Mga Talan-awon Gikan sa Yutang Saad

Jerusalem—Sentro sa mga Hitabo sa Bibliya

BISAN tuod ang kadaghanang nasod may kaulohan, usa ka dakong siyudad nga nahimutangan sa sentro sa gobyerno, ang mga estudyante sa Bibliya tingali maghunahuna nga ang Jerusalem mao ang kaulohan alang sa katawhan. Kini matuod kay ang halandumong mga butang nga nahitabo didto hinungdanon kanatong tanan.

Sa ibabaw, makita nimo ang talan-awon kon motindog ka sa habog nga yuta habagatan sa Jerusalem.a Ang duha ka walog nagtagbo sa luna nga anaa ang lunhaw kaayong sagbot. Ang Walog sa Kidron nagpaubos gikan sa tuo; sa kasadpan, o sa wala, mao ang Walog sa Hinnom, nga nagpatungha sa Biblikanhong ngalang Gehenna. (Mateo 10:28; 23:33) Sa tunga (nga makita sa luna nga nadan-agan sa adlaw sa atubangan sa naglungtad nga mga paril) mao ang dapit diin gitukod ang karaang Siyudad ni David. Sa sulod sa mga paril mao ang duha ka iladong Muslim nga tinukod diha sa usa ka makasaysayanhong dapit. Labing duol sa paril mao ang salapion-asul nga linginong atop sa moske, ug sa luyo mao ang mas dako bulawanong kisame sa Dome of the Rock.

Apan nganong ang Jerusalem, ug ilabina ang napatag nga luna diin nagbarog karon ang duha ka tinukod nga linginon ug atop, makahuloganon alang kanimo? Aw, unsang asoy sa Bibliya ang ipahinumdom kanimo sa hulagway sa usa ka laking karnero nga nasabod sa usa ka kahoy? Lagmit ang kang Abraham. Oo, uban sa iyang anak si Isaac siya mao ang miadto sa Bukid sa Moria, nga lagmit didto o duol sa batoong bungtod diin imong makita ang duha ka linginog atop nga tinukod. Sa pagtuo, si Abraham andam mohalad sa iyang minahal nga anak, apan ang usa ka manulonda nagpugong sa iyang kamot. Dayon nakita ni Abraham “ang usa ka laking karnero nga ang mga sungay nasabod sa kasapinitan” ug naghalad niadto “puli sa iyang anak.” Busa ang pagtan-aw sa Jerusalem makapahinumdom niining kulbahinam nga hitabo.​—Genesis 22:1-13.

Ang ubang mga halad nadayag sa ulahi sa dihang gitukod ni Solomon ang usa ka matahom kaayong templo alang kang Jehova ibabaw sa usa ka patag nga luna diha sa dapit diin anaa karon ang mga tinukod nga linginog atop. (2 Cronicas 3:1) Sulayi ang paghanduraw sa mga Israelinhon nga naggikan sa tanang bahin sa yuta uban sa mga halad nga mga hayop alang sa tinuig nga mga pangilin. Ang labing solemne niana nila mao ang Adlaw sa Pagtabon sa Sala. Nianang adlawa, ang usa ka kanding gipili ug “gibuhian ngadto sa kamingawan alang kang Azazel,” lagmit abot sa Walog sa Kidron ug dayon pahabagatan-silangan ngadto sa kamingawan sa Judea. Ang laing kanding ug usa ka baka gipatay ug ang ilang dugo gigamit sa halad aron sa pagtabon sa sala sa mga saserdote ug sa katawhan. Ang ubang dugo gidala saylo sa tabil ngadto sa Labing Balaan sa templo. Busa makatan-aw ka sa hulagway sa siyudad uban niana sa hunahuna.​—Levitico 16:1-34.

Kadtong tanang halad sa Jerusalem mipunting sa hingpit nga halad ni Jesu-Kristo. Sa iyang kataposang gabii sa yuta, nga maoy duolduol sa panahon sa takdol nga bulan, gitigom ni Jesus ang iyang mga apostol aron saulogon ang kataposang balidong Paskuwa. Kadto maoy didto sa usa ka itaas nga lawak nga gihunahunang anaa sa habog nga bahin sa siyudad sa wala (kasadpan) sa dapit sa templo. Tapos himoa ni Jesus ang Panihapon sa Ginoo, gidala niya ang mga apostoles ngadto sa Bukid sa mga Olibo, sa tabok sa Walog sa Kidron, sa silangan (tuo) sa templo.​—Lucas 22:14-39.

Ingong tabang sa paghanduraw niini, tan-awa ang letrato sa ubos, nga gikuha nga naglantaw pasilangan gikan sa sulod sa Jerusalem, lagmit gikan sa dapit diin gihimo ni Jesus ang Panihapon sa Ginoo. Gikan sa layong pagtan-aw, imong makita sa ubos nga wala ang linginong atop (asulon kon mahayagan sa bulan) sa moske sa habog nga dapit sa templo. Sa layo sa silangan mao ang Walog sa Kidron (ubos sa linya sa panan-aw) ug dayon ang mga kahoy sa Tanaman sa Gethsemane. Sa habog pa paingon sa tuo mao ang Bukid sa mga Olibo.

Ang bulan unya maduoduol sa takdol sa Marso 22, 1989, sa dihang ang mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova sa tibuok yuta magtigom (tapos sa pagsalop sa adlaw) alang sa Panihapon sa Ginoo, nga magahandom sa haladnong kamatayon ni Jesus.b Palihog pagplano sa pag-adto didto. Nianang adlawa, basin buot mo usab nga palandongon ang pipila sa nangaging mga hitabo nga nasentro sa Jerusalem ug sa palibot niana maylabot sa pagbubo ni Jesus sa iyang kalag diha sa kamatayon. Sa ingon gibayaw ni Jesus ang pagkamatarong ni Jehova ug gilukat ang matinuohon nga katawhan gikan sa sala ug kamatayon.​—1 Corinto 11:23-26; Hebreohanon 9:11-28.

[Mga Footnote]

[Kapsiyon sa panid 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.