Diyosnong mga Pamilya Kanhi—Usa ka Sumbanan Alang sa Atong Adlaw

ANG pamilya​—ang Hiniusang Kanasoran naningkamot nga kini mahimong sentro sa pagtagad sa kalibotan. Sa unsang paagi? Pinaagi sa pagdeklarar sa 1994 nga “Internasyonal nga Tuig sa Pamilya.” Bisan tuod ang mga lider sa kalibotan, mga sosyologo, ug mga magtatambag sa pamilya magmulo dayon sa mga butang sama sa pagdaghan sa mga pagpanganak gawas sa kaminyoon ug kusog nga pag-usbaw sa gidaghanon sa diborsiyo, sila hinay sa paghatag ug epektibo, matinud-anong mga sulbad sa maong mga suliran.

Posible bang ang Bibliya adunay mga sulbad sa mga suliran sa pamilya? Alang sa pipila daw binata ang pagsugyot nga ang Bibliya makatabang sa mga pamilya karong adlawa. Ilabina, kay kini gisulat kasiglohan kanhi diha sa kahimtang ug kultura sa Tungang Sidlakan. Diha sa kadaghanang bahin sa kalibotan, ang kinabuhi dako kaayog kausaban sukad sa panahon sa Bibliya. Bisan pa niana, ang Bibliya dinasig ni Jehova nga Diyos, ang usa kinsa nautangan ang tanang pamilya sa ngalan niini. (Efeso 3:14, 15; 2 Timoteo 3:16) Unsay gipamulong sa Bibliya bahin sa mga suliran sa pamilya?

Si Jehova nasayod gayod kon unsay gikinahanglan sa paghimo sa kinabuhing panimalaynon nga malipayon ug matagbawon. Busa, ang iyang Pulong, ang Bibliya, daghag ikasulti bahin sa kinabuhing panimalaynon, ang pipila anaa sa porma nga pagtambag. Ang Bibliya naundan usab sa mga panig-ingnan sa mga pamilya nga nagpadapat sa diyosnong mga prinsipyo. Tungod niini, sila nakatagamtam ug tinuod nga panagkasuod ug katagbawan. Atong susihon ang panimalaynong kinabuhi sa panahon sa Bibliya ug tan-awon kon unsang mga leksiyon ang makat-onan.

Pagkaulo​—Malisod Ba?

Tagda, pananglitan, ang bahin sa pagkaulo sa pamilya. Sa panahon sa mga patriarka, ang mga lalaki nga sama kang Abraham, Isaac, ug Jacob maoy tinuod gayod nga “mga ulo sa pamilya.” (Buhat 7:8, 9; Hebreohanon 7:4) Ang The New Manners and Customs of Bible Times, ni Ralph Gower, nag-ingon: “Ang pamilya maoy . . . usa ka ‘gamayng gingharian’ nga gimandoan sa amahan. Siya nagmando sa asawa, mga anak, mga apo, ug mga sulugoon​—ang tanan sa panimalay.” Sa pagkatinuod, ang mga patriarka sagad may gahom usab sa mga pamilya sa ilang mga anak.​—Itandi ang Genesis 42:37.

Dili ba naghatag kini sa mga lalaki ug kagawasan sa pagdaogdaog sa ilang mga asawa ug mga anak? Dili gayod. Tinuod, gisultihan sa Diyos ang unang babaye, si Eva: “Ang imong tinguha maoy alang sa imong bana, ug siya magabuot kanimo.” (Genesis 3:16) Kadtong mga pulonga nagpakita kon unsay kahimtang sa minyong mga babaye sa katibuk-an, apan kini wala magbatbat kon unsa ang kahimtang taliwala sa matuod nga mga magsisimba sa Diyos. Kinahanglang isilsil sa mahinadlokon-sa-Diyos nga mga bana ang orihinal nga katuyoan ni Jehova. Gilalang ni Jehova ang babaye aron mahimong “katabang [sa lalaki] ingong usa ka kapikas niya,” dili iyang ulipon. (Genesis 2:20) Sanglit ang diyosnong mga lalaki sa unang panahon miila sa ilang kaugalingong pagpasakop ug pagkamay-tulobagon sa Diyos, sila wala mag-abuso sa ilang awtoridad. Wala magtratar sa ilang mga asawa ug mga anak ingong mga sulugoon, ang mahinadlokon-sa-Diyos nga mga patriarka nagpakita kanila ug tiunay nga gugma ug pagmahal.

Ang lakbit nga pagtan-aw sa pagmahal nga sagad madawat sa mga anak gihatag diha sa Genesis 50:23. Didto kini nag-ingon bahin sa mga apo sa tuhod ni Jose: “Sila nangatawo diha sa mga tuhod ni Jose.” Samtang kini yanong nagpasabot nga gidawat ni Jose ang mga bata ingong iyang mga kaliwat, kini nagpasabot usab nga siya mabinationg nakigdula sa mga bata, ginakinnakin sila diha sa iyang mga tuhod. Maayong ipakita sa mga amahan karon diha sa ilang mga bata ang samang pagmahal.

Ingong mga ulo sa pamilya, giatiman usab sa mahinadlokon-sa-Diyos nga mga patriarka ang espirituwal nga mga panginahanglan sa ilang mga pamilya. Sa paggawas sa arka human sa tibuok yutang Lunop, “misugod si Noe sa pagtukod ug halaran alang kang Jehova . . . ug sa pagtanyag ug mga halad nga sinunog diha sa halaran.” (Genesis 8:20; itandi ang Job 1:5.) Ang matinumanong patriarka nga si Abraham nagpakitag usa ka maayong panig-ingnan pinaagi sa paghatag sa mga membro sa pamilya ug personal nga pagtudlo. Iyang ‘gisugo ang iyang mga anak ug ang iyang panimalay sa umaabot aron magbantay sila sa dalan ni Jehova sa pagbuhat sa pagkamatarong ug sa katarongan.’ (Genesis 18:19) Ang mahigugmaong pagkaulo sa ingon nakaamot sa emosyonal ug espirituwal nga kaayohan sa mga pamilya.

Ang Kristohanong mga lalaki karon nagsunod niini nga sumbanan. Ilang gipadayag ang pagkaulo diha sa mga butang sa pagsimba pinaagi sa pagtabang sa ilang mga pamilya nga makakab-ot sa mga kinahanglanon sa Diyos ug pinaagi sa pagpakitag maayong panig-ingnan mismo. (Mateo 28:19, 20; Hebreohanon 10:24, 25) Sama sa mga patriarka, ang Kristohanong mga bana ug mga amahan usab mogahig panahon sa paghatag ug personal nga pagtudlo sa mga membro sa ilang mga pamilya.

Paghimog Mahukmanong Lakang

Sa dihang sa kataposan nabayran niya ang dakong utang ngadto sa iyang ugangan-nga-lalaki, ang patriarkang si Jacob nangutana: “Kanus-a ako makahimo alang usab sa akong kaugalingong panimalay?” (Genesis 30:30) Sama sa tanang amahan, gibati ni Jacob ang kalisod sa pagtaganag materyal nga mga panginahanglan sa iyang pamilya, ug siya nagkugi gayod alang niini. Ang Genesis 30:43 nag-ingon: “Ang tawo nadato pag-ayo, ug siya nakapanag-iya ug daghang panon sa mga karnero ug mga ulipon nga babaye ug mga ulipon nga lalaki ug mga kamelyo ug mga asno.”

Apan, sa milabay ang daghang tuig, human mibalhin si Jacob sa yuta sa Canaan, siya dayag nga wala makamatikod nga ang iyang anak nga babayeng si Dina nakaugmad ug makuyaw nga batasan sa pagkuyogkuyog sa paganong mga Canaanhon.a (Genesis 34:1) Wala usab siya molihok sa dihang nakakita siya ug paganong mga butang diha sa iyang panimalay. Bisan pa, human sa makapasubong paglugos kang Dina sa usa ka Canaanhon, si Jacob mihimog mahukmanong lakang. “Kuhaa ang langyaw nga mga diyosdiyos nga anaa sa inyong taliwala ug hinloi ang inyong kaugalingon,” siya nagsugo.​—Genesis 35:2-4.

Ang Kristohanong mga amahan kinahanglang alisto kon bahin sa espirituwalidad sa ilang mga pamilya. Kon adunay seryosong mga hulga sa espirituwal nga kaayohan sa pamilya, sama sa presensiya sa malaw-ayng basahon o sa dili-maayong musika diha sa balay, sila kinahanglang maghimog mahukmanong lakang.

Makaiikag, ang mga babaye sa pagtuo sama kang Sara, Rebeca, ug Raquel may dakong impluwensiya usab sa pamilya. Bisag sila mapinasakopon sa ilang mga bana, sila wala pugngi sa pagpanguna sa paghimog lakang kon kini nahiangay ug gikinahanglan. Pananglitan, ang Exodo 4:24-26 nagsugilon kanato nga sa dihang si Moises ug ang iyang pamilya nangadto sa Ehipto, “si Jehova [“manulonda ni Jehova,” Septuagint] mitagbo kaniya ug nagpadayon sa pagpangitag paagi sa pagpatay kaniya [anak nga lalaki ni Moises].” Dayag, ang anak ni Moises nameligrong patyon tungod kay wala siya tulia ni Moises. Dalidali nga milihok si Siphora ug gituli ang iyang anak. Busa, gipaagi siya sa manulonda. Ang Kristohanong mga asawa karon makapanguna usab sa paghimog lakang kon ang kahimtang nagkinahanglan niini.

Pagpanudlo sa Amahan Ilalom sa Moisesnong Kasugoan

Sa 1513 W.K.P., ang panahon sa patriarka natapos sa dihang ang Israel nahimong usa ka nasod. (Exodo 24:3-8) Ang mga amahan nagpadayon sa pag-alagad ingong mga ulo sa pamilya. Apan, ang kasugoan sa pamilya nahimong ubos sa Kasugoan sa nasod nga gihatag sa Diyos kang Moises ug gipatuman sa tinudlong mga maghuhukom. (Exodo 18:13-26) Ang Levihanong pagkasaserdote maoy mipuli sa haladnong mga bahin sa pagsimba. Bisan pa niana, ang amahan nagpadayon sa pagdulag hinungdanong bahin. Si Moises nagtambag: “Kining mga pulonga nga gisugo ko kaninyo niining adlawa kinahanglang maanaa sa inyong kasingkasing; ug itudlo mo kini diha sa imong anak ug magsulti bahin niini sa dihang maglingkod ka sa imong balay ug sa dihang maglakaw ka sa dalan ug sa dihang maghigda ka ug sa dihang mobangon ka.”​—Deuteronomio 6:6, 7.

Ang Kasugoan naghatag ug mga okasyon, sama sa Paskuwa, nga niana ang pagtudlo ihatag sa pormal ug sa di-pormal nga paagi. Sa nagkaduol na ang petsa sa Paskuwa, Nisan 14, ang Hudiyonhong mga pamilya magsugod sa pagpangandam alang sa ilang naandang panaw ngadto sa Jerusalem. (Deuteronomio 16:16; itandi ang Lucas 2:41.) Kinsang bata ang dili abton ug kalipay sa maong mga pagpangandam? Ang panaw mismo mahimong usa na ka kalipay. Nianang panahona ang ting-ulan natapos na, ug ang adlaw sa tingpamulak nagsugod na sa pagkuha sa tugnawng hangin. Samtang nangatunaw ang niyebe sa Bukid Hermon, ang tubig sa Subang Jordan magpuno sa mga tampi niini.

Diha sa dalan, ang mga amahan makatudlo sa ilang mga anak dili lamang sa heograpiya sa ilang yuta kondili usab ang tugob nga kasaysayan bahin sa mga dapit nga basin ilang maagian. Kini tingali maglakip sa mga Bukid Ebal ug Gerizim, diin ang mga tunglo ug mga panalangin sa Kasugoan gibasa. Sila hayan moagi usab sa Bethel, diin dinhi nakita ni Jacob ang iyang panan-awon sa langitnong hagdanan. Pagkamakaiikag nga mga panaghisgot ang mosangpot! Samtang nagpadayon ang panaw ug ang mga grupo sa pamilya duyogan sa mga maglalakbay gikan sa ubang mga bahin sa yuta, ang tanan makapahimulos sa makapalig-ong panag-ubanay.

Sa kataposan ang pamilya mosulod sa Jerusalem, “ang kahingpitan sa katahom.” (Salmo 50:2) Miingon ang eskolar nga si Alfred Edersheim: “Daghan niini nga mga maglalakbay tingali nagkampo sa gawas sa mga paril sa siyudad. Kadtong mosaka sulod sa siyudad dili pabayron.” Oo, ang Hebreohanong mga batan-on nakadawat ug direktang leksiyon sa inigsoong gugma ug pagkamaabiabihon. Ang tinuig nga mga kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova nag-alagad sa samang katuyoan karong adlawa.

Sa kataposan ang Nisan 14 miabot na. Ang hayop sa Paskuwa ihawon ug aslon sulod sa daghang oras. Sa hapit na magtungang gabii kan-on sa pamilya ang inasal nga karne sa karnero, ang tinapay nga walay lebadura, ug ang mapait nga mga yerba. Sumala sa kustombre usa ka anak nga lalaki mangutana: “Unsa may kahulogan alang kanimo niining maong seremonyas?” Dayon ang mga amahan mohatag ug pormal nga pagtudlo, nga mag-ingon: “Kini maoy halad sa paskuwa alang kang Jehova, kinsa misaylo sa mga balay sa mga anak nga lalaki sa Israel didto sa Ehipto sa dihang iyang gihampak ang mga Ehiptohanon, apan iyang giluwas ang atong mga panimalay.”​—Exodo 12:26, 27; 13:8.

Si Haring Solomon sa Israel miingon: ‘Adunay panahon sa pagkatawa ug panahon sa pagsayaw.’ (Ecclesiastes 3:4) Ang mga batang Israelinhon gihatagag panahon sa paglingawlingaw. Si Jesu-Kristo dayag nga nakakitag mga bata nga nagdula sa mga tiyanggihan. (Zacarias 8:5; Mateo 11:16) Ug kasagaran maghikay ang sapiang mga ginikanan ug makalingaw nga mga salosalo sa pamilya nga may pag-awit, pagsayaw, ug kombira. (Lucas 15:25) Ang Kristohanong mga ginikanan karon sa ingon makapanguna sa pagtaganag maayong kalingawan ug panag-ubanay alang sa ilang mga anak.

Mga Inahan ug Kabataan sa Hudiyonhong Katilingban

Unsang papel ang gidula sa mga inahan ilalom sa Moisesnong Kasugoan? Ang Proverbio 1:8 nagsugo: “Patalinghogi, anak ko, ang disiplina sa imong amahan, ug ayaw isalikway ang balaod sa imong inahan.” Sulod sa gambalay sa awtoridad sa iyang bana, ipadapat sa Hudiyonhong asawa ang hinatag-sa-Diyos nga mga kinahanglanon diha sa pamilyahanong kinabuhi. Siya pasidunggan sa iyang mga anak, bisan kon siya tigulang na.​—Proverbio 23:22.

Ang inahan adunay dakong bahin usab sa pagbansay sa iyang mga anak. Halos siya lang ang nag-atiman sa iyang masuso hangtod nga kini igo nang lutason, nga walay duhaduha mosangpot ug suod nga bugkos sa inahan ug anak. (Isaias 49:15) Samtang ang mga amahan nagtudlo sa ilang mga anak nga lalaki ug kahanas, ang mga inahan nagtudlo sa ilang mga anak nga babaye sa mga trabaho sa balay. Ang mga inahan usab adunay dakong impluwensiya sa ilang mga anak nga lalaki. Pananglitan, si Lemuel nga hari nakabatog kaayohan gikan sa “puwersadong mensahe nga gihatag sa iyang inahan kaniya agig pagtul-id.”​—Proverbio 31:1.

Ang may katakos nga Hudiyonhong asawa usab may igong kagawasan sa “pagbantay sa mga kalihokan sa iyang panimalay.” Sumala sa Proverbio 31:10-31, siya namalit ug mga suplay sa pamilya, namuhonan sa balay-ug-yuta, ug nagpalakaw pa ug gamayng negosyo. Alang sa mapabilhong bana, ang iyang bili “labaw pa kay sa mga korales”!

Usa ka Sumbanan Karong Adlawa

Sa panahon sa Bibliya ang kahikayan sa pamilya epektibo alang sa emosyonal ug espirituwal nga pag-uswag sa tanang membro niini. Ang mga amahan kinahanglang magpadapat sa ilang awtoridad nga mahigugmaon alang sa kaayohan sa ilang mga pamilya. Sila maoy manguna sa pagsimba. Ang mga amahan ug mga inahan nagpakitag interes sa ilang mga anak​—nagtudlo ug nagbansay kanila, nagsimba uban kanila, ug nagtaganag kalingawan alang kanila. Ang diyosnong mga inahan napamatud-an nga bililhong mga katabang, nagtahod sa pagkaulo sa ilang mga bana samtang nanguna sa paghimog lakang alang sa ilang mga pamilya. Ang masinugtanong mga anak makahatag kalipay sa ilang mga ginikanan ug kang Jehova nga Diyos. Sa pagkatinuod, ang mahinadlokon-sa-Diyos nga pamilya sa panahon sa Bibliya maoy usa ka maayo kaayong sumbanan alang sa atong adlaw.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 23]

Ang imong pamilya mahimong sama ka malipayon sa mga pamilya nga nagsimba kang Jehova sa panahon sa Bibliya