Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa

◼ Nganong gihubad sa New World Translation ang Hebreohanong pulong nga ‛a·rumʹ sa Genesis 3:1 ingong “mabinantayon” sanglit ang ubang mga hubad sa Bibliya nag-ingong “maliputon” o “maabtik”?

Kana nga kasulatan mabasa: “Karon ang bitin mao ang labing mabinantayon sa tanang ihalas nga mga mananap sa kapatagan nga gibuhat ni Jehova. Busa kini miingon ngadto sa babaye: ‘Tinuod ba nga miingon ang Diyos nga dili kamo magakaon sa tanang bunga sa kahoy sa tanaman?’”

Diha sa Proverbio 12:23 ug sa ubang teksto, gihubad sa New World Translation ang Hebreohanong pulong ‛a·rumʹ ingong “maalamon,” nga maoy usa sa pangunang kahulogan sa pulong kon ipadapat diha sa mga tawo. Apan sama sa daghan kaayong mga pulong, ang ‛a·rumʹ may nagkalainlaing bulok sa kahulogan. Pananglitan, si Benjamin Davidson nagbatbat sa ‛a·rumʹ ingon sa mosunod: “I. maigmat, maliputon, malinglahon.—II. maalamon, mabinantayon.”—The Analytical Hebrew and Chaldee Lexicon.

Nan, nganong gipili sa New World Translation ang ikaduhang kahulogan sa “mabinantayon” diha sa Genesis 3:1? Ang maong pagpili kaharmoniya sa ubang mga hubad. Pananglitan, sa dihang ang Genesis 3:1 gihubad ngadto sa Grego diha sa bersiyon nga Septuagint sa ikatulong siglo W.K.P., ang pulong phroʹni·mos ang gigamit—ang mao gihapong pulong gigamit sa ulahi diha sa Mateo 10:16: “Kamo kinahanglang magmabinantayon ingon sa mga bitin ug malumo ingon sa mga salampati.”—Today’s English Version.

Ang Hebreohanong eskolar nga si Ludwig Koehler mikomento balik pa niadtong 1945: “Ang bitin mapanagan-on. Kini ikapahayag ug maayo diha sa Grego nga phroni·mos, kay pinaagi niini nga pagkamapanagan-on o pagkamabinantayon ang bitin nagpakitag pagpanag-iya ug nagagamit ug phrenes.” Ang phreʹnes dinhi nagpasabot sa usa ka matang sa kinaiyanhong kaalam nga gipakita usab sa ubang mga hayop.—Itandi ang Proverbio 30:24.

Ugaling, adunay usa ka labi pang hinungdanong katarongan sa paggamit sa pulong “mabinantayon” inay “maalamon” o “maabtik” diha sa Genesis 3:1. Ang pagtawag sa bitin dinhi nga maabtik, una pa nga gihubit kini nga midaldal kang Eva sa pagpakasala, hayan moagak sa daghang mga magbabasa sa paghinapos nga gilarawan sa Bibliya ang yanong bitin ingon nga mao ang mihimo niini nga laraw tungod sa talagsaong kaabtik niini. Ang maong interpretasyon mopahimo sa asoy nga usa ka kasugiran—ug usa ka kataw-anang kasugiran.

Sa kasukwahi, ang Bibliya nagtudlo nga adunay mas labaw pa kay sa usa ka maabtik nga bitin nga nagmaniobra didto sa tanaman sa Eden. Ang Pinadayag 12:9 tin-aw nga nagpaila kang Satanas nga Yawa uban nianang “orihinal nga serpenti.” Siya mao ang dili-makita, labaw-tawhanong gahom nga nagmaniobra sa yanong bitin sama sa paagi sa usa ka hawod nga bentrilokista sa pagpasulti sa iyang kiko. Ang kinaiyanhong kamabinantayon sa bitin naghimo niini nga usa ka maayong gamiton alang sa paglingla. Sa dihang kini wala magpalayo nga mabinantayon nga maoy kinaiya niini apan hinunoa maisogong mibukas sa iyang baba ug misulti kang Eva, malamposon kaayong nakuha niini ang pagtagad ni Eva.

Ang dinasig nga Pulong sa Diyos libre sa mga kasugiran, ug pinaagi sa tukmang paghubad, ang New World Translation nagtabang kanato sa pagpabili niining kamatuorana.—2 Timoteo 3:16.

◼ Sanglit ang mga Saksi ni Jehova nasayod nga ang mga patay walay nahibaloan, nganong gibati nila nga hinungdanon ang pagtambong sa mga paglubong sa isigkamagtutuo?

Ang tukmang kahibalo gikan sa Bibliya mahitungod sa kahimtang sa patay nagapanalipod sa mga Saksi ni Jehova gikan sa sayop nga mga hunahuna ug mosangpot sa dili-maalamong paggawi diha sa mga paglubong. Kini naghatag usab nila ug katarongan sa pagtambong sa Kristohanong mga paglubong.

Ang Pulong sa Diyos tin-awng nagpakita nga sa dihang ang tawo mamatay, siya dili magpadayong buhi ingong usa ka dili mamatay nga kalag. (Ecclesiastes 9:5) Inigkamatay, ang lawas mobalik sa abog, mahimong pinaagi sa kinaiyanhong pagkadugta o kaha sa pagsunog. Ang namatay dili na gayod buhi; siya mabuhi lamang pag-usab kon banhawon siya sa Diyos sa umaabot.—Juan 5:28, 29; Buhat 24:15.

Busa, ang mga Saksi ni Jehova dili mosunod sa mga batasan sa paglubong nga gipasukad sa pagtuo nga ang tawong patay adunay dili mamatay nga kalag, nga nagpuyo sa laing dapit. Sila dili makigbahin sa mga paglantang sa patay, uban sa kusog nga mga pag-awit o sa mga pagminatay aron sa paghadlok sa “mga espiritu,” ni sila magbelar sa tibuok gabii o hingaping magbalata aron sa paghupay sa namatay.

Kini wala magpasabot, hinunoa, nga ang katawhan sa Diyos dili magbalata. Ang kamatayon sa usa ka paryente o suod nga higala maoy usa ka makasubong kasinatian, bisan sa matuod nga mga magsisimba nga adunay tukmang kahibalo mahitungod sa patay. Pananglitan, sa dihang si Jacob nagtuo nga gipatay sa ihalas nga mananap si Jose, ang patriarka “nagbalata tungod sa iyang anak sa daghang adlaw.” Atong mabasa nga “ang tanan niyang mga anak nga lalaki ug babaye padayong nanagtindog sa paglipay niya.” (Genesis 37:33-35) Sa dihang namatay ang matinumanong Jacob, si Jose “nagsugo sa iyang mga sulugoon, nga mga mananambal, sa pag-embalsamar sa iyang amahan,” ug “ang mga Ehiptohanon nagpadayon sa paghilak alang kaniya sa kapitoan ka adlaw.” Bisag ang pamilya ni Jacob wala maghupot sa bakak nga mga hunahuna sa mga Ehiptohanon mahitungod sa patay, sila sa dayag natandog sa kamatayon ni Jacob. “Ang tanang anaa sa panimalay ni Jose ug ang iyang mga igsoon” buot nga malubong si Jacob sa hustong paagi, ug bisan ang mga tagagawas nakamatikod nga sila nagabalata.—Genesis 50:1-11.

Daghan pang ubang mga panig-ingnan sa Bibliya ang makutlo diin ang mga alagad ni Jehova natandog kaayo sa kamatayon sa isigkamagsisimba o paryente ug busa naghimog hustong pagbalata.a Sa dihang si Jesus uban sa nagbangotang mga paryente ni Lasaro, si Jesus dili kay wala matandog o sa dili-tukma nalipay. Bisag may pagsalig sa gahom sa pagkabanhaw, si Jesus mihilak. (Juan 11:33-35) Human nga si Jesus mismo namatay, ang iyang mga tinun-an nagbalata, bisan pag iyang gisultihan sila nga siya pagapatyon ug pagabanhawon pag-usab ngadto sa kinabuhi.—Mateo 16:21, 28; Juan 16:17-20; 20:11.

Ang mga alagad sa Diyos karong adlawa mahimo ug mobati sa kaguol nga dala sa kamatayon. Apan, ang ilang nasabtan sa Bibliya nagatabang sa paghupay o sa pagkahimong timbang sa ilang pagbangotan, nga nahiuyon sa 1 Tesalonica 4:13, 14: “Apan dili among tinguha, mga igsoon, nga kamo dili mahibalo mahitungod kanila nga natulog diha sa kamatayon; aron kamo dili managsubo sama sa uban nga walay paglaom. Kay maingon nga kita nagtuo nga si Kristo namatay ug nabanhaw, sa ingon usab, sila nga nangatulog diha sa kamatayon pagadad-on ra unya sa Diyos pinaagi ni Jesus uban kaniya.”

Nan, unsa may ikasulti mahitungod sa pagtambong sa usa ka Kristohanong paglubong (o sa pakigpulong sa patay maylabot sa usa ka magtutuo)? Adunay mga katarongan sa Bibliya kon nganong ang mga Saksi mobati nga mapuslanon nga angay adunay pakigpulong ug sa pagtambong niana.

Hinumdomi nga sa dihang nagtuo si Jacob nga daw namatyan siyag anak nga lalaki, “ang tanan niyang mga anak nga lalaki ug babaye padayong nanagtindog sa paglipay niya.” (Genesis 37:35) Diha sa kadaghanang kayutaan maoy naandan sa mga paryente nga magkatipon alang sa paglubong. Kana maoy okasyon alang sa uban, nga dili kaayo suod ug busa dili kaayo apektado ang emosyon, sa pagtanyag ug mga pulong sa simpatiya ug paglipay. Human nga si Lasaro namatay ‘daghang Hudiyo ang nangadto kang Marta ug Maria aron sa paglipay kanila tungod sa ilang igsoon.’ (Juan 11:19) Nalangkit usab niini ang mga Kristohanon nga buot “molipay kanilang anaa sa bisan unsang kasakit.”—2 Corinto 1:4.

Ang Kristohanong mga magtatan-aw, bisag okupado kaayo sila, kinahanglang manguna sa pagtaganag paglipay ngadto sa panon. Ilang ibutang sa hunahuna nga ang ilang panig-ingnang si Jesus, ang Maayong Magbalantay, gisugo ‘sa pagbugkos sa dugmok ug kasingkasing ug sa paglipay sa tanang nagbalata.’ (Isaias 61:1, 2; Juan 10:14) Wala magtanyag si Jesus sa maong paglipay kon kombinyente lamang kaniya. Siya andam sa pagbuhat ug bisan unsa aron makaduyog sa nasubong mga paryente ni Lasaro—sa ilang kaguol.—Juan 11:11, 17, 33.

Bisan ang mga Kristohanon nga wala kaayoy ikasulti ngadto sa nagbalata diha sa usa ka paglubong makahimog maayo pinaagi sa ilang yanong presensiya. Ang nagbangotang mga membro sa pamilya malipay gikan sa mabinationg presensiya sa daghan—batan-on ug tigulang—gikan sa Kristohanong kongregasyon. Hinumdomi ang reaksiyon sa ubang mga Hudiyo sa dihang giduol ni Jesus ang nagbalata nga mga igsoong babaye ni Lasaro: “Tan-awa, pagkadako sa iyang paghigugma kaniya!” (Juan 11:36) Ang dili-magtutuong mga paryente, mga silingan, o mga kauban sa negosyo nga mitambong sa paglubong sa usa ka Kristohanon nakadayeg kaayo sa daghang mga Saksi nga mitambong ug mao nga mas madinawaton sa ginapahayag nga mga kamatuoran sa Bibliya.

Ang paggawi sa mga Saksi nga motambong kinahanglang angay sa situwasyon. Bisag nahibalo nga ang namatay wala mag-antos, ug masaligon nga nagahulat ang pagkabanhaw sa tanang mga maunongon, ilang isilsil sa kasingkasing ang tambag: ‘Adunay panahon sa paghilak ug panahon sa pagkatawa, panahon sa pagbalata ug panahon sa pagsayaw.’ (Ecclesiastes 3:4) Ang paglubong o ang serbisyo sa patay maoy dili usa ka panahon sa makusog, matiawtiawon nga pagsultihay. Kini maoy okasyon sa pagbinatiay, nga nahiuyon sa tambag: “Pagkalipay kamo duyog sa mga nagakalipay, panghilak kamo duyog sa mga nagapanghilak.”—Roma 12:15.

Adunay laing katarongan kon nganong ang mga Saksi ni Jehova motambong sa mga paglubong. Ang Pulong sa Diyos nag-ingon: “Labi pang maayo ang pag-adto sa balay sa kasub-anan kay sa pag-adto sa balay nga nagakombira, tungod kay kana mao ang kataposan sa tanang mga tawo; ug ang buhi magatipig niini sa iyang kasingkasing. . . . Ang kasingkasing sa manggialamon anaa sa balay sa kasub-anan, apan ang kasingkasing sa mga buangbuang anaa sa balay sa kalipayan.”—Ecclesiastes 7:2-4.

Samtang ang mga Saksi ni Jehova adunay katarongan sa paglaom, kadtong mga pulonga dinasig ug gibutang diha sa Bibliya alang sa atong kaayohan. Ang paglubong mahimong itandi sa “balay sa pagbalata.” Samtang kita motambong, ang atong mga hunahuna maliso gikan sa atong normal nga mga kabalaka o mga kalihokan ug mapunting diha sa kamubo sa kinabuhi. Kon pinaagi man sa sakit o sa pila ka “dili-madahom nga mga hitabo,” ang kamatayon moabot kanatong tanan ug kalit mohatod kanato sa pagkawala, kay ang “tawo usab wala mahibalo sa iyang panahon.” (Ecclesiastes 9:11, 12) Ang mga ginikanan nga anaa pa ang ilang mga anak uban kanila diha sa usa ka Kristohanong paglubong makakita nga kini moagak sa paghisgot sa kamatuoran sa kamatayon, sa atong panginahanglag lukat, ug sa kaalam sa pag-alagad “sa Diyos nga magabanhaw sa mga patay.”—2 Corinto 1:9; Ecclesiastes 12:1, 13.

Ang mga Saksi ni Jehova wala maglantaw sa mga paglubong ingong mga sakramento, apan ilang giila nga kining makaguol nga mga hitabo nagtanyag ug okasyon sa paghatag ug paglipay. Pinaagi sa pagtambong niini, ang mga Kristohanon makahatag pamatuod sa gugma ug pagtahod nga ilang nabatonan alang sa ilang kaubang mga Kristohanon. Ug sila hayan matandog sa paghunahuna nga labi pang seryoso sa kahulogan sa kinabuhi, kon sa unsang paagi ilang gamiton ang ilang kinabuhi atubangan sa Diyos.

[Footnote]