1-3. Unsay pipila ka butang nga naghimo sa kamatayon ni Jesus nga lahi kay sa ubang kamatayon sa kasaysayan?

USA ka adlaw mga 2,000 ka tuig kanhi, usa ka inosenteng lalaki ang gihusay, gihukmang sad-an sa mga krimen nga wala gyod niya himoa, ug unya gipaantos hangtod nga namatay. Dili kadto ang unang mapintason ug dili makataronganong pagpatay nga nahitabo sa kasaysayan; ug dili pod kadto ang kataposan. Bisan pa niana, ang maong kamatayon lahi gyod sa ubang kamatayon.

² Samtang ang maong lalaki nag-antos sa kataposang mga oras sa iyang kinabuhi, dunay nahitabo sa langit nga nagpakita sa pagkabililhon sa maong okasyon. Bisag udtong tutok, kalit nga mingitngit. Sumala sa gipahayag sa usa ka historyano, “ang kahayag sa adlaw nawala.” (Lucas 23:44, 45) Unya, sa dihang hapit nang mamatay ang maong lalaki, iyang gilitok kining dili malimtang mga pulong: “Natuman na!” Sa pagkamatuod, pinaagi sa iyang kamatayon, iyang natuman ang usa ka kahibulongang butang. Ang iyang halad mao ang kinadak-ang buhat sa gugma nga nahimo sukad ni bisan kinsang tawo.—Juan 15:13; 19:30.

³ Siyempre, ang maong tawo mao si Jesu-Kristo. Ang iyang pag-antos ug kamatayon niadtong masulub-ong adlaw, Nisan 14, 33 C.E., inila nga panghitabo. Apan naay usa ka importanteng butang nga sagad malimtan. Bisan pag si Jesus grabeng nag-antos, may laing persona nga labawng nag-antos. Gani, ang maong persona naghimog mas dakong sakripisyo niadtong adlawa—ang kinadak-ang buhat sa gugma nga nahimo sukad ni bisan kinsa sa uniberso. Unsa kadto? Ang tubag mohatag ug haom nga introduksiyon sa labing hinungdanong ulohan: ang gugma ni Jehova.

Ang Kinadak-ang Buhat sa Gugma

4. Sa unsang paagi nasabtan sa usa ka Romanong sundalo nga si Jesus dili ordinaryong tawo, ug unsay gihinapos sa maong sundalo?

⁴ Ang Romanong sundalo nga nagdumala sa pagpatay kang Jesus natingala sa kangitngit sa dihang hapit nang mamatay si Jesus ug sa kusog nga linog human niadto. “Siya gayod ang Anak sa Diyos,” matod niya. (Mateo 27:54) Tin-aw, si Jesus dili ordinaryong tawo. Ang maong sundalo mitabang sa pagpatay sa bugtong Anak sa Labing Hataas nga Diyos! Unsa ba ka mahal sa Amahan ang iyang Anak?

5. Sa unsang paagi ikailustrar ang taas kaayong panahon nga nag-uban si Jehova ug ang iyang Anak sa langit?

⁵ Ang Bibliya nagtawag kang Jesus “ang panganay sa tanang kalalangan.” (Colosas 1:15) Hunahunaa lang—ang Anak ni Jehova naglungtad na sa wala pa ang uniberso. Nan, unsa ka dugay nga nag-uban ang Amahan ug Anak? Gibanabana sa pipila ka siyentista nga ang edad sa uniberso maoy 13 ka bilyong katuigan. Mahanduraw ba nimo kon unsa kataas kana nga panahon? Aron tabangan ang mga tawo nga masabtan ang edad sa uniberso sumala sa pagbanabana sa mga siyentista, ang usa ka planetarium naglakip ug usa ka time line o chart sa panahon nga 110 metros ang gitas-on. Sa dihang subayon sa mga bisita ang maong chart, ang ilang matag tikang morepresentar sa mga 75 ka milyong katuigan sa kinabuhi sa uniberso. Sa tumoy sa chart, ang tibuok kasaysayan sa tawo girepresentahan sa usa ka marka nga parehas ka baga sa usa ka lugas nga buhok sa tawo! Apan bisag ang maong banabana eksakto, kulang ang tibuok chart aron morepresentar sa gidugayon sa kinabuhi sa Anak ni Jehova! Unsay iyang gibuhat sulod nianang panahona?

6. (a) Unsay kalihokan sa Anak ni Jehova sa wala pa siya moanhi sa yuta? (b) Unsa ka suod si Jehova ug ang iyang Anak?

⁶ Ang Anak malipayong nag-alagad uban sa iyang Amahan ingong “batid nga magbubuhat.” (Proverbio 8:30) Ang Bibliya nag-ingon: “Walay bisan usa ka butang nga gibuhat nga dili pinaagi [sa Anak].” (Juan 1:3) Busa si Jehova ug ang iyang Anak nag-uban sa pagbuhat aron molungtad ang tanang ubang butang. Makapalipay kaayo ang mga panahon nga sila nag-uban! Karon, daghang tawo mouyon nga ang gugma tali sa ginikanan ug anak lig-on kaayo. Ug ang gugma maoy “hingpit nga bugkos sa panaghiusa.” (Colosas 3:14) Busa kinsa kanato ang makatugkad kon unsa ka lig-on ang ilang gugma sa usag usa sulod sa taas kaayong panahon sa ilang panag-ubanay? Tin-aw, si Jehova nga Diyos ug ang iyang Anak gihiusa sa pinakalig-ong bugkos sa gugma nga naglungtad sukad.

7. Sa dihang si Jesus gibawtismohan, giunsa pagpahayag ni Jehova ang iyang pagbati bahin sa iyang Anak?

⁷ Bisan pa niana, ang Amahan nagsugo sa iyang Anak nganhi sa yuta aron ipanganak ingon nga tawhanong bata. Ang paghimo niana nagpasabot nga sulod sa pipila ka dekada, dili na makauban ni Jehova ang iyang minahal nga Anak didto sa langit. Uban ang dakong interes, siya nagtan-aw gikan sa langit samtang si Jesus nagtubo ingong hingpit nga tawo. Sa edad nga mga 30 anyos, si Jesus gibawtismohan. Unsay pagbati ni Jehova bahin sa iyang Anak? Ang Amahan personal nga misulti gikan sa langit: “Kini mao ang akong Anak, ang akong gihigugma, nga akong giuyonan.” (Mateo 3:17) Kay nakakita nga si Jesus matinumanong nagbuhat sa tanang gitagna ug sa tanang gipabuhat kaniya, ang iyang Amahan seguradong nalipay pag-ayo!—Juan 5:36; 17:4.

8, 9. (a) Unsay naagoman ni Jesus sa Nisan 14, 33 C.E., ug unsay epekto niini sa iyang langitnong Amahan? (b) Nganong gitugotan ni Jehova ang iyang Anak nga mag-antos ug mamatay?

⁸ Apan unsay gibati ni Jehova sa Nisan 14, 33 C.E.? Unsay iyang gibati sa dihang si Jesus giluiban ug unya gidakop sa mga tawo panahon sa kagabhion? Sa dihang si Jesus gibiyaan sa iyang mga higala ug gihusay nga dili subay sa balaod? Sa dihang siya giyagayagaan, giluwaan, ug gisumbag? Sa dihang siya gibunalan ug nagkawilkawil ang nagkadugo nga unod sa iyang likod? Sa dihang gilansang ang iyang mga kamot ug tiil ngadto sa usa ka kahoyng poste ug gibiyaan nga nagbitay didto samtang gibugalbugalan siya sa mga tawo? Unsay gibati sa Amahan sa dihang ang iyang hinigugmang Anak mituaw kaniya sa tumang kasakit? Unsay gibati ni Jehova sa dihang namatay si Jesus, ug sa unang higayon sukad sa sinugdan sa tanang pagpanglalang, ang Iyang hinigugmang Anak wala nay kinabuhi?—Mateo 26:14-16, 46, 47, 56, 59, 67; 27:38-44, 46; Juan 19:1.

⁹ Wala kitay ikasulti. Kay si Jehova adunay pagbati, ang kasakit nga iyang giantos tungod sa pagkamatay sa iyang Anak dili nato ikapahayag sa mga pulong. Ang mahimo natong ikapahayag mao ang motibo ni Jehova kon nganong iyang gitugot nga kadto mahitabo. Nganong gitugotan sa Amahan nga iyang masinatian ang maong pagbati? Gipadayag kanato ni Jehova ang kahibulongang butang diha sa Juan 3:16—usa ka bersikulo sa Bibliya nga importante kaayo maong gitawag kinig sumaryo sa Ebanghelyo. Kini nag-ingon: “Gihigugma pag-ayo sa Diyos ang kalibotan mao nga gihatag niya ang iyang bugtong nga Anak aron ang tanan nga magpakitag pagtuo kaniya dili malaglag kondili makabaton ug kinabuhing walay kataposan.” Busa kini ang motibo ni Jehova: gugma. Ang regalo ni Jehova—ang iyang pagpadala sa iyang Anak aron mag-antos ug mamatay alang kanato—mao ang kinadak-ang buhat sa gugma sukad.

Gugma sa Diyos Gihubit

10. Unsay panginahanglan sa mga tawo, ug unsay nahitabo sa kahulogan sa pulong “gugma”?

¹⁰ Unsay ipasabot niining pulong “gugma”? Ang gugma gihubit ingong kinadak-ang panginahanglan sa mga tawo. Gikan sa duyan hangtod sa lubnganan, ang mga tawo nagtinguha sa gugma, malipay kon sila gihigugma, ug mamatay pa gani kon dili sila higugmaon. Bisan pa niana, kini lisod hubiton. Hinuon, ang mga tawo kanunayng maghisgot sa gugma. Daghan kaayog mga basahon, kanta, ug balak bahin niini. Apan dili ni kanunayng makatabang sa mga tawo sa pagsabot kon unsa gyod ang tinuod nga kahulogan sa gugma. Gani, ang maong pulong nasobrahan sa paggamit maong ang tinuod nga kahulogan niini dili na masabtan.

11, 12. (a) Sa unsang paagi ang Bibliya nagtudlo kanato kon unsa ang gugma? (b) Unsang mga klaseha sa gugma ang gihisgotan sa karaang Grego nga pinulongan, ug unsang pulong alang sa “gugma” mas kasagarang gigamit diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan? (Tan-awa usab ang footnote.) (c) Unsay sagad nga gipasabot sa pulong a·gaʹpe diha sa Bibliya?

¹¹ Hinuon, ang Bibliya tin-awng nagtudlo bahin sa gugma. Ang Expository Dictionary of New Testament Words ni Vine nag-ingon: “Ang gugma mailhan lamang pinaagi sa buhat.” Ang rekord sa Bibliya bahin sa mga buhat ni Jehova magtudlo kanatog daghan bahin sa iyang gugma—ang iyang maluluy-ong pagbati alang sa iyang mga linalang. Pananglitan, naa bay labaw nga makapadayag niining hiyasa kay sa kinadak-ang buhat sa gugma ni Jehova nga gihisgotan ganina? Sa mosunod nga mga kapitulo, atong masayran ang daghang ubang pananglitan sa gugma nga gipakita ni Jehova. Duna pod tay makat-onan gikan sa orihinal nga mga pulong alang sa “gugma” nga gigamit diha sa Bibliya. Sa karaang Gregong pinulongan, may upat ka pulong alang sa “gugma.”a Niini kanila, ang usa nga kasagaran kaayong gigamit diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan maoy a·gaʹpe. Usa ka diksiyonaryo sa Bibliya nagtawag niini nga “ang labing puwersadong pulong nga mahunahunaan alang sa gugma.” Ngano?

¹² Diha sa Bibliya, ang a·gaʹpe sagad nagtumong sa gugma nga gigiyahan sa prinsipyo. Busa kini dili lamang emosyonal nga sanong sa buhaton o isulti sa laing tawo. Mas lapad ang kahulogan niini; kini nga gugma sagad tuyoon sa pagpakita ug gihunahuna kon unsaon pagpakita. Labaw sa tanan, ang Kristohanong gugma dili gayod mahakogon. Pananglitan, tan-awa pag-usab ang Juan 3:16. Unsa ang “kalibotan” nga gihigugma pag-ayo sa Diyos nga iyang gihatag ang iyang bugtong Anak? Kini nga kalibotan mao ang katawhan nga makabenepisyo sa lukat. Kana naglakip sa daghang tawo nga nagsubay sa makasasalang dalan sa kinabuhi. Si Jehova nahigugma ba sa matag usa ingong higala, sama sa iyang paghigugma sa matinumanong si Abraham? (Santiago 2:23) Dili, apan mahigugmaong gipakita ni Jehova ang iyang kaayo ngadto sa tanan, bisag dako ang iyang gihimong sakripisyo. Buot niyang ang tanan maghinulsol ug mag-usab sa ilang mga binuhatan. (2 Pedro 3:9) Daghan ang naghimo niana. Siya malipayong nagdawat kanila ingong iyang mga higala.

13, 14. Unsay nagpakita nga ang Kristohanong gugma sagad naglakip sa mainitong pagbati?

¹³ Hinuon, ang uban adunay sayop nga ideya bahin sa paggamit sa Bibliya sa pulong a·gaʹpe. Naghunahuna sila nga kini nagpasabot nga walay nalangkit nga pagbati ug kutob lamang sa hunahuna. Ang tinuod, ang Kristohanong gugma sagad naglakip ug mainitong personal nga pagbati. Pananglitan, sa dihang si Juan misulat, “Ang Amahan nahigugma sa Anak,” iyang gigamit ang usa ka porma sa pulong a·gaʹpe. Ang maong gugma ba walay mainitong pagbati? Matikdi nga si Jesus miingon, “Gimahal sa Amahan ang Anak,” nga migamit sa usa ka porma sa pulong phi·leʹo. (Juan 3:35; 5:20) Ang gugma ni Jehova sagad naglakip ug malumong pagmahal. Bisan pa niana, ang iyang gugma wala lang giyahi sa simpleng pagbati. Kini kanunayng gigiyahan sa iyang maalamon ug patas nga mga prinsipyo.

¹⁴ Sumala sa atong nakita, ang tanang hiyas ni Jehova maoy kinamaayohan, hingpit, ug makapadani. Apan ang gugma mao ang labing makapadani sa tanan. Walay butang nga puwersado kaayong makapadani kanato kang Jehova. Makapalipay nga ang gugma mao usab ang iyang kinalabwang hiyas. Giunsa nato pagkahibalo niana?

“Ang Diyos Gugma”

15. Unsay giingon sa Bibliya bahin sa hiyas ni Jehova nga gugma, ug nganong talagsaon ang maong ekspresyon? (Tan-awa usab ang footnote.)

¹⁵ Ang Bibliya may giingon bahin sa gugma nga wala gayod ipahayag bahin sa ubang pangunang hiyas ni Jehova. Ang Kasulatan wala mag-ingon nga ang Diyos maoy gahom o ang Diyos maoy hustisya o ang Diyos maoy kaalam. Siya nakabaton nianang tanang hiyas, mao ang kinalabwang Tuboran niana, ug walay katupong kon bahin nianang tulo ka hiyas. Apan mahitungod sa ikaupat nga hiyas, talagsaon ang giingon sa Bibliya: “Ang Diyos gugma.”b (1 Juan 4:8) Unsay ipasabot niana?

16-18. (a) Nganong ang Bibliya nag-ingon nga “ang Diyos gugma”? (b) Sa tanang linalang sa yuta, nganong ang tawo haom nga nagsimbolo sa hiyas ni Jehova nga gugma?

¹⁶ Ang mga pulong nga “ang Diyos gugma” dili simpleng pagtandi, nga samag moingon, “Ang Diyos mao ang gugma.” Dili nato mabali ang maong ekspresyon ug moingon nga “ang gugma mao ang Diyos.” Si Jehova labaw kaayo kay sa bisan unsang hiyas. Siya maoy Persona nga may nagkadaiyang pagbati ug hiyas gawas pa sa gugma. Bisan pa niana, ang gugma maoy kinalabwang hiyas ni Jehova. Busa usa ka reperensiya nag-ingon bahin niining bersikuloha: “Ang kinaiyahan sa Diyos maoy gugma.” Kasagaran, ato kining hunahunaon niining paagiha: Ang gahom ni Jehova nagpaposible kaniya sa paglihok. Ang iyang hustisya ug kaalam naggiya sa paagi sa iyang paglihok. Apan ang gugma ni Jehova maoy nagpalihok kaniya. Ug ang iyang gugma anaa kanunay sa iyang paagi sa paggamit sa iyang ubang hiyas.

¹⁷ Kasagarang giingon nga si Jehova hingpit nga nagpakita sa gugma. Busa, kon gusto natong makahibalo bahin sa gugma, kita kinahanglang magtuon bahin kang Jehova. Hinuon, makit-an nato kining nindot nga hiyas diha usab sa mga tawo. Apan nganong anaa man kini kanila? Panahon sa paglalang, si Jehova misulti niining mga pulonga, dayag ngadto sa iyang Anak: “Magbuhat tag tawo sumala sa atong larawan, nga kaamgid nato.” (Genesis 1:26) Sa tanang linalang niining yutaa, ang mga lalaki ug babaye lamang ang makapili sa paghigugma ug makasundog sa ilang langitnong Amahan. Hinumdomi nga si Jehova migamit ug nagkalainlaing linalang sa pagsimbolo sa iyang pangunang mga hiyas. Bisan pa niana, si Jehova mipili sa iyang kinalabwang linalang sa yuta, ang tawo, isip simbolo sa Iyang kinalabwang hiyas, ang gugma.—Ezequiel 1:10.

¹⁸ Sa dihang atong ipakita ang dili mahakogong gugma, atong gisundog ang kinalabwang hiyas ni Jehova. Kini maoy sumala sa gisulat ni apostol Juan: “Kita nahigugma, kay siya ang unang nahigugma nato.” (1 Juan 4:19) Apan sa unsang mga paagi si Jehova unang nahigugma nato?

Si Jehova Mihimo sa Unang Tikang

19. Nganong ikaingon nga ang gugma adunay importanteng papel sa kalalangan ni Jehova?

¹⁹ Ang gugma dili bag-o. Hunahunaa lang, unsay nagpalihok kang Jehova aron mosugod sa paglalang? Dili tungod kay nagmingaw siya ug nagkinahanglag kauban. Si Jehova kompleto ug independente, ug wala siya magkinahanglan ug bisan unsa nga gikan sa uban. Apan ang iyang gugma, nga usa ka aktibong hiyas, nagpalihok kaniya sa pagtinguha nga ipaambit ang mga kalipay sa kinabuhi sa ubang intelihenteng mga linalang nga makapabili sa maong regalo. “Ang sinugdan sa kalalangan sa Diyos” mao ang iyang bugtong nga Anak. (Pinadayag 3:14) Unya gigamit ni Jehova ang maong Batid nga Magbubuhat aron molungtad ang tanang ubang butang, sugod sa mga anghel. (Job 38:4, 7; Colosas 1:16) Kay gihatagag kagawasan, intelihensiya, ug mga pagbati, ang maong gamhanang mga espiritu may kahigayonan sa pag-ugmad ug mahigugmaong mga relasyon—sa usag usa ug, labaw sa tanan, uban kang Jehova nga Diyos. (2 Corinto 3:17) Busa sila nahigugma tungod kay sila unang gihigugma.

20, 21. Giunsa pagkahibalo ni Adan ug Eva nga gihigugma sila ni Jehova, apan unsay ilang gibalos?

²⁰ Kana usab ang kahimtang sa tawo. Sukad sa sinugdan, si Adan ug Eva gihigugma pag-ayo ni Jehova. Bisag asa sila motan-aw diha sa ilang Paraisong puy-anan sa Eden, makakita silag ebidensiya sa gugma sa Amahan alang kanila. Matikdi ang giingon sa Bibliya: “Si Jehova nga Diyos naghimog usa ka tanaman sa Eden, sa may sidlakan; ug gibutang niya didto ang tawo nga iyang gibuhat.” (Genesis 2:8) Nakaduaw na ba ka sukad ug nindot kaayong tanaman o parke? Unsay giganahan nimo pag-ayo? Ang kahayag nga milapos sa mga dahon diha sa mga kahoy? Ang nindot ug nagkalainlaing kolor sa mga bulak? Ang tingog sa nag-agos nga sapa, nag-awit nga mga langgam, ug naghagyong nga mga insekto? Komosta man ang kahumot sa mga kahoy, prutas, ug mga bulak? Bisan unsay kahimtang, walay parke karon ang sama sa Eden. Ngano man?

²¹ Kadtong maong tanaman tinanom mismo ni Jehova! Ang kanindot niadto walay sama. Ang matag kahoy didto makapalipay tungod sa katahom o sa lami nga mga bunga niini. Ang tanaman maayong pagkatubig, luag, ug napunog makalingaw ug nagkadaiyang mga hayop. Si Adan ug Eva nakabaton sa tanang butang aron magmalipayon ang ilang kinabuhi, lakip ang makapatagbawng buluhaton ug hingpit nga panag-ubanay. Si Jehova unang nahigugma kanila, ug sila may bug-os nga katarongan sa pagbalos sa paghigugma. Ugaling, napakyas sila sa paghimo niana. Imbes mahigugmaong mosunod sa ilang langitnong Amahan, sila mirebelde kaniya.—Genesis, kapitulo 2.

22. Sa unsang paagi ang gihimo ni Jehova tungod sa pagrebelde sa Eden nagpamatuod nga maunongon ang iyang gugma?

²² Kadto sakit kaayo alang kang Jehova! Apan ang maong pagrebelde nakapahunong ba kang Jehova sa pagpakitag gugma? Wala! “Ang iyang maunongong gugma molungtad hangtod sa hangtod.” (Salmo 136:1) Busa iyang gihukom dayon ang paghimo ug mahigugmaong mga kahikayan aron malukat ang mga anak ni Adan ug Eva nga nakiling sa pagkamatarong. Sumala sa atong nakita, ang maong mga kahikayan naglakip sa halad lukat sa iyang hinigugmang Anak, nga usa ka dako kaayong sakripisyo sa Amahan.—1 Juan 4:10.

23. Unsay usa sa mga katarongan nga si Jehova mao ang “malipayong Diyos,” ug unsang importanteng pangutana ang hisgotan sa sunod nga kapitulo?

²³ Oo, sukad sa sinugdan si Jehova mihimo sa unang tikang sa pagpakitag gugma sa katawhan. Sa dili maihap nga mga paagi, “siya ang unang nahigugma nato.” Ang gugma mopasiugda sa panaghiusa ug kalipay, busa dili katingalahan nga si Jehova gihubit ingong “malipayong Diyos.” (1 Timoteo 1:11) Bisan pa niana, ang usa ka importanteng pangutana motungha. Si Jehova nahigugma ba gayod sa matag indibiduwal? Ang sunod nga kapitulo maghisgot niana.

1. Unsay negatibong pagbati sa daghang tawo, lakip sa pipila ka tinuod nga mga Kristohanon?

SI Jehova nga Diyos nahigugma ba kanimo ingong indibiduwal? Ang pipila mouyon nga ang Diyos nahigugma sa katawhan sa katibuk-an, sumala sa giingon sa Juan 3:16. Apan sa tinuoray sila mibati: ‘Ang Diyos wala gayod mahigugma kanako ingong indibiduwal.’ Bisan ang tinuod nga mga Kristohanon usahay adunay mga pagduhaduha bahin niana. Usa ka tawo nga nadismayar ang miingon: “Malisdan ko pag-ayo sa pagtuo nga ang Diyos nagmahal gayod kanako.” May mga higayon ba nga gibati nimo ang samang mga pagduhaduha?

2, 3. Kinsa ang gustong mopatuo kanato nga kita walay pulos o dili angayng higugmaon ni Jehova, ug sa unsang paagi mabuntog nato ang maong pagbati?

² Gusto tang patuohon ni Satanas nga si Jehova nga Diyos wala mahigugma kanato ug wala magpabili kanato. Hinumdomi nga maningkamot si Satanas nga patuohon ang mga tawo sa sayop nga mga ideya. (2 Corinto 11:3) Sagad, iya nang ginahimo pinaagi sa pagpatuo nila nga mas importante sila kay sa uban. Apan gusto sab niyang motuo ang mga tawo nga wala silay pulos. (Juan 7:47-49; 8:13, 44) Kini tinuod gayod niining “kataposang mga adlaw.” Daghan karon ang nagdako sa mga pamilya nga “walay pagmahal sa isigkatawo.” Ang uban nagkinabuhi kauban sa mga tawong bayolente, hakog, ug gahig ulo. (2 Timoteo 3:1-5) Kadtong daghang tuig nga nakaagom ug daotang pagtratar, diskriminasyon, o pagdumot mahimong motuo nga sila walay pulos o dili angayng higugmaon.

³ Kon ikaw nakamatikod sa maong negatibong mga pagbati, ayawg wad-a ang imong paglaom. Daghan kanato ang negatibo kaayog panglantaw sa atong kaugalingon. Apan hinumdomi, ang Pulong sa Diyos gipasulat “sa pagtul-id” ug “sa pagpukan sa lig-ong naparilan nga mga butang.” (2 Timoteo 3:16; 2 Corinto 10:4) Ang Bibliya nag-ingon: “Pasaligan nato ang atong kasingkasing nga gihigugma ta sa Diyos dihang hukman ta sa atong kasingkasing, tungod kay ang Diyos mas labaw sa atong kasingkasing ug nahibalo sa tanang butang.” (1 Juan 3:19, 20) Hisgotan nato ang upat ka paagi nga ang Kasulatan motabang kanato nga ‘pasaligan ang atong kasingkasing’ sa gugma ni Jehova.

Si Jehova Nagpabili Kanimo

4, 5. Sa unsang paagi ang ilustrasyon ni Jesus bahin sa mga goryon nagpakita nga bililhon ta sa mga mata ni Jehova?

⁴ Una, ang Bibliya direktang nagtudlo nga bililhon sa Diyos ang matag usa sa iyang mga alagad. Pananglitan, si Jesus miingon: “Dili ba ang duha ka goryon ginabaligya lang ug usa ka sensilyo nga gamayg bili? Apan walay usa kanila ang mahulog sa yuta nga dili mahibaloan sa inyong Amahan. Nahibalo pa gani siya sa gidaghanon sa buhok sa inyong ulo. Busa ayaw mog kahadlok; mas labaw mog bili kay sa daghang goryon.” (Mateo 10:29-31) Tagda kon unsay gipasabot sa maong mga pulong ngadto sa mga naminaw kang Jesus sa unang siglo.

⁵ Tingali mahibulong kita kon nganong dunay mopalit ug usa ka goryon. Aw, sa adlaw ni Jesus ang goryon mao ang pinakabaratong langgam nga gibaligya ingong pagkaon. Matikdi nga ang usa ka sensilyo nga gamayg bili makapalit nag duha ka goryon. Apan si Jesus sa ulahi miingon nga kon ang usa ka tawo andam mogastog duha ka sensilyo, siya makapalit dili lang upat ka goryon, kondili lima. Ang ekstrang langgam gidugang nga samag kini wala gayoy bili. Tingali ang maong mga linalang walay pulos sa mata sa mga tawo, apan unsay pag-isip niini sa Maglalalang? Matod ni Jesus: “Walay usa kanila [bisan ang usa nga gidugang] nga gikalimtan sa Diyos.” (Lucas 12:6, 7) Kini makatabang nato nga masabtan ang punto ni Jesus. Kon si Jehova nagpabili sa usa ka goryon, labaw na gyong bililhon ang usa ka tawo! Sumala sa giingon ni Jesus, si Jehova nahibalo sa matag detalye bahin kanato. Gani, nakahibalo siya sa gidaghanon sa buhok sa atong ulo!

6. Nganong makaseguro kita nga si Jesus wala maghinobra dihang naghisgot siya bahin sa gidaghanon sa buhok sa atong ulo?

⁶ Ang gidaghanon sa atong buhok maihap? Ang pipila tingali magtuo nga si Jesus naghinobra bahin niini. Apan pamalandonga ang paglaom sa pagkabanhaw. Nailhan gayod kita ni Jehova maong makalalang siya pag-usab kanato! Siya nagpabili kaayo kanato nga siya makahinumdom sa matag detalye, lakip sa atong genetic code, mga kasinatian, ug sa tanang nahitabo sa atong kinabuhi.a Kon itandi niana, ang pag-ihap sa atong buhok—nga sagad mga 100,000 ang gidaghanon sa matag ulo—maoy simple lang nga buluhaton.

Nganong Gipabilhan Ta ni Jehova?

7, 8. (a) Unsay pipila ka hiyas nga gustong makita ni Jehova samtang siya magsusi sa kasingkasing sa mga tawo? (b) Unsay pipila sa atong maayong mga buhat ang gipabilhan ni Jehova?

⁷ Ikaduha, ang Bibliya nagtudlo kanato kon unsay gipabilhan ni Jehova diha sa iyang mga alagad. Sa simpleng pagkasulti, siya nalipay sa atong maayong mga hiyas ug sa atong mga paningkamot. Si Haring David misulti sa iyang anak nga si Solomon: “Ginasusi ni Jehova ang tanang kasingkasing, ug iyang ginaila ang matag hunahuna ug intensiyon.” (1 Cronicas 28:9) Samtang ang Diyos magsusi sa binilyong kasingkasing sa mga tawo niining bayolente o punog pagdumot nga kalibotan, pagkadako gayod sa iyang kalipay sa dihang makita niya ang usa ka kasingkasing nga nahigugma sa kalinaw, kamatuoran, ug pagkamatarong! Unsay himoon sa Diyos sa dihang makita niya nga ang usa ka tawo nahigugma pag-ayo kaniya, nga gustong makakat-on bahin kaniya ug magpaambit sa maong kahibalo ngadto sa uban? Si Jehova nagsulti kanato nga makita niya kadtong mosulti sa uban bahin kaniya. Duna pa gani siyay “basahon sa handomanan” alang sa tanan nga “nahadlok kang Jehova ug niadtong mga nagapamalandong sa iyang ngalan.” (Malaquias 3:16) Ang maong mga hiyas bililhon kaniya.

⁸ Unsay pipila sa maayong mga buhat nga gipabilhan ni Jehova? Seguradong iyang gipabilhan ang atong mga paningkamot sa pagsundog sa iyang Anak, si Jesu-Kristo. (1 Pedro 2:21) Usa ka importante kaayong buluhaton nga gipabilhan sa Diyos mao ang pagsangyaw sa maayong balita sa Gingharian. Sa Roma 10:15, atong mabasa: “Pagkatahom sa mga tiil niadtong nagpahayag sa maayong balita bahin sa maayong mga butang!” Sagad dili gyod ta moingon nga matahom ang atong mga tiil. Apan kini nagrepresentar sa paningkamot sa mga alagad ni Jehova sa pagsangyaw sa maayong balita. Kanang tanang paningkamot matahom ug bililhon sa iyang mga mata.—Mateo 24:14; 28:19, 20.

9, 10. (a) Nganong makasalig kita nga gipabilhan ni Jehova ang atong paglahutay sa nagkalainlaing kalisdanan? (b) Unsa gayoy dili himoon ni Jehova dihang tan-awon niya ang kasingkasing sa iyang matinumanong mga alagad?

⁹ Gipabilhan usab ni Jehova ang atong paglahutay. (Mateo 24:13) Hinumdomi, gusto ni Satanas nga imong biyaan si Jehova. Matag adlaw nga magpabilin kang maunongon kang Jehova maoy laing adlaw nga nakatabang ka sa paghatag ug tubag sa mga pagtamay ni Satanas. (Proverbio 27:11) Usahay ang paglahutay dili sayon. Ang mga problema sa panglawas, pinansiyal, emosyon, ug ubang babag makahimo sa matag adlaw nga usa ka pagsulay. Ang mga pagdahom nga nalangan makapaluya usab. (Proverbio 13:12) Ang paglahutay atubangan sa maong mga hagit labaw pang bililhon kang Jehova. Kana ang hinungdan nga si Haring David mihangyo kang Jehova nga isulod ang iyang mga luha sa usa ka “panit nga sudlanan,” ug midugang nga masaligon: “Dili ba natala man kini sa imong basahon?” (Salmo 56:8) Oo, pabilhan ug hinumdoman ni Jehova ang tanang luha ug pag-antos nga atong gilahutay samtang kita nagmaunongon kaniya. Kini usab bililhon sa iyang mga mata.

¹⁰ Pero bisag gipamatud-an ni Jehova nga bililhon ta para niya, tingali mobati gihapon tang walay pulos. Basig magsige tag hunahuna: ‘Apan aduna pay daghan nga mas maayo kay kanako. Madismayar gayod si Jehova nako dihang iya kong itandi kanila!’ Si Jehova dili magtandi, ug dili siya magdahom ug labaw kay sa atong mahimo. (Galacia 6:4) Dihang basahon ni Jehova ang atong kasingkasing, makita niya bisan ang kinagamyang detalye, ug iyang pabilhan ang maayo—bisag unsa pa na ka gamay.

Si Jehova Mag-ayag sa Maayo Gikan sa Daotan

11. Unsay atong makat-onan bahin kang Jehova sa iyang pagtratar kang Abias?

¹¹ Ikatulo, samtang magsusi si Jehova kanato, maampingon niyang pangitaon ang maayo kanato. Pananglitan, dihang si Jehova mihukom nga laglagon ang tibuok apostatang dinastiya ni Haring Jeroboam, Siya nagsugo nga si Abias, ang usa sa mga anak nga lalaki sa hari, hatagan ug desenteng lubong. Ngano man? “May nakitang maayo si Jehova nga Diyos sa Israel” kaniya. (1 Hari 14:1, 10-13) Sa pagkamatuod, si Jehova nagsusi pag-ayo sa kasingkasing niadtong batan-ong lalaki ug nakakaplag ug butang nga “maayo.” Bisan pag ang maayo nga nakita ni Jehova kaniya tingali gamay ra kaayo, gipaneguro ni Jehova nga masulat ni diha sa iyang Pulong. Iya pa ganing gigantihan si Abias pinaagi sa pagpakitag nahiangayng kaluoy bisan pag sakop siya sa apostatang panimalay.

12, 13. (a) Sa unsang paagi gipakita sa nahitabo kang Haring Jehosapat nga si Jehova mangitag maayo diha kanato bisan pag kita makasala? (b) Kon bahin sa atong maayong mga buhat ug hiyas, sa unsang paagi si Jehova samag mapinanggaong Ginikanan?

¹² Ang mas talagsaong pananglitan nga si Jehova mangitag maayo sa usa ka tawo mao ang nahitabo sa maayong hari nga si Jehosapat. Sa dihang ang hari nakahimog seryosong sayop, ang propeta ni Jehova misulti kaniya: “Tungod niini nasuko si Jehova kanimo.” Makapaguol gayod nga hunahunaon! Apan ang mensahe ni Jehova wala matapos diha. Kini nag-ingon: “Bisan pa niana, dunay maayo nga nakita kanimo.” (2 Cronicas 19:1-3) Busa ang matarong nga kasuko ni Jehova wala makapugong kaniya nga makita ang maayo diha kang Jehosapat. Pagkalahi sa dili hingpit nga mga tawo! Sa dihang masuko sa uban, lagmit dili nato makita ang maayo diha kanila. Ug sa dihang kita makasala, ang kahiubos, kaulaw, ug pagbati nga sad-an mahimo tingaling hinungdan nga dili nato makita ang maayo diha sa atong kaugalingon. Apan hinumdomi nga kon kita maghinulsol sa atong mga sala ug maningkamot nga dili kana usbon, si Jehova magpasaylo kanato.

¹³ Samtang si Jehova magsusi kanimo, iyang ilabay ang maong mga sala, sama nga ang tigpangitag bulawan maglabay sa way pulos nga graba dihang mag-ayag siya. Komosta ang imong maayong mga hiyas ug buhat? Oo, kana mao ang “mga tipik sa bulawan” nga iyang tipigan! Nakamatikod ba ka sa paagi sa pagpabili sa mapinanggaong mga ginikanan sa mga drowing o proyekto sa ilang mga anak, nga usahay daghang tuig nang nakalimtan sa mga anak? Si Jehova mao ang labing mapinanggaong Ginikanan. Kon magpabilin tang matinumanon kaniya, siya dili gayod makalimot sa atong maayong mga buhat ug hiyas. Sa pagkamatuod, iyang isipong dili matarong ang pagkalimot niini, kay siya matarong nga Diyos. (Hebreohanon 6:10) Siya mag-ayag usab kanato sa laing paagi.

14, 15. (a) Nganong ang atong pagkadili-hingpit dili gayod makapugong kang Jehova nga makita ang maayo diha kanato? Iilustrar. (b) Unsay buhaton ni Jehova sa maayong mga hiyas nga iyang makaplagan diha kanato, ug unsay iyang pag-isip sa iyang matinumanong katawhan?

¹⁴ Si Jehova dili magpokus sa atong pagkadili-hingpit ug iyang makita ang atong potensiyal. Ingong ilustrasyon: Ang mga tawo nga ganahan sa art maningkamot nga ayohon ang nadaot kaayong mga painting o ubang artwork. Pananglitan, didto sa National Gallery sa London, England, gipusil sa usa ka tawo ang painting ni Leonardo da Vinci nga nagkantidad ug mga $30 milyon. Walay misugyot nga ilabay na lang ang painting kay nadaot na kini. Ang pag-ayo sa halos 500 ka tuig nga obra maestra nagsugod dayon. Ngano man? Kay kadto bililhon para niadtong mga hilig sa art. Dili ba ikaw labaw ug bili kay sa drowing nga gihimo gamit ang lapis ug papel? Sa mga mata sa Diyos ikaw labaw gayod ug bili—bisag mobati ka nga walay pulos tungod sa pagkadili-hingpit. (Salmo 72:12-14) Si Jehova nga Diyos, ang hanas nga Maglalalang sa tawhanong pamilya, mohimo kon unsay gikinahanglan aron ipasig-uli sa kahingpitan ang tanan nga mosanong sa iyang mahigugmaong pag-atiman.—Buhat 3:21; Roma 8:20-22.

¹⁵ Oo, si Jehova makakita sa maayo diha kanato nga tingali dili nato makita diha sa atong kaugalingon. Ug samtang kita mag-alagad kaniya, iyang patuboon ang maayo hangtod nga kita anam-anam nga mahimong hingpit. Bisan pag unsay panglantaw kanato sa kalibotan ni Satanas, si Jehova nag-isip sa iyang matinumanong mga alagad ingong bililhon.—Haggeo 2:7.

Gipamatud-an Gyod ni Jehova ang Iyang Gugma Kanato

16. Unsa ang labing dakong pamatuod sa gugma ni Jehova kanato, ug giunsa nato pagkahibalo nga kini maoy personal nga gasa kanato?

¹⁶ Ikaupat, daghan ang ginabuhat ni Jehova sa pagpamatuod sa iyang gugma kanato. Segurado, ang halad lukat sa Kristo mao ang labing epektibong tubag sa bakak ni Satanas nga kita walay kapuslanan o dili angayng higugmaon. Dili gayod nato angayng kalimtan nga ang sakit nga kamatayon nga giantos ni Jesus sa estaka sa pagsakit ug ang mas grabeng kasakit nga gibati ni Jehova sa pagtan-aw nga namatay ang iyang minahal nga Anak, maoy pamatuod sa ilang gugma kanato. Ikasubo, daghang tawo ang malisdan sa pagtuo nga kini maoy personal unta nga gasa kanila. Sila mobati nga dili takos. Apan, hinumdomi nga si apostol Pablo kaniadto maoy maglulutos sa mga sumusunod sa Kristo. Bisan pa, siya misulat: ‘Ang Anak sa Diyos . . . nahigugma nako ug nagtugyan sa iyang kaugalingon alang kanako.’—Galacia 1:13; 2:20.

17. Pinaagi sa unsa nga si Jehova magkabig kanato ngadto kaniya ug sa iyang Anak?

¹⁷ Si Jehova nagpamatuod sa iyang gugma kanato pinaagi sa pagtabang sa matag usa kanato nga makapahimulos sa mga kaayohan sa halad sa Kristo. Si Jesus miingon: “Walay tawo nga makaari kanako gawas kon siya gikabig sa Amahan, kinsa nagpadala kanako.” (Juan 6:44) Oo, si Jehova personal nga magkabig kanato ngadto sa iyang Anak ug sa paglaom sa kinabuhing dayon. Sa unsang paagi? Pinaagi sa buluhatong pagsangyaw, nga makaabot sa matag usa kanato, ug pinaagi sa iyang balaang espiritu nga gamiton ni Jehova sa pagtabang kanato nga makasabot ug makapadapat sa espirituwal nga mga kamatuoran bisan pa sa atong mga limitasyon ug pagkadili-hingpit. Busa si Jehova makasulti bahin kanato sama sa iyang gisulti ngadto sa Israel: “Ang akong gugma kanimo maoy hangtod sa hangtod. Tungod sa akong maunongong gugma, ikaw akong gikabig nganhi kanako.”—Jeremias 31:3.

18, 19. (a) Unsa ang personal kaayong paagi nga si Jehova nagpasundayag sa iyang gugma kanato, ug unsay nagpakita nga kini importante kaayo alang kaniya? (b) Sa unsang paagi ang Pulong sa Diyos nagpasalig kanato nga si Jehova mahigugmaong tigpatalinghog?

¹⁸ Pinaagi sa pribilehiyo sa pag-ampo lagmit nga atong masinati ang gugma ni Jehova sa personal kaayo nga paagi. Ang Bibliya nagdapit sa matag usa kanato sa “pag-ampo kanunay” ngadto sa Diyos. (1 Tesalonica 5:17) Siya maminaw. Siya gitawag pa gani nga “Tigpatalinghog sa pag-ampo.” (Salmo 65:2) Wala niya kini itugyan kang bisan kinsa, bisan sa iyang kaugalingong Anak. Hunahunaa ra: Ang Maglalalang sa uniberso nag-awhag kanato sa pagduol kaniya diha sa pag-ampo ug sa pagsulti sa tanan natong gibati. Ug unsang matanga siya sa tigpatalinghog? Siya ba walay pagbati ug pagtagad? Dili gayod.

¹⁹ Si Jehova may empatiya. Unsay empatiya? Usa ka matinumanong tigulang nga Kristohanon miingon: “Ang empatiya mao ang imong kasakit diha sa akong kasingkasing.” Apektado ba gayod si Jehova sa atong kasakit? Atong mabasa ang mga pag-antos sa iyang katawhang Israel: “Siya nasakitan sa tanan nilang kasakit.” (Isaias 63:9) Dili lamang kay nakita ni Jehova ang ilang mga problema; siya may empatiya sa katawhan. Kon unsa ka sakit ang iyang gibati makita sa mismong mga pulong ni Jehova ngadto sa iyang mga alagad: “Bisan kinsa nga nagtandog kaninyo nagtandog sa akong kalimutaw.”b (Zacarias 2:8) Pagkasakit gayod niana! Oo, si Jehova may pagbati alang kanato. Sa dihang kita masakitan, siya masakitan.

20. Unsang dili timbang nga panghunahuna ang kinahanglang likayan nato aron masunod ang tambag sa Roma 12:3?

²⁰ Walay hamtong nga Kristohanon ang mogamit sa gugma ug pagpabili sa Diyos sa iyang mga alagad ingong rason nga manghambog o maghunahuna lang sa kaugalingon. Si apostol Pablo misulat: “Pinaagi sa dili hitupngang pagkamaayo nga gihatag kanako, sultihan ta mo nga dili maghunahuna nga importante kaayo mo, kondili magbaton ug maayong panghunahuna, sumala sa pagtuo nga gihatag sa Diyos sa matag usa kaninyo.” (Roma 12:3) Ang laing hubad nag-ingon: “Ako magaingon sa matag usa kaninyo nga dili mag-isip sa kaugalingon nga labaw sa iyang tinuod nga bili, kondili sa pag-isip nga kasarangan sa kaugalingon.” (A Translation in the Language of the People, ni Charles B. Williams) Busa samtang bug-os natong gipahimuslan ang dakong gugma sa atong langitnong Amahan, magbaton kitag maayong panghunahuna ug hinumdoman nato nga wala kita maghago aron mabatonan ang gugma sa Diyos ni takos kita niana.—Lucas 17:10.

21. Unsang mga bakak nga gipasiugda ni Satanas ang padayon natong isalikway, ug unsang kamatuoran sa Bibliya ang angay natong tuohan?

²¹ Ang matag usa kanato angayng magbuhat sa tanan natong maarangan sa pagsalikway sa tanang bakak nga gipasiugda ni Satanas, lakip ang bakak nga kita walay pulos o dili angayng higugmaon. Kon ang imong mga kasinatian sa kinabuhi nagtudlo kanimo sa pag-isip sa imong kaugalingon nga usa ka makasasala nga dili angayng higugmaon sa Diyos, o nga ang imong maayong mga buhat dili bililhon ug dili mamatikdan sa iyang mga mata, o nga ang imong mga sala grabe kaayo nga dili mabayran sa kamatayon sa iyang minahal nga Anak, ikaw gitudloan ug bakak. Isalikway ang maong mga bakak kutob sa maarangan! Padayon natong pasaligan ang atong kasingkasing sa kamatuoran sa inspiradong mga pulong ni Pablo: “Kombinsido ko nga ang kamatayon o kinabuhi o mga anghel o mga gobyerno o mga butang nga nia karon o mga butang nga moabot o mga gahom o gihabogon o giladmon o bisan unsang ubang linalang dili makabulag nato gikan sa gugma sa Diyos nga naa kang Kristo Jesus nga atong Ginoo.”—Roma 8:38, 39.

1, 2. (a) Unsa ang natural nga reaksiyon sa inahan dihang mohilak ang iyang anak? (b) Unsang pagbati ang mas puwersado pa kay sa kaluoy sa usa ka inahan?

SA TUNGANG gabii, usa ka bata mihilak. Dihadiha, ang inahan mimata. Ang iyang katulog dili na hinanok sama sa nangagi—sukad ipanganak ang iyang bata. Nakaila na siya sa nagkadaiyang hinilakan sa iyang bata nga bag-o pang gipanganak. Busa, siya sagad makaila na kon ang iyang bata angay bang patutyon, kugoson, o atimanon sa laing paagi. Apan bisag unsa pay hinungdan sa paghilak sa bata, ang inahan mobangon aron atimanon siya. Tungod sa iyang gugma, siya magtagad sa mga panginahanglan sa iyang anak.

² Ang kaluoy sa inahan alang sa iyang anak maoy apil sa labing malumong pagbati nga nasayran sa mga tawo. Pero dunay pagbati nga mas puwersado pa—ang dakong kaluoy sa atong Diyos, si Jehova. Ang paghisgot niining dalayegong hiyas makatabang kanato nga mas masuod kang Jehova. Nan, atong hisgotan kon unsa ang kaluoy ug kon sa unsang paagi ang atong Diyos nagpakita niini.

Unsa ang Kaluoy?

3. Unsa ang kahulogan sa Hebreohanong verb nga gihubad ug “kaluy-an”?

³ Sa Bibliya, daghang pulong sa Hebreohanon ug Grego ang gigamit sa pagpasiugda sa ideya sa dakong kaluoy. Pananglitan, tagda ang Hebreohanong verb nga ra·chamʹ, nga kadaghang gihubad nga “kaluy-an.” Usa ka reperensiya nagpatin-aw nga ang verb nga ra·chamʹ “nagpadayag sa lalom ug dako nga kaluoy, sama sa atong bation dihang makita nato ang atong gimahal nga nag-antos o nagkinahanglan sa atong tabang.” Kining Hebreohanong termino, nga gipadapat ni Jehova sa iyang kaugalingon, nalangkit sa pulong alang sa “tagoangkan” ug mahimo pong hubaron nga “kaluoy nga bation sa usa ka inahan.”a—Exodo 33:19; Jeremias 33:26.

4, 5. Sa unsang paagi ang Bibliya naggamit sa pagbati sa usa ka inahan alang sa iyang anak aron tudloan kita bahin sa kaluoy ni Jehova?

⁴ Ang Bibliya naggamit sa pagbati sa usa ka inahan alang sa iyang anak aron tudloan kita bahin sa kahulogan sa kaluoy ni Jehova. Sa Isaias 49:15, atong mabasa: “Malimot ba ang usa ka inahan sa iyang masuso o dili ba siya maluoy [ra·chamʹ] sa bata nga gikan sa iyang tagoangkan? Bisag kini nga mga babaye makalimot, ako dili gayod makalimot kanimo.” Ang maong makapatandog nga mga pulong nagpasiugda sa giladmon sa kaluoy ni Jehova alang sa iyang katawhan. Sa unsang paagi?

⁵ Lisod handurawon nga ang usa ka inahan malimot sa pagpakaon ug pag-atiman sa iyang nagtutoy nga anak. Kon buot sabton, ang bata wala gayoy mahimo; adlaw ug gabii ang bata nagkinahanglan sa pagtagad ug pagmahal sa inahan niini. Apan ikasubo nga dunay mga inahan nga nagpasagad sa ilang mga anak, ilabina niining ‘kuyaw nga mga panahon’ nga daghan ang walay “pagmahal sa isigkatawo.” (2 Timoteo 3:1, 3) Apan si Jehova nagpahayag: “Ako dili gayod makalimot kanimo.” Ang dakong kaluoy ni Jehova alang sa iyang mga alagad dili mapakyas. Kini mas puwersado pa kay sa labing malumong kinaiyanhong pagbati nga atong mahunahunaan—ang kaluoy nga kasagarang bation sa usa ka inahan alang sa iyang anak. Dili katingad-an nga usa ka komentarista miingon bahin sa Isaias 49:15: “Kon dili man kini ang labing puwersado, kini maoy usa sa labing puwersado nga ekspresyon sa gugma sa Diyos diha sa Daang Tugon.”

6. Unsay pag-isip sa daghang dili hingpit nga mga tawo bahin sa dakong kaluoy, apan unsay gipasalig kanato ni Jehova?

⁶ Ang dakong kaluoy usa ba ka ilhanan sa kahuyangan? Ang daghang dili hingpit nga mga tawo nag-isip niana. Pananglitan, ang Romanong pilosopo nga si Seneca, nga katalirongan ni Jesus ug inilang utokan nga tawo sa Roma, nagtudlo nga “ang kaluoy maoy kahuyangan sa hunahuna.” Si Seneca nagpasiugda sa Stoicismo, usa ka pilosopiyang nagtudlo sa pagkakalmado nga walay pagbati. Ang tawong maalamon makatabang niadtong anaa sa kalisdanan, matod ni Seneca, apan angayng dili siya mobatig kaluoy, kay makawala kana sa iyang malinawong pagbati. Kana nga panglantaw sa kinabuhi nga kaugalingon ray gihunahuna dili makapakitag kinasingkasing nga kaluoy. Apan si Jehova dili gayod ingon niana! Sa iyang Pulong, si Jehova nagpasalig kanato nga siya “mabination kaayo ug maluluy-on.” (Santiago 5:11) Sumala sa atong masabtan, ang kaluoy dili usa ka kahuyangan kondili usa ka puwersado ug bililhong hiyas. Atong susihon kon sa unsang paagi si Jehova, samag usa ka mahigugmaong ginikanan, nagpadayag niana.

Sa Dihang si Jehova Nagpakitag Kaluoy Ngadto sa usa ka Nasod

7, 8. Sa unsang paagi ang mga Israelinhon nag-antos sa karaang Ehipto, ug unsay reaksiyon ni Jehova sa ilang pag-antos?

⁷ Ang kaluoy ni Jehova tin-awng madayag sa paagi sa iyang pagtagad sa nasod sa Israel. Human mamatay si Jose, milyonmilyong Israelinhon ang naulipon sa karaang Ehipto, diin sila grabeng gidaogdaog. “Gilisodlisod [sa mga Ehiptohanon] ang kinabuhi sa mga Israelinhon pinaagig bug-at nga mga trabaho: ilang gipugos sila sa paghimog mga pangpalitada ug mga tisa nga yutang kulonon ug sa paghimo sa uban pang buluhaton.” (Exodo 1:11, 14) Sa ilang kalisdanan, ang mga Israelinhon mituaw kang Jehova alang sa tabang. Sa unsang paagi mitubag ang maluluy-on kaayong Diyos?

⁸ Natandog ang kasingkasing ni Jehova. Siya miingon: “Nakita gayod nako ang pag-antos sa akong katawhan nga naa sa Ehipto, ug nadungog nako ang ilang pagpangayog tabang tungod niadtong nagpugos kanila sa pagtrabaho; nahibalo gyod ko sa ilang mga kasakit.” (Exodo 3:7) Dihang makita ni Jehova ang pag-antos sa iyang katawhan o madungog ang ilang mga pagtuaw, imposible nga dili siya mobatig kaluoy kanila. Sumala sa atong nasabtan sa Kapitulo 24 niini nga publikasyon, si Jehova maoy usa ka Diyos nga may empatiya. Ug ang empatiya—ang katakos nga mobati sa kasakit sa uban—suod nga nalangkit sa kaluoy. Apan si Jehova wala lamang mibati ug kaluoy sa iyang katawhan; siya natandog ug milihok alang sa ilang kaayohan. Ang Isaias 63:9 nag-ingon: “Tungod sa iyang gugma ug kaluoy iya silang gilukat.” Pinaagi sa “dako kaayong gahom,” si Jehova nagluwas sa mga Israelinhon gikan sa Ehipto. (Deuteronomio 4:34) Human niadto, iyang gitagan-an silag milagrosong pagkaon ug gihatod sila ngadto sa usa ka mabungahong yuta.

9, 10. (a) Nganong si Jehova balikbalik nga nagluwas sa mga Israelinhon dihang sila nagpuyo na sa Yutang Saad? (b) Sa panahon ni Jepte, si Jehova nagluwas sa mga Israelinhon gikan sa unsang pagdaogdaog, ug unsay nagpalihok kaniya sa pagbuhat niana?

⁹ Ang kaluoy ni Jehova wala matapos dinha. Sa dihang nagpuyo na sa Yutang Saad, ang Israel balikbalik nga wala magmatinumanon ug ingong resulta nag-antos. Apan ang katawhan makaamgo ug motuaw kang Jehova. Balikbalik niyang giluwas sila. Ngano? “Kay siya naluoy sa iyang katawhan.”—2 Cronicas 36:15; Maghuhukom 2:11-16.

¹⁰ Tagda kon unsay nahitabo sa panahon ni Jepte. Sanglit ang mga Israelinhon misimba sa bakak nga mga diyos, gitugotan ni Jehova nga sila daogdaogon sa mga Ammonhanon sulod sa 18 ka tuig. Sa kataposan, ang mga Israelinhon naghinulsol. Ang Bibliya nag-ingon: “Giwagtang nila ang mga diyos sa mga nasod nga ilang gisimba ug nag-alagad sila kang Jehova, mao nga dili na niya maantos ang kalisdanan sa Israel.”b (Maghuhukom 10:6-16) Sa dihang ang iyang katawhan tinuod nga naghinulsol, si Jehova dili na makaagwanta sa pagtan-aw nga sila nag-antos. Busa gigamit sa maluluy-on kaayong Diyos si Jepte aron luwason ang mga Israelinhon gikan sa ilang mga kaaway.—Maghuhukom 11:30-33.

11. Unsay atong makat-onan sa pagpakiglabot ni Jehova sa mga Israelinhon bahin sa kaluoy?

¹¹ Unsay atong makat-onan sa pagpakiglabot ni Jehova sa nasod sa Israel bahin sa dakong kaluoy? Ang usa ka importanteng butang nga atong makat-onan mao nga ang pagpakitag kaluoy labaw pa kay sa pagbatig kaguol tungod sa kalisdanan nga nasinatian sa mga tawo. Hinumdomi ang pananglitan sa usa ka inahan kansang kaluoy mopalihok kaniya sa pagsanong sa paghilak sa iyang anak. Sa susama, si Jehova dili kay walay pagtagad sa mga pagtuaw sa iyang katawhan. Ang iyang dakong kaluoy mopalihok kaniya sa pagtabang kanila. Dugang pa, ang pagpakiglabot ni Jehova sa mga Israelinhon nagtudlo kanato nga ang kaluoy dili gayod usa ka kahuyangan, kay kining malumong hiyas mopalihok kaniya sa paghimog puwersadong aksiyon alang sa iyang katawhan. Apan si Jehova magpakita bag kaluoy ngadto lamang sa iyang mga alagad isip usa ka grupo?

Ang Kaluoy ni Jehova sa Matag Indibiduwal

12. Sa unsang paagi ang Balaod nagpakita sa kaluoy ni Jehova sa matag indibiduwal?

¹² Ang Balaod nga gihatag sa Diyos ngadto sa nasod sa Israel nagpakita sa iyang kaluoy sa matag indibiduwal. Pananglitan, tagda ang iyang pagkamahunahunaon sa mga pobre. Si Jehova nahibalo nga ang usa ka Israelinhon tingali kalit nga mahimong pobre tungod sa wala damhang mga kahimtang. Sa unsang paagi nila trataron ang mga pobre? Si Jehova estriktong nagsugo sa mga Israelinhon: “Ayaw pagahia ang imong kasingkasing o ayaw kumkoma ang imong kamot batok sa imong igsoong pobre. Kinahanglang mahinatagon ka kaniya, ug dili ka mohatag nga pinugos, kay pinaagi niini panalanginan ka ni Jehova nga imong Diyos sa tanan nimong buluhaton ug ginahimo.” (Deuteronomio 15:7, 10) Si Jehova nagsugo pod sa mga Israelinhon nga dili anihon ang mga daplin sa ilang mga uma o puniton ang mga salin. Ang maong mga hagdawonon maoy alang sa mga pobre. (Levitico 23:22; Ruth 2:2-7) Sa dihang ang nasod nagsunod niining mahigugmaong mga balaod alang sa mga pobre, ang nanginahanglang mga tawo sa Israel dili gayod magpakilimos alang sa pagkaon. Dili ba kana nagpakita sa dakong kaluoy ni Jehova?

13, 14. (a) Sa unsang paagi ang mga pulong ni David nagpasalig kanato nga si Jehova naghunahuna pag-ayo sa matag usa kanato? (b) Iilustrar kon sa unsang paagi si Jehova duol niadtong “dugmok ug kasingkasing” o “naluya ang buot.”

¹³ Karon usab, ang atong mahigugmaong Diyos naghunahuna pag-ayo sa matag usa kanato. Makapaneguro kita nga siya nahibalo gayod sa bisan unsang pag-antos nga tingali atong naagoman. Ang salmista nga si David misulat: “Ang mga mata ni Jehova anaa sa mga matarong, ug ang iyang mga dalunggan namati sa ilang pagtuaw alang sa tabang. Si Jehova duol niadtong mga dugmok ug kasingkasing; iyang luwason kadtong mga naluya ang buot.” (Salmo 34:15, 18) Ang usa ka eskolar sa Bibliya nag-ingon nga ang mga pulong “dugmok ug kasingkasing” ug “naluya ang buot” nagtumong niadtong naguol pag-ayo tungod sa ilang pagkadili-hingpit ug niadtong mibati nga wa silay pulos. Ang maong mga tawo basin mobati nga si Jehova layo ug sila dili gayod hinungdanon aron iyang tagdon. Apan dili kana tinuod. Ang mga pulong ni David nagpasalig kanato nga si Jehova dili mobiya niadtong mibati nga wa silay pulos. Ang atong maluluy-ong Diyos nahibalo nga nianang mga panahona, mas gikinahanglan nato siya ug anaa siya sa duol.

¹⁴ Tagda ang usa ka kasinatian. Ang usa ka inahan sa United States midali pagdala sa iyang dos anyos nga batang lalaki sa ospital kay naglisod ug ginhawa. Human masusi ang bata, gisultihan sa mga doktor ang inahan nga ang bata kinahanglang magpabilin sa ospital sa tibuok gabii. Asa nagpalabay sa kagabhion ang inahan? Sa bangko nga tapad gayod sa katre sa iyang anak! Masakiton ang iyang gamayng bata, ug kinahanglan nga duol siya kaniya. Tino nga kita makadahom ug labaw pa gikan sa atong mahigugmaong langitnong Amahan! Kon buot sabton, kita gibuhat sumala sa iyang larawan. (Genesis 1:26) Ang makapatandog nga mga pulong sa Salmo 34:18 nagtudlo kanato nga sa dihang kita “dugmok ug kasingkasing” o “naluya ang buot,” si Jehova, samag mahigugmaong ginikanan, anaa sa “duol”—nga kanunayng nagpakitag kaluoy ug andam motabang.

15. Sa unsang mga paagi si Jehova motabang sa matag usa kanato?

¹⁵ Nan, sa unsang paagi si Jehova motabang sa matag usa kanato? Dili sa tanang higayon nga wagtangon niya ang hinungdan sa atong pag-antos. Apan si Jehova naghimog daghang tagana alang niadtong motuaw kaniya alang sa tabang. Ang iyang Pulong, ang Bibliya, naghatag ug praktikal nga tambag nga makatabang nato. Diha sa kongregasyon, si Jehova nagtaganag mga ansiyano, kinsa naningkamot sa pagsundog sa iyang kaluoy aron tabangan ang mga igsoon. (Santiago 5:14, 15) Ingong “Tigpatalinghog sa pag-ampo,” siya mohatag ug “balaang espiritu niadtong nagapangayo kaniya.” (Salmo 65:2; Lucas 11:13) Ang maong espiritu maghatag kanato ug “gahom nga labaw sa kasarangan” aron makalahutay ta hangtod nga ang Gingharian sa Diyos magwagtang sa tanang makapaguol nga mga problema. (2 Corinto 4:7) Dili ba kita mapasalamaton alang niining tanang tagana? Dili nato kalimtan nga kana maoy mga ekspresyon sa dakong kaluoy ni Jehova.

16. Unsa ang kinadak-ang pananglitan sa kaluoy ni Jehova, ug sa unsang paagi kini makaapektar sa matag usa kanato?

¹⁶ Hinuon, ang kinadak-ang pananglitan sa kaluoy ni Jehova mao ang iyang paghatag sa Usa nga iyang gimahal pag-ayo ingong usa ka lukat alang kanato. Gihimo kini ni Jehova tungod sa iyang gugma kanato, ug kini nagbukas sa dalan alang sa atong kaluwasan. Hinumdomi, ang lukat mapadapat kanato sa personal. Busa husto gayod si Zacarias, ang amahan ni Juan nga Tigbawtismo, dihang siya mitagna nga ang maong tagana magpakita sa “dakong kaluoy sa atong Diyos.”—Lucas 1:78.

Sa Dihang si Jehova Dili Magpakitag Kaluoy

17-19. (a) Sa unsang paagi gipakita sa Bibliya nga ang kaluoy ni Jehova dunay kinutbanan? (b) Nganong naupos ang kaluoy ni Jehova alang sa iyang katawhan?

¹⁷ Maghunahuna ba kita nga ang dakong kaluoy ni Jehova walay kinutbanan? Sa kasukwahi, ang Bibliya tin-awng nagpakita nga ang mga tawong mosupak sa iyang matarong nga mga paagi dili pakitaan ni Jehova ug kaluoy. (Hebreohanon 10:28) Aron masabtan kon nganong iya kanang himoon, hinumdomi ang pananglitan sa nasod sa Israel.

¹⁸ Bisan pag si Jehova balikbalik nga nagluwas sa mga Israelinhon gikan sa ilang mga kaaway, ang iyang kaluoy sa kadugayan nakaabot sa kinutbanan niini. Ang maong gahig ulo nga katawhan nagsimbag diyosdiyos, nga nagdala pa gani sa ilang dulumtanang mga diyosdiyos diha mismo sa templo ni Jehova! (Ezequiel 5:11; 8:17, 18) Dugang pa, ang Bibliya nag-ingon: “Padayon nilang gibugalbugalan ang mga mensahero sa matuod nga Diyos, ug ilang gitamay ang iyang mga pulong ug giyagayagaan ang iyang mga propeta, hangtod nga wala na silay paglaom nga maulian; unya gipahamtang ni Jehova kanila ang iyang dakong kasuko.” (2 Cronicas 36:16) Ang mga Israelinhon nakaabot sa punto nga wala nay rason nga pakitaan silag kaluoy, ug gipukaw nila ang matarong nga kasuko ni Jehova. Unsay resulta?

¹⁹ Si Jehova wala na mobatig kaluoy sa iyang katawhan. Siya miingon: “Dili ko magpakitag simpatiya o maguol o maluoy kanila; walay makapugong kanako sa paglaglag kanila.” (Jeremias 13:14) Busa ang Jerusalem ug ang templo niini gilaglag, ug ang mga Israelinhon gidalang binihag sa Babilonya. Pagkamakapasubo sa dihang ang makasasalang mga tawo mahimong rebelyoso kaayo nga maupos na ang kaluoy sa Diyos!—Lamentaciones 2:21.

20, 21. (a) Unsay mahitabo sa dihang ang kaluoy sa Diyos moabot sa kinutbanan niini sa atong panahon? (b) Unsang mahigugmaong gasa ni Jehova ang hisgotan sa sunod nga kapitulo?

²⁰ Komosta man sa atong panahon? Si Jehova wala mausab. Tungod sa kaluoy, iyang gisugo ang iyang mga Saksi sa pagsangyaw sa “maayong balita sa Gingharian” sa tibuok yuta. (Mateo 24:14) Sa dihang mosanong ang mga tawong matarong ug kasingkasing, si Jehova motabang kanila sa pagsabot sa mensahe sa Gingharian. (Buhat 16:14) Apan kining buluhatona dili magpadayon sa walay kataposan. Dili gayod maluluy-on si Jehova kon tugotan niya nga magpadayon hangtod sa hangtod kining daotang kalibotan uban sa tanang kalisod ug pag-antos niini. Sa dihang ang kaluoy sa Diyos makaabot sa kinutbanan niini, si Jehova moabot aron ipahamtang ang paghukom niini nga sistema sa mga butang. Bisan sa maong panahon, siya molihok tungod sa kaluoy—kaluoy alang sa iyang “balaang ngalan” ug alang sa iyang matinumanong mga alagad. (Ezequiel 36:20-23) Papason ni Jehova ang pagkadaotan ug molungtad ang matarong nga bag-ong kalibotan. Mahitungod sa mga daotan, si Jehova nag-ingon: “Ang akong mata dili masubo; dili usab ko magpakitag kaluoy. Panimaslan nako sila sumala sa ilang mga dalan.”—Ezequiel 9:10.

²¹ Samtang wala pa moabot ang maong panahon, si Jehova naluoy sa katawhan, bisan kadtong mga tawo nga nameligrong malaglag. Ang makasasalang mga tawo nga sinserong maghinulsol makapahimulos sa usa sa labing mahigugmaong gasa ni Jehova—ang kapasayloan. Sa sunod nga kapitulo, atong hisgotan ang pipila sa nindot nga mga ilustrasyon sa Bibliya nga nagpakita sa bug-os nga pagpasaylo ni Jehova.

1-3. (a) Unsang bug-at nga palas-anon ang gidala sa salmistang si David, ug unsay nakahupay niya? (b) Sa dihang kita makasala, unsa ang samag bug-at nga palas-anon nga ato tingaling bation, apan unsay gipasalig kanato ni Jehova?

“ANG akong kasaypanan milapaw sa akong ulo,” misulat ang salmistang si David. “Samag bug-at nga palas-anon, dili nako kini mapas-an. Naminhod ko ug nahugno pag-ayo.” (Salmo 38:4, 8) Nahibalo si David kon unsa ka bug-at nga palas-anon ang nahasol nga konsensiya. Apan dunay nakahupay niya. Nasabtan niya nga bisan pag si Jehova nagdumot sa sala, Siya dili magdumot sa tawong makasasala kon siya tinuod nga maghinulsol ug mobiya sa iyang makasasalang dalan. Kay segurado kaayo si David nga gusto ni Jehova nga pasayloon ang mahinulsolong mga tawo, siya miingon: “Ikaw, Oh Jehova, . . . andam sa pagpasaylo.”—Salmo 86:5.

² Sa dihang kita makasala, mahasol tingali pag-ayo ang atong konsensiya, ug mahisama nig bug-at nga palas-anon. Kining pagbati sa kahasol mapuslanon. Kini magpalihok kanato sa paghimog gikinahanglang mga lakang sa pagtul-id sa atong mga kasaypanan. Hinuon, anaa ang kapeligrohan nga malumsan sa pagbati sa pagkasad-an. Basig patuohon ta sa atong mahukmanong kasingkasing nga dili gyod ta mapasaylo ni Jehova bisan pag naghinulsol na ta. Kon kita “malumsan sa hilabihang kasubo,” gamiton kana ni Satanas nga kahigayonan aron mohunong ta sa pag-alagad ug ipabati kanato nga si Jehova nag-isip kanato nga walay pulos ug dili angayan sa pag-alagad kaniya.—2 Corinto 2:5-11.

³ Tinuod ba nga kana ang pag-isip ni Jehova kanato? Dili gayod! Ang pagpasaylo maoy usa ka paagi nga si Jehova nagpakita sa iyang dakong gugma. Sa iyang Pulong, siya nagpasalig kanato nga sa dihang sinsero ug tinud-anay tang maghinulsol, siya andam sa pagpasaylo. (Proverbio 28:13) Aron malikayan ang pagbati nga daw dili ta mapasaylo ni Jehova, atong susihon kon ngano ug kon sa unsang paagi siya magpasaylo.

Kon Nganong si Jehova “Andam sa Pagpasaylo”

4. Unsay hinumdoman ni Jehova bahin kanato, ug sa unsang paagi makaapektar kini sa paagi sa iyang pagtratar kanato?

⁴ Si Jehova nahibalo sa atong mga limitasyon. “Nahibalo siya pag-ayo sa atong pagkaumol, ug ginahinumdoman niya nga kita abog,” matod sa Salmo 103:14. Dili siya malimot nga kita gikan sa abog, nga adunay mga kahuyangan tungod sa pagkadili-hingpit. Ang ekspresyon nga siya nahibalo sa “atong pagkaumol” magpahinumdom kanato nga ang Bibliya nagtandi kang Jehova ngadto sa usa ka magkukulon ug nagtandi kanato sa mga sudlanang ginama sa yutang kulonon nga iyang ginaumol. (Jeremias 18:2-6) Ang Dakong Magkukulon magpili sa kinamaayohang paagi sa pagtratar kanato sumala sa atong mga limitasyon ug sa atong pagsanong o dili pagsanong sa iyang paggiya.

5. Sa unsang paagi ang basahon sa Roma naghisgot kon unsa ka gamhanan ang sala?

⁵ Si Jehova nakasabot kon unsa ka gamhanan ang sala. Ang iyang Pulong naghisgot sa sala ingong gamhanang puwersa nga nagkontrolar sa mga tawo ug moresultag kamatayon. Unsa ka gamhanan ang sala? Sa basahon sa Roma, si apostol Pablo nagpatin-aw: Kita “nailalom sa sala,” sama nga ang mga sundalo nailalom sa ilang komandante (Roma 3:9); ang sala “naghari” sa katawhan (Roma 5:21); kini “nagpuyo” kanato (Roma 7:17, 20); ang “balaod” niini kanunayng naglihok diha kanato, nga nag-impluwensiya sa tanan natong ginahimo. (Roma 7:23, 25) Pagkadako gyod sa impluwensiya sa sala diha sa dili hingpit nga mga tawo!—Roma 7:21, 24.

6, 7. (a) Unsay pagbati ni Jehova niadtong maghinulsol ug mangayog pasaylo kaniya? (b) Nganong dili nato angayng abusohan ang kaluoy sa Diyos?

⁶ Busa si Jehova nahibalo nga ang hingpit nga pagkamasinugtanon dili posible alang kanato, bisag gusto kaayo nato kanang himoon. Siya mahigugmaong nagpasalig kanato nga sa dihang maghinulsol ta ug mangayog pasaylo kaniya, iya tang pasayloon. Ang Salmo 51:17 nag-ingon: “Ang mga halad nga makapalipay sa Diyos mao ang gun-ob nga espiritu; ang kasingkasing nga gun-ob ug dugmok, Oh Diyos, dili nimo isalikway.” Si Jehova dili gayod magsalikway sa usa ka kasingkasing nga “gun-ob ug dugmok” tungod sa bug-at nga pagbati sa pagkasad-an.

⁷ Apan nagpasabot ba kini nga mahimo natong abusohan ang kaluoy sa Diyos, nga gamiton ang atong pagkadili-hingpit ingong pasumangil sa pagpakasala? Dili gayod! Si Jehova dili magkonsentir sa sala. Adunay kinutbanan ang iyang kaluoy. Siya dili gayod magpasaylo niadtong nagbatasan sa tinuyo nga pagpakasala nga wala magpakitag paghinulsol. (Hebreohanon 10:26) Sa laing bahin, sa dihang iyang makita ang mahinulsolong kasingkasing, siya andam sa pagpasaylo. Hisgotan nato karon ang pipila sa tin-awng mga pulong nga gigamit sa Bibliya sa paghisgot niining kahibulongang paagi sa pagpakita ni Jehova ug gugma.

Unsa ka Bug-os ang Pagpasaylo ni Jehova?

8. Unsay ginabuhat ni Jehova sa dihang iyang pasayloon ang atong mga sala, ug unsang pagsalig ang ginahatag niini kanato?

⁸ Ang mahinulsolong si David miingon: “Sa kataposan gisugid nako kanimo ang akong sala; wala nako taboni ang akong kasaypanan. . . . Ug imong gipasaylo ang akong kasaypanan ug mga sala.” (Salmo 32:5) Ang terminong “gipasaylo” maoy hubad sa usa ka Hebreohanong pulong nga nagkahulogang “pag-alsa” o “pagdala.” Ang pagkagamit niini dinhi nagpasabot sa pagkuha sa “pagbati sa pagkasad-an, sala, kalapasan.” Busa si Jehova samag nag-alsa sa mga sala ni David ug nagdala niana sa layo. Sa walay duhaduha kini nakahupay sa pagbati sa pagkasad-an nga gipas-an ni David. (Salmo 32:3) Makasalig pod ta nga ang Diyos magdala sa atong mga sala sa layo kon nagtinguha ta sa iyang pagpasaylo base sa atong pagtuo sa halad lukat ni Jesus.—Mateo 20:28.

9. Unsa ka layo nga ibutang ni Jehova ang atong mga sala gikan kanato?

⁹ Si David migamit ug laing tin-aw nga ekspresyon sa paghisgot sa pagpasaylo ni Jehova: “Sama ka layo sa sidlakan gikan sa kasadpan, ingon usab niana ka layo nga gibutang niya ang atong kalapasan gikan kanato.” (Salmo 103:12) Ang adlaw mosubang sa sidlakan ug mosalop sa kasadpan. Unsa ba ka layo ang sidlakan gikan sa kasadpan? Sa usa ka diwa, ang sidlakan kanunayng anaa sa kinalay-ang distansiya gikan sa kasadpan; ang duha ka direksiyon dili gayod magtagbo. Usa ka eskolar nag-ingon nga ang maong ekspresyon nagkahulogang “sa kinalay-ang distansiya nga posible; sa kinalay-ang distansiya nga atong mahunahunaan.” Ang giniyahan sa Diyos nga mga pulong ni David nagtudlo kanato nga sa dihang si Jehova magpasaylo, iyang ibutang ang atong mga sala sa layo kaayong distansiya nga atong mahunahunaan.

10. Sa dihang si Jehova magpasaylo sa atong mga sala, nganong dili kita angayng mobati nga atong ginadala ang mansa sa maong mga sala sa tibuok natong kinabuhi?

¹⁰ Nakasulay na ba kag tangtang ug mansa gikan sa puti nga panapton? Bisan pag unsa ka dako ang imong pagpaningkamot, maila gihapon ang mansa. Matikdi ang giingon ni Jehova bahin sa iyang katakos sa pagpasaylo: “Bisan tuod ang inyong mga sala hayag-pula, kini papution sama sa niyebe; bisag sama kini ka pula sa dagtom-pula nga panapton, kini mahisama sa balhibo sa karnero.” (Isaias 1:18) Ang pulong “hayag-pula” nagpasabot sa sulaw nga pulang kolor.a Ang “dagtom-pula” maoy usa sa pula kaayong mga kolor sa gitina nga panapton. (Nahum 2:3) Sa kaugalingon natong paningkamot dili gayod nato matangtang ang mansa sa sala. Apan si Jehova makatangtang sa mga sala nga samag hayag-pula ug dagtom-pula ug kaya niya nang papution sama sa niyebe o balhibo sa karnero nga walay tina. Sa dihang si Jehova magpasaylo sa atong mga sala, dili ta angayng maguol pag-ayo sa tibuok natong kinabuhi tungod sa samag mansa nga mga sala.

11. Sa unsang paagi si Jehova nagsalibay sa atong mga sala sa iyang luyo?

¹¹ Sa usa ka makapatandog nga awit sa pagpasalamat nga gikomposo ni Ezequias human maluwas gikan sa makamatayng sakit, siya miingon kang Jehova: “Gisalibay nimo sa imong luyo ang tanan nakong sala.” (Isaias 38:17) Si Jehova gihulagway dinhi ingong nagkuha sa mga sala sa mahinulsolong mamumuhat ug daotan ug nagsalibay niana sa Iyang luyo diin Siya dili na makakita o makamatikod niana. Sumala sa usa ka reperensiya, ang ideya mahimong isulti niining paagiha: “Imong gihimo [ang akong mga sala] nga samag kini wala mahitabo.” Dili ba kana makapahupay?

12. Giunsa pagpakita ni propetang Miqueas nga sa dihang si Jehova magpasaylo, permanente Niyang wagtangon ang atong mga sala?

¹² Sa usa ka saad bahin sa pagpasig-uli, ang propetang si Miqueas nagpahayag sa iyang pagsalig nga si Jehova magpasaylo sa iyang mahinulsolong katawhan: “Kinsa nga Diyos ang sama kanimo, nga . . . nagapalabay sa kalapasan sa mga nahibilin sa imong panulondon? . . . Imong itambog sa kahiladman sa dagat ang tanan namong kasal-anan.” (Miqueas 7:18, 19) Hunahunaa kon unsay ipasabot nianang mga pulonga alang niadtong nagkinabuhi sa kapanahonan sa Bibliya. Naa bay posibilidad nga makuha ang butang nga gilabay “sa kahiladman sa dagat”? Busa gipakita sa mga pulong ni Miqueas nga sa dihang si Jehova magpasaylo, permanente niyang wagtangon ang atong mga sala.

13. Unsay kahulogan sa mga pulong ni Jesus nga “pasayloa mi sa among mga utang”?

¹³ Gigamit ni Jesus ang relasyon tali sa mga nagpautang ug sa mga nakautang aron iilustrar ang pagpasaylo ni Jehova. Giawhag ta ni Jesus nga mag-ampo: “Pasayloa mi sa among mga utang.” (Mateo 6:12, footnote) Sa ingon, gipakasama ni Jesus ang sala ngadto sa utang. (Lucas 11:4) Sa dihang kita makasala, kita “nakautang” kang Jehova. Bahin sa kahulogan sa Gregong verb nga gihubad “pasayloa,” usa ka reperensiya nag-ingon: “Pagbiya, pagpapas sa utang pinaagi sa dili pagsingil niana.” Sa usa ka diwa, sa dihang si Jehova magpasaylo, iyang papason ang utang nga ikarga unta sa atong bayronon. Busa mahupayan ang mahinulsolong mga makasasala. Dili gayod maningil si Jehova sa utang nga iya nang gipapas!—Salmo 32:1, 2.

14. Sa unsang paagi ang mga pulong “mapapas ang inyong mga sala” motabang kanato nga mas masabtan ang pagpasaylo ni Jehova?

¹⁴ Ang pagpasaylo ni Jehova dugang gihisgotan sa Buhat 3:19: “Busa paghinulsol mo, ug balik mo aron mapapas ang inyong mga sala.” Ang pulong nga mapapas maoy hubad sa usa ka Gregong verb nga mahimong magpasabot “pagpala, . . . pagkanselar o pagguba.” Sumala sa pipila ka eskolar, ang pananglitan nga gigamit dinhi nagtumong sa pagpala sa sinulat. Sa unsang paagi posible kini? Ang tinta nga kasagarang gigamit sa karaang kapanahonan maoy sinagol nga karbon, tagok, ug tubig. Dili madugay human sa pagsulat gamit ang maong tinta, ang usa ka tawo makakuhag basang espongha ug makapala sa sinulat. Kana ang matahom nga paghulagway sa kaluoy ni Jehova. Sa dihang siya magpasaylo sa atong mga sala, samag mokuha siyag espongha ug palaon kana.

15. Unsay gusto ni Jehova nga atong mahibaloan bahin kaniya?

¹⁵ Sa dihang pamalandongon nato kining nagkadaiyang ilustrasyon, dili ba klaro kaayo nga gusto ni Jehova nga mahibaloan nato nga andam gayod siya sa pagpasaylo sa atong mga sala basta iyang makita nga sinsero ang atong paghinulsol? Dili kita angayng mahadlok nga sa umaabot kita pagahukman sumala sa maong mga sala. Kini gipakita sa lain pang butang nga gipadayag sa Bibliya bahin sa dakong kaluoy ni Jehova: Sa dihang siya magpasaylo, iya kanang kalimtan.

“Dili na Nako Hinumdoman ang Ilang Sala”

16, 17. Sa dihang ang Bibliya nag-ingon nga dili hinumdoman ni Jehova ang atong mga sala, unsay ipasabot niini, ug nganong kana ang imong tubag?

¹⁶ Si Jehova misaad bahin niadtong anaa sa bag-ong pakigsaad: “Pasayloon nako ang ilang kasaypanan, ug dili na nako hinumdoman ang ilang sala.” (Jeremias 31:34) Nagpasabot ba kini nga sa dihang si Jehova magpasaylo siya dili na makahinumdom sa mga sala? Dili kana ang gipasabot. Ang Bibliya nagsulti kanato bahin sa mga sala sa daghang tawo nga gipasaylo ni Jehova, lakip si David. (2 Samuel 11:1-17; 12:13) Si Jehova dayag nga nahibalo gihapon sa mga kasaypanan nga ilang gibuhat. Ang rekord sa ilang mga sala, ingon man sa ilang paghinulsol ug sa pagpasaylo sa Diyos, gitipigan alang sa atong kaayohan. (Roma 15:4) Busa unsay ipasabot sa Bibliya sa dihang kini nag-ingon nga dili “hinumdoman” ni Jehova ang mga sala niadtong iyang pasayloon?

¹⁷ Ang Hebreohanong verb nga gihubad “hinumdoman” wala lamang magpasabot nga hinumdoman ang nangagi. Ang Theological Wordbook of the Old Testament nag-ingon nga naglakip kini sa “sa paghimog nahiangayng aksiyon.” Busa sa maong diwa, ang ‘paghinumdom’ sa sala nagpasabot sa pagsilot sa mga makasasala. (Oseas 9:9) Apan sa dihang ang Diyos nag-ingon nga “dili na nako hinumdoman ang ilang sala,” siya nagpasalig kanato nga sa dihang siya magpasaylo sa mahinulsolong mga makasasala, sa umaabot siya dili magsilot kanila tungod sa maong mga sala. (Ezequiel 18:21, 22) Busa si Jehova malimot sa diwa nga dili na niya balikbalikon ug hisgot ang atong mga sala aron balikbalikon ang pag-akusar o pagsilot kanato. Dili ba makapahupay ang pagkahibalo nga ang atong Diyos magpasaylo sa sala ug dili na kini hinumdoman?

Kita ba Panalipdan ni Jehova sa Resulta sa Atong Sala?

18. Nganong ang pagpasaylo wala magpasabot nga ang mahinulsolong makasasala nahigawas sa tanang resulta sa iyang nahimo?

¹⁸ Ang kaandam ba ni Jehova sa pagpasaylo nagpasabot nga ang mahinulsolong makasasala nahigawas sa tanang resulta sa iyang daotang binuhatan? Dili gayod. Dihang kita makasala, makadahom gayod kita nga kini naay daotang resulta. Si Pablo misulat: “Kon unsay gipugas sa usa ka tawo, mao pod ang iyang anihon.” (Galacia 6:7) Tingali makaatubang tag mga problema ingong resulta sa atong nahimo. Wala kini magpasabot nga human sa pagpasaylo, ipahinabo ni Jehova nga kita makaagom ug kalisdanan. Sa dihang motungha ang mga problema, ang usa ka Kristohanon dili angayng mobati, ‘Gisilotan tingali ko ni Jehova tungod sa akong nangaging mga sala.’ (Santiago 1:13) Sa laing bahin, si Jehova dili manalipod kanato gikan sa tanang resulta sa atong daotang binuhatan. Ang diborsiyo, wala kinahanglanang pagmabdos, sakit nga gipasa sa pakigsekso, pagkawala sa pagsalig o pagtahod—kini mao ang sagad nga makapasubo ug dili malikayang resulta sa sala. Hinumdomi nga bisan human sa pagpasaylo kang David tungod sa iyang mga sala maylabot kang Bat-seba ug Urias, si Jehova wala manalipod kang David gikan sa daotang mga resulta nga nahitabo.—2 Samuel 12:9-12.

19-21. (a) Sa unsang paagi ang balaod nga narekord sa Levitico 6:1-7 nakahatag ug kaayohan sa biktima ug sa tawong sad-an? (b) Kon napasakitan ang uban tungod sa atong mga sala, si Jehova malipay sa dihang atong buhaton ang unsa?

¹⁹ Ang atong mga sala mahimong dunay dugang nga dili maayong mga resulta, ilabina kon ang uban nasakitan tungod sa atong nahimo. Pananglitan, tagda ang asoy sa Levitico kapitulo 6. Ang Balaod ni Moises naghisgot bahin sa usa ka tawo nga nakahimog grabeng sala tungod sa pag-ilog sa mga butang sa iyang isigka-Israelinhon pinaagi sa pagpangawat, pagpanikas, o panglimbong. Unya ang makasasala dili moangkon sa iyang sala, ug mas grabe pa, mihimo siyag bakak nga panumpa. Nagkasumpaki ang gisulti nilang duha. Apan sa ulahi, ang tawong sad-an hasolon sa iyang konsensiya ug moangkon sa iyang sala. Aron maangkon ang pagpasaylo sa Diyos, kinahanglang buhaton niya ang tulo pa ka butang: iuli ang iyang gikuha, bayran ang biktima ug multa nga 20 porsiyento sa bili sa gikawat nga mga butang, ug itagana ang usa ka laking karnero ingong halad sa sala. Unya, ang balaod nag-ingon: “Ang saserdote maghimog pagtabon sa sala sa maong tawo atubangan ni Jehova, ug siya mapasaylo.”—Levitico 6:1-7.

²⁰ Kining maong balaod maoy usa ka maluluy-ong kahikayan gikan sa Diyos. Kini nakahatag ug kaayohan sa biktima kansang kabtangan giuli, ug seguradong siya nahupayan pag-ayo sa dihang ang tawong sad-an sa kataposan miangkon sa iyang sala. Sa samang higayon, ang balaod nakahatag ug kaayohan sa usa kansang konsensiya sa kataposan nagpalihok kaniya sa pag-angkon sa iyang sala ug pagtul-id sa iyang daotang buhat. Sa pagkamatuod, kon siya modumili sa paghimo niana, dili siya pasayloon sa Diyos.

²¹ Bisan pag kita wala mailalom sa Balaod ni Moises, ang maong Balaod makatabang nato nga mas masabtan ang panghunahuna ni Jehova, lakip sa iyang panghunahuna bahin sa pagpasaylo. (Colosas 2:13, 14) Kon ang uban nasakitan tungod sa atong mga sala, ang Diyos malipay sa dihang buhaton nato ang atong maarangan sa pagsulbad sa bisan unsang problema nga resulta sa atong nahimo. (Mateo 5:23, 24) Kini mahimong maglakip sa pag-angkon nga nakahimo tag sayop ug bisan sa pagpangayog pasaylo sa biktima. Unya kita makahangyo kang Jehova nga kita pasayloon pinasukad sa halad ni Jesus. Kon ato nang himoon, hatagan ta ni Jehova ug hinlong konsensiya.—Hebreohanon 10:21, 22.

22. Unsa pay laing himoon ni Jehova dihang siya mopasaylo?

²² Sama ni bisan kinsang mahigugmaong ginikanan, si Jehova mopasaylo ug modisiplina. (Proverbio 3:11, 12) Ang usa ka mahinulsolong Kristohanon tingali kinahanglang mohunong sa pag-alagad ingong ansiyano, ministeryal nga alagad, o payunir. Mahimong makapaguol kaniya nga sa usa ka yugto sa panahon mawad-an siyag mga pribilehiyo nga bililhon kaniya. Hinuon, ang maong disiplina wala magpasabot nga wala siya pasayloa ni Jehova. Angay natong hinumdoman nga ang disiplina ni Jehova maoy pamatuod sa iyang gugma kanato. Ang pagdawat ug pagsunod niini maoy alang sa atong kaayohan.—Hebreohanon 12:5-11.

23. Nganong dili ta angayng maghunahuna nga dili na gyod ta mapasaylo ni Jehova, ug nganong angay natong sundogon ang iyang pagpasaylo?

²³ Makapahupay kaayo ang pagkahibalo nga ang atong Diyos “andam sa pagpasaylo”! Bisan pa sa mga sayop nga ato tingaling nahimo, dili gyod ta angayng maghunahuna nga dili na gyod ta mapasaylo ni Jehova. Kon kita tinuod nga naghinulsol, naningkamot nga sulbaron ang bisan unsang problema nga resulta sa atong nahimo, ug kinasingkasing nga nag-ampo alang sa kapasayloan pinasukad sa halad lukat ni Jesus, makasalig gyod ta nga pasayloon ta ni Jehova. (1 Juan 1:9) Kinahanglan sab natong sundogon si Jehova ug magpasaylo sa uban. Kon buot hunahunaon, kon si Jehova kinsa dili makasala, mahigugmaong nagpasaylo kanato, dili ba angay nga kitang makasasalang mga tawo mohimo sa atong maarangan sa pagpasaylo sa usag usa?

1, 2. Kinsay nakabenepisyo sa pagkamaayo sa Diyos, ug sa unsang paagi ang Bibliya nagpasiugda niining hiyasa?

SAMTANG misalop ang adlaw, ang suod nga mga managhigala malipayong nagsalosalo sa gawas sa balay, nga nagkataw-anay ug nag-estoryahanay samtang nagtan-aw sa pagsalop sa adlaw. Sa layong lugar, usa ka mag-uuma mitan-aw sa iyang kaumahan ug mipahiyom kay midag-om na ug nagsugod pagbundak ang ulan sa iyang mga tanom. Sa laing dapit, usa ka magtiayon ang malipayong nagtan-aw sa ilang anak nga mihimo sa iyang unang mga tikang.

² Nahibalo man sila o wala, sila nagpahimulos sa samang butang—ang pagkamaayo ni Jehova nga Diyos. Ang pipila ka tawong relihiyoso sagad moingon, “Maayo ang Diyos.” Mas labaw pa niana ang pagpasiugda sa Bibliya. Kini nag-ingon: “Maayo kaayo siya!” (Zacarias 9:17) Apan karon, daw diyutay ra ang tinuod nga nakahibalo kon unsay ipasabot nianang mga pulonga. Unsa gyoy nalangkit sa pagkamaayo ni Jehova nga Diyos, ug sa unsang paagi ang matag usa kanato nakabenepisyo sa maong hiyas sa Diyos?

Talagsaong Paagi nga Gipakita sa Diyos ang Iyang Gugma

3, 4. Unsay pagkamaayo, ug nganong ang pagkamaayo ni Jehova maoy ekspresyon sa iyang gugma?

³ Sa daghang pinulongan karon, ang ‘pagkamaayo’ maoy usa ka ordinaryong pulong. Apan, sumala sa gipadayag sa Bibliya, ang pagkamaayo talagsaon gayod nga hiyas. Kini nagtumong sa moral nga pagkamaayo. Busa kita makaingon nga si Jehova puno sa pagkamaayo. Ang iyang tanang hiyas—lakip ang iyang gahom, hustisya, ug kaalam—bug-os gayod nga maayo. Apan labaw sa tanan, ang pagkamaayo maoy ekspresyon sa gugma ni Jehova. Ngano?

⁴ Ang pagkamaayo maoy usa ka hiyas nga makita sa binuhatan. Gipakita ni apostol Pablo nga ang pagkamaayo mas makapadani kay sa pagkamatarong. (Roma 5:7) Ang tawong matarong nagsunod gyod sa mga balaod ug kinahanglanon sa Diyos, apan ang maayong tawo mobuhat ug labaw pa. Siya ang mohimog unang lakang ug pirmeng mangitag paagi aron makatabang sa uban. Sa ato unyang mahisgotan, sa maong diwa si Jehova maayo gayod. Klaro nga ang maong pagkamaayo gipasukad sa dakong gugma ni Jehova.

5-7. Nganong si Jesus midumili nga tawgong “Maayong Magtutudlo,” ug unsang importanteng kamatuoran ang iyang gitudlo?

⁵ Si Jehova talagsaon usab kon bahin sa iyang pagkamaayo. Sa duol na ang kamatayon ni Jesus, usa ka tawo miduol kaniya aron mangutana, ug gitawag siya nga “Maayong Magtutudlo.” Si Jesus mitubag: “Nganong gitawag ko nimo nga maayo? Walay laing maayo gawas sa Diyos.” (Marcos 10:17, 18) Ang maong tubag tingali makapalibog kanimo. Nganong gitul-id man ni Jesus kadtong tawhana? Dili ba si Jesus usa gyod ka “Maayong Magtutudlo”?

⁶ Dayag nga gigamit niadtong tawhana ang mga pulong “Maayong Magtutudlo” aron sa pagdayeg kaniya. Kay makasaranganon, gihatag ni Jesus ang maong pasidungog ngadto sa iyang langitnong Amahan, kinsa maoy maayo sa kinalabwang paagi. (Proverbio 11:2) Apan si Jesus nagtudlo sab ug usa ka importanteng kamatuoran. Ingong Soberano, si Jehova lang ang dunay katungod sa pagtakdag sukdanan sa kon unsay maayo ug daotan. Dihang gikaon ni Adan ug Eva ang bunga sa kahoy sa kahibalo sa maayo ug daotan, sila nagtinguha nga maangkon ang maong katungod. Lahi kanila, mapaubsanong giila ni Jesus nga ang iyang Amahan lang ang dunay katungod sa pagtakda sa maong mga sukdanan.

⁷ Dugang pa, si Jesus nahibalo nga si Jehova mao ang Tinubdan sa tanang maayong butang. Siya ang Tighatag sa “matag maayong gasa ug matag hingpit nga regalo.” (Santiago 1:17) Atong susihon kon sa unsang paagi ang pagkamaayo ni Jehova madayag diha sa iyang pagkamahinatagon.

Ebidensiya sa Dagayang Pagkamaayo ni Jehova

8. Sa unsang paagi si Jehova nagpakita ug pagkamaayo sa tanang tawo?

⁸ Ang tanang tawo nakabenepisyo sa pagkamaayo ni Jehova. Ang Salmo 145:9 nag-ingon: “Si Jehova maayo sa tanan.” Unsa ang pipila ka pananglitan sa iyang pagkamaayo? Ang Bibliya nag-ingon: “Iyang gipamatud-an ang iyang kaugalingon kaninyo pinaagi sa paghimog maayo, nga naghatag kaninyog ulan gikan sa langit ug mabungahong mga panahon, nga nagbuhong kaninyog pagkaon ug nagpuno sa inyong mga kasingkasing ug kalipay.” (Buhat 14:17) May panahon ba nga nalipay ka samtang nagkaon sa laming pagkaon? Kon dili pa tungod sa pagkamaayo ni Jehova, nga nagdisenyo niining yutaa uban sa siklo sa presko nga tubig ug “mabungahong mga panahon” aron makataganag dagayang pagkaon, wala unta tay pagkaon. Gipakita ni Jehova ang maong pagkamaayo dili lamang sa mga nahigugma kaniya kondili sa tanan. Si Jesus miingon: “Siya nagpasubang sa iyang adlaw sa mga daotan ug sa mga maayo ug nagpaulan sa mga matarong ug sa mga dili matarong.”—Mateo 5:45.

9. Sa unsang paagi ang mansanas nag-ilustrar sa pagkamaayo ni Jehova?

⁹ Daghang tawo ang wala magpabili sa ilang mga nabatonan gikan sa adlaw, ulan, ug mabungahong mga panahon kay ila na kining naandan. Pananglitan, tagda ang mansanas. Sa daghang lugar, kini maoy ordinaryong prutas. Bisan pa niana, kini nindot, lami, tubigon, ug sustansiyado. Nahibalo ba ka nga sa tibuok kalibotan dunay mga 7,500 ka nagkalainlaing klase sa mansanas? Nagkadaiya ang kolor niini, sama sa pula, yellow, ug green. Lainlain pod ang gidak-on niini; dunay dakodakog gamay sa grapes ug dunay sama ka dako sa orange. Kon imong kuptan ang gamayng liso sa mansanas, morag wala ni bili. Apan gikan niini motubo ang usa sa labing matahom nga mga kahoy. (Awit ni Solomon 2:3) Kada tingpamulak, ang punoan sa mansanas maputos sa mga pungpong sa bulak; kada tinghunlak kini mamunga. Kada tuig—hangtod sa mga 75 ka tuig—ang punoan sa mansanas mamunga ug makapunog 20 ka karton nga ang kada usa motimbang ug 19 ka kilo!

10, 11. Sa unsang paagi ang mga sentido nagpasundayag sa pagkamaayo sa Diyos?

¹⁰ Sa iyang walay kinutbanang pagkamaayo, gihatagan kita ni Jehova ug lawas nga ‘kahibulongan nga pagkahimo’ uban sa mga sentido nga gidisenyo aron tabangan tang makakat-on ug malipay sa iyang kalalangan. (Salmo 139:14) Hunahunaa pag-usab ang mga talan-awon nga gihisgotan sa sinugdan niining kapituloha. Kon naa ka didto, unsang mga talan-awon ang makahatag nimog kalipay? Ang pulang mga aping sa usa ka nalingawng bata. Ang pagbunok sa ulan diha sa mga uma. Ang pula, yellow, ug violet nga mga kolor sa nagsalop nga adlaw. Ang mata sa tawo gidisenyo nga makakitag ginatos ka libo, o minilyon pa gani, ka nagkalainlaing kolor! Ug ang atong sentido sa pandungog makadungog sa tingog sa atong minahal, sa huros sa hangin diha sa kakahoyan, ug sa agik-ik sa bata. Nganong malipay kita sa maong mga talan-awon ug mga tingog? Ang Bibliya nag-ingon: “Ang dalunggan nga makadungog ug ang mata nga makakita—kining duha gibuhat ni Jehova.” (Proverbio 20:12) Apan kana maoy duha lang sa mga sentido.

¹¹ Ang sentido sa pagpanimaho maoy laing ebidensiya sa pagkamaayo ni Jehova. Ang ilong sa tawo makaila ug daghan kaayong nagkalainlaing baho—sumala sa banabana, linibo ngadto sa usa ka trilyon. Hunahunaa lamang ang pipila: hapit nang maluto nga paborito nimong pagkaon, mga bulak, nalarag nga mga dahon, ug aso gikan sa init nga kalayo. Ug tungod sa imong sentido sa panghikap bation nimo ang huyohoy sa hangin diha sa imong aping, ang mapasaligong paggakos sa usa ka minahal, ang kahamis sa prutas diha sa imong kamot. Inig-ingkib nimo niana, mogana ang imong sentido sa panglami. Malasahan nimo nagkadaiyang lami dihang ang duga sa prutas modapat sa imong dila. Oo, daghan tag rason sa pag-ingon kang Jehova: “Pagkadagaya sa imong pagkamaayo! Imo kining gitipigan alang niadtong mga nahadlok kanimo.” (Salmo 31:19) Apan sa unsang paagi si Jehova nagtipig sa pagkamaayo alang niadtong nahadlok kaniya?

Pagkamaayo nga Makahatag ug Walay Kataposang Kaayohan

12. Unsang mga tagana gikan ni Jehova ang labing hinungdanon, ug ngano?

¹² Si Jesus miingon: “Kini nahisulat, ‘Ang tawo mabuhi, dili sa tinapay lamang, kondili sa matag pulong nga magagula sa baba ni Jehova.’” (Mateo 4:4) Oo, ang espirituwal nga mga tagana ni Jehova makahatag kanatog daghang kaayohan kay sa pisikal nga mga tagana, kay kana motultol sa kinabuhing walay kataposan. Sa Kapitulo 8 niining basahona, atong nahisgotan nga panahon sa kataposang mga adlaw, gigamit ni Jehova ang iyang gahom sa pagpasig-uli sa pagpatungha sa nagkadakong espirituwal nga paraiso. Usa ka hinungdanong bahin sa maong paraiso mao ang dagayang espirituwal nga pagkaon.

13, 14. (a) Unsay nakita ni propetang Ezequiel diha sa panan-awon, ug unsay kahulogan niini alang kanato karon? (b) Unsang espirituwal nga mga tagana ang gihatag ni Jehova sa iyang matinumanong mga alagad?

¹³ Sa usa sa dagkong mga tagna sa pagpasig-uli diha sa Bibliya, si propetang Ezequiel gihatagag panan-awon bahin sa napasig-uli ug nahimaya nga templo. Gikan niana nga templo ang usa ka sapa sa tubig midagayday, nga nagkalapad ug nagkalawom samtang kini nagpadayon hangtod kini nahimong suba. Bisan diin kini midagayday, ang maong suba nagdalag mga panalangin. Sa mga tampi niini nanubo ang mga kahoy. Ang mga bunga niini nagtaganag pagkaon ug ang mga dahon niini nagsilbing tambal. Ug ang suba nakapabuhi ug naghimong mabungahon sa parat ug walay kinabuhi nga Patayng Dagat! (Ezequiel 47:1-12) Apan unsay kahulogan nianang tanan?

¹⁴ Ang panan-awon bahin sa templo nagpasabot nga ipasig-uli ni Jehova ang putling pagsimba. Ituboy niini pag-usab ang iyang matarong nga mga sukdanan. Sama sa maong suba sa panan-awon, ang mga tagana sa Diyos alang sa kinabuhi mas dagayang modagayday ngadto sa iyang katawhan. Sukad nga napasig-uli ang putling pagsimba niadtong 1919, si Jehova nagpanalangin sa iyang katawhan sa espirituwal nga mga tagana. Sa unsang paagi? Buweno, ang Bibliya, mga publikasyon nga gibase sa Bibliya, mga tigom, ug mga kombensiyon nakatabang sa pagdala ug bililhong mga kamatuoran ngadto sa milyonmilyong tawo. Pinaagi niana si Jehova nagtudlo sa mga tawo bahin sa pinakaimportanteng tagana alang sa kinabuhi—ang halad lukat sa Kristo, nga nagpaposible nga mabatonan ang hinlong baroganan atubangan ni Jehova ug ang paglaom nga mabuhi sa walay kataposan alang sa tanang nahigugma ug nahadlok sa Diyos.a Busa niining kataposang mga adlaw, samtang ang kalibotan nag-antos sa espirituwal nga gutom, ang katawhan ni Jehova nagpahimulos sa espirituwal nga kombira.—Isaias 65:13.

15. Sa unsang diwa ang pagkamaayo ni Jehova modagayday ngadto sa matinumanong mga tawo panahon sa Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando sa Kristo?

¹⁵ Apan ang suba sa panan-awon ni Ezequiel dili mohunong sa pagdagayday inigkalaglag niining daang sistema sa mga butang. Sa kasukwahi, kini mas dagayang modagayday panahon sa Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando sa Kristo. Unya, pinaagi sa Mesiyanikong Gingharian, ipadapat ni Jehova ang bug-os nga bili sa halad ni Jesus, nga anam-anam nga magdala sa matinumanong katawhan ngadto sa kahingpitan. Dako gayod unya ang atong kalipay tungod sa pagkamaayo ni Jehova!

Uban Pang Paagi nga si Jehova Nagpakitag Pagkamaayo

16. Sa unsang paagi gipakita sa Bibliya nga apil sa pagkamaayo ni Jehova ang ubang hiyas, ug unsa ang pipila niini?

¹⁶ Ang pagkamahinatagon dili lamang maoy nalangkit sa pagkamaayo ni Jehova. Ang Diyos miingon kang Moises: “Ipakita nako kanimo ang akong pagkamaayo, ug ipahayag nako ang akong ngalan nga Jehova sa imong atubangan.” Sa ulahi ang asoy nag-ingon: “Si Jehova miagi sa iyang atubangan ug miingon: ‘Si Jehova, si Jehova, Diyos nga maluluy-on ug mapuangoron, dili daling masuko ug dagaya sa maunongong gugma ug kamatuoran.’” (Exodo 33:19; 34:6, footnote) Busa ang daghang maayong mga hiyas apil sa pagkamaayo ni Jehova. Atong hisgotan ang duha lang niini.

17. Unsay pagkamapuangoron, ug giunsa kini pagpakita ni Jehova ngadto sa dili hingpit nga mga tawo?

¹⁷ “Mapuangoron.” Kini nga hiyas, nga naggikan sa pulong nga gihubad usab ug “mabination,” daghag gitudlo kanato bahin sa paagi sa pagtratar ni Jehova sa iyang mga linalang. Imbes pintas, dili mabination, o samag diktador, nga maoy sagad ginahimo niadtong dunay gahom, si Jehova malumo ug buotan. Pananglitan, si Jehova miingon kang Abram: “Sa imong nahimutangan, palihog tan-aw sa amihanan ug habagatan, sa sidlakan ug kasadpan.” (Genesis 13:14) Gitangtang sa daghang hubad ang pulong nga “palihog.” Apan ang mga eskolar sa Bibliya nag-ingon nga ang han-ay sa mga pulong sa orihinal nga Hebreohanon naglakip ug usa ka pulong nga nakapausab sa pahayag gikan sa usa sugo ngadto sa usa ka matinahorong hangyo. Aduna pay laing mga pananglitan. (Genesis 31:12; Ezequiel 8:5) Imadyina nga ang Soberano sa uniberso nag-ingong “palihog” ngadto sa ordinaryong mga tawo! Sa usa ka kalibotan diin ang pagkapintas, pagkaagresibo, ug pagkawalay-pagtahod komon kaayo, dili ba makapahupay ang pagpamalandong nga mapuangoron ang atong Diyos, si Jehova?

18. Sa unsang diwa si Jehova “dagaya . . . sa kamatuoran,” ug nganong makapahupay ang maong mga pulong?

¹⁸ “Dagaya sa . . . kamatuoran.” Ang mga tawo karon sagad dili matinud-anon. Apan ang Bibliya nagpahinumdom kanato: “Ang Diyos dili sama sa tawo nga mamakak.” (Numeros 23:19) Gani, ang Tito 1:2 nag-ingon nga ‘ang Diyos dili gyod mamakak.’ Ang pagkamaayo ni Jehova dili motugot nga siya mamakak. Busa ang mga saad ni Jehova bug-os nga kasaligan; ang iyang mga pulong kanunay gayong matuman. Si Jehova gitawag pa gani nga “Diyos sa kamatuoran.” (Salmo 31:5) Dili lang kay molikay siya sa pagsultig mga bakak kondili mosulti pod siya sa kamatuoran. Dili niya itago kini nga kamatuoran; siya mohatag ug dagayang kaalam ngadto sa matinumanon niyang mga alagad.b Iya pa gani silang tudloan kon unsaon pagpadapat sa mga kamatuoran nga iyang ginahatag aron sila ‘makapadayon sa paglakaw sa kamatuoran.’ (3 Juan 3) Busa sa unsang paagi ang pagkahibalo sa pagkamaayo ni Jehova makaapektar sa matag usa kanato?

“Sila . . . Magmalipayon Tungod sa Pagkamaayo ni Jehova”

19, 20. (a) Unsay gihimo ni Satanas aron magduhaduha si Eva sa pagkamaayo ni Jehova, ug unsay resulta? (b) Unsay imong bation dihang mamalandong ka sa pagkamaayo ni Jehova, ug ngano?

¹⁹ Dihang gitental ni Satanas si Eva sa tanaman sa Eden, siya misulay sa pagdaot sa iyang pagsalig sa pagkamaayo ni Jehova. Si Jehova miingon kang Adan: “Gikan sa tanang kahoy sa tanaman makakaon ka hangtod matagbaw ka.” Sa libolibong kahoy nga naa sa tanaman, ang tawo gidid-an ni Jehova sa pagkaon gikan sa usa lamang ka kahoy. Apan matikdi kon giunsa paghan-ay ni Satanas ang iyang unang pangutana kang Eva: “Tinuod ba nga miingon ang Diyos nga dili mo angayng mokaon sa bunga sa tanang kahoy sa tanaman?” (Genesis 2:9, 16; 3:1) Gituis ni Satanas ang mga pulong ni Jehova aron maghunahuna si Eva nga gihikawan sila ni Jehova ug usa ka maayong butang. Ikasubo, si Eva mituo kang Satanas. Si Eva misugod sa pagduhaduha sa pagkamaayo sa Diyos, kinsa naghatag kaniya sa tanang butang nga iyang nabatonan. Sukad niadto, daghang lalaki ug babaye ang nagduhaduha usab sa pagkamaayo sa Diyos.

²⁰ Nahibalo kita nga ang tanang tawo grabeng nag-antos tungod sa maong mga pagduhaduha. Busa atong ibutang sa kasingkasing ang giingon sa Jeremias 31:12: “Sila . . . magmalipayon tungod sa pagkamaayo ni Jehova.” Ang pagkamaayo ni Jehova angay gayod nga maghimo kanato nga malipayon. Kita dili gayod angayng magduhaduha sa mga motibo sa atong Diyos, kinsa napuno gayod sa pagkamaayo. Kita makasalig kaniya sa bug-os, kay ang iyang gitinguha mao ang kaayohan sa mga nahigugma kaniya.

21, 22. (a) Unsa ang pipila ka paagi nga imong ikapakita ang imong apresasyon sa pagkamaayo ni Jehova? (b) Unsang hiyas ang atong hisgotan sa sunod kapitulo, ug sa unsang paagi lahi kini sa pagkamaayo?

²¹ Dugang pa, sa dihang makahigayon kita sa pagpakigsulti sa uban bahin sa pagkamaayo sa Diyos, kita malipay. Bahin sa katawhan ni Jehova, ang Salmo 145:7 nag-ingon: “Madasigon silang mag-asoy sa imong dagayang pagkamaayo samtang ila kining gihinumdoman.” Kada adlaw, kita makabatog kaayohan gikan sa pagkamaayo ni Jehova. Puwede ba nimong batasanon ang pagpasalamat kang Jehova kada adlaw tungod sa iyang pagkamaayo ug espesipiko kining iampo? Ang paghunahuna bahin sa pagkamaayo ni Jehova, pagpasalamat kaniya kada adlaw tungod niini, ug pagsulti niini ngadto sa uban, makatabang kanato nga masundog ang atong maayong Diyos. Ug samtang mangita kitag mga paagi sa pagbuhat ug maayo, sama sa ginahimo ni Jehova, kita mas masuod kaniya. Si apostol Juan misulat: “Minahal nga igsoon, ayawg sundoga ang daotan, apan sundoga ang maayo. Kadtong nagbuhat ug maayo naggikan sa Diyos.”—3 Juan 11.

²² Ang pagkamaayo ni Jehova nalangkit usab sa ubang hiyas. Pananglitan, ang Diyos “dagaya sa maunongong gugma.” (Exodo 34:6) Espesyal kini nga hiyas kay gipakita lang kini ni Jehova sa iyang matinumanong mga alagad. Sa sunod nga kapitulo, masayran nato kon giunsa niya kini pagpakita.

1, 2. Nganong makaingon ta nga sinati si Haring David sa pagkadili-maunongon?

SINATI si Haring David sa pagkadili-maunongon. Dihay panahon nga ang mga sakop mismo sa iyang nasod nagkunsabo batok kaniya. Dugang pa, si David giluiban sa pipila niadtong giisip niyang suod nga mga higala. Tagda si Mikal, ang unang asawa ni David. Sa sinugdan, siya “nahigugma kang David,” nga sa walay duhaduha nagpaluyo kaniya sa iyang mga kalihokan ingong hari. Apan sa ulahi “iyang gitamay siya diha sa iyang kasingkasing,” nga giisip si David nga “sama sa usa ka buangbuang.”—1 Samuel 18:20; 2 Samuel 6:16, 20.

² Anaa pod ang personal nga magtatambag ni David, si Ahitopel. Ang iyang tambag tinahod, nga giisip ingong direktang pulong ni Jehova. (2 Samuel 16:23) Apan sa ngadtongadto ang maong sinaligang sumbonganan nahimong traydor ug mianib sa usa ka organisadong rebelyon batok kang David. Ug kinsay nagsugod sa maong rebelyon? Si Absalom, ang anak mismo ni David! “Ginakuha ni Absalom ang suporta sa mga tawo sa Israel,” nga naghimo sa iyang kaugalingon nga hari imbes kang David. Ang rebelyon ni Absalom migrabe pag-ayo maong napugos si Haring David sa pagkalagiw alang sa iyang kinabuhi.—2 Samuel 15:1-6, 12-17.

3. Unsang pagsalig ang nabatonan ni David?

³ Wala bay usa nga nagpabiling maunongon kang David? Sa tanan niyang kalisdanan, nahibalo si David nga may usa nga nagmaunongon gayod. Kinsa man? Walay lain kondili si Jehova nga Diyos. “Sa maunongon ikaw magmaunongon,” si David miingon bahin kang Jehova. (2 Samuel 22:26) Unsa ang pagkamaunongon, ug nganong si Jehova ang pinakamaayong panig-ingnan sa maong hiyas?

Unsa ang Pagkamaunongon?

4, 5. (a) Unsa ang “pagkamaunongon”? (b) Sa unsang paagi ang pagkamaunongon lahi kay sa pagkamatinumanon?

⁴ Ang “pagkamaunongon,” sumala sa pagkagamit diha sa Hebreohanong Kasulatan, maoy pagkamaayo nga mahigugmaong mounong sa usa ka butang hangtod nga ang katuyoan niini maylabot nianang butanga matuman. Labaw pa sa pagkamatinumanon ang nalangkit. Gani, ang usa ka tawo mahimong magmatinumanon tungod lang sa pagbating obligado. Sa kasukwahi, ang pagkamaunongon gipasukad sa gugma.a Unya, ang pulong “pagkamatinumanon” ikapadapat usab sa way kinabuhing mga butang. Pananglitan, ang salmista nagtawag sa bulan nga “matinumanong saksi sa kalangitan” tungod sa regular nga pagtungha niini magabii. (Salmo 89:37) Apan ang bulan dili matawag nga maunongon. Nganong dili man? Kay ang pagkamaunongon maoy usa ka ekspresyon sa gugma—nga dili ikapakita sa way kinabuhing mga butang.

⁵ Sa Bibliya, ang pagkamaunongon naglakip ug gugma. Ang tawo nga nagpasundayag sa maong hiyas ug ang gipakitaan niana dunay maayong relasyon sa usag usa. Ang maong pagkamaunongon dili mag-usab-usab. Kini dili sama sa mga balod sa dagat nga ipadpad sa nag-usab-usab nga hangin. Sa kasukwahi, ang pagkamaunongon o maunongong gugma, lig-on kaayo nga dili mausab bisan sa kinalisdang problema.

6. (a) Nganong makaingon ta nga talagsa na lang makita karon ang pagkamaunongon, ug sa unsang paagi gipakita kini sa Bibliya? (b) Unsa ang kinamaayohang paagi sa pagkahibalo kon unsa gayod ang pagkamaunongon, ug ngano?

⁶ Tinuod, ang maong pagkamaunongon talagsa na lang makita karon. Kasagaran, ang suod nga mga higala “magdinaotay.” Kanunay na tang makadungog bahin sa mga tawo nga nag-abandonar sa ilang mga kapikas. (Proverbio 18:24; Malaquias 2:14-16) Komon na kaayo ang pagluib maong makaingon tingali ta sama sa giingon ni propetang Miqueas: “Sa yuta, wala nay maunongon.” (Miqueas 7:2) Bisan pag ang mga tawo sagad dili magpakitag pagkamaunongon, si Jehova kanunayng nagpakita sa maong nindot nga hiyas sa talagsaong paagi. Gani, ang kinamaayohang paagi sa pagkahibalo kon unsa gayod ang pagkamaunongon mao ang pagsusi kon giunsa pagpakita ni Jehova kining nindot nga hiyas, nga usa ka ekspresyon sa gugma.

Ang Dili Hitupngang Pagkamaunongon ni Jehova

7, 8. Nganong ikaingon nga si Jehova lang ang maunongon?

⁷ Ang Bibliya nag-ingon bahin kang Jehova: “Ikaw lang ang maunongon.” (Pinadayag 15:4) Sa unsang paagi tinuod kana? Dili ba ang mga tawo ug ang mga anghel nagpasundayag usab ug talagsaong pagkamaunongon? (Job 1:1; Pinadayag 4:8) Ug komosta si Jesu-Kristo? Dili ba siya ang kinalabwan nga “maunongong alagad” sa Diyos? (Salmo 16:10) Busa nganong ikaingon nga si Jehova lang ang maunongon?

⁸ Una sa tanan, hinumdomi nga ang pagkamaunongon maoy usa ka ekspresyon sa gugma. Kay “ang Diyos [maoy] gugma”—ang hingpit nga ehemplo sa pagpakita sa maong hiyas—wala nay mas bug-os nga makapasundayag sa pagkamaunongon kay kang Jehova. (1 Juan 4:8) Sa pagkatinuod, ang mga anghel ug mga tawo makapasundayag sa mga hiyas sa Diyos, apan si Jehova lang ang maunongon sa kinalabwang sukod. Isip “ang Karaan sa mga Adlaw,” siya nagpasundayag sa pagkamaunongon sa mas taas nga panahon kay sa bisan unsang linalang, sa yuta man o sa langit. (Daniel 7:9) Busa si Jehova ang kinalabwang ehemplo sa pagkamaunongon. Siya nagpasundayag niining hiyasa sa paagi nga dili hitupngan sa bisan unsang linalang. Tagda ang pipila ka pananglitan.

9. Sa unsang paagi si Jehova “maunongon sa tanan niyang ginahimo”?

⁹ Si Jehova “maunongon sa tanan niyang ginahimo.” (Salmo 145:17) Sa unsang paagi? Ang Salmo 136 naghatag ug tubag. Diha niana gihisgotan ang daghang pagluwas nga gihimo ni Jehova, lakip ang iyang makapahinganghang pagluwas sa mga Israelinhon latas sa Pulang Dagat. Matikdi nga ang kataposan sa matag bersikulo nag-ingon: “Ang iyang maunongong gugma molungtad hangtod sa hangtod.” Kini nga salmo giapil sa “Mga Pangutana nga Makatabang sa Pagpamalandong” sa panid 347. Samtang imong basahon ang maong mga bersikulo, mahingangha gyod ka sa daghang paagi sa pagpasundayag ni Jehova sa maunongong gugma ngadto sa iyang katawhan. Oo, si Jehova nagpasundayag sa pagkamaunongon ngadto sa iyang matinumanong mga alagad pinaagi sa pagpatalinghog sa ilang mga pagtuaw alang sa tabang ug sa paglihok sa tinudlong panahon. (Salmo 34:6) Ang maunongong gugma ni Jehova alang sa iyang mga alagad dili mausab basta magpabilin silang maunongon kaniya.

10. Sa unsang paagi gipasundayag ni Jehova ang pagkamaunongon bahin sa iyang mga sukdanan?

¹⁰ Dugang pa, si Jehova nagpasundayag sa pagkamaunongon ngadto sa iyang mga alagad pinaagi sa padayong pagsunod sa iyang mga sukdanan. Lahi sa pipila ka masalaypong mga tawo, nga gigiyahan lang sa ilang pagbati o gusto, si Jehova dili mag-usab-usab sa iyang panglantaw kon unsay matarong ug daotan. Latas sa libolibong katuigan, ang iyang panglantaw sa mga butang sama sa espiritismo, pagsimbag diyosdiyos, ug pagpatay wala mausab. “Hangtod sa imong pagkatigulang, ako mao ra gihapon,” miingon siya pinaagi sa iyang propetang si Isaias. (Isaias 46:4) Busa kita makasalig nga makabaton tag kaayohan pinaagi sa pagsunod sa tin-awng pagtulon-an bahin sa moralidad nga makaplagan diha sa Pulong sa Diyos.—Isaias 48:17-19.

11. Paghatag ug mga pananglitan nga nagpakita nga si Jehova nagtuman sa iyang gisaad.

¹¹ Si Jehova nagpakita usab sa pagkamaunongon pinaagi sa pagtuman sa iyang mga saad. Sa dihang motagna siyag usa ka butang, kini mahitabo. Si Jehova nag-ingon: “Ang pulong nga mogula sa akong baba . . . dili mobalik kanako nga walay resulta, apan tumanon gayod niini ang bisan unsa nga akong gikalipayan, ug segurado kining molampos sumala sa kon unsay akong katuyoan sa pagpadala niini.” (Isaias 55:11) Pinaagi sa pagtuman sa iyang pulong, si Jehova nagpakitag pagkamaunongon sa iyang katawhan. Dili niya pahulaton sila sa butang nga wala siyay katuyoan sa pagpahinabo. Kasaligan gayod si Jehova bahin niini maong ang iyang alagad nga si Josue nakaingon: “Sa tanang maayong saad nga gisaad ni Jehova sa panimalay ni Israel, walay bisan usa ka saad nga napakyas; natuman kining tanan.” (Josue 21:45) Busa, makasalig ta nga dili ta madismayar kay tumanon gayod ni Jehova ang iyang mga saad.—Isaias 49:23; Roma 5:5.

12, 13. Sa unsang mga paagi ang maunongong gugma ni Jehova molungtad hangtod sa hangtod?

¹² Sumala sa gihisgotan ganina, ang Bibliya nag-ingon nga ang maunongong gugma ni Jehova “molungtad hangtod sa hangtod.” (Salmo 136:1) Sa unsang paagi tinuod kini? Sa usa ka paagi, ang pagpasaylo ni Jehova sa mga sala maoy permanente. Sumala sa gihisgotan sa Kapitulo 26, dili hisgotan ni Jehova ang nangaging mga sayop kon gipasaylo na niya ang usa ka tawo. Kay “ang tanan nakasala ug wala makaabot sa himaya sa Diyos,” ang matag usa kanato angayng magmapasalamaton nga ang maunongong gugma ni Jehova molungtad hangtod sa hangtod.—Roma 3:23.

¹³ Apan ang maunongong gugma ni Jehova molungtad hangtod sa hangtod sa laing paagi. Ang iyang Pulong nag-ingon nga ang usa nga matarong “mahisama sa kahoy nga gitanom sa daplin sa kasapaan, usa ka kahoy nga mobunga sa iyang panahon, ang mga dahon niini dili malaya. Ug ang tanan niyang ginahimo magmalamposon.” (Salmo 1:3) Imadyina ang usa ka labong nga kahoy kansang mga dahon dili gayod malaya! Busa kon kita ganahang magbasa ug magtuon sa Pulong sa Diyos, ang atong kinabuhi mahimong taas, malinawon, ug mabungahon. Ang mga panalangin nga ihatag ni Jehova ngadto sa matinumanon niyang mga alagad walay kataposan. Sa pagkatinuod, sa matarong nga bag-ong kalibotan nga ipatungha ni Jehova, ang masinugtanong katawhan makasinati sa iyang maunongong gugma hangtod sa hangtod.—Pinadayag 21:3, 4.

Si Jehova ‘Dili Mobiya sa mga Maunongon Kaniya’

14. Sa unsang paagi si Jehova nagpabili sa pagkamaunongon sa iyang mga alagad?

¹⁴ Si Jehova kanunayng nagpakita sa iyang pagkamaunongon. Sanglit si Jehova dili gayod mag-usab-usab, ang pagkamaunongon nga iyang ipakita sa iyang matinumanong mga alagad dili gayod maawop. Ang salmista misulat: “Sukad sa akong pagkabatan-on hangtod karon nga tigulang na ko, wala ko makakitag matarong nga gibiyaan, wala usab ko makakita nga ang iyang mga anak nagpakilimos ug tinapay. Kay si Jehova nahigugma sa hustisya, ug dili niya biyaan ang mga maunongon kaniya.” (Salmo 37:25, 28) Tinuod, ingong Maglalalang, si Jehova takos sa atong pagsimba. (Pinadayag 4:11) Ug tungod kay siya maunongon, si Jehova nagpabili sa atong matinumanong mga buhat.—Malaquias 3:16, 17.

15. Ipatin-aw kon sa unsang paagi ang mga pagpakiglabot ni Jehova sa Israel nagpasiugda sa iyang pagkamaunongon.

¹⁵ Tungod sa iyang maunongong gugma, si Jehova balikbalik nga motabang sa iyang katawhan sa dihang sila anaa sa kalisdanan. Ang salmista nag-ingon: “Iyang ginapanalipdan ang kinabuhi sa mga maunongon kaniya; iyang ginaluwas sila gikan sa kamot sa daotan.” (Salmo 97:10) Tagda ang iyang mga pagpakiglabot sa nasod sa Israel. Human sa milagroso nilang pagkaluwas latas sa Pulang Dagat, ang mga Israelinhon miawit kang Jehova: “Tungod sa imong maunongong gugma, gitultolan nimo ang katawhan nga imong gitubos.” (Exodo 15:13) Ang pagluwas didto sa Pulang Dagat klarong nagpakita sa maunongong gugma ni Jehova. Busa giingnan ni Moises ang mga Israelinhon: “Tungod ba kay kamo ang kinadaghanan sa tanang katawhan mao nga gipakitaan mog pagmahal ug gipili ni Jehova? Dili. Sa tinuod lang kamo ang kinagamyan sa tanang katawhan. Apan tungod kini sa gugma ni Jehova kaninyo ug tungod kay iyang gituman ang iyang gipanumpa sa inyong mga katigulangan mao nga gipagawas mo ni Jehova pinaagi sa iyang gamhanang kamot, aron tubson mo gikan sa pagkaulipon, gikan sa kamot sa Paraon nga hari sa Ehipto.”—Deuteronomio 7:7, 8.

16, 17. (a) Giunsa pagpakita sa mga Israelinhon nga dili sila mapasalamaton sa maunongong gugma Jehova, apan sa unsang paagi si Jehova nagpakitag kaluoy kanila? (b) Sa unsang paagi gipakita sa kadaghanang Israelinhon nga “wala na silay paglaom nga maulian,” ug unsang pasidaan ang gihatag niini kanato?

¹⁶ Makapaguol, ang kadaghanang Israelinhon dili mapasalamaton sa maunongong gugma ni Jehova, kay human sa pagluwas kanila “padayon silang nagpakasala [kang Jehova] pinaagi sa pagrebelde sa Labing Hataas.” (Salmo 78:17) Latas sa kasiglohan, sila balikbalik nga mirebelde, mibiya kang Jehova, misimbag mga diyosdiyos, ug misunod sa paganong mga buhat, nga nakapahugaw kanila. Bisan pa niana, si Jehova wala maglapas sa iyang pakigsaad. Pinaagi ni propetang Jeremias, si Jehova mihangyo sa iyang katawhan: “Balik, Oh masukihong Israel . . . Dili ko motan-aw kaninyo nga may kasuko, kay ako maunongon.” (Jeremias 3:12) Apan sumala sa giingon sa Kapitulo 25, ang kadaghanang Israelinhon wala magbag-o. Sa pagkatinuod, “padayon nilang gibugalbugalan ang mga mensahero sa matuod nga Diyos, ug ilang gitamay ang iyang mga pulong ug giyagayagaan ang iyang mga propeta.” Unsay resulta? Sa kataposan, “wala na silay paglaom nga maulian; unya gipahamtang ni Jehova kanila ang iyang dakong kasuko.”—2 Cronicas 36:15, 16.

¹⁷ Unsay atong makat-onan niini? Ang pagkamaunongon ni Jehova wala magpasabot nga konsentihon niya ang daotang binuhatan o malimbongan siya. Tinuod, si Jehova “dagaya sa maunongong gugma,” ug siya malipay sa pagpakitag kaluoy kon kana dunay basehanan. Apan unsay mahitabo sa dihang ang tawong daotan dili na gayod matul-id? Sa maong kahimtang, sundon ni Jehova ang matarong niyang mga sukdanan ug ipahamtang ang paghukom. Sama sa giingon ni Jehova kang Moises, ‘dili Niya pasagdang dili masilotan ang nakasala.’—Exodo 34:6, 7.

18, 19. (a) Sa unsang paagi ang pagsilot sa Diyos sa mga daotan maunongon usab nga buhat? (b) Sa unsang paagi ipakita ni Jehova ang iyang pagkamaunongon ngadto sa iyang mga alagad nga gilutos hangtod namatay?

¹⁸ Ang pagsilot sa Diyos sa mga daotan maunongon usab nga buhat. Sa unsang paagi? Mao nay gipakita sa basahong Pinadayag, dihang gisugo ni Jehova ang pito ka anghel: “Adto mo ug ibubo sa yuta ang pito ka panaksan sa kasuko sa Diyos.” Sa dihang gibubo sa ikatulong anghel ang iyang panaksan “ngadto sa mga suba ug sa mga tubod sa tubig,” kini nahimong dugo. Unya ang anghel miingon kang Jehova: “Ikaw, ang Usa nga mao ang karon ug ang kaniadto, ang Usa nga maunongon, maoy matarong, kay imong gimando kini nga mga paghukom, kay ilang giula ang dugo sa mga balaan ug sa mga propeta, ug gihatagan nimo silag dugo aron imnon; takos sila niini.”—Pinadayag 16:1-6.

¹⁹ Matikdi nga samtang nagpahayag sa maong mensahe sa paghukom, ang anghel nagtawag kang Jehova nga “ang Usa nga maunongon.” Ngano? Kay pinaagi sa paglaglag sa mga daotan, si Jehova nagpakitag pagkamaunongon sa iyang mga alagad, nga daghan kanila gilutos hangtod namatay. Tungod sa pagkamaunongon, gitipigang buhi ni Jehova ang maong mga tawo diha sa iyang panumdoman. Siya nangandoy nga makita pag-usab ang maong mga matinumanon nga namatay, ug ang Bibliya nagpamatuod nga iyang katuyoan nga gantihan silag pagkabanhaw. (Job 14:14, 15) Dili kalimtan ni Jehova ang maunongon niyang mga alagad bisag patay na sila. Sa kasukwahi, “para niya silang tanan buhi.” (Lucas 20:37, 38) Ang katuyoan ni Jehova nga banhawon kadtong anaa sa iyang panumdoman maoy puwersadong ebidensiya sa iyang pagkamaunongon.

Ang Maunongong Gugma ni Jehova Nagbukas sa Dalan sa Kaluwasan

20. Kinsa ang “mga sudlanan sa kaluoy,” ug sa unsang paagi si Jehova nagpakitag pagkamaunongon kanila?

²⁰ Sa tibuok kasaysayan, si Jehova nagpakitag talagsaong pagkamaunongon sa matinumanong mga tawo. Gani, sa libolibong katuigan, “gipasensiyahag maayo [ni Jehova] ang mga sudlanan sa kasuko nga angayng laglagon.” Ngano? “Iya ning gihimo aron ang kadagaya sa iyang himaya ikapakita niya sa mga sudlanan sa kaluoy, nga giandam niyang daan para sa himaya.” (Roma 9:22, 23) Ang maong “mga sudlanan sa kaluoy” maoy mga Kristohanon nga gidihogan sa balaang espiritu aron mahimong isigkamanununod sa Kristo sa iyang Gingharian. (Mateo 19:28) Pinaagi sa pag-abli sa dalan sa kaluwasan alang sa maong mga sudlanan sa kaluoy, si Jehova nagpabiling maunongon kang Abraham, nga kaniya gipahayag kini nga saad: “Pinaagi sa imong kaliwat ang tanang nasod sa yuta mapanalanginan kay gituman nimo ang akong gisulti.”—Genesis 22:18.

21. (a) Sa unsang paagi si Jehova nagpakitag pagkamaunongon ngadto sa “usa ka dakong panon” nga naglaom nga maluwas sa “dakong kasakitan”? (b) Ang pagkamaunongon ni Jehova magpalihok kanimo sa pagbuhat sa unsa?

²¹ Si Jehova nagpakitag susamang pagkamaunongon ngadto sa “usa ka dakong panon” nga naglaom nga maluwas sa “dakong kasakitan” ug mabuhing walay kataposan diha sa usa ka paraisong yuta. (Pinadayag 7:9, 10, 14) Bisan pag ang iyang mga alagad dili hingpit, si Jehova maunongong naghatag kanila ug kahigayonan nga mabuhing walay kataposan diha sa usa ka paraisong yuta. Sa unsang paagi iyang himoon kana? Pinaagi sa lukat—ang labing dakong pasundayag sa pagkamaunongon ni Jehova. (Juan 3:16; Roma 5:8) Kadtong sinserong nangita sa pagkamatarong napalihok sa pagpakigsuod kang Jehova tungod sa iyang pagkamaunongon. (Jeremias 31:3) Dili ba mobati kang mas suod kang Jehova tungod sa pagkamaunongon nga iyang gipakita ug ipakita pa? Kay gusto man nato nga masuod sa Diyos, hinaot mosanong ta sa iyang gugma pinaagi sa pagpalig-on sa atong determinasyon nga maunongong moalagad kaniya.

1-3. (a) Nganong gusto ni Jesus nga mahisama sa iyang Amahan? (b) Unsay atong susihon niining kapituloha?

NAKAKITA ba ka sukad ug usa ka batang lalaki nga naningkamot nga mahisama sa iyang amahan? Ang anak tingali mosundog sa linakwan, sinultihan, o linihokan sa iyang amahan. Ngadtongadto, ang bata tingali makasagop na sa moral ug espirituwal nga mga prinsipyo sa iyang amahan. Oo, ang gugma ug pagdayeg nga bation sa anak alang sa iyang mahigugmaong amahan magpalihok kaniya sa pagtinguha nga mahisama sa iyang amahan.

² Komosta man ang relasyon tali ni Jesus ug sa iyang langitnong Amahan? Sa usa ka higayon si Jesus miingon: “Gihigugma nako ang Amahan.” (Juan 14:31) Lagmit walay usa nga labaw pang nahigugma kang Jehova kay sa maong Anak, kinsa nakauban sa Amahan sa dugayng panahon sa wala pa ang ubang linalang. Kana nga gugma nagpalihok nianang maunongong Anak sa pagtinguha nga mahisama sa iyang Amahan.—Juan 14:9.

³ Sa nag-unang mga kapitulo niini nga publikasyon, atong gihisgotan kon sa unsang paagi si Jesus hingpit nga nagsundog sa gahom, hustisya, ug kaalam ni Jehova. Apan sa unsang paagi gisundog ni Jesus ang gugma sa iyang Amahan? Atong susihon ang tulo ka paagi nga si Jesus nagpakitag gugma—ang iyang pagsakripisyo, dakong kaluoy, ug kaandam sa pagpasaylo.

“Walay Usa nga may Gugma nga Labaw pa kay Niini”

4. Sa unsang paagi gipakita ni Jesus ang kinalabwang panig-ingnan sa masakripisyohong gugma?

⁴ Gihatag ni Jesus ang talagsaong panig-ingnan sa masakripisyohong gugma. Ang pagsakripisyo naglakip sa pag-una sa panginahanglan ug intereses sa uban kay sa atong kaugalingon. Giunsa pagpakita ni Jesus ang maong gugma? Siya miingon: “Walay usa nga may gugma nga labaw pa kay niini, nga ang usa andam mohatag sa iyang kinabuhi alang sa iyang mga higala.” (Juan 15:13) Kinabubut-ong gihatag ni Jesus ang iyang hingpit nga kinabuhi alang kanato. Kadto ang kinalabwang ekspresyon sa gugma nga gihimo sukad ni bisan kinsang tawo. Apan gipakita sab ni Jesus ang masakripisyohong gugma sa ubang paagi.

5. Nganong pagpakitag gugma ug pagsakripisyo ang pagbiya sa bugtong nga Anak sa Diyos gikan sa langit?

⁵ Sa wala pa siya moanhi sa yuta, ang bugtong nga Anak sa Diyos nakabatog linain ug taas nga posisyon sa langit. Siya suod nga nakig-uban kang Jehova ug sa daghan kaayong anghel. Bisan pag nindot kaayo ang kinabuhi sa maong minahal nga anak didto sa langit, “iyang gihaw-asan ang iyang kaugalingon sa tanan niyang nabatonan ug nahisamag ulipon; siya nahimong tawo.” (Filipos 2:7) Siya kinabubut-ong mianhi aron mopuyo taliwala sa makasasalang mga tawo diha sa usa ka kalibotan nga “nailalom sa gahom sa usa nga daotan.” (1 Juan 5:19) Ang Anak sa Diyos nagpakita gyod ug gugma ug pagsakripisyo.

6, 7. (a) Sa unsang mga paagi gipakita ni Jesus ang masakripisyohong gugma panahon sa iyang ministeryo sa yuta? (b) Unsang makapatandog nga pananglitan sa dili mahakogong gugma ang narekord sa Juan 19:25-27?

⁶ Sa iyang pagministeryo sa yuta, gipakita ni Jesus ang masakripisyohong gugma sa nagkalainlaing paagi. Kanunay niyang giuna ang uban. Siya nagpokus pag-ayo sa iyang ministeryo maong gisakripisyo niya ang hamugawayng pagkinabuhi nga naandan sa katawhan. “Ang mga irong ihalas dunay mga lungib ug ang mga langgam dunay mga salag,” matod niya, “apan ang Anak sa tawo walay kaugalingong puy-anan.” (Mateo 8:20) Tungod kay hawod nga panday, si Jesus makagahin untag panahon aron makatukod ug nindot nga balay alang sa iyang kaugalingon o makagamag nindot nga mga gamit nga ikabaligya aron makabaton siyag ekstrang kuwarta. Apan wala niya gamita ang iyang mga abilidad aron makabatog materyal nga mga butang.

⁷ Ang makapatandog nga pananglitan sa masakripisyohong gugma ni Jesus narekord sa Juan 19:25-27. Daghan kaayog gihunahuna si Jesus sa hapon una siya mamatay. Samtang nag-antos siya sa estaka, siya naghunahuna sa iyang mga tinun-an, sa buluhatong pagsangyaw, ug ilabina sa iyang integridad ug kon sa unsang paagi makaapektar kini sa ngalan sa iyang Amahan. Sa pagkatinuod, ang kaugmaon sa katawhan nagdepende kaniya! Bisan pa niana, sa hapit na siyang mamatay, si Jesus naghunahuna usab sa kaayohan sa iyang inahan nga si Maria, nga lagmit biyuda na niadtong panahona. Gihangyo ni Jesus si apostol Juan sa pag-atiman kang Maria nga samag siya mismo ang inahan ni Juan, ug human niadto si Maria gidala sa apostol ngadto sa iyang balay. Busa gipaneguro ni Jesus nga naay makatagana sa pisikal ug espirituwal nga panginahanglan sa iyang inahan. Si Jesus nagpakita gyod ug dakong gugma!

“Naluoy Siya Kanila”

8. Unsa ang kahulogan sa Gregong pulong nga gigamit sa Bibliya bahin sa kaluoy nga gipakita ni Jesus?

⁸ Sama sa iyang Amahan, si Jesus maluluy-on. Ang Kasulatan nag-ingon nga si Jesus naluoy pag-ayo niadtong nag-antos ug kanunay siyang nangitag paagi sa pagtabang nila. Kon bahin sa kaluoy nga gipakita ni Jesus, ang Bibliya naggamit ug usa ka Gregong pulong nga gihubad nga “naluoy siya kanila.” Matod sa usa ka eskolar: “Kini maoy . . . puwersado kaayong pagbati sa usa ka tawo. Sa Gregong pinulongan, kini mao ang pinakapuwersadong pulong alang sa kaluoy.” Hunahunaa ang pipila ka kahimtang diin si Jesus naluoy pag-ayo maong gitabangan niya ang uban.

9, 10. (a) Tungod sa unsang mga kahimtang nga si Jesus ug ang iyang mga apostoles nangitag usa ka mingaw nga dapit? (b) Sa dihang ang iyang pribasiya natugaw sa panon sa katawhan, unsay reaksiyon ni Jesus, ug ngano?

⁹ Napalihok sa pagtagana sa espirituwal nga mga panginahanglan. Ang asoy sa Marcos 6:30-34 nagpakita kon unsay ilabinang nakapatandog kang Jesus aron ipakita ang iyang kaluoy. Handurawa ang esena. Ang mga apostoles malipayon kaayo kay bag-o pa silang nahuman sa ilang madasigong pagsangyaw. Namalik sila kang Jesus ug eksayted nga nagbalita sa tanan nga ilang nakita ug nadungog. Apan natigom ang dakong panon sa katawhan maong si Jesus ug ang iyang mga apostoles wala na makahigayon bisan sa pagpangaon. Kay kanunayng mapaniiron, namatikdan ni Jesus nga gikapoy ang mga apostoles. Siya miingon kanila: “Mangadto ta sa usa ka mingaw nga dapit aron makapahulay kadiyot.” Misakay silag sakayan ug milawig tabok sa amihanang tumoy sa Dagat sa Galilea ngadto sa usa ka mingaw nga dapit. Apan nakita sa panon sa katawhan nga mibiya sila. Nadunggan usab kana sa uban. Silang tanan nanagan subay sa amihanang baybayon ug naunhan pa ang sakayan sa pag-abot sa pikas nga tampi!

¹⁰ Nasuko ba si Jesus kay wala na silay panahon nga makapahulay? Wala gayod! Natandog kaayo siya dihang nakita niya ang maong panon sa katawhan nga mikabat ug libolibo, kinsa naghulat na kaniya. Si Marcos misulat: “Nakita niya ang daghan kaayong tawo ug naluoy siya kanila kay sama silag mga karnero nga walay magbalantay. Busa gitudloan niya sila ug daghang butang.” Giisip ni Jesus ang maong mga tawo ingong mga indibiduwal nga may espirituwal nga mga panginahanglan. Sila nahisamag mga karnero nga nahisalaag, walay mahimo, ug walay magbalantay nga naggiya o nanalipod kanila. Si Jesus nahibalo nga ang ordinaryong katawhan gipasagdan sa way kaluoy nga mga lider sa relihiyon, nga angay untang mag-atiman kanila ingong mahigugmaong mga magbalantay. (Juan 7:47-49) Siya naluoy sa katawhan, busa siya misugod sa pagtudlo kanila “bahin sa Gingharian sa Diyos.” (Lucas 9:11) Matikdi nga si Jesus naluoy sa katawhan bisag wala pa siya makakita sa ilang reaksiyon sa iyang itudlo. Sa ato pa, ang dakong kaluoy dili maoy resulta sa iyang pagtudlo sa panon sa katawhan kondili ang motibo sa iyang paghimo niana.

11, 12. (a) Sa unsang paagi giisip ang mga sanlahon panahon sa Bibliya, apan unsay reaksiyon ni Jesus dihang giduol siyag usa ka tawong “punog sanla”? (b) Unsa kahay epekto sa paghikap ni Jesus sa sanlahon, ug sa unsang paagi ang kasinatian sa usa ka doktor nag-ilustrar niini?

¹¹ Napalihok sa pagtabang sa nag-antos. Gibati sa mga tawong masakiton nga si Jesus maluluy-on, mao nga sila miduol kaniya. Klaro ning makita dihang si Jesus, nga gisunod sa mga panon sa katawhan, giduol sa usa ka tawo nga “punog sanla.” (Lucas 5:12) Sa kapanahonan sa Bibliya, gikuwarentinas ang mga sanlahon aron dili matakdan ang uban. (Numeros 5:1-4) Apan sa ngadtongadto, ang mga lider sa relihiyon nagpasiugdag way kasingkasing nga panglantaw niadtong mga sanlahon ug naghimog bug-at nga mga balaod.a Pero matikdi kon giunsa pagtratar ni Jesus ang sanlahon: “Dihay sanlahon nga miduol ug miluhod kaniya nga nagpakiluoy: ‘Kon gusto lang nimo, ikaw makahinlo nako.’ Niana siya naluoy kaniya, ug iyang gihikap siya ug giingnan: ‘Gusto ko! Mamahinlo ka.’ Dihadiha nawala ang iyang sanla.” (Marcos 1:40-42) Si Jesus nahibalo nga supak sa balaod nga ang sanlahon makig-uban sa mga tawo. Bisan pa niana, imbes papahawaon siya, naluoy pag-ayo si Jesus maong duna siyay gibuhat nga wala damha. Si Jesus mihikap kaniya!

¹² Maimadyin ba nimo ang gibati sa sanlahon dihang gihikap siya ni Jesus? Ingong ilustrasyon, tagda ang usa ka kasinatian. Si Dr. Paul Brand, usa ka espesyalista sa sanla, naghisgot bahin sa usa ka sanlahon nga iyang gitambalan sa India. Gisusi sa doktor ang sanlahon ug gipatin-aw niya, pinaagi sa usa ka tighubad, kon unsaon niya pagtambal ang maong sakit. Dayon gibutang sa doktor ang iyang kamot sa abaga sa sanlahon. Mikalit lang ug hilak ang sanlahon. “Nakasulti ba kog daotan?” nangutana ang doktor. Gipangutana sa tighubad ang batan-ong lalaki diha sa iyang pinulongan ug ang tighubad miingon: “Wala, doktor. Naghilak daw siya kay gibutang nimo ang imong kamot sa iyang abaga. Sukad sa iyang pag-anhi dinhi walay mihikap kaniya sulod sa daghang katuigan.” Alang sa sanlahon nga miduol kang Jesus, ang paghikap mas dako pag kahulogan. Sa usa lang ka paghikap, ang sakit nga nakapahimo kaniyang sinalikway nawala!

13, 14. (a) Unsay nakita ni Jesus pag-abot niya duol sa siyudad sa Nain, ug nganong makapaguol kaayo ang maong kahimtang? (b) Kay gipalihok sa kaluoy, unsay gihimo ni Jesus alang sa biyuda sa Nain?

¹³ Napalihok sa paghupay sa kaguol. Si Jesus natandog pag-ayo sa kaguol sa uban. Pananglitan, tagda ang asoy sa Lucas 7:11-15. Nahitabo kadto duol sa siyudad sa Nain sa Galilea, mga usa ka tuig ug siyam ka bulan human sugdi ni Jesus ang iyang ministeryo. Pag-abot niya duol sa ganghaan sa siyudad, iyang nahibalag ang mga tawo nga paingon maglubong. Makapaguol gayod ang kahimtang. Ang usa ka batan-ong lalaki nga maoy bugtong nga anak sa usa ka biyuda namatay. Sa miagi, lagmit nakauban siya sa ingon niini nga paglubong—dihang namatay ang iyang bana. Niining higayona kadto mao ang paglubong sa iyang anak nga lalaki, nga tingali mao lamang ang iyang gisaligan sa panginabuhi. Ang ubang tawo nga mikuyog kaniya tingali nag-awit ug nagtugtog ug mingawng mga awit sa pagbangotan. (Jeremias 9:17, 18; Mateo 9:23) Apan si Jesus nagtan-aw sa magul-anong inahan, nga sa walay duhaduha naglakaw tapad sa gidayongan nga teheras sa patayng lawas sa iyang anak.

¹⁴ Si Jesus “naluoy” sa nagbangotang inahan. Sa malumong paagi, siya miingon: “Ayaw nag hilak.” Siya miduol ug mihikap sa teheras. Ang mga tigyayong—ug tingali apil ang uban nga mikuyog—mihunong. Sa kusog nga tingog, gisultihan ni Jesus ang patayng lawas: “Dong, sultihan ti ka, bangon!” Unsay sunod nga nahitabo? “Siya mibangon ug misugod sa pagsulti” nga samag nakamata gikan sa hinanok nga pagkatulog! Dayon ang Bibliya nag-ingon niining makapatandog kaayo nga mga pulong: “Gihatag siya ni Jesus sa iyang inahan.”

15. (a) Ang mga asoy sa Bibliya bahin sa kaluoy ni Jesus nagpakita sa unsang koneksiyon sa kaluoy ug paglihok? (b) Unsaon nato pagsundog si Jesus niining bahina?

¹⁵ Unsay makat-onan nato gikan niini nga mga asoy? Sa matag situwasyon, matikdi ang koneksiyon sa kaluoy ug paglihok. Sa dihang makakita sa kahimtang sa uban, si Jesus maluoy gayod kanila ug kini kanunayng magpalihok kaniya sa pagtabang kanila. Unsaon nato pagsundog ang iyang panig-ingnan? Ingong mga Kristohanon, kita adunay responsibilidad sa pagsangyaw sa maayong balita ug sa paghimog mga tinun-an. Ang pangunang rason sa paghimo niini mao ang atong gugma sa Diyos. Apan atong hinumdoman nga kini maoy buluhaton nga nagkinahanglan usab ug kaluoy. Kon sama kang Jesus maluoy ta sa mga tawo, ang atong kasingkasing magpalihok kanato sa pagbuhat sa tanan natong maarangan sa pagsangyaw kanila sa maayong balita. (Mateo 22:37-39) Ug unsaon nato pagpakita ang kaluoy para sa mga igsoon nga nag-antos o naguol? Dili kita milagrosong makaayo sa pisikal nga sakit o makabanhaw sa patay. Apan mapakita nato ang kaluoy pinaagi sa pagsulti kanila nga kita naghunahuna kanila o sa paghatag ug praktikal nga tabang.—Efeso 4:32.

“Amahan, Pasayloa Sila”

16. Giunsa pagpakita ni Jesus nga andam siyang mopasaylo bisan pag didto siya sa estaka sa pagsakit?

¹⁶ Si Jesus hingpit nga nagsundog sa gugma sa iyang Amahan diha sa laing hinungdanong paagi—siya “andam sa pagpasaylo.” (Salmo 86:5) Klaro ning makita dihang didto siya sa estaka sa pagsakit. Bisag gipaagom sa makauulawng kamatayon, nga may mga lansang nga gitusok sa iyang mga kamot ug tiil, unsay gihisgotan ni Jesus? Mituaw ba siya kang Jehova aron silotan ang mga nagpatay kaniya? Sa kasukwahi, kini maoy apil sa kataposang mga pulong ni Jesus: “Amahan, pasayloa sila, kay wala sila mahibalo sa ilang ginabuhat.”—Lucas 23:34.b

17-19. Sa unsang mga paagi gipakita ni Jesus nga iyang gipasaylo si apostol Pedro sa paglimod kaniya sa tulo ka beses?

¹⁷ Tingali ang mas makapatandog pa nga pananglitan sa pagpasaylo ni Jesus makita sa paagi sa iyang pagtagad kang apostol Pedro. Sa walay duhaduha si Pedro nahigugma gayod kang Jesus. Sa Nisan 14, sa kataposang gabii sa kinabuhi ni Jesus, si Pedro misulti kaniya: “Ginoo, andam kong mouban nimo sa bilanggoan ug sa kamatayon.” Apan pipila ra ka oras sa ulahi, katulo gilimod ni Pedro nga siya nakaila kang Jesus! Ang Bibliya nagsulti kanato kon unsay nahitabo samtang gipahayag ni Pedro ang iyang ikatulong paglimod: “Ang Ginoo milingi ug mitan-aw kang Pedro.” Kay naguol sa kabug-at sa iyang sala, si Pedro “migawas ug mihilak pag-ayo.” Sa dihang si Jesus namatay, ang apostol tingali naghunahuna, ‘Gipasaylo ba kaha ko sa akong Ginoo?’—Lucas 22:33, 61, 62.

¹⁸ Si Pedro wala magpaabot ug dugay sa tubag. Si Jesus nabanhaw sa buntag sa Nisan 16, ug lagmit niana mismong adlawa, siya personal nga miduaw kang Pedro. (Lucas 24:34; 1 Corinto 15:4-8) Nganong si Jesus mihatag ug espesyal nga pagtagad sa apostol nga milimod gayod kaniya? Tingali gusto ni Jesus nga pasaligan ang mahinulsolong si Pedro nga gihigugma ug gipabilhan gihapon siya sa iyang Ginoo. Apan labaw pa ang gihimo ni Jesus sa pagpasalig kang Pedro.

¹⁹ Usa ka higayon sa ulahi, si Jesus nagpakita ngadto sa mga tinun-an sa Dagat sa Galilea. Sa maong higayon, si Jesus katulo nangutana kang Pedro (nga katulo naglimod sa iyang Ginoo) mahitungod sa gugma ni Pedro alang kaniya. Human sa ikatulong higayon, si Pedro mitubag: “Ginoo, nahibalo ka sa tanan; nasayod ka nga ako kang gimahal.” Sa pagkatinuod, si Jesus, kinsa makabasa ug kasingkasing, bug-os nasayod sa gugma ug pagmahal ni Pedro alang kaniya. Bisan pa niana, si Jesus mihatag kang Pedro ug higayon sa pagpahayag sa iyang gugma. Dugang pa, gisugo ni Jesus si Pedro nga ‘pakan-on’ ug ‘bantayan’ ang iyang “gagmayng mga karnero.” (Juan 21:15-17) Sayo niana, si Pedro nakadawat ug usa ka asaynment sa pagsangyaw. (Lucas 5:10) Apan sa maong higayon, si Jesus nagpakitag talagsaong pagsalig kaniya pinaagi sa paghatag kaniyag dugang bug-at nga responsibilidad—ang pag-atiman niadtong mahimong mga sumusunod sa Kristo. Wala madugay human niadto, si Jesus mihatag kang Pedro ug usa ka importanteng papel diha sa buluhaton sa mga tinun-an. (Buhat 2:1-41) Nahupayan gayod si Pedro sa pagkahibalo nga si Jesus nagpasaylo ug nagsalig gihapon kaniya!

Ikaw ba ‘Nahibalo sa Gugma sa Kristo’?

20, 21. Sa unsang paagi kita bug-os nga ‘makahibalo sa gugma sa Kristo’?

²⁰ Sa tinuoray, ang Pulong ni Jehova naghisgot sa gugma sa Kristo. Apan sa unsang paagi angay kitang mosanong sa gugma ni Jesus? Ang Bibliya nagdasig kanato nga angay natong ‘mahibaloan ang gugma sa Kristo nga labaw pa sa kahibalo.’ (Efeso 3:19) Sumala sa atong nasabtan, ang mga asoy sa Ebanghelyo bahin sa kinabuhi ug ministeryo ni Jesus nagtudlo kanatog daghang butang bahin sa gugma sa Kristo. Bisan pa niana, ang bug-os nga ‘pagkahibalo sa gugma sa Kristo’ naglakip ug labaw pa kay sa pagkat-on sa giingon sa Bibliya bahin kaniya.

²¹ Ang Gregong termino nga gihubad ug “mahibaloan” nagpasabot sa pagkahibalo “sa praktikal nga paagi, pinaagig kasinatian.” Sa dihang ipakita nato ang gugma sama sa gihimo ni Jesus—pinaagi sa pagsakripisyo alang sa uban, sa pagtagana sa ilang mga panginahanglan, sa kinasingkasing nga pagpasaylo kanila—kita tinuod nga makasabot sa iyang mga pagbati. Pinaagi sa paghimo niini, kita ‘mahibalo sa gugma sa Kristo nga labaw pa sa kahibalo.’ Ug dili gayod kita malimot nga kon kita mas mahisama sa Kristo, kita mas masuod sa usa nga hingpit nga gisundog ni Jesus, ang atong mahigugmaong Diyos, si Jehova.

1-3. Unsay resulta sa dihang sundogon nato ang panig-ingnan ni Jehova sa pagpakitag gugma?

“DUNAY labaw nga kalipay sa paghatag kay sa pagdawat.” (Buhat 20:35) Ang maong mga pulong ni Jesus nagpasiugda niining hinungdanong kamatuoran: Ang pagpakitag tinuod nga gugma makahatag kanatog kaayohan. Bisan pag adunay dakong kalipay sa pagdawat ug gugma, dunay labaw nga kalipay sa paghatag o pagpakitag gugma ngadto sa uban.

² Walay usa nga labawng nasayod niini kay sa atong langitnong Amahan. Sumala sa atong nasabtan diha sa nag-unang mga kapitulo niini nga seksiyon, si Jehova mao ang kinalabwang panig-ingnan sa gugma. Walay usa nga nagpakitag gugma sa talagsaong paagi o sa mas taas nga panahon kay kaniya. Busa dili ikatingala nga si Jehova gitawag nga “malipayong Diyos.”—1 Timoteo 1:11.

³ Gusto sa atong mahigugmaong Diyos nga kita maningkamot nga mahisama kaniya, ilabina sa pagpakitag gugma. Ang Efeso 5:1, 2 nagsulti kanato: “Sundoga ang Diyos, ingong minahal nga mga anak, ug padayon sa pagpakitag gugma.” Sa dihang sundogon nato ang panig-ingnan ni Jehova sa pagpakitag gugma, atong bation ang labaw nga kalipay tungod sa paghatag. Mahimong mobati usab kitag katagbawan sa pagkahibalo nga si Jehova nalipay kanato, kay ang iyang Pulong nag-awhag kanato sa “paghigugma sa usag usa.” (Roma 13:8) Apan aduna pay ubang hinungdan nga kita angayng ‘magpadayon sa pagpakitag gugma.’

Kon Nganong Gikinahanglan ang Gugma

4, 5. Nganong hinungdanon nga kita magpakitag gugma ngadto sa mga igsoon?

⁴ Nganong hinungdanon nga kita magpakitag gugma ngadto sa mga igsoon? Sa simpleng pagkasulti, ang gugma mao ang pinakaimportanteng hiyas sa tinuod nga mga Kristohanon. Kon walay gugma kita dili masuod sa mga igsoon, ug labaw sa tanan, kita walay kapuslanan sa panan-aw ni Jehova. Tagda kon sa unsang paagi ang Pulong sa Diyos nagpasiugda niini nga mga kamatuoran.

⁵ Sa kataposang gabii sa iyang kinabuhi sa yuta, giingnan ni Jesus ang iyang mga sumusunod: “Hatagan mo nakog bag-ong sugo, nga kamo maghigugmaay; sama sa akong paghigugma kaninyo, kamo usab maghigugmaay. Kon kamo dunay gugma sa usag usa, ang tanan makaila nga kamo akong mga tinun-an.” (Juan 13:34, 35) “Sama sa akong paghigugma kaninyo”—oo, kita gisugo sa pagpakita sa matang sa gugma nga gipasundayag ni Jesus. Sa Kapitulo 29, atong gihisgotan nga gihatag ni Jesus ang maayo kaayong panig-ingnan sa pagpakitag gugma pinaagi sa pag-una sa panginahanglan ug kaayohan sa uban kay sa iyang kaugalingon. Kinahanglan nga kita usab magpakitag gugma, ug kinahanglang himoon nato kana sa paagi nga ang atong gugma makita bisan sa mga tawong wala mag-alagad kang Jehova. Sa pagkatinuod, ang inigsoong gugma mao ang ilhanan sa tinuod nga mga Kristohanon.

6, 7. (a) Giunsa nato pagkahibalo nga ang Pulong ni Jehova nagpasiugda pag-ayo sa kahinungdanon sa pagpakitag gugma? (b) Unsay gipasiugda ni Pablo sa 1 Corinto 13:4-8?

⁶ Komosta kon kita walay gugma? ‘Kon ako walay gugma,’ matod ni apostol Pablo, ‘mahimo kong banha nga agong o nagtagingting nga simbal.’ (1 Corinto 13:1) Ang nagtagingting nga simbal ug ang banha nga agong alingisngis paminawon. Pagkahaom nga mga ilustrasyon! Ang usa ka tawo nga walay gugma nahisamag instrumento sa musika nga mopatunghag kusog ug alingisngis nga kabanha nga dili gustong madunggan sa mga tawo. Ang ingon niana nga tawo lisod gayong makabatog suod nga mga higala. Si Pablo miingon usab: “Kon nabatonan nako ang lig-on kaayong pagtuo aron ibalhin ang mga bukid, apan walay gugma, ako walay kapuslanan.” (1 Corinto 13:2) Hunahunaa ra, ang usa ka tawo nga walay gugma maoy “walay pulos nga tawo,” bisan pa sa mga buhat nga iya tingaling mahimo! (The Amplified Bible) Dili ba tin-aw nga ang Pulong ni Jehova nagpasiugda pag-ayo sa kahinungdanon sa pagpakitag gugma?

⁷ Apan, sa unsang paagi ikapakita nato kini nga hiyas diha sa atong paagi sa pagtratar sa uban? Sa pagtubag niana, susihon nato ang mga pulong ni Pablo nga makaplagan sa 1 Corinto 13:4-8. Ang gipasiugda niining mga bersikuloha dili ang gugma sa Diyos alang kanato o ang atong gugma alang sa Diyos. Hinuon, gipasiugda ni Pablo kon unsaon nato pagpakitag gugma sa usag usa. Iyang gihisgotan ang pipila ka butang nga angay natong himoon ug dili nato angayng himoon kon naa tay gugma.

Kon Unsa ang Gugma

8. Sa unsang paagi ang taas nga pailob makatabang kanato sa atong pagpakiglabot sa uban?

⁸ “Ang gugma taas ug pailob.” Busa ang gugma nagpasabot nga pailoban ang uban. (Colosas 3:13) Dili ba gikinahanglan nato ang maong pailob? Kay kita dili hingpit nga nag-alagad uban sa mga igsoon, makadahom gayod kita nga matag karon ug unya, ang atong mga igsoon makapasakit kanato ug tingali kita makapasakit usab kanila. Apan ang pailob makatabang kanato sa pagsagubang sa gagmayng mga pangos ug garas nga atong maagoman sa atong pagpakiglabot sa uban ug mapreserbar ang kalinaw sa kongregasyon.

9. Sa unsang mga paagi ikapakita nato ang kaayo ngadto sa uban?

⁹ “Ang gugma . . . maayo.” Ang kaayo mapakita pinaagi sa pagtabang sa uban ug sa lumo nga sinultihan. Ang gugma magpalihok nato nga mangitag mga paagi sa pagpakitag kaayo, ilabina sa mga nanginahanglan. Pananglitan, ang usa ka tigulang nga igsoon tingali mibati nga nag-inusara ug nagkinahanglag makapadasig nga pagduaw. Ang nag-inusarang inahan o sister nga mao ray Saksi sa pamilya nagkinahanglan tingalig tabang. Ang usa nga masakiton o nagsagubang ug kalisdanan tingali kinahanglang makadungog ug makapadasig nga mga pulong gikan sa usa ka maunongong higala. (Proverbio 12:25; 17:17) Kon kitay unang magpakitag kaayo sa maong mga paagi, gipakita nato nga tinuod ang atong gugma.—2 Corinto 8:8.

10. Sa unsang paagi ang gugma motabang kanato sa pagdapig ug pagsulti sa kamatuoran, bisag usahay dili kini sayon buhaton?

¹⁰ “Ang gugma . . . magsadya uban sa kamatuoran.” Ang laing bersiyon nag-ingon: “Ang gugma . . . malipayong modapig sa kamatuoran.” Ang gugma magpalihok kanato sa pagdapig sa kamatuoran ug sa ‘pagsultig tinuod sa usag usa.’ (Zacarias 8:16) Pananglitan, kon ang usa ka minahal nalangkit sa bug-at nga sala, ang atong gugma kang Jehova—ug sa nakasala—motabang kanato sa pagsunod sa mga sukdanan sa Diyos imbes mosulay sa pagtago, pagpangatarongan, o pagpamakak bahin sa nahimong sala. Tinuod, lisod tingaling dawaton nga nakasala ang atong minahal. Apan kay kita naghunahuna sa iyang kaayohan, gusto nato nga madawat niya ang mahigugmaong disiplina gikan sa Diyos ug dawaton niya kini. (Proverbio 3:11, 12) Ingong mahigugmaong mga Kristohanon, buot usab natong “magmatinud-anon sa tanang butang.”—Hebreohanon 13:18.

11. Kay ang gugma “moantos sa tanang butang,” unsay angay natong paningkamotan nga buhaton bahin sa mga kahuyangan sa atong mga igsoon?

¹¹ “Ang gugma . . . moantos sa tanang butang.” Ang maong ekspresyon sa literal nagkahulogan nga “ang tanang butang gitabonan niini.” (Kingdom Interlinear) Ang 1 Pedro 4:8 nag-ingon: “Ang gugma magtabon sa daghang sala.” Oo, ang Kristohanon nga dunay tinuod nga gugma dili manabi bahin sa pagkadili-hingpit ug mga kahuyangan sa mga igsoon. Sa daghang kahimtang, ang mga sayop sa mga igsoon ginagmay ra ug matabonan sa gugma.—Proverbio 10:12; 17:9.

12. Giunsa pagpakita ni apostol Pablo nga siya mituo nga buhaton ni Filemon kon unsay maayo, ug unsay atong makat-onan kang Pablo?

¹² “Ang gugma . . . motuo sa tanang butang.” Ang hubad ni Moffatt nag-ingon nga ang gugma “kanunayng motuo kon unsay maayo.” Dili ta gusto nga kanunay tang magduda sa motibo sa mga igsoon. Ang gugma motabang kanato nga “motuo kon unsay maayo” bahin sa atong mga igsoon ug mosalig kanila.a Matikdi ang usa ka pananglitan diha sa sulat ni Pablo kang Filemon. Si Pablo nagsulat sa pagdasig kang Filemon nga mahigugmaong dawaton si Onesimo, ang iyang ulipon nga milayas ug mibalik, kinsa nahimo nang Kristohanon. Imbes pugson si Filemon, si Pablo mahigugmaong mihangyo kaniya. Iyang gipahayag ang pagsalig nga buhaton ni Filemon kon unsay husto, nga nag-ingon: “Masaligon ko nga buhaton nimo kini, mao nga nagsulat ko nimo, kay nahibalo ko nga labaw pa ang imong buhaton kay sa akong gisulti.” (Bersikulo 21) Kon atong ipakita ang gugma pinaagi sa pagsalig sa atong mga igsoon, gitabangan nato sila nga mapakita ang ilang maayo kaayong mga hiyas.

13. Sa unsang paagi ikapakita nato nga kita milaom nga himoon sa atong mga igsoon kon unsay maayo?

¹³ “Ang gugma . . . molaom sa tanang butang.” Gawas nga ang gugma mosalig, kini usab molaom. Kay gipalihok sa gugma, kita molaom nga himoon sa atong mga igsoon kon unsay maayo. Pananglitan, kon ang usa ka igsoon “makahimog sayop nga lakang ug wala makamatikod niini,” kita molaom nga iyang dawaton ang mahigugmaong mga paningkamot sa pagtul-id kaniya. (Galacia 6:1) Molaom pod kita nga kadtong huyang ug pagtuo molig-on pag-usab. Magpailob kita kanila, nga buhaton ang atong maarangan sa pagtabang kanila nga molig-on ang ilang pagtuo. (Roma 15:1; 1 Tesalonica 5:14) Bisan pag ang usa ka minahal mohunong sa pag-alagad, dili kita mawad-ag paglaom nga siya makaamgo ug mobalik kang Jehova, sama sa ilustrasyon ni Jesus bahin sa nawala nga anak.—Lucas 15:17, 18.

14. Sa unsang mga paagi ang atong paglahutay masulayan tingali sulod sa kongregasyon, ug sa unsang paagi ang gugma motabang kanato sa paglahutay?

¹⁴ “Ang gugma . . . molahutay sa tanang butang.” Ang paglahutay motabang nato nga makabarog nga lig-on bisan pag naguol ta ug nag-atubang ug kalisdanan. Masulayan ang atong paglahutay dili lang niadtong wala mag-alagad kang Jehova. Usahay, tingali masulayan ta tungod sa isulti o buhaton sa atong mga igsoon. Tungod sa pagkadili-hingpit, ang mga igsoon tingali makapahiubos usahay kanato. Ang wala hunahunaa nga mga pulong tingali makapasakit kanato. (Proverbio 12:18) Ang usa ka problema sa kongregasyon tingali wala atimana sa paagi nga atong gidahom. Ang binuhatan sa usa ka tinahod nga brader tingali makapatugaw nato maong maghunahuna ta, ‘Angay ba nang buhaton sa usa ka Kristohanon?’ Kon mag-atubang tag ingon niana nga mga situwasyon, mobiya ba ta sa kongregasyon ug mohunong sa pag-alagad kang Jehova? Dili gyod nato na himoon kon duna tay gugma! Oo, ang gugma makatabang nato nga dili matugaw sa kasaypanan sa igsoon, nga tungod niana dili na nato makita ang iyang maayong mga hiyas o ang maayong mga hiyas sa mga igsoon sa kongregasyon. Ang gugma makatabang nato sa pagpabiling matinumanon sa Diyos ug sa pagsuportar sa kongregasyon bisag unsay isulti o buhaton sa dili hingpit nga mga tawo.—Salmo 119:165.

Kon Unsay Dili Kahulogan sa Gugma

15. Unsa ang pagselos, ug sa unsang paagi ang gugma motabang kanato nga malikayan kining makadaot nga emosyon?

¹⁵ “Ang gugma dili seloso.” Ang pagselos maoy hinungdan nga masina tingali ta sa nabatonan sa uban—ilang mga kabtangan, mga panalangin, o mga katakos. Ang maong pagselos nagpakitag kahakog nga makadaot nato ug sa uban. Kon kini dili kontrolahon, makatugaw ni sa kalinaw sa kongregasyon. Unsay makatabang nato sa pagsukol sa kasina? (Santiago 4:5) Ang tubag maoy gugma. Kining bililhong hiyas makatabang nato nga malipay sa nabatonan sa uban nga wala nato mabatoni. (Roma 12:15) Ang gugma motabang kanato nga dili masina dihang ang uban dayegon tungod sa ilang talagsaong katakos o kalamposan.

16. Kon tinuod natong gihigugma ang atong mga igsoon, nganong dili ta angayng manghambog sa atong mga kalamposan sa pag-alagad kang Jehova?

¹⁶ “Ang gugma . . . dili manghambog, dili garboso.” Ang gugma mopugong kanato nga magpabilib sa atong talagsaong mga katakos o kalamposan. Kon tinuod natong gihigugma ang atong mga igsoon, manghambog ba kita bahin sa atong kalamposan sa ministeryo o sa atong mga pribilehiyo sa kongregasyon? Ang maong pagpanghambog makapaluya sa uban, nga makapabati kanila nga mas ubos sila kon itandi kanato. Kon kita dunay gugma, dili kita manghambog sa atong nahimo sa pag-alagad sa Diyos, kay kini nahimo lang nato tungod sa iyang tabang. (1 Corinto 3:5-9) Sama sa giingon ni Pablo, kadtong naay gugma “dili garboso,” o sumala sa giingon sa usa ka hubad sa Bibliya, ang gugma motabang sa usa ka tawo nga dili maghunahuna nga importante kaayo siya. Busa kon naa tay gugma, dili ta maghunahuna nga mas maayo ta kay sa uban.—Roma 12:3.

17. Ang gugma mopalihok kanato sa pagpakita sa unsa, ug unsay atong likayan?

¹⁷ “Ang gugma . . . dili bastos.” Ang usa ka tawong bastos molihok sa dili angay o ngil-ad nga paagi. Ang maong binuhatan dili mahigugmaon, kay nagpakita kana sa kawalay konsiderasyon sa pagbati ug kaayohan sa uban. Sa kasukwahi, kon duna kitay gugma, mopalihok kini kanato sa pagpakitag kaayo ug konsiderasyon sa uban. Ang gugma motabang kanato sa pagpakitag maayong pamatasan, diyosnong panggawi, ug pagtahod alang sa atong mga igsoon. Busa ang gugma mopalihok kanato nga likayan ang “makauulaw nga paggawi”—sa bisan unsang binuhatan nga makapakurat o makapasakit sa atong mga igsoon.—Efeso 5:3, 4.

18. Nganong ang mahigugmaong tawo dili mamugos nga ang tanang butang himoon sumala sa iyang paagi?

¹⁸ “Ang gugma . . . dili mangita sa kaugalingong kaayohan.” Ang Revised Standard Version nag-ingon: “Ang gugma dili mamugos sa kaugalingong paagi niini.” Ang mahigugmaong tawo dili mamugos nga ang tanang butang himoon sumala sa iyang paagi, nga samag ang iyang hunahuna kanunayng husto. Dili niya pugson ang uban nga lahi niyag panglantaw nga mouyon sa iyang gusto. Ang pagpamugos magpakita nga garboso ang usa, ug ang Bibliya nag-ingon: “Ang garbo moresultag kadaot.” (Proverbio 16:18) Kon tinuod natong gihigugma ang atong mga igsoon, tahoron nato ang ilang mga panglantaw, ug kon mahimo, ipakita nato ang kaandam nga mopahiuyon. Kon mopahiuyon kita, atong gipadapat ang mga pulong ni Pablo: “Ang matag usa padayong magtinguha, dili sa iyang kaugalingong kaayohan, kondili nianang sa laing tawo.”—1 Corinto 10:24.

19. Sa unsang paagi ang gugma motabang kanato sa dihang ang uban makapasakit kanato?

¹⁹ “Ang gugma . . . dili masuk-anon . . . , dili maghupot ug listahan sa kadaot.” Ang gugma dili daling masuko sa isulti o buhaton sa uban. Tinuod, normal lamang nga masuko sa dihang ang uban makapasakit nato. Apan bisan pag kita masuko sa makataronganong paagi, ang gugma dili motugot nga kita magpabiling nasuko. (Efeso 4:26, 27) Dili kita maghupot ug listahan sa makapasakit nga mga pulong o binuhatan, nga samag nagsulat niana sa usa ka libro aron dili kana makalimtan. Hinunoa, ang gugma magpalihok kanato sa pagsundog sa atong mahigugmaong Diyos. Sumala sa atong nasabtan sa Kapitulo 26, si Jehova magpasaylo sa dihang dunay lig-ong rason sa pagbuhat niana. Sa dihang siya magpasaylo kanato, iya kining kalimtan, sa ato pa, dili na niya kini hisgotan pag-usab aron balikbalikon ang pagsilot kanato. Dili ba kita mapasalamaton nga si Jehova wala maghupot ug listahan sa kadaot?

20. Unsay angay natong reaksiyon sa dihang ang igsoon malit-agan sa sala ug mag-antos tungod niini?

²⁰ “Ang gugma . . . dili magsadya sa pagkadili-matarong.” Ang The New English Bible nag-ingon: “Ang gugma . . . dili malipay nga nakahimog sala ang uban.” Ang hubad ni Moffatt nag-ingon: “Ang gugma dili gayod malipay sa dihang ang uban masayop.” Ang gugma dili malipay sa pagkadili-matarong, busa kita dili mokonsentir sa bisan unsang matang sa imoralidad. Unsay atong reaksiyon sa dihang ang igsoon malit-agan sa sala ug mag-antos tungod niini? Tungod sa gugma, kita dili magsadya, nga samag moingon ‘Maayo ra! Mirisi niya!’ (Proverbio 17:5) Hinunoa, kita malipay sa dihang ang igsoon nga nakasala maningkamot nga mapasig-uli ang iyang maayong espirituwalidad.

“Mas Labaw pa Gayod”

21-23. (a) Unsay gipasabot ni Pablo dihang miingon siya nga “ang gugma dili gyod molubad”? (b) Unsay hisgotan sa kataposang kapitulo?

²¹ “Ang gugma dili gyod molubad.” Unsay gipasabot ni Pablo nianang mga pulonga? Sumala sa masabtan sa konteksto, siya naghisgot sa mga gasa sa espiritu nga naglungtad taliwala sa unang mga Kristohanon. Kadto nga mga gasa nagsilbing mga ilhanan nga giuyonan sa Diyos ang bag-ong naporma nga kongregasyon. Apan dili tanang Kristohanon ang makapang-ayo, makapanagna, o makasultig lainlaing pinulongan. Bisan pa niana, dili kana ang hinungdanon; ang milagrosong mga gasa sa kadugayan nahanaw ra. Apan dunay magpabilin, butang nga maugmad sa matag Kristohanon. Kini mas talagsaon ug mas malungtaron kay sa bisan unsang milagrosong gasa. Gani, gitawag kini ni Pablo nga “mas labaw pa gayod” nga paagi. (1 Corinto 12:31) Unsa kini? Kini mao ang paagi sa gugma.

²² Sa pagkatinuod, ang Kristohanong gugma nga gihisgotan ni Pablo “dili gayod mapakyas,” sa ato pa, dili gayod kini mahanaw. Hangtod karon, ang inigsoong gugma nagpaila sa tinuod nga mga sumusunod ni Jesus. Dili ba makita nato ang ebidensiya sa maong gugma diha sa mga kongregasyon sa mga alagad ni Jehova sa tibuok yuta? Ang maong gugma molungtad sa walay kataposan, kay si Jehova nagsaad ug kinabuhing walay kataposan sa iyang matinumanong mga alagad. (Salmo 37:9-11, 29) Hinaot magpadayon kita sa pagbuhat sa atong maarangan sa “pagpakitag gugma.” Sa paghimo niana, kita makasinati sa labaw nga kalipay sa paghatag. Labaw pa niana, kita padayon nga mabuhi—makapadayon sa paghigugma—hangtod sa hangtod, nga nagsundog sa atong mahigugmaong Diyos, si Jehova.

²³ Kini nga kapitulo nga nagtapos sa seksiyon bahin sa gugma, atong nahisgotan kon sa unsang paagi makapakita kitag gugma sa usag usa. Apan tungod sa daghang paagi nga nakabaton kitag kaayohan gikan sa gugma ni Jehova—apil sab sa iyang gahom, hustisya, ug kaalam—kita angayng mangutana, ‘Unsaon nako pagpakita kang Jehova nga tinuod gyod kong nahigugma niya?’ Kana nga pangutana hisgotan sa kataposang kapitulo.