‘Walay Pakigdait Alang sa mga Daotan’
“‘Walay pakigdait,’ ang akong Diyos nag-ingon, ‘alang sa mga daotan.’”—ISAIAS 57:21.
“AKO nasayod sa tanang panahon nga sa bisan unsang gutling ang kalibotan mahimong mobuto sa akong nawong.” Kining makapakurat nga pahayag, nga gikutlo diha sa magasing Psychology Today, gipahayag sa usa ka hayskul nga estudyante sa Amerika del Norte. Sa dili na madugay, nahadlok ang estudyante, ang gubat nukleyar lagmit magalaglag sa tanang tawo. Ang usa ka Rusong estudyanteng babaye nagbatbat sa sangpotanan sa gubat nukleyar: “Mahanaw ang tanang buhing butang—walay balili, walay kakahoyan, walay talamnon.” Makalilisang kaayong palaaboton! Bisan pa niana, gibati sa mga tawo nga kini mahitabo gayod. Sa usa ka bag-ong surbi 40 porsiyento sa mga hamtong nga giinterbiyo mibati nga adunay “dakong purohan” sa gubat nukleyar una sa tuig 2000.—Tan-awa ang Lucas 21:26.
1, 2. (a) Unsay pagbati sa daghang tawo mahitungod sa umaabot sa katawhan? (b) Unsa ang sangpotanan sa tawhanong paningkamot sa pagpatunghag pakigdait?
2 Ang mga pangulo sa kalibotan nakasabot usab sa kapeligrohan. Human sa miaging gubat sa kalibotan, ilang gitukod ang Hiniusang Kanasoran nga organisasyon aron sulayan ang pagpatungha sa pakigdait ug kasegurohan alang sa katawhan—apan kawang lamang. Inay hinuon, ang tapos-gubat nga katuigan nakakita sa kaugmaran sa kusog nga pag-indigay tali sa duha ka gamhanan kaayong nasod nga armado sa nukleyar nga armas. Panapanahon, ang mga pangulo sa maong mga gamhanang nasod nagatagbo sa paningkamot nga mahupay ang internasyonal nga kabalaka apan diyutay ra ang sangpotanan. Bisan sa kamatuorang ang relihiyosong mga pangulo nagaampo alang sa kalinaw, ang kahimtang sama gayod sa gibatbat ni Isaias: “Ang ilang mga bayani mismo nagatiyabaw sa dalan; ang mga sinugo mismo sa pakigdait mohilak sa mapait.”—Isaias 33:7.
3. Nganong walay posibilidad nga ang mga tawo molampos sa ilang mga paningkamot bahin sa pagpatunghag pakigdait?
3 Ang may-kahibalong mga Kristohanon nasayod nganong ang mga politiko dili makapatunghag malungtarong kalinaw. Sila nakaamgo nga samtang ang mga tawo nahupong sa kahakog, pagdumot, kadalo, garbo, ug ambisyon, wala gayoy pakigdait. (Itandi ang Santiago 4:1.) Gawas pa, ang tawhanong mga hitabo dili bug-os kontrolado sa mga tawo. Hinunoa, ang Bibliya nagasulti kanato: “Ang tibuok kalibotan nahiluna sa gahom sa usang daotan.” (1 Juan 5:19; 2 Corinto 4:4) Ang kahimtang sa katawhan ilalom sa iyang pagkontrolar gibatbat pag-ayo ni Isaias: “Ang daotan nahisama sa dagat nga gitugpotugpo, sa dihang kini dili malinaw . . . ‘Walay pakigdait,’ nag-ingon ang akong Diyos, ‘alang sa mga daotan.’”—Isaias 57:20, 21.
“Ang Diyos nga Nagahatag ug Kalinaw”
4. Kinsa lamang ang may gahom sa pagpatunghag pakigdait sa yuta?
4 Kini wala magkahulogan nga ang tawhanong banay dili makaikyas sa kalaglagan sa umaabot nga gubat nukleyar. Kini yanong nagkahulogan nga aron kita makakitag kalinaw, kinahanglang kini magagikan sa usa ka tinubdan sa gawas. Ikalipay, kana nga Tinubdan nagalungtad nga maoy sa persona ni Jehova nga Diyos, “ang Diyos nga nagahatag ug kalinaw.” (Roma 16:20) Siya adunay gahom sa pagsukol sa impluwensiya ni Satanas ug may katuyoan sa “pagpanalangin sa iyang katawhan sa kalinaw.” (Salmo 29:11) Dugang pa, siya naghimo sa makalipay nga saad: “Ang mga maaghop mismo magapanunod sa yuta, ug sila makakaplag gayod sa ilang tumang kalipay sa kadagaya sa pakigdait.”—Salmo 37:11.
5. (a) Giunsa ni Jehova sa paggamit kang Daniel sa paghatag kanato ug impormasyon mahitungod sa Iyang katuyoan sa pagpatunghag pakigdait? (b) Nganong angay kita mabalaka niining tagnaa nga gitala ni Daniel?
5 Daghang katuigan kanhi, gipadayag ni Jehova ang kaugmaran sa mga hitabo sa kasaysayan nga mosangpot sa iyang pagpatunghag pakigdait sa yuta. Pinaagi sa usa ka manulonda, siya nakigsulti ngadto sa iyang matinumanong manalagna si Daniel mahitungod sa “kataposang bahin sa mga adlaw,” ang atong panahon mismo. (Daniel 10:14) Gitagna niya ang pag-indigay karong adlawa sa gamhanan kaayong mga nasod ug gipakita nga kini matapos sa paaging wala dahoma sa bisan haing gahom. Ug iyang gisaad nga kining wala-dahoma nga hitabo makapasulod sa tiunay nga kalinaw. Kining tagnaa gikaikagan sa mga Kristohanon. Kini nagahatag ug tin-awng hunahuna kon hain kita nagabarog sa agos sa panahon ug nagalig-on sa atong determinasyon nga magpabiling neyutral sa internasyonal nga pag-indigay samtang mapailobong nagapaabot sa paglihok sa Diyos alang sa atong kaayohan.—Salmo 146:3, 5.
Nagsugod ang Pag-indigay
6. Ibatbat ang kasaysayan sa pag-indigay karon sa gamhanan kaayong mga nasod.
6 Ang matuod mao, ang pag-indigay karon sa gamhanan kaayong mga nasod dili bag-ong butang sa talan-awon sa kalibotan. Kini, hinunoa, usa ka pagpadayon sa butang nagsugod sa dugay na kanhi. Tapos sa pagkapukan sa imperyo sa kalibotan ni Alejandro nga Bantogan sa hinapos sa ikaupat nga siglo W.K.P., duha sa iyang militaryong pangulo migahom sa Sirya ug sa Ehipto. Ang malungtarong pag-indigay nga sa kataposan mitultol sa panag-indig sa dagko kaayong mga nasod karong adlawa mitungha tali kanila ug sa ilang mga sumusunod—nga gitawag nga hari sa amihanan ug ang hari sa habagatan tungod kay sila nahimutang sa amihanan ug sa habagatan sa yuta sa katawhan sa Diyos. Ang makasaysayanhong kaugmaran sa maong pag-indigay gipadayag daan ngadto sa manalagnang si Daniel pinaagi sa usa ka manulonda.
7. (a) Nganong nahibalo kita nga adunay dili-makita, espirituhanon nga hinungdan sa tawhanong mga kahikayan? (b) Kinsa, sa sinugdan, ang hari sa amihanan ug ang hari sa habagatan, ug sa unsang paagi nagsugod ang ilang pag-indigay?
7 Ang manulonda unang nagbatbat sa unsang paagi siya, nga gipaluyohan ni Miguel, nakigbugno batok sa espiritung ‘mga prinsipe’ sa Persia ug sa Gresya. (Daniel 10:13, Dan 10:20–11:1) Kining paglantaw sa kalibotan sa espiritu nagapamatuod nga dili lamang mga tawo ang nalangkit sa nasodnong mga away. Adunay demonyohanong mga gahom, o “mga prinsipe,” luyo sa makitang tawhanong mga magmamando. Apan sukad sa karaang mga panahon, ang katawhan sa Diyos may usa ka “prinsipe,” si Miguel, sa paglig-on kanila batok niining demonyohanong mga gahom. (Efeso 6:12) Unya ang manulonda nagtumong sa atong pagtagad sa pag-indigay tali sa Sirya ug sa Ehipto. Siya misugod: “Ug ang hari sa habagatan mahimong kusgan, bisan ang usa sa iyang mga prinsipe.” (Daniel 11:5a) Ang hari sa habagatan dinhi mao si Ptolemy I, ang magmamando sa Ehipto, kinsa nagbihag sa Jerusalem sa mga 312 W.K.P. Ang manulonda sunod nagatumong sa laing hari nga “modaog batok kaniya ug magamando gayod uban ang dakong dominyo nga labaw kay sa iya sa nagamandong gahom.” (Daniel 11:5b) Kini ang hari sa amihanan sa persona ni Seleucus I Nicator, kansang gingharian, ang Sirya, nahimong mas kusganon kay sa Ehipto.
8. Unsay kahulogan sa talagsaong katukma sa unang bahin sa tagna sa manulonda mahitungod sa hari sa amihanan ug ang hari sa habagatan alang sa mga Kristohanon karong adlawa?
8 Ang manulonda nagpadayon sa pagtagna sa daghang detalye sa nagapadayong pag-indigay tali sa sunodsunod nga mga magmamando sa Sirya ug sa Ehipto. (Daniel 11:6-19) Ang maong mga tagna tukma kaayo nga gibati sa pipila nga ang basahon ni Daniel gisulat tapos sa tinuod nga hitabo.a Hinuon, alang sa mga Kristohanon ang talagsaong katukma niining mga tagnaa nagalig-on sa ilang pagtuo sa mga bahin sa tagna nga pagatumanon pa panahon sa “kataposang bahin sa mga adlaw.”
Ang Prinsipe sa Tugon
9. Sa unsang paagi ang lihok sa hari sa amihanan mitultol sa pagkatawo ni Jesus sa Bethlehem?
9 Dili madahom nga ang manulonda maghisgot sa matag tinagsa ka magmamando gikan kang Ptolemy hangtod sa “kataposang bahin sa mga adlaw.” Hinunoa, atong nasabtan nga tapos sa bersikulo 19 ang tagna molukso ngadto sa katuigan sa dayon na sa atong Komung Panahon, sa dihang atong mabasa: “Ug may motindog sa iyang [ang iya sa hari sa amihanan] katungdanan usa nga magpahinabo nga ang usa ka maniningil ug buhis moagi sa mahimayaong gingharian.” (Daniel 11:20) Sa maong panahon, ang Sirya maoy usa ka probinsiya sa Roma, ug ang hari sa amihanan gihawasan sa Romanong emperador si Agusto. Siya mao ang mimando sa pagsenso nga misangpot sa pagkatawo ni Jesus sa Bethlehem inay sa Nazaret.—Lucas 2:1-7; Miqueas 5:2.
10. Unsang laing koneksiyon tali sa hari sa amihanan ug sa Mesiyas ang giawhag sa manulonda sa atong pagtagad?
10 Si Agusto gisundan ni Tiberio, usa ka tawong dulumtanan nga gibatbat sa manulonda ingong “usa nga pagatamayon.” (Daniel 11:21) Panahon sa iyang pagmando, ang usa ka peligrosong pagrebelde sa amihanang utlanan sa Romanhong Imperyo napukgo ug napalinaw ang utlanan mismo, nga natuman ang mga pulong sa tagna: “Ang kasundalohan sa baha, sila pagabahaan tungod kaniya, ug sila mabungkag.” Labot pa, panahon sa iyang pagmando si Jesus gipatay sa Romanong mga sundalo aron sa pagtuman sa tagna sa manulonda nga “ang Pangulo sa tugon” mabungkag.—Daniel 11:22; 9:27.
Sa “Tinudlo nga Panahon”
11. (a) Niadtong 1914, kinsa man ang hari sa amihanan ug ang hari sa habagatan? (b) Unsang tagna ang natuman “sa tinudlo nga panahon”?
11 Sa kataposan, ang tagna magdala kanato hangtod sa “tinudlo nga panahon,” sa 1914. (Daniel 11:27; Lucas 21:24) Sa maong panahon, may kausaban sa ilhanan sa katawhan sa Diyos. Sanglit gisalikway sa unodnong Israel ang Mesiyas, ang piniling katawhan ni Jehova nahimong espirituwal nga Israel, ang kongregasyon sa dinihogang mga Kristohanon. (1 Pedro 2:9, 10) Ang ilhanan sa duha ka hari nabag-o usab. Ang Britanya, uban sa politikanhong kauban niini nga Tinipong Bansa sa Amerika, dayag nahimong ang hari sa habagatan, samtang ang hari sa amihanan sa maong panahon mao ang Alemanya. Ang Gubat sa Kalibotan I gitagna niining mga pulonga: “Sa panahon nga tinudlo [ang hari sa amihanan] mobalik, ug siya mosulong batok sa habagatan; apan ang naulahi dili mahisama sa nahauna.” (Daniel 11:29) Ang hari sa habagatan maoy midaog niadtong gubata. Ang kahimtang sa ingon maoy lahi kay sa nahitabo “sa nahauna,” nga mao, sa dihang ang magpupukan-sa-tanan nga Roma mao ang hari sa amihanan.
12. Ibatbat ang mga kinaiya sa mga hitabo sa kalibotan sukad sa 1914 nga gitagna diha sa matagnaong mga pulong sa manulonda ngadto kang Daniel.
12 Ang manulonda nagpadayon sa paghisgot sa pag-indigay tali sa duha ka hari sukad sa 1914 ug, ilabina, sa paagi nga ang duruha magasupak sa katawhan ni Jehova. Siya nagatagna usab sa pagtungha sa “dulumtanang butang nga magalaglag,” nga nagalungtad karong adlawa ingong ang organisasyong Hiniusang Kanasoran. (Daniel 11:31) Ang pagtukod sa HK maoy politikanhong paningkamot nga niana ang duha ka hari nagtinabangay sa pagpatunghag kalinaw. Apan kini mapakyas gayod tungod kay kini supak man sa Gingharian sa Diyos.b (Mateo 24:15; Pinadayag 17:3, 8) Sa kataposan, ang manulonda nagtultol sa atong pagtagad sa “panahon sa kataposan.”—Daniel 11:40.
“Ang Panahon sa Kataposan”
13. (a) Sa unsa nagatumong ang ekspresyong “panahon sa kataposan” niining bahina sa tagna? (b) Kinsa ang nagtuman sa papel sa hari sa amihanan ug sa hari sa habagatan sukad sa kataposan sa ikaduhang gubat sa kalibotan?
13 Unsa ba kining panahona? Usahay ang ekspresyong “panahon sa kataposan” nagatumong sa panahon sa kataposan niining sistemaha sa mga butang, gikan sa 1914 hangtod sa Armageddon. (Daniel 8:17, 19; 12:4) Apan ang mga hitabo sa tuig 1914, “ang tinudlo nga panahon,” gitagna na balik sa bersikulo 29, ug ang tagna sa manulonda nagdala kanato saylo niana.c Busa, “ang panahon sa kataposan” dinhi sa bersikulo 40 nagatumong gayod sa kataposang mga ang-ang sa 2,300-tuig-gidugayong pagbugnoay tali sa hari sa amihanan ug sa hari sa habagatan. Nan, kita magpadayon sa pagbasa uban ang dakong kaikag, sanglit kita nahibalo na karon sa mga mahitabo sa dili madugay. Sa pagkakaron, ang kausaban sa gahom sa talan-awon sa kalibotan mitultol sa dugang kaugmaran sa ilhanan sa duha ka hari. Sukad sa pagkagun-ob sa Nazi-Pasismong mga gahom sa pagkatapos sa Gubat sa Kalibotan II, atong nasaksihan ang pag-indigay tali sa duha ka gamhanan kaayong nasod, ang usa gihawasan ingong hari sa amihanan, nga nagagahom sa kadaghanan sosyalistikanhong bloke sa kanasoran, ug ang lain gihawasan ingong hari sa habagatan, nga nagagahom sa malangkobon kapitalistang bloke.
14. Giunsa pagbatbat sa manulonda ang hari sa amihanan?
14 Ang kinaiya sa kinaulahing hari sa amihanan gibatbat pag-ayo sa mga bersikulo 37, 38: “Ug sa Diyos sa iyang mga amahan siya dili magmahunahunaon . . . Apan sa diyos sa mga kuta, sa iyang kahimtang siya magahatag ug himaya; ug sa diyos nga wala hiilhi sa iyang mga amahan siya mohatag ug himaya pinaagi sa bulawan ug pinaagi sa salapi ug pinaagi sa mahalong bato ug pinaagi sa mga butang tilinguhaon.” May si bisan kinsa bang dili makaila niining kabatbatana? Ang hari sa amihanan karong adlawa sa opisyal nagapasiugda sa ateyismo, nga nagasalikway sa relihiyosong mga diyos sa nangaging mga hari sa amihanan. Siya nagapalabi sa pagsalig sa mga armas, “ang diyos sa mga kuta.” Kini nakaabag sa natarantar nga lumba sa armas nga niana ang duha ka hari samang may tulubagon. Ang tinuig nga gastos sa depensa sa hari sa amihanan lamang mikabat sa halos 300 bilyong dolyar sa 1985. Pagkadako kaayong halad sa ‘bulawan ug salapi ug mahalong bato ug mga butang tilinguhaon’ ngadto sa dili-matagbawng diyos sa armas!
15, 16. (a) Unsa unyay mahitabo sa mga kahikayan tali sa hari sa amihanan ug sa hari sa habagatan? (b) Unsay kahulogan niini alang sa katawhan sa Diyos?
15 Busa, unsay mahitabo sa kataposan sa maong duha ka hari? Ang manulonda nag-ingon: “Ug sa panahon sa kataposan [ang kataposan sa kasaysayan sa duha ka hari] ang hari sa habagatan makigtuloranay batok kaniya, ug batok kaniya ang hari sa amihanan mosulong uban ang mga karro ug uban ang mga mangangabayo ug uban ang daghang sakayan.” (Daniel 11:40; Mateo 24:3) Tin-aw, ang mga komperensiya sa opisyales sa gobyerno dili mao ang sulbad sa pag-indigay sa gamhanan kaayong mga nasod. Ang mga kalisod nga ipahinabo sa ‘pagtuloranay’ sa hari sa habagatan ug pagpahalapad sa hari sa amihanan mahimong moagi pa kapin kun kulang sa init nga mga ang-ang; apan sa kataposan, sa usa ka paagi, ang hari sa amihanan mahagit ngadto sa sobra ka mapintasong aksiyon nga gibatbat ni Daniel.d
16 Kining kataposang mga adlaw lisod ilabina alang sa katawhan sa Diyos, si kinsa sulod niining sigloha gilutos sa duruha ka hari. Ang manulonda nagpasidaan nga ang hari sa amihanan “mosulod usab ngadto sa yuta sa Dayandayan, ug daghan unya ang kayutaan nga mapandol.” “Ang yuta sa Dayandayan” sa simboliko mao ang yuta sa katawhan sa Diyos. Nan, ang mga pulong sa manulonda nagkahulogan nga maingon nga nagapukan sa daghang nasod, ang hari sa amihanan nagaatake sa espirituwal nga yuta sa katawhan ni Jehova. (Daniel 8:9; 11:41-44; Ezekiel 20:6) Sa bersikulo 45, ang tagna midugang: “Ug iyang iugbok ang iyang mga balongbalong sa palasyo tali sa dakong dagat ug sa balaang bukid sa Dayandayan.” Sa laing mga pulong, siya moposisyon aron himoon ang kataposang pag-atake sa ilang espirituwal nga paraiso.
“Hangtod sa Iyang Kataposan”
17. Unsang wala-dahoma nga hitabo ang makapasuko sa hari sa amihanan?
17 Apan sa maong panahon may nahitabo nga wala makita daan sa hari kaha sa amihanan o sa hari sa habagatan. Ang manulonda mitagna: “Apan may mga balita unya nga magasamok [sa hari sa amihanan], gikan sa silangan ug gikan sa amihanan, ug siya moadto uban ang dakong kapungot aron sa paglaglag ug paghatag sa daghan sa kalaglagan.”—Daniel 11:44.
18. (a) Unsa ang tinubdan sa “mga taho” nga gitagna sa manulonda? (b) Unsa unya ang sangpotan sa kataposan sa hari sa amihanan?
18 Unsa ba unya ang maong mga taho? Ang manulonda wala magtino, apan siya nagapadayag sa ilang tinubdan. Sila nagaabot “gikan sa silangan” ug si Jehova nga Diyos ug si Jesu-Kristo gipasabot nga mao “ang mga hari gikan sa silangan.” (Pinadayag 16:12) Kining mga tahoa usab maoy “gikan sa amihanan,” ug ang Bibliya nagahisgot sa simbolikong paagi sa Bukid Sion, ang lungsod sa dakong Hari si Jehova, ingong “anaa sa halayong mga bahin sa amihanan.” (Salmo 48:2) Busa, kini maoy “mga taho” gikan ni Jehova nga Diyos ug ni Jesu-Kristo nga nagapaadto sa hari sa amihanan sa iyang kataposang dakong kampanya. Apan ang sangpotanan maoy malaglagon unya alang kaniya. Ang kataposan sa bersikulo 45 nagatug-an kanato: “Siya modangat sa iyang kataposan, ug walay magtatabang alang kaniya.”
19. (a) Unsa unya ang nagkalainlaing sangpotanan alang niining kalibotana ug sa “mga matul-id”? (b) Unsang mga pangutana ang pagatubagon pa?
19 Sa pagkamatuod, “walay pakigdait . . . alang sa mga daotan.” (Isaias 57:21) Hinunoa, ang kasaysayan sa hari sa amihanan pagatiman-an sa pakiggubat hangtod gayod sa kataposan. Apan alang sa Iyang matinumanong mga alagad, si Jehova nagasaad: “Ang mga matul-id mao ang magapuyo sa yuta, ug ang walay-ikasaway mao ang mahibilin niini. Mahitungod sa mga daotan, sila pagaputlon gikan sa yuta mismo.” (Proverbio 2:21, 22) Apan, unsay mahitabo sa hari sa habagatan dihang ang hari sa amihanan ‘modangat sa iyang kataposan’? Unsay mahitabo sa mga Kristohanon dihang ang hari sa amihanan ‘magaugbok sa iyang mga balongbalong sa palasyo’ sa peligrosong posisyon batok kanila? (Daniel 11:45) Sa unsang paagi ang pakigdait sa kataposan moabot sa yuta? Si Jehova, pinaagi sa iyang manulonda, nagtubag niining mga pangutanaha, sumala sa atong makita sa mosunod nga mga artikulo.
[Mga footnote]
a Alang sa dugang detalye, tan-awa ang librong “Ang Imong Kabubut-on Matuman sa Yuta,” kapitulo 10, nga gipatik sa 1958, sa Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
b Alang sa dugang impormasyon mahitungod niining bahina sa tagna, tan-awa ang “Ang Imong Kabubut-on Matuman sa Yuta,” kapitulo 11.
c Matikdi, usab, nga sa bersikulo 35 “ang panahon sa kataposan” giingong anaa pa sa unahan.
d Tan-awa ang “Ang Imong Kabubut-on Matuman sa Yuta,” mga panid 298-303.
Makapatin-aw Ka Ba?
◻ Unsang mga espirituha ang nalangkit sa tawhanong kahikayan sa politika?
◻ Kinsa ang hari sa amihanan ug ang hari sa habagatan niadtong 1914?
◻ Sa unsang paagi ang hari karon sa amihanan nagasimba sa diyos sa mga kuta?
◻ Unsang pagpit-os ang ipahinabo diha sa katawhan sa Diyos sa hari sa amihanan?
◻ Unsay mahitabo sa kataposan sa hari sa amihanan?
[Mapa/Mga Letrato sa panid 12]
(Alang sa bug-os nga pagkahan-ay sa teksto, tan-awa ang publikasyon)
Ang Dakong Dagat
Sirya
Judea
Ehipto
[Tinubdan sa Letrato sa panid 10]
U.S. National Archives