Sa dihang mobasa si Jesus sa Kasulatan, nga sagad niyang himoon, iya gayong litokon ang ngalan sa Diyos. (Lucas 4:16-21) Gitudloan niya ang iyang mga sumusunod sa pag-ampo: “Amahan, balaana ang imong ngalan.”—Lucas 11:2.

Ang Gihimo sa Unang-Siglong Kristohanon: Giingnan ni apostol Pedro ang mga ansiyano sa Jerusalem nga ang Diyos nagkuha gikan sa kanasoran ug “usa ka katawhan alang sa iyang ngalan.” (Buhat 15:14) Ang mga apostoles ug ang uban nagsangyaw nga “ang matag usa nga magatawag sa ngalan ni Jehova maluwas.” (Buhat 2:21; Roma 10:13) Gigamit usab nila ang ngalan sa Diyos sa ilang mga sinulat. Ang The Tosefta, usa ka koleksiyon sa Hudiyohanong mga balaod nga nahuman sa mga 300 C.E., nag-ingon bahin sa Kristohanong mga sinulat nga gisunog sa mga magsusupak: “Ang mga basahon sa mga Tig-ebanghelyo ug ang mga basahon sa minim [gituohang mga Hudiyong Kristohanon] gipasagdan nilang masunog, . . . lakip na ang Ngalan sa Diyos nga naa niana.”

Kinsa Karon ang Nagsunod sa Ilang Sumbanan? Ang hubad sa Bibliya nga Revised Standard Version, nga giawtorisahan sa National Council of the Churches of Christ sa United States, nag-ingon sa pasiuna niini: “Ang paggamit sa bisan unsang ngalan alang sa usa ug bugtong Diyos, nga morag dunay laing mga diyos nga kinahanglan siyang ipalahi, gihunong na diha sa Judaismo sa wala pa ang Kristohanong panahon ug dili gayod tukma alang sa unibersal nga pagtuo sa Kristohanong Iglesya.” Busa, giilisan niini ang ngalan sa Diyos ug titulong “GINOO.” Niining bag-o pa, gisugo sa Vatican ang mga obispo niini: “Sa mga awit ug mga pag-ampo ang ngalan sa Diyos sa pormang tetragrammaton nga YHWHa dili na pagagamiton o pagalitokon.”

Kinsa karon ang naggamit ug nagpaila sa ngalan sa Diyos? Sa tin-edyer pa si Sergey nga taga-Kyrgyzstan, siya nakatan-awg salida diin gipaila ang ngalan sa Diyos ingong Jehova. Sulod sa mga napulo ka tuig, wala na niya madunggi pag-usab kining ngalana. Sa ulahi, sa dihang mibalhin si Sergey sa United States, duha ka Saksi ni Jehova ang miduaw sa iyang balay ug gipakita kaniya ang ngalan sa Diyos diha sa Bibliya. Nalipay siya nga duna diay grupo nga naggamit sa ngalang Jehova. Makaiikag nga sa Webster’s Third New International Dictionary, ubos sa entry nga “Jehovah God,” gihatag ang kahulogan nga “supremong diyos nga giila ug ang bugtong diyos nga gisimba sa mga Saksi ni Jehova.”

[Footnote]

“Kining Maayong Balita sa Gingharian Igawali”

“Kining maayong balita sa gingharian igawali sa tibuok gipuy-ang yuta ingon nga pagpamatuod ngadto sa tanang kanasoran; ug unya moabot ang kataposan.”—MATEO 24:14.

Ang Kahulogan Niini: Ang magsusulat sa Ebanghelyo nga si Lucas mitaho nga si Jesus “mipanaw gikan sa siyudad ug siyudad ug gikan sa balangay ug balangay, nga nagwali ug nagpahayag sa maayong balita sa gingharian sa Diyos.” (Lucas 8:1) Si Jesus mismo miingon: “Kinahanglan nga . . . ipahayag ko ang maayong balita sa gingharian sa Diyos, tungod kay alang niini gipadala ako.” (Lucas 4:43) Iyang gipadala ang iyang mga tinun-an sa pagsangyaw sa maayong balita sa kalungsoran ug kabalangayan ug sa ulahi gisugo sila: ‘Kamo mahimong akong mga saksi hangtod sa kinalay-ang dapit sa yuta.’—Buhat 1:8; Lucas 10:1.

Ang Gihimo sa Unang-Siglong Kristohanon: Gibuhat dayon sa mga tinun-an ni Jesus ang gisugo kanila. “Matag adlaw diha sa templo ug sa balay ug balay sila wala mohunong sa pagpanudlo ug sa pagpahayag sa maayong balita bahin kang Kristo.” (Buhat 5:42) Ang pagsangyaw wala buhata sa usa lang ka linaing grupo. Namatikdan sa historyanong si Neander nga si “Celsus, ang unang magsusulat batok sa Kristiyanidad, nakatamay sa pagkamasibotong magwawali sa ebanghelyo niining mga tiggamag delana, sapatero, magtitinag panit sa mananap, sa labing iliteret ug ordinaryong mga tawo.” Sa iyang basahong The Early Centuries of the Church, si Jean Bernardi misulat: “[Ang mga Kristohanon] gidahom nga mosangyaw bisan asa ug ngadto kang bisan kinsa. Sa kadalanan ug mga siyudad, sa mga plasa ug kabalayan. Dawaton man sila o dili. . . . Sa halayong mga dapit sa yuta.”

Kinsa Karon ang Nagsunod sa Ilang Sumbanan? “Ang kapakyasan sa simbahan nga seryosohon ang pagsangyaw ug pagpanudlo maoy usa ka hinungdan nga sa katibuk-an ang mga tawo karon walay interes sa pag-alagad sa Diyos,” misulat ang Anglikanong pari nga si David Watson. Sa iyang librong Why Are the Catholics Leaving? si José Luis Pérez Guadalupe misulat bahin sa kalihokan sa mga Evangelikal, Adventista, ug sa uban pa ug iyang nakita nga “sila dili mamalaybalay.” Bahin sa mga Saksi ni Jehova, siya misulat: “Sila moadto gyod sa balay ug balay.”

Ang usa ka makapainteres ug realistikong obserbasyon ni Jonathan Turley makita diha sa Cato Supreme Court Review, 2001-2002: “Kon mga Saksi ni Jehova nay hisgotan, ang kadaghanan maghunahuna dayog mga magsasangyaw nga moduaw sa atong mga balay sa dili-kombenyenteng mga panahon. Ang mga Saksi ni Jehova magsangyaw sa balay ug balay dili lang aron ipaambit ang ilang tinuohan kondili hinungdanon gayod kini sa ilang pagsimba.”

[Kahon sa panid 9]

Kinsa Karon ang Naghupot sa Ilhanan?

Base sa Kasulatanhong sukdanan nga gihisgotan niining seryeha sa artikulo, sa imong hunahuna, kinsa karon ang naghupot sa ilhanan sa tinuod nga Kristiyanidad? Bisag dunay tinagpulo ka libong grupo ug denominasyon nga nag-angkong Kristohanon, hinumdomi ang giingon ni Jesus sa iyang mga sumusunod: “Dili ang matag usa nga magaingon kanako, ‘Ginoo, Ginoo,’ makasulod sa gingharian sa mga langit, kondili ang usa nga nagabuhat sa kabubut-on sa akong Amahan nga anaa sa mga langit.” (Mateo 7:21) Ang pag-ila niadtong nagabuhat sa kabubut-on sa Amahan—sa ingon naghupot sa ilhanan sa tinuod nga Kristiyanidad—ug ang pagpakig-uban kanila motultol sa walay-kataposang panalangin ilalom sa Gingharian sa Diyos. Giawhag ka namo nga mangutana sa mga Saksi ni Jehova, nga nagdala nimo niining magasina, alang sa dugang impormasyon bahin sa Gingharian sa Diyos ug sa mga panalangin niini.—Lucas 4:43.