Imong Kinabuhi—Unsay Katuyoan Niini?

“Giagak ko ang akong kasingkasing nga may kaalam . . . hangtod akong makita kon unsa ang maayo diha sa mga anak sa tawo . . . sa pipila ka adlaw sa ilang kinabuhi.”​—ECCLESIASTES 2:3.

1, 2. Nganong dili sayop ang pagbaton ug makataronganong kaikag sa kaugalingon?

IKAW maikagon sa imong kaugalingon, dili ba? Normal kana. Busa kita mokaon adlaw-adlaw, kita matulog kon kita kapoyon, ug kita gustong makig-uban-uban sa mga higala ug sa mga minahal. Usahay kita magduladula, maglangoylangoy, o mohimog ubang mga butang nga atong kalipayan, nga nagapabanaag ug timbang nga kaikag sa atong kaugalingon.

² Ang maong kaikag-sa-kaugalingon nahiuyon nianang gipalihok sa Diyos si Solomon sa pagsulat: “Wala nay laing maayo alang sa tawo kay sa mokaon siya ug moinom ug himoon niya ang iyang kalag nga makakitag maayo sa iyang kugi nga pagtrabaho.” Base sa naeksperyensiyahan, si Solomon midugang: “Kini usab akong nakita, bisan ako, nga kini nagagikan sa kamot sa matuod nga Diyos. Kay kinsa may makakaon ug makainom nga labaw pa kay kanako?”​—Ecclesiastes 2:​24, 25.

3. Unsang makapalibog nga mga pangutana ang nakita sa kadaghanan nga dili-matubag?

³ Apan ikaw nahibalo nga ang kinabuhi maoy labaw pa kay sa pagkaon, pag-inom, pagkatulog, ug pagbuhat ug pipila ka maayo. Kita may mga sakit, mga kahigawad, ug mga kabalaka. Ug daw okupado kaayo kita aron makapamalandong sa kahulogan sa atong kinabuhi. Dili ba tinuod kana kanimo? Si Vermont Royster, editor kanhi sa The Wall Street Journal, human nakamatikod sa atong nagadugang nga kahibalo ug mga katakos, nagsulat: “Aniay katingalahang butang. Sa magpalandong sa tawo mismo, sa iyang mga problema, sa iyang dapit niining uniberso, kita diyutay pa kaayo ug kahibalo gikan sa pagsugod sa panahon. Kita may mga pangutana gihapong nagpabilin mahitungod sa kon kinsa kita ug kon nganong kita naglungtad ug kon asa kita nagapaingon.”

4. Nganong ang matag usa kanato buot nga makatubag sa mga pangutana may kalabotan kanato?

⁴ Unsaon nimo pagtubag ang mga pangutana: Kinsa man kita? Nganong kita ania dinhi? Ug asa kita nagapaingon? Sa miaging Hulyo, si G. Royster namatay. Nagtuo ka ba nga sa maong panahon iyang nakaplagan ang makapatagbawng mga tubag? Labawng hinungdanon, Aduna bay paagi nga imong makaplagan kana? Ug sa unsang paagi kini makatabang kanimo sa pagtagamtam ug mas malipayon, mas makahuloganong kinabuhi? Atong tan-awon.

Usa ka Pangunang Tuboran sa Kahibalo

5. Nganong angay nga modangop kita sa Diyos sa magapangita kita ug katin-awan sa mga pangutana bahin sa kahulogan sa kinabuhi?

⁵ Kon ang matag usa kanato pasagdan sa atong kaugalingon sa pagpangitag katuyoan sa atong kinabuhi, kita hayan makabaton ug diyutay o kaha walay kalamposan, nga maoy tinuod sa kadaghanang lalaki ug babaye, bisan sa mga tawong daghag kahibalo ug kasinatian. Apan kita wala pasagdi sa atong kaugalingon. Ang atong Maglalalang nakataganag tabang. Kon imong hunahunaon kana, dili ba siya ang kinalabwang Tuboran sa kahibalo ug kaalam, ingong “gikan sa walay kataposan ngadto sa walay kataposan” ug nakabaton sa hingpit nga kahibalo sa uniberso ug sa kasaysayan? (Salmo 90:​1, 2) Iyang gilalang ang mga tawo ug nakapaniid sa bug-os nga eksperyensiya sa tawo, busa siya ang Usa nga angay natong dangpan sa pagpangitag kahibalo, dili sa dili-hingpit nga mga tawo, uban sa ilang limitadong kahibalo ug pagsabot.​—Salmo 14:​1-3; Roma 3:​10-12.

6. (a) Sa unsang paagi nagtagana ang Maglalalang sa gikinahanglang kahibalo? (b) Sa unsang paagi si Solomon nalangkit?

⁶ Samtang dili kita makadahom nga ihunghong sa Maglalalang diha sa atong dalunggan ang usa ka pagpadayag sa kahulogan sa kinabuhi, siya naghatag ug tuboran sa kahibalo​—ang iyang dinasig nga Pulong. (Salmo 32:8; 111:10) Ang basahon sa Ecclesiastes hinungdanon kaayo niining bahina. Gidasig sa Diyos ang magsusulat niini, mao nga “ang kaalam ni Solomon milabaw pa kay sa kaalam sa tanang mga taga-Silangan.” (1 Hari 3:​6-12; 4:​30-34) “Ang kaalam ni Solomon” nakadani pag-ayo sa miduaw nga magmamando nga siya miingon nga ang katunga wala pa maasoy ug nga kadtong namati sa iyang kaalam malipay gayod.a (1 Hari 10:​4-8) Kita usab makabaton ug kahibalo ug kalipay gikan sa diyosnong kaalam nga gihatag sa atong Maglalalang pinaagi kang Solomon.

7. (a) Unsay nahinapos ni Solomon bahin sa kadaghanang kalihokan ilalom sa langit? (b) Unsay nagpakita nga realistikanhon ang mga pagbanabana ni Solomon?

⁷ Ang Ecclesiastes nagpabanaag sa hinatag-sa-Diyos nga kaalam, nga nakaapektar sa kasingkasing ug utok ni Solomon. Kay may panahon, mga kahinguhaan, ug kahibalo sa paghimo niini, gisusi ni Solomon ang “tanang butang nga nahimo ilalom sa langit.” Iyang nakita nga ang kadaghanan niini “kakawangan ug nagagukod sa hangin,” nga maoy usa ka dinasig nga pagtimbangtimbang nga angay natong hinumdoman sa magpalandong bahin sa atong katuyoan sa kinabuhi. (Ecclesiastes 1:​13, 14, 16) Si Solomon prangka, realistiko. Pananglitan, palandonga ang iyang mga pulong nga makita sa Ecclesiastes 1:​15, 18. Ikaw nahibalo nga sulod sa daghang kasiglohan ang mga tawo nakasulay na ug nagkalainlaing mga matang sa kagamhanan, usahay tim-os nga naningkamot sa pagsulbad sa mga problema ug sa pagpauswag sa kahimtang sa kinabuhi sa tawo. Apan, may kagamhanan bang nakatul-id gayod sa tanang “baliko” nga mga butang niining dili-hingpit nga sistema? Ug tingali nakakita ka nga kon mas daghan ang kahibalo sa tawo, mas maamgohan niya nga sa mubong gitas-on sa kinabuhi, imposible gayod ang pagtul-id sa mga butang sa bug-os. Ang maong kaamgohan mohatag ug kahigawad ngadto sa daghan, apan dili kinahanglan kanato.

8. Unsang mga sikloha ang dugay nang naglungtad?

⁸ Laing punto nga pagatagdon mao ang balikbalik nga mga siklo nga nagaapektar kanato, sama sa pagsubang ug pagsalop sa adlaw o ang mga lihok sa hangin ug tubig. Kini naglungtad sa mga adlaw ni Moises, Solomon, Napoléon, ug sa atong mga kaapohan. Ug kini nagpadayon. Sa susama, “usa ka kaliwatan moagi, ug usa ka kaliwatan moabot.” (Ecclesiastes 1:​4-7) Sumala sa tawhanong panglantaw, diyutay ray nausab. Ang mga tawo sa karaan ug sa modernong panahon adunay samang mga kalihokan, mga paglaom, mga tingusbawan, ug mga nakab-ot. Bisan pa kon sa tawhanong paagi, ang pipila ka tawo nakahimog dungganong ngalan o nangibabaw sa katahom ug katakos, hain na kanang tawhana karon? Namatay na ug tingali nakalimtan na. Kana dili gayod mangiob nga panglantaw. Ang kadaghanang tawo dili gani makangalan sa ilang mga apohan o makasulti kon diin sila natawo ug gilubong. Imong masabtan kon nganong si Solomon realistikanhong nakakita sa kakawangan sa tawhanong mga buluhaton ug mga paningkamot.​—Ecclesiastes 1:​9-11.

9. Sa unsang paagi matabangan kita pinaagi sa pagbaton ug realistikanhong pagsabot sa kahimtang sa tawo?

⁹ Imbes magpahigawad kanato, kining diyosnong kahibalo sa paninugdan nga kahimtang sa tawo mahimong adunay positibong epekto, nga magpalihok kanato sa paglikay sa paghatag ug sayop nga mga pagtamod sa mga tumong o mga pangagpas nga sa dili madugay mawala ug makalimtan. Kini angay makatabang kanato sa pagtimbangtimbang kon unsay atong makuha gikan sa kinabuhi ug kon unsay atong gipaningkamotang makab-ot. Sa pag-ilustrar, imbes mahimong mga ermitanyo, kita makakitag kalipay diha sa timbang nga pagkaon ug pag-inom. (Ecclesiastes 2:24) Ug, ingon sa atong makita unya, si Solomon nakadangat ug positibo kaayo ug malaomong paghinapos. Sa mubo, kini nga paghinapos mao nga angay gayod natong pabilhan ang atong relasyon sa atong Maglalalang, kinsa makatabang kanato nga makabaton ug walay kataposang malipayon, may-katuyoan nga umaabot. Si Solomon nagpasiugda: “Ang kataposan sa butang, ang tanan nadungog na, mao: Kahadloki ang matuod nga Diyos ug bantayi ang iyang mga sugo. Kay kini ang tibuok nga katungdanan sa tawo.”​—Ecclesiastes 12:13.

Katuyoan May Kalabotan sa mga Siklo sa Kinabuhi

10. Sa unsang paagi gitandi ni Solomon ang mga mananap ug ang mga tawo?

¹⁰ Ang diyosnong kaalam nga gipabanaag sa Ecclesiastes dugang makatabang kanato sa pagpalandong sa atong katuyoan sa kinabuhi. Sa unsang paagi? Sa pagkaagi nga realistikanhong gisentro ni Solomon ang ubang mga kamatuoran nga panagsa ra natong hunahunaon. Ang usa nalangkit sa mga kaamgiran sa mga tawo ug sa mga mananap. Gipakasama ni Jesus ang iyang mga sumusunod sa mga karnero, apan ang mga tawo sa katibuk-an dili malipay nga itandi sa mga mananap. (Juan 10:​11-16) Bisan pa niana gipatugbaw ni Solomon ang usa ka dili-malalis nga kamatuoran: “Ang matuod nga Diyos magapili [sa mga anak sa tawo], aron sila makakita nga sila mismo mga mananap. Tungod kay usa ray dangatan sa mga anak sa tawo ug usa ray dangatan sa mga mananap, sila managsamag dangatan. Sama nga mamatay ang usa, mao nga mamatay usab ang lain; . . . sa ingon ang tawo dili labaw sa mga mananap, kay ang tanan kakawangan. . . . Silang tanan gikan sa abog, ug silang tanan mobalik sa abog.”​—Ecclesiastes 3:​18-20.

11. (a) Sa unsang paagi ikahubit ang naandang siklo sa kinabuhi sa usa ka mananap? (b) Unsay imong pagbati bahin sa maong pagtimbangtimbang?

¹¹ Hunahunaa ang usa ka mananap nga malingaw kang motan-aw, tingali usa ka rock badger o usa ka koneho. (Deuteronomio 14:7; Salmo 104:18; Proverbio 30:26) O tingali maghanduraw ka ug usa ka squirrel; adunay kapin sa 300 ka matang sa tibuok kalibotan. Unsa ang siklo niini sa kinabuhi? Human kini matawo, atimanon kini sa inahan sa pipila ka semana. Sa dili madugay tuboan kini ug balhibo ug manimpalad sa gawas. Imong makita kini nga nagkapagkapag nga nagtuon sa pagpangitag pagkaon. Apan sagad daw nagdula lang kini, nagpahimulos sa pagkabatan-on niini. Human makatubo sa usa ka tuig o kapin pa, kini mangitag kapikas. Unya kini kinahanglang maghimog salag o lungag ug mag-atiman sa anak. Kon kini makakitag igong mga serali, mga nut, ug mga liso, ang pamilya sa squirrel manambok ug may panahon sa pagpadako sa ilang balay. Apan sa pipila ka tuig lamang, ang mananap matigulang ug daling maaksidente ug mataptan ug sakit. Sa mga edad diyes kini mamatay. Uban sa gamayng kalainan tali sa mga matang sa squirrel, mao kana ang siklo sa iyang kinabuhi.

12. (a) Sa realistikanhon, nganong ang siklo sa kinabuhi sa kadaghanang tawo nahisama nianang sa kasagarang mananap? (b) Unsay atong mapalandong sa sunod higayong makakita kita ug mananap nga anaa sa atong hunahuna?

¹² Ang kadaghanan sa mga tawo dili motutol niana nga siklo alang sa usa ka mananap, ug sila wala gayod magpaabot nga adunay makataronganong katuyoan sa kinabuhi ang squirrel. Apan, ang kinabuhi sa kadaghanang tawo wala kaayoy kalainan gikan niana, dili ba? Sila matawo ug atimanon ingong mga masuso. Sila mokaon, managko, ug magdula ingong mga bata. Dili madugay sila mahingkod, mangitag kapikas, ug mangitag dapit nga kapuy-an ug panginabuhian aron makataganag pagkaon. Kon sila molampos, sila manambok ug magpadako sa ilang balay (salag) nga kapadak-an sa mga anak. Apan dali rang molabay ang mga dekada, ug sila magkatigulang. Kon dili pa una, sila mahimong mamatay human sa 70 o 80 ka tuig nga puno sa “kalisod ug makadaot nga mga butang.” (Salmo 90:​9, 10, 12) Tingali hunahunaon mo kining makasubong mga kamatuoran sa sunod higayong makakita ka ug squirrel (o ubang mananap nga anaa sa imong hunahuna).

13. Unsay dangatan nga maoy tinuod nga mahitabo diha sa mga mananap ug sa mga tawo?

¹³ Imong makita kon nganong gitandi ni Solomon ang mga kinabuhi sa mga tawo sa mga mananap. Siya nagsulat: “Adunay tinudlong panahon ang tanang butang, . . . adunay panahon sa pagkatawo ug panahon sa pagkamatay.” Kanang ulahi nga dangatan, ang kamatayon, mahitabo diha sa tawo ug sa mananap, “ingon nga mamatay ang usa, sa ingon mamatay usab ang lain.” Siya midugang: “Silang tanan nagagikan sa abog, ug silang tanan mobalik sa abog.”​—Ecclesiastes 3:​1, 2, 19, 20.

14. Sa unsang paagi ang ubang mga tawo naningkamot sa pagbag-o sa kasagarang siklo sa kinabuhi, apan sa unsang epekto?

¹⁴ Wala nato lantawa kini nga realistikanhong pagbanabana ingong negatibong paghunahuna. Tinuod, ang uban naningkamot sa pagbag-o sa kahimtang, sama sa pagtrabahog dugang sa pagpauswag sa ilang materyal nga kahimtang labaw sa materyal nga butang nga nabatonan sa ilang mga ginikanan. Sila tingali mokuha pag dugang mga tuig sa pag-eskuyla aron makataganag mas taas nga sukdanan sa kinabuhi, samtang naningkamot sa pagpadako sa ilang pagsabot sa kinabuhi. O tingali isentro nila ang ilang hunahuna sa pag-ehersisyo o mga paagi sa pagdiyeta aron makabaton ug mas maayong panglawas ug mas taastaas nga kinabuhi. Ug kining maong mga paningkamot tingali mohatag ug pipila ka mga kaayohan. Apan kinsay makatino nga ang maong mga paningkamot magmalamposon? Bisan pag kini molampos, hangtod kanus-a mapahimuslan kini?

15. Unsang prangkang pagtimbangtimbang sa mga kinabuhi sa kadaghanang tawo ang tinuod?

¹⁵ Si Solomon nangutana: “Sanglit adunay daghang butang nga nagapadugang sa kakawangan, unsa may nakabentaha sa tawo? Kay kinsa may nasayod kon unsay maayo ang napahimuslan sa tawo sa iyang kinabuhi sa pipila ka adlaw sa iyang kawang nga kinabuhi, kon gigamit niya kini sama sa anino? Kay kinsa ba ang makasulti sa tawo kon unsay mahitabo sunod kaniya?” (Ecclesiastes 6:​11, 12) Sanglit ang kamatayon kalit nga motapos sa mga paningkamot sa tawo, aduna ba gayoy dakong bentaha sa pagpakigbisog aron makabaton ug dugang materyal nga mga butang o sa pagpangagpas ug taas nga tuig sa pag-eskuyla aron lang makabaton ug dugang mga kabtangan? Ug sanglit mubo kaayo ang kinabuhi, nga molabay samag anino, daghan ang nakasabot nga wala nay panahong mabilin pa sa pagtumong sa mga paningkamot ngadto sa laing tawhanong mga tingusbawan sa dihang makamatikod sila ug kapakyasan; ni makatino ang tawo kon unsay mahitabo sa iyang mga anak “sunod kaniya.”

Panahon na sa Paghimog Maayong Ngalan

16. (a) Unsa ang angay natong buhaton nga dili mahimo sa mga mananap? (b) Unsang ubang kamatuoran ang angayng makaapektar sa atong panghunahuna?

¹⁶ Dili sama sa mga mananap, kitang mga tawo adunay katakos sa pagpamalandong, ‘Unsay kahulogan sa akong paglungtad? Kini ba maoy usa lang ka tinakda na nga siklo, nga adunay panahon sa pagkatawo ug panahon sa pagkamatay?’ Mahitungod niana, hinumdomi ang kamatuoran sa mga pulong ni Solomon bahin sa tawo ug sa mananap: “Silang tanan mobalik sa abog.” Kana ba nagkahulogan nga ang kamatayon bug-os nga magtapos sa paglungtad sa tawo? Buweno, ang Bibliya nagpakita nga ang tawo walay usa ka dili-mamatay nga kalag nga mabuhi inigkamatay sa lawas. Ang mga tawo maoy mga kalag, ug ang kalag nga makasala mamatay. (Ezequiel 18:​4, 20) Si Solomon dugang nagpatin-aw: “Ang mga buhi nahibalo nga sila mangamatay; apan ang mga patay, sila dili mahibalo sa bisan unsa, ni may balos pa sila, tungod kay ang ilang handomanan nakalimtan. Bisan unsa ang hikaplagan nga mabuhat sa imong kamot, buhata kana uban ang imong bug-os nga kusog, kay didto sa Sheol diin ikaw moadto walay buluhaton ni lalang ni kahibalo ni kaalam.”​—Ecclesiastes 9:​5, 10.

17. Sa unsa nga angayng makapukaw kanato ang Ecclesiastes 7:​1, 2 sa pagpamalandong?

¹⁷ Tungod nianang dili-kalikayang kamatuoran, palandonga kining pulonga: “Ang ngalan mas maayo kay sa maayong lana, ug ang adlaw sa pagkamatay kay sa adlaw sa pagkatawo. Labi pang maayo ang pag-adto sa balay nga nagbangotan kay sa pag-adto sa balay nga nagkombira, kay kana mao ang kataposan sa tanang tawo; ug ang buhi angay magtipig niini diha sa iyang kasingkasing.” (Ecclesiastes 7:​1, 2) Kita mouyon gayod nga ang kamatayon mao “ang kataposan sa tanang tawo.” Wala pay tawo ang nakainom ug bisan unsang ilimnon sa kinabuhi, nakakaon ug bisan unsang tinimplang mga bitamina, nagsunod ug bisan unsang diyeta, o nakigbahin ug bisan unsang ehersisyo nga moresultag kinabuhing walay kataposan. Ug kasagaran “ang ilang handomanan nakalimtan” dili madugay human nga sila mamatay. Busa nganong ang ngalan “mas maayo kay sa maayong lana, ug ang adlaw sa pagkamatay kay sa adlaw sa pagkatawo”?

18. Nganong makatino kita nga si Solomon nagtuo sa pagkabanhaw?

¹⁸ Ingon sa gipadayag na, si Solomon realistikanhon. Siya nakaila sa iyang mga kagikan nga si Abraham, Isaac, ug Jacob, nga tinong nakahimog maayong ngalan sa atong Maglalalang. Sanglit nakaila kaayo kang Abraham, si Jehova nga Diyos nagsaad sa pagpanalangin kaniya ug sa iyang binhi. (Genesis 18:18, 19; 22:17) Oo, si Abraham may maayong ngalan sa Diyos, nga nahimong iyang higala. (2 Cronicas 20:7; Isaias 41:8; Santiago 2:23) Si Abraham nahibalo nga ang iyang kinabuhi ug ang kinabuhi sa iyang anak dili kay yanong bahin lamang sa walay-pagkatapos nga siklo sa pagkatawo ug pagkamatay. Tino nga adunay mas labaw pa niana. Sila may seguradong palaaboton nga mabuhi pag-usab, dili tungod kay sila nakabatog usa ka dili-mamatay nga kalag, kondili tungod kay sila pagabanhawon. Kombinsido gayod si Abraham nga “ang Diyos makahimo sa pagbangon [kang Isaac] bisan gikan sa mga patay.”​—Hebreohanon 11:​17-19.

19. Unsang pagsabot ang atong makuha gikan kang Job bahin sa kahulogan sa Ecclesiastes 7:1?

¹⁹ Mao kana ang yawi sa pagsabot kon nganong “ang ngalan mas maayo kay sa maayong lana, ug ang adlaw sa pagkamatay kay sa adlaw sa pagkatawo.” Sama kang Job nga una pa kaniya, kombinsido si Solomon nga ang Usa nga naglalang sa tawhanong kinabuhi makapasig-uli niana pag-usab. Siya makabuhi ug balik sa mga tawong nangamatay. (Job 14:​7-14) Ang matinumanong Job miingon: “Ikaw [Jehova] motawag, ug ako motubag kanimo. Kay nagapangandoy ka sa mga buhat sa imong mga kamot.” (Job 14:15) Hunahunaa kana! Alang sa iyang maunongong mga alagad nga nangamatay, ang atong Maglalalang “nagapangandoy.” (“Ikaw nagtinguha nga makakita pag-usab sa mga buhat sa imong mga kamot.”​—The Jerusalem Bible.) Sa pagpadapat sa halad lukat ni Jesu-Kristo, ang Maglalalang makabanhaw sa mga tawo. (Juan 3:16; Buhat 24:15) Tin-aw, ang mga tawo lahi gikan sa yanong mga mananap nga mamatay.

20. (a) Kanus-a nga ang adlaw sa pagkamatay mas maayo kay sa adlaw sa pagkatawo? (b) Sa unsang paagi naapektohan ang daghan sa pagkabanhaw ni Lazaro?

²⁰ Kini nagkahulogan nga ang adlaw sa pagkamatay mas maayo kay sa adlaw sa pagkatawo, kon ang usa sa maong panahon nakahimog maayong ngalan kang Jehova, kinsa makabanhaw sa mga matinumanon nga nangamatay. Gipamatud-an kana sa Dakong Solomon, si Jesu-Kristo. Pananglitan, iyang gibanhaw ang matinumanong tawong si Lazaro. (Lucas 11:31; Juan 11:​1-44) Sama sa imong mahanduraw, daghan niadtong nagpakakita sa pagkabanhaw ni Lazaro naapektohan gayod, nga nagpakitag pagtuo sa Anak sa Diyos. (Juan 11:45) Nagtuo ka ba nga gibati nila nga walay katuyoan ang kinabuhi, nga walay ideya kon kinsa sila ug asa sila paingon? Sa kasukwahi, ilang nakita nga sila dili kinahanglang mahimong mga mananap lamang nga matawo, mabuhi sa makadiyot, ug unya mamatay. Ang ilang katuyoan sa kinabuhi direkta ug suod nga nalangkit sa pagkaila sa Amahan ni Jesus ug sa pagtuman sa Iyang kabubut-on. Ikaw komosta? Kini ba nga diskusyon nakatabang kanimo sa pagkakita, o sa mas tin-aw nga pagkakita, kon sa unsang paagi ang imong kinabuhi mahimong makabaton ug angay adunay tinuod nga katuyoan?

21. Unsang bahin sa pagpangita sa kahulogan sa atong kinabuhi ang buot pa natong usisaon?

²¹ Bisan pa niana, ang pagbatog tinuod ug makahuloganong katuyoan sa pagkinabuhi nagkahulogan ug mas labaw pa kay sa paghunahuna bahin sa kamatayon ug pagkinabuhi pag-usab human niana. May kalabotan kini sa kon unsay atong ginahimo sa atong mga kinabuhi sa adlaw-adlaw nga paagi. Tin-awng gipadayag usab kana ni Solomon diha sa Ecclesiastes, ingon sa atong makita unya sa sunod nga artikulo.

[Mga footnote]

Nahinumdom Ka Ba?

◻ Sa unsang mga paagi managsama ang mga mananap ug mga tawo?

◻ Nganong ang kamatayon nagpasiugda nga ang kadaghanan sa paningkamot ug kalihokan sa tawo kakawangan?

◻ Sa unsang paagi ang adlaw sa pagkamatay mas maayo kay sa adlaw sa pagkatawo?

◻ Ang atong pagkabaton ug makahuloganong katuyoan sa kinabuhi nagadepende sa unsang relasyon?

[Hulagway sa panid 10]

Sa unsang paagi ang imong kinabuhi lahi kaayo gikan niadtong sa mga mananap?