Ang Hunahuna sa Bibliya
Unsay Makatabang Kanimo sa Pagsagubang sa Kapit-os?
IKAW ba naapektohan sa kapit-os? Kon mao, daghang susama kanimo. Kini mao ang “mga panahong lisod sagubangon,” ug ang mga tawo sa tanang pangedaron ug paagi sa pagkinabuhi nakasinati ug kapit-os. (2 Timoteo 3:1) Ang pipila ka eksperto miangkon nga labaw sa katunga sa tanang pagpahiling sa doktor maoy gumikan sa mga suliran nga nalangkit sa kapit-os.
Apan ang kapit-os mismo dili daotan. “Sa pagkatinuod,” matud sa usa ka direktor sa usa ka klinika alang sa adunay kapit-os, “kini naghatag kanato sa atong kahinam, kadasig sa pagkinabuhi, kusog sa pagbuhat sa mga butang. Malingaw kita niana—kon kita makadumala niana.”
Sa laing bahin, ang kapit-os mahimong makadaot, malaglagon. Nan, unsa man kon ang kapit-os magpahinabog mga suliran kanimo? Aniay pipila ka sugyot nga gipasikad sa kaalam sa Bibliya nga makatabang kanimo sa pagpamenos sa malaglagong mga epekto niini.
Likayi ang Dili-Makataronganong mga Pagdahom
“Ang pagdahom nga maoktaba makapadaot sa kasingkasing,” matud sa Bibliya. (Proverbio 13:12) Sa dihang ang mga pagdahom dili gayod matuman, hilabihan kaayo ang kapit-os. Kini lagmit kaayong mahitabo kon hilabihan ra ka taas ang atong mga pagdahom.
Pananglitan, ang palaumagian sa anunsiyo naglimbong sa daghan sa paghunahuna nga ang ilang kalipay nagdepende sa pagpanag-iya ug materyal nga mga butang. Sa dihang ang usa mangandoy sa mga butang nga dili niya maabot, ang resulta mao ang kapit-os ug kahigawad. Busa ang Bibliya naghatag niining maong tambag: “Nga may makaon ug ikasapot, kita makontento na niining mga butanga.” (1 Timoteo 6:8) Oo, bisan tuod wala kay kotse, balay, o muwebles nga gusto nimong mabatonan, pabilhi kon unsay imong nabatonan. Himoang makasaranganon ang imong pagdahom sa materyal nga mga butang.
Ang dili-makataronganong mga pagdahom nga naglangkit sa mga tawo makapahinabo usab ug kapit-os. Pananglitan, bisan tuod ang usa ka amo o superbisor adunay katungod sa pagdahom ug usa ka makataronganong sukod sa binuhatan gikan niadtong ilalom sa iyang pagdumala, dili makataronganon ang pagdahom ug kahingpitan gikan kanila. Si Carlos, nga usa ka Brazilianong superbisor sa pabrika, nag-ingon: “Kinahanglang dawaton nimo ang mga tawo kon unsa sila. Kon magdahom ka ug labaw sa ilang ikahatag, mopataas kini sa lebel sa kapit-os, nga magahimo sa tanan nga masulob-on.”—Itandi ang Jeremias 17:5-8.
Santaa ang Kapit-os sa Pagkab-ot sa Malisod Kaayong mga Tumong
Ang Latin America Daily Post nagbutyag sa laing tinubdan sa kapit-os, nga nag-ingon nga ang ‘interesadong-molampos, maindigong kinaiya maoy usa ka dayag nga hinungdan sa sakit sa kasingkasing.’ Usa ka batan-ong accountant miangkon: “Dili gayod ako mahimutang sa opisina ug mahadlok sa pagpadayag sa bisan unsang kahuyangan. Motrabaho ako pag-ayo ug mobati ug kahigawad nga dili makadawat ug pag-ila gikan sa uban.”
Maylabot sa maong mga pagpangita sa pag-ila ug kalamposan, si Solomon miingon: “Ako mismo nakakita sa tanang paghago ug sa tanang kabatid diha sa pagbuhat, nga tungod niini ang tawo pagakasinahan sa iyang isigkatawo; kini usab maoy kakawangan ug mao ang paghakop ug hangin.”—Ecclesiastes 4:4.
Ang kamatuoran mao, ‘ang lumba dili kanunay alang sa matulin’ maylabot sa pag-uswag diha sa trabaho o sa pagkainila. (Ecclesiastes 9:11) Si Maria, nga usa ka Brazilianong trabahante sa opisina, nagpahayag niana niining paagiha: “Ang usa ka tawo tingali may abilidad, apan ang mga kahimtang, ug tingali bisan ang paboritismo, makababag sa pagtaas sa posisyon.”—Itandi ang Ecclesiastes 2:21; 10:6.
Himoa ang imong mga pagdahom nga kasarangan ug ilha ang imong mga limitasyon. Pagtrabaho alang sa kalipay nga ipahinabo sa trabaho mismo inay kay magtrabaho lamang aron mouswag. (Ecclesiastes 2:24) Sa pagkatinuod, ang tawo nga maikagon kaayong molampos dili lang mawad-ag dakong bahin sa kalipay sa kinabuhi kondili mahimong mabalak-on kaayo nga madaot na hinuon ang iyang kaugalingong mga paningkamot nga molampos. Busa si Dr. Arnold Fox mitambag: “Ang pagtinguha nga mahimong kinamaayohan sa imong natad maoy usa ka dalayegon nga tumong, apan ayawg tugoti kanang hunahunaa nga maoy mogahom sa imong kinabuhi. Kon dili nimo panumbalingon ang mga hunahuna bahin sa gugma, pagkatawa, ug ang kalipay sa kinabuhi, o kon ikaw maikagon kaayo nga molampos nga ikaw makalimot sa pagkalipay sa kinabuhi, ikaw nagapit-os sa imong kaugalingon.”
Mga Butang nga Imong Mahimo
Ang laing paagi sa pagpakigbugno sa kabalaka sa adlaw-adlawng kapit-os mao ang pag-ugmad sa katistis. (Ecclesiastes 3:4) Dili kinahanglan nga mahimo kang komedyante aron makabaton ug malipayong tinamdan. “Ang kasingkasing nga malipayon maoy usa ka maayong tambal, apan ang usa ka masulob-ong espiritu makapauga sa bukog.”—Proverbio 17:22.
May hilig ka ba nga unyaunyaon ang mga butang? Sa ngadtongadto, ang pag-unyaunya magpasamot inay magpamenos sa kapit-os. Ang Bibliya nagatambag: “Ayaw paglangaylangay sa inyong alatimanon.” (Roma 12:11) Paghimog lista, sinulat o sa hunahuna, sa mga butang nga kinahanglan nimong buhaton. (Proverbio 21:5) Unya desisyoni kon unsang mga butanga ang kinahanglang buhaton pag-una—ug sugdi ang pagbuhat niana.
Apan, unsa na man kon bisan pa sa imong kinamaayohang mga paningkamot, mabalak-on ka pa gihapon o napit-osan? Kinahanglan tingaling mohimo ka ug sinserong paningkamot aron usbon ang imong panghunahuna. Ayawg hunahunaa kanunay ang nangaging mga kasaypanan. Kini makadugang ug dakong kapit-os sa presenteng kasaypanan. Usa ka ika-19ng siglo nga pilosopo misulat: “Ang kinabuhi masabtan lamang kon atong hunahunaon ang nangagi; apan kinahanglang magkinabuhi nga hunahunaon ang umaabot.” Bisan tuod makakat-on kita sa atong mga kapakyasan, ang atong presenteng mga binuhatan maoy maghulma sa atong umaabot.
Gipunting ni Haring David ang labing maayong tambal sa kapit-os sa dihang miampo siya kang Jehova: “Ang kasamok sa akong kasingkasing nagadaghan; Oh kuhaon mo ako gikan sa akong mga kagul-anan.” (Salmo 25:17) Oo, si David nagsalig sa Diyos aron mahupay ang iyang mga kabalaka. Kon mogahin ka ug panahon sa pagpalandong sa Pulong sa Diyos, makaplagan usab nimo nga mas masuod ka pa sa Diyos. Samtang modangat ka sa pag-apresyar sa mga katuyoan sa Diyos, mapalihok ka sa pag-una sa iyang intereses diha sa imong kinabuhi, nga maoy mohupay kanimo sa daghang wala-kinahanglanang mga kabalaka. (Mateo 6:31, 33) Kat-oni nga mabalaka lamang sa usa ka adlaw sa usa ka panahon. Nganong idugang ang mga kabalaka ugma nianang mga kabalaka karon? Si Jesus nagpahayag niana niining paagiha: “Ayaw gayod kabalaka bahin sa sunod nga adlaw, kay ang sunod nga adlaw adunay iyang kaugalingong mga kabalaka. Igo na sa matag adlaw ang kaugalingong pagkadaotan niini.”—Mateo 6:34.
[Blurb sa panid 15]
“Ang usa ka tawo tingali may abilidad, apan ang mga kahimtang, ug tingali bisan ang paboritismo, makababag sa pagtaas sa posisyon”
[Picture Credit Line sa panid 14]
Ang Metropolitan Museum of Art, Salapi hinatag sa Josephine Bay Paul and C. Michael Paul Foundation, Inc., ug sa Charles Ulrick and Josephine Bay Foundation, Inc., ug sa Fletcher Fund, 1967.