GOLIAT

Ang higante gikan sa siyudad sa Gat, usa ka bantogang manggugubat sa Filistehanong kasundalohan nga gipatay ni David. Si Goliat may talagsaong gitas-on nga unom ka maniko ug usa ka dangaw (2.9 m; 9.5 p). Ang iyang kotamaya nga tumbaga motimbang ug 5,000 ka siklo (57 kg; 126 lb) ug ang ohas nga puthaw sa iyang bangkaw motimbang ug 600 ka siklo (6.8 kg; 15 lb). (1Sa 17:​4, 5, 7) Si Goliat maoy usa sa mga Repaim; lagmit usa siya ka mersenaryong sundalo sa Filistehanong kasundalohan.​—1Cr 20:​5, 8; tan-awa ang REPAIM.

Wala madugay human dihogi ni Samuel si David, ug human mobiya kang Haring Saul ang espiritu ni Jehova (1Sa 16:​13, 14), ang mga Filistehanon nagtigom aron makiggubat sa Israel didto sa Socoh ug unya nagkampo sa Epes-damim. Samtang ang talay sa kasundalohan sa mga Filistehanon ug ang kasundalohan ni Saul nag-atbangay didto sa walog, ang higanteng manggugubat nga si Goliat migula gikan sa kampo sa mga Filistehanon ug misinggit sa paghagit sa Israel sa pagpilig usa ka tawo nga makig-away kaniya, nga ang sangpotanan niini maoy motino kon kinsa nga kasundalohan ang mahimong sulugoon tali kanila. Adlaw ug gabii, sulod sa 40 ka adlaw, ang kasundalohan sa Israel nga nangahadlok pag-ayo nakasinati niini nga mga pagtamay. Walay Israelinhong sundalo ang may kaisog sa pagdawat sa maong hagit.​—1Sa 17:1-11, 16.

Tungod sa iyang pagtamay sa kasundalohan sa buhing Diyos nga si Jehova, gitakda ni Goliat ang iyang kaugalingong kamatayon. Ang batan-ong magbalantay nga si David, pinaagi sa espiritu sa Diyos nga diha kaniya, midawat sa hagit ni Goliat. Si Goliat, nga nagsunod sa iyang tigdala sa armadura nga nagdala ug dakong taming, miabante nga nanghimaraot kang David sa ngalan sa iyang mga diyos. Niini si David mitubag: “Mianhi ka kanako nga nagdalag espada ug bangkaw ug salapang, apan ako mianhi kanimo uban sa ngalan ni Jehova sa mga panon, ang Diyos sa mga talay sa kasundalohan sa Israel, nga imong gihagit.” (HULAGWAY, Tomo 1, p. 745) Gilabyog ni David ang bato gikan sa iyang lambuyog; kini milubong sa agtang ni Goliat, ug siya natumba sa yuta. Dayon giduol ni David si Goliat ug gipunggotan sa ulo niini ginamit ang kaugalingong espada sa higante. Kini gisundan gilayon sa pagpangalagiw ug pagpamatay sa mga Filistehanon.​—1Sa 17:​26, 41-53.

“Unya gikuha ni David ang ulo sa Filistehanon ug gidala kini sa Jerusalem, ug ang iyang mga hinagiban iyang gibutang sulod sa iyang tolda.” (1Sa 17:54) Bisan tuod nga ang salipdanan sa Zion ayha pa nailog sa ulahi ni David (2Sa 5:7), ang siyudad sa Jerusalem dugay nang gipuy-an sa mga Israelinhon uban sa mga Jebusihanon. (Jos 15:63; Huk 1:8) Sa ulahi, dayag nga gitugyan ni David ang espada ni Goliat ngadto sa sangtuwaryo. Kini gipaila sa kamatuoran nga gihatag kini ni Ahimelek nga saserdote ngadto kang David sa dihang si David mikalagiw gikan kang Saul.​—1Sa 21:​8, 9.

Ang asoy nga nakapatunghag panagsumpaki makaplagan sa 2 Samuel 21:​19, diin kini nag-ingon: “Si Elhanan nga anak nga lalaki ni Jaare-oregim nga taga-Betlehem nagpatay kang Goliat nga Gitihanon, kansang kuptanan sa bangkaw sama sa likisan sa mga maghahabol.” Ang samang asoy sa 1 Cronicas 20:5 mabasa: “Si Elhanan nga anak nga lalaki ni Jair nagpatay kang Lami nga igsoong lalaki ni Goliat nga Gitihanon, kansang kuptanan sa bangkaw sama sa likisan sa mga maghahabol.”

May pipila ka sugyot nga gihatag aron ipatin-aw kini nga suliran. Gipreserbar sa Targum ang usa ka tradisyon nga si Elhanan mao si David. Ang Soncino Books of the Bible, nga giedit ni A. Cohen (London, 1951, 1952), nagkomento nga dili lisod mahitabo nga dihay duha ka Goliat, nga nagkomento usab nga ang Goliat lagmit usa ka mahubitong titulo sama sa “Paraon,” “Rabsake,” “Sultan.” Tungod kay ang usa ka teksto naghisgot kang “Jaare-oregim,” samtang ang laing teksto mabasa nga “Jair,” ug usab tungod kay ang asoy lamang sa Ikaduhang Samuel ang may terminong “taga-Betlehem [Heb., behth hal·lach·miʹ],” samtang ang asoy lamang sa Mga Cronicas ang may ngalang “Lami [ʼeth-Lach·miʹ],” gituohan sa kadaghanang komentarista nga kini maoy resulta sa sayop sa magkokopya.​—Tan-awa ang JAARE-OREGIM; LAMI.