Mga Talan-awon Gikan sa Yutang Saad

Walog sa Ela—Diin Gipatay ni David ang Usa ka Higante!

PILA ra ka asoy sa Bibliya ang labi pang makapaukyab kay nianang nagabatbat nga “si David, pinaagi sa usa ka lambuyog ug usa ka bato, napamatud-ang labi pang kusgan kay sa Pilistehanong” higante, si Goliat. (1 Samuel 17:50) Kadto maoy didto sa Walog sa Ela.

Apan diin ba kanang waloga, ug unsay dagway niini? Ang pagkahibalo niini makapaarang nimo sa paghanduraw niining bantog nga kadaogan sa bayongbayong nga gidihogan ingong umaabot nga hari sa Israel. Ang Diyos sa ulahi mihimog usa ka tugon sa gingharian uban kang David nga makapatunghag walay-kataposang mga kaayohan, ug kini angay magahatag kanatog dugang katarongan nga masayod sa kon unsay nahitabo sa Walog sa Ela.

Ang mga Pilistehanon nagpuyo ubay sa baybayon sa Canaan. Gigamhan sa mga Israelinhon ang Judeanong kabukiran (habagatan sa Jerusalem). Busa anaa ra diay—ang mga kaaway sa kapatagan pakasadpan, ang mga alagad sa Diyos sa mas habog nga kabanikanhan pasilangan. Sa tunga nila mao ang gikabangiang rehiyon nga sagang, ang kabungtoran sa ubos nga gitawag Shephela. Unsaon pag-atake sa mga Pilistehanon ang Israel? Ang makataronganong agianan maoy patungas sa silangan-kasadpang lugot, nga ang panguna mao ang Walog sa Ela. Kini milatas gikan sa kapatagan sa duol sa ilang mga siyudad sa Gath ug Ekron, patungas agi sa Shephela, ngadto sa kabukiran nga mga 24 kilometros habagatan-kasadpan sa Jerusalem ug Bethlehem. Ang hulagway (kon tan-awon pahabagatan-silangan) nagapakita sa ibabaw nga tumoy niining waloga. Sa kapunawpunawan makita nimo ang Judeanong kabukiran.a

Sa pagtan-aw niining letratoha, handurawa nga ang mga Pilistehanon mitungas gikan niining patag nga walog paingon sa kabukiran. Aron mapahunong sila, ang mga Israelinhon miabot habagatan-kasadpan gikan sa Judea. Dinhi nahitabo ang pag-urong. Ngano? “Ang mga Pilistehanon nagbarog ibabaw sa bukid sa usang daplin, ug ang mga Israelinhon nagbarog ibabaw sa bukid sa pikas nga daplin, nga ang walog anaa sa ilang taliwala.”—1 Samuel 17:3.

Bisan pag wala kita masayod sa tukma diin ubay sa walog kini nahitabo, handurawa ang mga Pilistehanon ibabaw sa bungtod sa ubos nga tuo. Ang kasundalohan ni Saul mahimong sa tabok sa bungtod saylo sa brawon nga kapatagan. Ang bisan haing kasundalohan dili molugsong, motabok sa walog, ug moatake sa kaatbang nga kasundalohan diha sa habog, depensibong posisyon niini nga may kasegurohan. Ang misangpot nga pag-urong milungtad ug kapin sa bulan. Unsay motapos niana?

Kada buntag ug gabii si Goliat, usa ka Pilistehanong bantogan nga kapin sa 2.7 metros sa gihabogon, mibarog sa walog nga nagbiaybiay sa kampo ni Saul sa paghukom sa butang pinaagi sa tinagsa nga pakigbugno. Apan walay Israelinhon ang nangahas sa pagtubag kaniya. Sa kataposan, ang usa ka batan-ong magbalantay nga ginganlag si David miabot gikan sa Bethlehem nga may pagkaon alang sa iyang mga igsoon sa kampo. Iyang reaksiyon sa maong nanginsulto nga hagit? “Kinsa ba kining walay-sirkunsisyon nga Pilistehanon nga siya nagatamay man sa mga panon sa kasundalohan sa buhing Diyos?” (1 Samuel 17:4-30) Si David tin-awng nagbaton sa hunahuna nga gibanaag sa temang kasulatan sa mga Saksi ni Jehova alang sa 1990: “Magmaisogon ug magaingon: ‘Si Jehova mao ang akong magtatabang.’”—Hebreohanon 13:6; Salmo 56:11; 118:6.

Sa dihang si Haring Saul nakadungog nga ang maong bayongbayong, bisan pag walay armas ug wala mabansay nga manggugubat, moatubang sa makalilisang nga si Goliat, gitanyag niya nga ipagamit ang iyang armadura. Mibalibad si David, nga andam makig-away sa higante pinaagi sa iyang sungkod sa magbalantay, panit nga lambuyog, ug sa lima ka bato nga iyang nakit-an sa walog. Unsay hitsura sa mga bato? Lagmit nga kadto dili mga gagmayng bato lamang nga sama ka dako sa ubas o mga olibo. Ang mga bato sa lambuyog nasayran nga maoy gikan sa 5 ngadto 8 sentimetros sa diametro, nga ang kadako samag naranghita. Ang usa ka tiglambuyog makapalupad sa maong bato sa mga katulinon nga gikan sa 160 ngadto 240 kilometros matag oras.

Walay duhaduha nga ikaw nakabasa sa nahitabo didto sa walog, nga bug-os nakita sa duha ka kasundalohan. Si David mipahayag: “Ikaw mianhi kanako uban sa usa ka pinuti ug sa usa ka bangkaw ug sa usa ka salapang, apan ako mianhi kanimo uban sa ngalan ni Jehova sa mga panon, ang Diyos sa mga panon sa kasundalohan sa Israel, nga imong gitamay.” Unya gihatag ni Jehova ang kadaogan. Ang bayongbayong naglabyog sa usa ka bato nga kusog kaayo nga kana nahilubong sa agtang ni Goliat, nga nagpatay kaniya. Dayon ang magbalantay midalagan ug pinaagi sa pinuti mismo sa higante nagpunggot sa iyang ulo.—1 Samuel 17:31-51.

Kay nadasig sa pagtuo ug pagsalig ni David sa Diyos, ang mga Israelinhon midasdas sa ilang naluyang mga kaaway, nga migukod kanila hangtod sa Shephela ug balik ngadto sa Pilistia.—1 Samuel 17:52, 53.

Hunahunaa ang kasadya nga nadungog gayod sa Juda! Ang katawhan sa Diyos sa kabukiran makalantaw sa kasadpan paubos ngadto sa Walog sa Ela ug sa Shephela, sama sa modernong talan-awon sa ubos gikan sa dapit haduol sa Hebron. Ang puting kabulakan sa usa ka kahoyng almendras maoy matahom nga tan-awon, apan ang katahom sa usa ka kadaogan ibabaw sa mga kaaway sa Diyos labi pang matahom. Nakaingon gayod ang mga Israelinhong kababayen-an: “Si Saul nakapatay sa iyang linibo, ug si David sa iyang mga tinagpulo ka libo,” apil ang higante nga iyang gipatay sa Walog sa Ela.—1 Samuel 18:7.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 17]

[Picture Credit Line sa panid 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.