TIGLAMBUYOG

Usa ka tawo nga tiglabay ug mga igpalantig pinaagig lambuyog. Ang lambuyog sagad nga usa ka mubong estrap nga gidoble ug ilambuyog. Gikan niini ang igpalantig, sama sa usa ka bato, ilabay nga kusog kaayo pinaagi sa pagbuhi sa pikas tumoy sa estrap.

Sa unang mga panahon, ang mga tiglambuyog ug mga bato nahimong hinungdanon nga bahin sa kasundalohan. Ang tribo ni Benjamin adunay 700 ka piniling mga lalaki, ang matag usa maoy “tiglambuyog ug mga bato hangtod sa kanipson sa usa ka lugas nga buhok ug dili mosipyat.” (Huk 20:​15, 16) Ang mga Targum nag-ingon nga ang mga Keretnon ug mga Peletnon taliwala sa mga manggugubat ni David maoy hanas nga mga tiglambuyog. Ang mga tiglambuyog maoy mahinungdanong bahin sa kasundalohan ni Haring Uzzias. (2Cr 26:​13, 14) Si Senakerib nagbutang ug usa ka dibisyon sa mga tiglambuyog diha sa Asiryanhong kasundalohan, sumala sa gipamatud-an sa mga monyumento. Ang mga manggugubat sa mga Ehiptohanon, Siryanhon, Persianhon, Sicilianhon, ug uban pa adunay susama usab nga mga dibisyon. Diha sa Romanhong kasundalohan, ang mga tiglambuyog maoy lakip sa gitawag nga auxilia o segundaryo nga kasundalohan. Bisan gani niadtong unang siglo K.P. si Josephus nag-asoy nga ang mga Hudiyong tiglambuyog migamit sa ilang kahanas sa pagpakigsangka sa Romanhong kasundalohan.​—Jewish Antiquities, XVII, 259 (x, 2); The Jewish War, II, 422, 423 (xvii, 5); IV, 14, 15 (i, 3).

Sa karaang kasundalohan ang mga tiglambuyog sagad nga maoy usa lamang ka dibisyon sa mga sundalo nga nagbaktas. Ang mga magpapana, ingong katimbang sa mga tiglambuyog, ug ang dili kaayo daghan nga mga magbabangkaw maoy naglangkob sa nagbaktas nga kasundalohan. Sa dihang tawgon aron makig-away o santaon ang pag-atake sa kaaway, ang mga tiglambuyog moabante gikan sa luyo agi sa mga kal-ang taliwala sa mga sundalo. Sa ubang mga higayon sila motira gikan sa luyo, nga magpalantig niini ibabaw sa mga ulo sa mga magbabangkaw. Ang mga tiglambuyog epektibo sa pagpakig-away ilabina sa dihang moatake sa pinarilang mga siyudad. Ang ilang mga igpalantig nga ilambuyog gikan sa yuta makapatagak sa kaaway nga anaa sa ibabaw sa paril o makaigo sa ilang puntirya sa sulod sa siyudad. (2Ha 3:25) Sa dihang naimbento ang panglikos nga mga kasangkapan ug pang-atake nga mga torre, gihimo kini sa mga tiglambuyog ingong mga tungtonganan.

Ang bentaha sa tiglambuyog kay sa tiggamit sa espada o sa magbabangkaw mao ang iyang kaepektibo sa halayo. Giingon nga ang ilang kaepektibo maoy hangtod sa gilay-ong 122 m (400 p) kon mogamit ug mga bato, ug mas layo pa kon mogamit ug mga bulitas nga tingga.

Ang Paggamit ni David ug Lambuyog. Dakong panahon ug pagbansay ang gikinahanglan aron mahimong hanas ug batid nga tiglambuyog. Naugmad kining maong kahanas sa batan-ong mga magbalantay nga nag-atiman ug nanalipod sa mga karnero batok sa mga manunukob nga mga mananap. Ang batan-ong magbalantay sa kahayopan nga si David mibating mas nasangkapan pinaagi sa iyang lambuyog kay sa bug-at nga armadura ni Saul. Apan walay duhaduha nga dili siya makabarog batok kang Goliat kon wala ang iyang pagtuo kang Jehova ug ang kusog gikan Kaniya. Ang gisangpotan sa panagsangka nagdepende, dili sa pagkalabaw sa mga hinagiban o sa kahanas, kondili kang Jehova, kinsa nagpaluyo kang David. Maingon sa gisinggit ni David ngadto kang Goliat: “Ako mianhi kanimo uban sa ngalan ni Jehova sa mga panon, . . . nga imong gihagit. . . . Ug kining tibuok kongregasyon mahibalo nga dili pinaagi sa espada ni pinaagi sa bangkaw nga si Jehova magaluwas, tungod kay iya ni Jehova ang gubat.” Usa ka bato nga gikan sa lambuyog ni David, nga sa walay duhaduha gigiyahan ug gihatagan ug talagsaong puwersa ni Jehova, ang milubong sa agtang ni Goliat, nga nagpapukan kaniya mao nga si David ‘nagpatay gayod kaniya’ pinaagi sa kaugalingong espada ni Goliat.​—1Sa 17:38-51.