Gantihan ni Jehova ang Pagtuo ug Kaisog
“Ang among Diyos nga among ginaalagaran makahimo sa pagluwas kanamo. Siya magaluwas kanamo gikan sa nagdilaab nga hurno ug gikan sa imong kamot, Oh hari.”—DANIEL 3:17.
1. Unsang leksiyon ang gipasiugda sa nag-unang artikulo, ug nganong mapuslanon ang pagsusi pag-usab sa mga hitabo?
SI Jehova nga Diyos, ang Soberano sa Uniberso, nagtudlo sa mga magmamando sa kalibotan ug hinungdanong mga leksiyon mahitungod sa iyang pagkalabaw. Sa nag-unang artikulo, nakita nato nga kini matuod sa mga panghitabo nga nahitala diha sa unang unom ka kapitulo sa basahong Daniel. Kining mga talaana mismo karon masusi pag-usab aron tan-awon kon unsay hikat-onan nato gikan niana nga nahiuyon sa dinasig nga mga pulong ni apostol Pablo: “Ang tanang butang nga gisulat sa nangagi gisulat aron sa pagtudlo kanato, aron pinaagi sa atong pagkamainantoson ug sa paglipay gikan sa Kasulatan kita makabaton untag paglaom.”—Roma 15:4.
2, 3. Kinsay nahiapil niadtong nabihag ni Haring Nabukodonosor, ug unsang mga konklusyon ang atong makab-ot gikan sa kahulogan sa ilang mga ngalan?
2 Maoy sa tuig 617 W.K.P., panahon sa kadiyut nga paghari ni Jehoiachin, ang anak ni Haring Jehoiakim, nga gimando ni Haring Nabukodonosor nga dad-on sa Babilonya ang pipila sa labing maayo ug labing manggialamong Hudiyong mga batan-on. Nahiapil kanila mao si Daniel, Ananias, Misael, ug Azarias.—Daniel 1:3, 4, 6.
3 Sa paghukom sumala sa kahulogan sa ilang mga ngalan, dayag nga bisan pa sa daotang mga kahimtang nga naglungtad sa Juda niadto, kining upat ka Hebreohanong batan-on may mga ginikanan nga mahadlokon ug Diyos. Ang “Daniel” nagkahulogang “Maghuhukom ang Diyos.” Ang ngalang Ananias nagkahulogang “Si Jehova Nagpakitag Pabor; si Jehova Mapuangoron.” Ang ngalang Misael posibleng nagkahulogang “Kinsay Sama sa Diyos?” o “Kinsay Iya sa Diyos?” Ug ang ngalang Azarias nagkahulogang “Si Jehova Nakatabang.” Pihong ang ilang mga ngalan mismo nagdasig nila nga magmatinumanon sa usa ka matuod nga Diyos. Ilis nianang mga ngalana, ang mga Kaldeanhon nagngalan sa upat ka Hebreohanong batan-on nga Beltesasar, Sadrak, Mesak, ug Abednego. Hinuon, kay sila mga ulipon sa usa ka gahom nga langyaw, sila dili makapili kon unsang mga ngalan ang gamiton sa ilang mga magbibihag sa pagtumong kanila.—Daniel 1:7.
Pagtuo ug Kaisog Gibutang sa Pagsulay
4. Unsay nagapaila nga buot ni Jehova nga isipong ugdang sa iyang katawhan ang iyang mga kasugoan mahitungod sa mahinlo ug mahugaw nga mga hayop?
4 Dili lamang gihatagan ang upat ka Hebreohanon ug maayong pagsugod sa kinabuhi sa ilang mga ginikanan nga mahadlokon ug Diyos pinaagi sa mga ngalan nga ilang gihatag kanila kondili sila gimatuto usab nila sa estriktong paagi sumala sa Kasugoan ni Moises, apil ang mga bahin sa pagkaon. Giisip ni Jehova nga Diyos mismo nga kana hinungdanon kaayo nga tapos sa paglistag daghan kaayong mga susamang pagdili siya miingon: “Kinahanglang kamo magbalaan, tungod kay ako balaan.”—Levitico 11:44, 45.
5. Sa unsang paagi nasulayan ang maayong pagkamatuto sa upat ka Hebreohanong batan-on?
5 Kining maayong pagmatuto niining upat ka Hebreohanong batan-on sa wala madugay gibutang sa pagsulay. Sa unsang paagi? Tungod kay sila “gihatagan ug bahin sa matag adlaw gikan sa lamiang mga kalan-on sa hari ug gikan sa iyang ilimnon nga bino.” (Daniel 1:5) Nasayod sila nga apil sa mga butang gidili sa Kasugoan ni Moises mao ang mga pagkaon sama sa mga baboy, mga koneho, mga tuway, ug mga kasili. Bisan ang mga karne nga gitugot sa Kasugoan kuwestiyonable sa Babilonyanhong palasyo, sanglit walay paagi sa pagkasayod kon tukma bang pagkaagas ang ilang dugo. Gawas pa, ang maong mga karne basin nahugawan pa pinaagig paganong mga rituwal.—Levitico 3:16, 17.
6. Unsay sanong sa upat ka Hebreohanon sa pagsulay?
6 Unsay mahimo sa upat ka Hebreohanon? Atong mabasa nga si Daniel, ug pihong ang tulo pa, mihukom sa iyang kasingkasing nga dili hugawan ang iyang kaugalingon pinaagi nianang mga pagkaona. Busa, siya “nagpadayon sa pagpangayog” mga utanon lamang inay sa lamiang mga pagkaon sa hari ug sa tubig inay sa iyang bino. Ang butang kon hain ang mas lamian wala mosulod sa ilang mga kaisipan. Tinong gikinahanglan ang pagtuo ug kaisog aron iduso ang maong isyu. Aw, sanglit interesado man si Jehova niadtong upat ka batan-on, gitino niya nga nagmaluluy-on kang Daniel ang pangunang opisyal sa palasyo. Bisan pa niana, nahadlok ang maong opisyal nga itugot ang hangyo ni Daniel sa kahadlok sa epekto nianang kalan-ona diha sa panglawas ni Daniel. Busa mihangyo si Daniel nga tugotan sila sa pagsulay nianang mga pagkaona sulod sa pulo ka adlaw. Dako ang iyang pagtuo nga ang pagsugot sa Kasugoan sa Diyos dili lamang mohatag kaniyag maayong konsensiya kondili makaayo usab sa panglawas. Ingong sangpotanan sa ilang baroganan, ang upat ka Hebreohanon pihong nag-antos sa daghang pagtamay.—Daniel 1:8-14; Isaias 48:17, 18.
7. Sa unsang paagi kadtong Hebreohanong mga batan-on gigantihan tungod sa ilang maisogong pagbarog?
7 Nagkinahanglag pagtuo ug kaisog aron ang upat ka Hebreohanon maghimong isyu sa ilang pagkaon. Apan gigantihan gayod sila sa pagbuhat niana, kay pagkatapos sa napulo ka adlaw, ang ilang dagway mas nindot ug mas himsog kay sa uban! Gihatagan sila ni Jehova ug kahibalo, salabotan, ug kaalam, mao nga sa miatubang sila sa hari pagkatapos sa ilang tulo-ka-tuig nga yugto sa pagbansay, iyang nakaplagan nga sila “napulo ka pilong labi pang maayo kay sa tanang salamangkerong pari ug mga mananagna nga diha sa tibuok niyang gingharian.”—Daniel 1:20.
8. Unsay leksiyon niini alang sa mga alagad Jehova karong adlawa?
8 Adunay leksiyon niini alang sa tanang alagad ni Jehova nga Diyos karong adlawa. Mahimong mangatarongan kadtong Hebreohanong mga batan-on nga ang mga gidiling pagkaon dili kaayo hinungdanon, labing menos dili kon itandi sa Napulo ka Sugo o sa mga kasugoan bahin sa mga halad o sa tinuig nga mga piyesta. Apan dili, ang maunongong mga Hebreohanon nabalaka sa pagsugot sa tanang bahin sa Kasugoan sa Diyos. Kini nagapahinumdom sa prinsipyo nga gipahayag ni Jesus, sumala sa gitala sa Lucas 16:10: “Ang tawong matinumanon sa diyutay matinumanon usab sa daghan, ug ang tawong dili matarong sa diyutay dili usab matarong sa daghan.”—Itandi sa Mateo 23:23.
9. Sa unsang paagi nagpasundayag ang pila ka Saksi ug susamang kaisog karong adlawa?
9 Sa makadaghan ang mga Saksi ni Jehova nagapasundayag sa susamang pagtuo ug kaisog, sama sa kon bahin sa paghangyog libreng panahon sa ilang mga amo aron motambong ug distritong kombensiyon. Ug matag karon ug unya, ang eksepsiyon himoon sa ilang kaso. Ang mga Saksi nga buot mosulod sa ranggo sa mga payunir o mahimong auxiliary nga mga payunir nagduso sa ilang tinguha alang sa inoras nga trabaho ug subsob nahatagan niining pribilehiyoha.
10. Unsa ang leksiyon alang sa Saksing mga ginikanan niining tanan?
10 Pagkamaayo sa leksiyon nga hikat-onan sa mga ginikanang mahadlokon ug Diyos karong adlawa gikan sa dayag nga pagbansay sa upat ka Hebreohanong batan-on! Sa dihang ang Kristohanong mga ginikanan magbutang gayod sa espirituwal nga intereses sa ilang mga anak sa kasingkasing, unahon nila kini sa ilang mga kinabuhi mismo, nga nahiuyon sa Mateo 6:33. Unya makadahom sila nga ang ilang mga anak makaarang sa pagsukol sa mga tentasyon ug mga pagpit-os sa mga isigkaingon ug mga magtutudlo nga isaulog ang mga adlawng-natawhan o mga pangilin o molapas sa Kasulatanhong mga prinsipyo sa ubang mga paagi. Sa ingon kining mga ginikanan nga mahadlokon ug Diyos nagapamatuod sa Proverbio 22:6.
Sa Walay Kahadlok Naghubad sa mga Damgo ni Nabukodonosor
11. Sa unsang paagi kita karong adlawa makasunod sa mga panig-ingnan ni Daniel ug sa iyang tulo ka higala?
11 Ang ikaduhang kapitulo sa Daniel nagahatag kanatog laing panig-ingnan sa pagtuo ug kaisog. Sa nadunggan ni Daniel ang mando sa hari nga patyon ang tanang tawong manggialamon sa Babilonya tungod kay dili sila makatug-an kaniya sa iyang damgo ug sa kahulogan niana, nalisang ba si Daniel ug ang tulo niya ka kauban? Wala gayod! Hinunoa, uban ang labaw nga pagtuo nga ihatag kaniya ni Jehova ang kasayoran nga gusto sa hari, miatubang si Daniel sa maong hari ug nangayog panahon sa paghatag sa tubag. Gitugot kadtong hangyoa. Dayon kadto gihimong ulohan sa sinserong pag-ampo ni Daniel ug sa tulo niya ka higala. Gigantihan ni Jehova ang ilang pagtuo pinaagi sa paghatag sa kasayoran nga gikinahanglan. Dayon human niana, si Daniel kinasingkasing miampo sa pagpasalamat kang Jehova. (Daniel 2:23) Ug sa paghubad ni Daniel sa damgo sa kapitulo 4 kinahanglang tug-anan niya si Haring Nabukodonosor nga gugolon niya ang pito ka tuig nga magkinabuhing samang mananap kauban sa ihalas nga mga mananap. Kadto nagkinahanglag kaisog sama sa matang nga kinahanglang ipakita karong adlawa sa katawhan sa Diyos sa pagmantala sa kusganong mensahe sa Iyang panimalos batok sa kalibotan ni Satanas.
‘Pagpugong sa Gahom sa Kalayo’
12, 13. Ang Kapitulo 3 sa Daniel nagaasoy sa unsang pagsulay nga giatubang sa tulo ka higala ni Daniel?
12 Ang Daniel kapitulo 3 nagahatag sa usa sa labing talagsaong mga higayon diha sa rekord sa Bibliya nga nagpakita giunsa ni Jehova pagganti ang katingalahang pagtuo ug kaisog sa bahin sa tulo ka Hebreohanong alagad. Handurawa ang talan-awon. Ang tanang tag-as ug katungdanan sa Babilonya nagkatigom sa kapatagan sa Dura. Sa ilang atubangan nagbarog ang usa ka bulawang larawan nga mga 27 metros sa gihabogon ug 2.7 metros ang gilapdon. Aron matandog ang ilang mga emosyon, gipatugtog sa hari ang usa ka orkestra. Sa pagtugtog sa honi, kadtong nagkatigom kinahanglang ‘mohapa ug mosimba sa larawan nga bulawan nga gipatindog ni Nabukodonosor nga hari. Ug si bisan kinsa nga dili mohapa ug mosimba sa mao mismong gutlo igatambog ngadto sa nagdilaab nga hurno.’—Daniel 3:5, 6.
13 Walay pagduhaduha niini: Kinahanglag dakong pagtuo ug kaisog ang dili pagsugot sa mando. Apan ang pagka ‘matinumanon sa diyutay’ nag-andam kanila nga ‘magmatinumanon sa daghan.’ Ang kamatuoran nga ang ilang baroganan basin makapameligro sa ubang mga Hudiyo walay kalabotan. Dili sila mohapa ug mosimba sa larawan. Ang dayag nilang pagdumili namatikdan sa pipila sa ilang sinahang mga kauban, nga midali sa pagtaho niana ngadto sa hari.
14. Unsay sanong ni Nabukodonosor sa ilang pagdumili sa paghapa, ug giunsa nila pagtubag ang iyang ultimatum?
14 Tungod sa “kapungot ug kasuko,” gimando ni Nabukodonosor nga dad-on kaniya ang tulo ka Hebreohanon. Ang iyang pangutana, “Tinu-od ba kini?” nagapakitang dili niya hisabtan nganong sila dili mohapa ug mosimba sa bulawan nga larawan. Andam siya nga mohatag kanilag laing higayon, apan kon modumili gihapon sila, sila igatambog ngadto sa nagdilaab nga hurno. “Ug,” matud sa mapahitas-ong hari, “kinsa ba kanang diyos nga makaluwas kaninyo gikan sa akong mga kamot?” Uban ang tinuod nga kaisog ug pagtuo kang Jehova, ang tulo ka Hebreohanon matinahorong mitubag sa hari: “Kami dili na kinahanglan motubag kanimo sa usa ka pulong niining butanga. Kon mao man, ang among Diyos nga among ginaalagaran makaluwas kanamo. Gikan sa nagdilaab nga hurno . . . , Oh hari, siya magaluwas kanamo. Apan kon dili ugaling, angay mo nga hisayran, Oh hari, nga ang imong mga diyos dili mao ang among ginaalagaran, ug kami dili mosimba sa larawan nga bulawan nga imong gipatindog.”—Daniel 3:13-18.
15. Unsay gihimo ni Nabukodonosor?
15 Kon si Nabukodonosor nasuko sa nangagi, sa maong panahon siya napungot, kay atong mabasa nga “ang dagway mismo sa iyang nawong nausab ngadto” sa tulo ka Hebreohanon. (Daniel 3:19) Nagpaila sa iyang kapungot mao ang iyang mando nga initon ang hurno sa pito ka pilo kay sa naandang kainit. Unya ang pila ka kusgang mga lalaki sa iyang kasundalohan nagdala sa tulo ka Hebreohanon ug nagtambog kanila sa nagdilaab nga hurno. Dako kaayo ang kalayo nga kana nakapatay sa mga tawo nga nagtuman niadtong buluhatona.
16. Sa unsang paagi nagantihan ang pagtuo sa tulo ka Hebreohanon?
16 Apan dako kaayo ang katingala sa hari sa dihang iyang nakita dili lang tulo kondili upat ka lalaki nga naglakaw sa taliwala sa kalayo nga wala gayod maunsa! Sa gitawag sa hari ang tulo ka Hebreohanon aron mogula, nakaplagan niya nga bisan usa ka lugas sa buhok sa ilang mga ulo wala masunog ug bisan ang ilang mga biste wala manimahong aso. Gigantihan ug dako ni Jehova ang ilang pagtuo ug kaisog! Pihong ang ilang panig-ingnan mao ang diha sa hunahuna ni apostol Pablo sa dihang gitala niya nga apil sa dakong panganod sa mga saksi kadtong “nagpugong sa gahom sa kalayo.” (Hebreohanon 11:34) Pagkamaayo silang panig-ingnan alang sa tanang alagad ni Jehova sukad niadto!
17. Unsang susamang mga panig-ingnan ang atong nabatonan karong adlawa?
17 Karong adlawa, ang mga alagad ni Jehova wala mag-atubang sa literal nagdilaab nga hurno. Apan daghan kaayo ang grabeng gisulayan sa ilang pagkamatinumanon kon bahin sa pagpakitag masimbahong pagbalaan sa nasodnong mga simbolo. Ang uban gisulayan sa ilang pagkamaunongon kon bahin sa pagpalit ug politikanhong mga tarheta sa partido o pagduyog sa militaryong kusog. Si Jehova naglig-on nianang tanan nga katawhan, nga nakapaarang nila sa pagsagubang nga malamposon sa ilang pagkamatinumanon ug sa ingon nagpamatuod nga bakakon ang Yawa ug matuod nga Diyos si Jehova.
Laing Panig-ingnan sa Pagtuo ug Kaisog
18. Giunsa pagpasundayag ni Belsasar ang pagtamay kang Jehova, ang Diyos sa mga Hudiyo, sumala sa nahitala sa Daniel kapitulo 5, mga bersikulo 3, 4?
18 Ang lain pang panig-ingnan sa pagtuo ug kaisog gitala diha sa basahong Daniel, sa kapitulo 5. Si Belsasar, ang hari sa Babilonya, nagpahimulos sa buhong mapasipad-anong kombira kauban sa usa ka libo niyang kadagkoan, mga puyopuyo, ug ikaduhang mga asawa. Sa kalit, mipatim-aw ang katingad-ang sinulat sa kamot sa bungbong. Nalisang kaayo niadto ang hari nga nangluag ang iyang mga lutahan sa hawak ug ang iyang mga tuhod nagpingkipingki. Sa makausa pa, si Daniel, ang alagad sa matuod nga Diyos, gipatawag alang sa usa ka hubad tungod kay nangalibog man ang tanang manggialamong tawo sa Babilonya.
19. Unsay talagsaon sa dihang gihubad ni Daniel ang sinulat sa kamot sa bungbong?
19 Ang pagbarog nga nag-inusara didto niadtong hamili ug dili-mahigalaong palibot wala makapalisang kang Daniel o magpahinabo nga iyang sambogan ang iyang mensahe o mahikalimot siya sa isyu. Siya, nga maayog pamarog ug kalmado, uban sa tin-aw, ligdong nga sinultihan, mihatag ug pamatuod mahitungod sa iyang Diyos. Nga wala matagbaw sa paghubad lamang sa sinulat sa kamot, si Daniel nagpahinumdom sa hari nga gipaubos ni Jehova nga Diyos ang iyang apohang-lalaki pinaagi sa pagpahinabo nga siya magkinabuhi ingong ihalas nga mananap hangtod nga siya nakaila nga ang Diyos nga Makagagahom sa Tanan mao ang Magmamando sa gingharian sa katawhan. “Bisan pag nasayod ka niining tanan,” giingnan ni Daniel si Belsasar, ‘wala ka magpaubos sa imong kaugalingon kondili gipasipad-an nimo ang mga sudlanan sa templo ni Jehova ug gidayeg ang mga diyosdiyos nga bulawan, salapi, tumbaga, puthaw, kahoy, ug bato nga dili makakita, makadungog, ni nahibalo sa bisan unsa. Apan ang Diyos nga iya ang tanan nimong dalan, wala mo paghimayaa. Busa, migula kining sugoa gikan kaniya. Ikaw gitimbang sa mga timbangan ug nakaplagan nga kulang, ug ang imong gingharian gibahin ug gihatag ngadto sa mga Medianhon ug sa mga Persiahanon.’ Oo, mihatag na usab si Daniel ug labing maayong panig-ingnan sa pagtuo ug kaisog alang sa mga alagad sa Diyos karong adlawa.—Daniel 5:22-28.
20. Panahon sa paghari ni Dario, unsang dugang panig-ingnan sa dakong pagtuo ang gihatag ni Daniel?
20 Sa pag-abot sa kapitulo 6 sa Daniel, kita dunay usa pa ka panig-ingnan sa pagtuo ug kaisog. Si Haring Dario sa maong panahon mao ang magmamando ug naghimo kang Daniel nga usa sa tulo ka pangunang mga magmamando sa gingharian. Ang uban, kay nasina kang Daniel, nagdani sa hari nga ipatuman ang usa ka balaod nga sulod sa 30 ka adlaw walay usa ang makapangaliyupo kang bisan kinsa gawas sa hari. Nakaamgo sila nga kadto lamang ang paagi nga sila makabatog pasangil batok kang Daniel. Wala niya tagda ang balaod ug nagpadayon sa pag-ampo sa iyang lawak sa atop nga abli ang bentana, nga nag-atubang sa Jerusalem. Kay nakaplagang sad-an sa paglapas sa mando sa hari, si Daniel gibalhog ngadto sa langob sa mga leyon nga nahiuyon sa silot nga gilagda sa balaod. Sa makausa pa gigantihan sa Diyos si Daniel tungod sa iyang pagtuo ug kaisog. Sa unsang paagi? Sumala sa pagpahayag niini sa Hebreohanon 11:33, si Jehova “nagtak-om sa mga baba sa mga leyon.”
21. Tungod sa maayong mga panig-ingnan sa pagtuo ug kaisog nga nahitala sa unang unom ka kapitulo sa basahong Daniel, angay unsay atong lig-ong ihukom?
21 Makapalig-on gayod sa pagtuo ang ginaasoy sa Daniel mga kapitulo 1 hangtod 6! Gigantihan gayod ug dako ni Jehova nga Diyos kadtong nagpakitag pagtuo ug kaisog! Sa usa ka bahin, kini nahitabo pinaagi sa pagtuboy kanila ug sa laing bahin, pinaagi sa pagkaagom nilag milagrosong mga kaluwasan. Tinuod, makabaton kitag paglipay ug paglaom gikan sa mga kasinatian niining matinumanong mga saksi sa dihang nagaatubang ug mga pagsulay. Aw, tungod niining katuyoana mismo kining mga butanga gitala! Busa, hinaot mohukom kita nga mahimong maayong mga manunundog sa maong pagtuo ug kaisog.—Roma 15:4; Hebreohanon 6:12.
Mga Pangutana sa Pagsubli
◻ Ang mga ngalan sa upat ka Hebreohanong batan-on nagapaila sa unsa kon bahin sa ilang pagkamatuto?
◻ Ang pag-atubang sa mga Hebreohanon sa pagsulay bahin sa pagkaon adunay unsang leksiyon alang kanato?
◻ Sa unsang paagi ang mga alagad ni Jehova karong adlawa gisulayan sa ilang pagkamatinumanon sama sa tulo ka Hebreohanon?
◻ Giunsa pagpasundayag ni Daniel ang pagtuo ug kaisog sa pagpamatuod kang Belsasar?
[Hulagway sa panid 17]
Si Daniel ug ang iyang mga kauban nakakat-on sa pag-ingon dili