Pagpasidungog sa Atong Tigulang nga mga Ginikanan

1. Unsay utang nato sa atong mga ginikanan, ug busa unsay angay natong bation ug buhaton alang kanila?

“PAMATI sa imong amahan nga nagpahinabo sa imong pagkatawo, ug ayaw pagtamaya ang imong inahan tungod lamang kay siya tigulang na,” tambag sa maalamong tawo sa kanhing panahon. (Proverbio 23:22) ‘Dili gayod nako kana buhaton!’ mahimong moingon ka. Inay tamayon ang atong mga inahan​—o atong mga amahan​—kadaghanan kanato mibatig halalom nga gugma kanila. Giila nato nga kita utangan ug dako kanila. Una sa tanan, gihatagan kitag kinabuhi sa atong mga ginikanan. Bisan pag si Jehova mao ang Tinubdan sa kinabuhi, kon wala ang atong mga ginikanan dili gayod kita mabuhi. Wala kitay ikahatag sa atong mga ginikanan nga sama ka bililhon sa kinabuhi mismo. Nan, hunahunaa lang ang sakripisyo-sa-kaugalingon, mahangaw-ong pag-atiman, gasto, ug mahigugmaong pagtagad nga nalangkit sa pagmatuto sa usa ka bata gikan sa pagkamasuso hangtod sa pagkahamtong. Busa, pagkamakataronganon nga magtambag ang Pulong sa Diyos: “Pasidunggi ang imong amahan ug ang imong inahan . . . aron magmauswagon ka ug ikaw motunhay sa taas nga panahon sa yuta”!​—Efeso 6:2, 3.

PAG-ILA SA EMOSYONAL NGA MGA PANGINAHANGLAN

2. Sa unsang paagi makabayad ang hamtong nga mga anak ug “angay nga balos” sa ilang mga ginikanan?

² Si apostol Pablo nagsulat sa mga Kristohanon: “Pakat-ona una [ang mga anak o mga apo] nga managgawi sa diyosnong pagkamahinalaron diha sa ilang kaugalingong panimalay ug magpadayon pagbayad sa angay nga balos ngadto sa ilang mga ginikanan ug mga apohan, kay kini dalawaton sa panan-aw sa Diyos.” (1 Timoteo 5:4) Ang nanagko nang mga anak mobayad niining “angay nga balos” pinaagi sa pagpakitag apresasyon sa daghang tuig nga pagmahal, pagbudlay, ug pag-atiman nga gigugol sa ilang mga ginikanan ug mga apohan kanila. Usa ka paagi nga mahimo kini sa mga anak maoy pinaagi sa pag-ila nga sama ra sa uban, ang mga tigulang nagkinahanglag gugma ug pasalig​—subsob sa hilabihan gayod. Sama kanatong tanan, kinahanglang mabati nilang sila gipabilhan. Kinahanglang mabati nila nga mapuslanon ang ilang mga kinabuhi.

3. Sa unsang paagi nato mapasidunggan ang mga ginikanan ug mga apohan?

³ Busa mapasidunggan nato ang atong mga ginikanan ug mga apohan pinaagi sa pagpahibalo kanila nga gimahal nato sila. (1 Corinto 16:14) Kon dili ipon kanato ang atong mga ginikanan, angay natong hinumdoman nga ang pagpakigkomunikar kanila mahimong dakog kahulogan alang kanila. Ang usa ka mangayaong sulat, usa ka tawag sa telepono, o usa ka pagduaw makaamot ug dako sa ilang kalipay. Si Miyo, nga nagpuyo sa Hapon, nagsulat sa nagpangedaron siyag 82 anyos: “Giingnan ako sa akong anak nga babaye [kansang bana usa ka nagapanawng ministro]: ‘Ma, palihog uban sa among “panaw.”’ Iya akong padalhan sa ilang nakaeskedyul nga ruta ug numero sa telepono matag semana. Mahimo nakong bukharon ang akong mapa ug moingon: ‘Aha. Karon dinhi na sila!’ Kanunay akong magpasalamat kang Jehova tungod sa panalangin nga makabaton ug ingon nianang anak.”

PAGTABANG SA MATERYAL NGA MGA PANGINAHANGLAN

4. Sa unsang paagi ang Hudiyong relihiyosong tradisyon nagdasig sa pagkadili-mabination sa tigulang nga mga ginikanan?

⁴ Posible ba nga ang pagpasidungog sa mga ginikanan naglangkit usab sa pag-atiman sa ilang materyal nga mga panginahanglan? Oo. Subsob mao kini ang kahimtang. Sa kapanahonan ni Jesus gituboy sa Hudiyong relihiyosong mga pangulo ang tradisyon nga kon ipahayag sa usa ka tawo nga ang iyang salapi o kabtangan maoy “usa ka gasa nga gipahinungod sa Diyos,” nahigawas na siya sa kaakohan nga gamiton kana sa pag-atiman sa iyang mga ginikanan. (Mateo 15:3-6) Pagkawalay pagbati! Sa pagkatinuod, gidasig niadtong relihiyosong mga pangulo ang mga tawo nga dili magpasidungog sa ilang mga ginikanan apan sa pagtamay kanila pinaagi sa mahakogong paghikaw sa ilang mga panginahanglan. Dili gayod nato gustong buhaton kana!​—Deuteronomio 27:16.

5. Bisan pa sa mga tagana nga gihimo sa mga kagamhanan sa pila ka nasod, nganong ang pagpasidungog sa ginikanan sa usa usahay naglakip sa paghatag ug pinansiyal nga tabang?

⁵ Sa daghang nasod karon, ang sosyal nga mga programa nga suportado sa kagamhanan nagtagana sa pipila ka materyal nga mga panginahanglan sa mga tigulang, sama sa pagkaon, sapot, ug puloy-anan. Dugang pa niana, ang hingtungdan nga mga tigulang mahimong nakagahin ug mga kahinguhaan agig pangandam sa ilang katigulangon. Apan kon mahurot na kining maong mga tagana o mahimong dili na paigo, mapasidunggan sa mga anak ang ilang mga ginikanan pinaagi sa pagtagana sa mga panginahanglan sa mga ginikanan kutob sa ilang mahimo. Sa pagkatinuod, ang pag-atiman sa tigulang nga mga ginikanan maoy pamatuod sa diyosnong pagkamahinalaron, nga mao, ang pagkamahinalaron sa usa ngadto kang Jehova nga Diyos, ang Tigmugna sa kahikayang pamilyahanon.

GUGMA UG PAGSAKRIPISYO-SA-KAUGALINGON

6. Unsang mga kahikayan sa pagpuyo ang gihimo sa pipila aron makaatiman sa mga panginahanglan sa ilang mga ginikanan?

⁶ Daghang hamtong nga mga anak ang misanong sa mga panginahanglan sa ilang baldadong mga ginikanan uban sa gugma ug pagsakripisyo-sa-kaugalingon. Gikuha sa pipila ang ilang mga ginikanan aron moipon ug puyo sa ilang kaugalingong mga balay o namalhin sila duol kanila. Ang uban miipon ug puyo sa ilang mga ginikanan. Kasagaran, ang maong mga kahikayan napamatud-ang parehong panalangin alang sa mga ginikanan ug mga anak.

7. Nganong maayo nga dili magdalidali sa paghimog mga desisyon may kalabotan sa tigulang nga mga ginikanan?

⁷ Hinunoa, usahay ang maong mga pagbalhin dili maayo ug sangpotanan. Ngano? Tingali tungod kay ang mga desisyon gihimo nga dinalidali o binase lamang sa emosyon. “Ang mabinantayon nga tawo magatan-aw pag-ayo sa iyang paglakaw,” maalamong pasidaan sa Bibliya. (Proverbio 14:15) Pananglitan, ibutang nato nga ang imong tigulang nga inahan naglisod sa pagkinabuhing nag-inusara ug nagtuo ka nga ang pagpuyo ug ipon kaninyo makaayo alang kaniya. Sa pagtimbangtimbang ug maayo sa imong mga lakang, mahimo nimong konsiderahon ang mosunod: Unsay iyang aktuwal nga mga panginahanglan? May pribado ba o suportado-sa-estadong mga serbisyo nga nagatanyag ug dili-supak sa prinsipyong kapiliang sulbad? Gusto ba niyang mobalhin? Kon gusto niya, sa unsang mga paagi maapektahan ang iyang kinabuhi? May mga higala ba siya nga biyaan? Sa unsang paagi kini makaapektar sa iyang emosyon? Nahisgotan na ba nimo kining butanga uban kaniya? Sa unsang paagi kining maong lakang mahimong makaapektar kanimo, sa imong kapikas, sa inyong kaugalingong mga anak? Kon kinahanglan sa imong inahan ang pag-atiman, kinsa ang moatiman? Mahimo bang magtabangay sa pag-atiman? Nahisgotan ba nimo kining maong butanga uban sa tanang hingtungdan sa pamilya?

8. Kinsa ang mahimo nimong konsultahon sa dihang modesisyon kon unsaon pagtabang sa imong tigulang nga mga ginikanan?

⁸ Sanglit ang responsabilidad sa pag-atiman naglangkit sa tanang anak diha sa pamilya, mahimong maalamon nga maghikay ug komperensiya sa pamilya aron makaambit ang tanan sa paghimog mga desisyon. Ang pagpakighisgot sa mga ansiano diha sa Kristohanong kongregasyon o sa mga higala nga nakaatubang sa susamang kahimtang mahimo usab nga makatabang. “Adunay pagkapakyas sa mga laraw kon walay inato nga panaghisgot,” pasidaan sa Bibliya, “apan diha sa mga panon sa mga magtatambag adunay kalamposan.”​—Proverbio 15:22.

MAGMABINATION UG MAGMASINABTANON

9, 10. (a) Bisan pa sa ilang katigulangon, unsang konsiderasyon ang angay ihatag sa mga tigulang? (b) Bisag unsang mga lakang nga pagahimoon sa usa ka hamtong nga anak alang sa iyang mga ginikanan, unsay angay nga ihatag niya kanunay kanila?

⁹ Ang pagpasidungog sa atong tigulang nga mga ginikanan nagkinahanglag pagbati ug pagkamasinabtanon. Samtang ang pagkatigulang nagdalag seryosong mga suliran, mahimong makaplagan sa mga tigulang nga nagkaanam ug lisod ang paglakaw, pagkaon, ug paghinumdom. Hayan kinahanglan nilag tabang. Subsob ang mga anak mahimong mapanalipdanon sa ilang mga ginikanan ug mosulay sa paghatag ug giya. Apan mga hamtong na ang mga tigulang nga nakatigom ug tibuok-kinabuhing kaalam ug eksperyensiya, usa ka tibuok-kinabuhing pag-atiman sa ilang kaugalingon ug paghimog kaugalingon nilang mga desisyon. Ang ilang pagkaindibiduwal ug pagtahod-sa-kaugalingon mahimong natumong sa ilang papel ingong mga ginikanan ug mga hamtong. Ang mga ginikanan nga mibating kinahanglan nilang itugyan ang ilang mga kinabuhi ngadto sa ilang mga anak mahimong maluya o masuko. Ang pipila mahiubos ug mosukol sa gituohan nilang mga paningkamot nga hikawan sila sa ilang pagkinaugalingon.

¹⁰ Walay sayon nga mga sulbad sa maong mga suliran, apan maluloton sa bahin sa mga anak nga tugotan ang tigulang nga mga ginikanan sa pag-atiman sa ilang kaugalingon ug paghimog kaugalingong mga desisyon kutob sa mahimo. Maalamon nga dili mohimog mga desisyon kon unsay labing maayo alang sa imong mga ginikanan nga wala kana mahisgoti una uban kanila. Hayan dako na ang nawala kanila. Tugoti nga magpabilin silang independente kutob sa mahimo. Hayan imong makaplagan nga kon menos ang imong paningkamot nga kontrolahon ang mga kinabuhi sa imong ginikanan, mas maayo ang inyong relasyon uban kanila. Mas malipayon sila, ug kamo usab. Bisan pa kon kinahanglang ipugos ang tinong mga butang alang sa ilang kaayohan, ang pagpasidungog sa imong mga ginikanan nagkinahanglan nga imong ihatag ang dignidad ug pagtahod nga takos kanila. Ang Pulong sa Diyos nagatambag: “Tindog sa atubangan sa ulo nga ubanon, ug pagatahoron mo ang pagkatawo sa usa ka tawo nga tigulang.”​—Levitico 19:32.

PAGMENTINAR SA HUSTONG TINAMDAN

11-13. Kon ang relasyon sa hamtong nga anak uban sa iyang mga ginikanan dili maayo sa nangagi, sa unsang paagi nga iya pang madumala ang pag-atiman kanila sa ilang katigulangon?

¹¹ Usahay ang suliran nga giatubang sa hamtong nga mga anak sa pagpasidungog sa ilang tigulang nga mga ginikanan naglangkit sa relasyon nga ilang nabatonan uban sa ilang mga ginikanan sa dihang sila mga bata pa. Tingali ang inyong amahan dili mabination ug dili mahigugmaon, ang inyong inahan dominante ug isog. Mahimong gibati lang gihapon nimo ang kahigawad, kasuko, o kasakit tungod kay wala nila mahimo ang buot nimong himoon nila ingong mga ginikanan. Mabuntog ba nimo ang maong mga pagbati?a

¹² Si Basse, nga midako sa Pinlandia, nag-asoy: “Ang akong amaama usa ka opisyal sa SS sa Nazi nga Alemanya. Dali ra siyang masuko, ug niana siya peligroso. Kulatahon niya ang akong inahan sa makadaghang higayon sa akong atubangan. Kas-a sa dihang nasuko siya kanako, iyang gibunal ang iyang bakos ug naigo ang akong nawong sa bilya. Grabe ang pagkaigo kanako nga nahilagpot ako sa luyo sa katre.”

¹³ Apan, dihay laing bahin sa iyang kinaiya. Dugang ni Basse: “Sa laing bahin, siya kugihan kaayo ug wala siya molikay sa pag-atiman sa pamilya sa materyal nga paagi. Wala gayod niya ako pakitai ug pagbati ingong amahan, apan nasayod ako nga siya may suliran sa emosyon. Gipalayas siya sa iyang inahan sa dihang siya bata pa. Midako siya sa pagpakig-away ug miapil sa gubat sa dihang ulitawo na. Sa usa ka sukod nakasabot ako ug wala siya basola. Sa dihang midakodako na ako ug ang akong amahan nasakit, buot ko siyang tabangan kutob sa akong mahimo hangtod sa iyang kamatayon. Dili kadto madali, apan gibuhat nako ang akong mahimo. Gipaningkamotan kong mahimong maayong anak nga lalaki hangtod sa iyang kamatayon, ug nagtuo ako nga iya akong gidawat nga ingon niana.”

14. Unsang kasulatan ang mapadapat sa tanang kahimtang, lakip niadtong motungha sa pag-atiman sa tigulang nga mga ginikanan?

¹⁴ Sa mga kahimtang sa pamilya, sama sa ubang mga butang, ang tambag sa Bibliya mapadapat: “Isul-ob sa inyong kaugalingon ang malumong mga pagmahal sa pagkamabination, kalulot, pagkamapaubsanon sa hunahuna, kalumo, ug hataas-nga-pailob. Padayon nga mag-inantosay sa usag usa ug bukas nga magpinasayloay sa usag usa kon ang usa may hinungdan sa pagreklamo batok sa lain. Maingon gayod nga si Jehova bukas nga nagpasaylo kaninyo, buhata usab ninyo ang ingon.”​—Colosas 3:12, 13.

MGA TIG-ATIMAN KINAHANGLAN USAB UG PAGTAGAD

15. Nganong ang pag-atiman sa mga ginikanan usahay makapaguol?

¹⁵ Ang pag-atiman sa usa ka baldadong ginikanan maoy malisod nga buluhaton, naglangkit ug daghang tahas, dakong responsabilidad, ug daghang panahon. Apan ang labing malisod nga bahin subsob nga naglangkit sa emosyon. Makapaguol nga makita ang imong mga ginikanan nga mawad-an sa ilang maayong panglawas, memorya, ug independensiya. Si Sandy, nga taga-Puerto Rico, nag-asoy: “Ang akong inahan mao ang sentro sa pagtagad sa among pamilya. Makapasubo kaayo ang pagtan-aw kaniyang nag-antos. Una misugod siyag kiangkiang; dayon migamit na siyag sungkod, sunod andador na, sa ulahi silyang may ligid na. Human niana nagkagrabe ug nagkagrabe siya hangtod namatay. Nagsakit siyag kanser sa bukog ug nagkinahanglag makanunayong pag-atiman​—sa adlaw ug gabii. Amo siyang digoon ug hungitan ug basahan. Malisod gayod kadto​—ilabina sa emosyonal nga paagi. Sa dihang naamgohan nako nga himalatyon ang akong inahan, mihilak ako tungod kay gimahal ko siya pag-ayo.”

16, 17. Unsang tambag ang mahimong makatabang sa usa ka tig-atiman aron mahuptan ang pagkatimbang sa panglantaw sa mga butang?

¹⁶ Kon anaa ka sa susamang kahimtang, unsay imong mahimo aron makasagubang? Ang pagpaminaw kang Jehova pinaagi sa pagbasa ug Bibliya ug pagpakigsulti kaniya pinaagi sa pag-ampo makatabang kanimo ug dako. (Filipos 4:6, 7) Sa praktikal nga paagi, tinoa nga sustansiyado ang imong mga pagkaon ug paningkamoti nga makatulog ug igo. Sa pagbuhat niini, anaa ka sa mas maayong kondisyon, sa emosyonal ug pisikal nga paagi, sa pag-atiman sa imong minahal. Tingali makahikay kag pahulay matag karon ug unya gikan sa adlaw-adlaw nga rutina. Bisan kon dili posibleng magbakasyon, maalamon gihapon nga moeskedyul ug panahon alang sa pagpahayahay. Aron mabiyaan ug kadiyot ang masakitong ginikanan, mahimong makahikay kag lain nga magbantay kaniya.

¹⁷ Kasagaran nga ang hamtong nga mga tig-atiman adunay dili-makataronganong mga pagdahom sa ilang kaugalingon. Apan ayawg batia nga sad-an sa mga butang nga dili nimo mahimo. Sa pila ka kahimtang mahimong kinahanglan nimong isalig ang imong minahal sa pag-atiman sa usa ka nursing home. Kon ikaw ang tig-atiman, paghimo ug makataronganong mga pagdahom sa imong kaugalingon. Kinahanglang timbangon nimo ang mga panginahanglan dili lamang sa imong mga ginikanan apan usab sa imong mga anak, imong kapikas, ug imong kaugalingon.

KUSOG NGA LABAW SA KASAGARAN

18, 19. Unsang suportar ang gisaad ni Jehova, ug unsang eksperyensiya ang nagpakita nga iyang gituman ang iyang saad?

¹⁸ Pinaagi sa iyang Pulong, ang Bibliya, si Jehova mahigugmaong nagtagana ug giya nga makatabang ug dako sa usa ka tawo nga nag-atiman sa tigulang nga mga ginikanan, apan dili lamang kana ang tabang nga iyang gitagana. “Si Jehova haduol kanilang tanan nga nanagsampit kaniya,” sulat sa salmista ubos sa pagdasig. “Pagapatalinghogan niya ang ilang pagtuaw, ug sila pagaluwason niya.” Si Jehova magaluwas, o magpreserbar, sa iyang mga matinumanon bisan latas sa labing malisod nga mga kahimtang.​—Salmo 145:18, 19.

¹⁹ Si Myrna, sa Pilipinas, nakakat-on niini sa dihang nag-atiman sa iyang inahan, nga nahimong inutil tungod sa usa ka estrok. “Wala nay mas makapaguol kay sa makita nimo ang imong minahal nga nag-antos, nga dili makasulti kanimo kon diin ang masakit,” sulat ni Myrna. “Daw nahisama kini nga makita siya nga hinayhinayng nalumos, ug wala akoy mahimo. Sa daghang higayon miluhod ako ug misugilon kang Jehova sa akong dakong kakapoy. Mihilak ako sama kang David, nga nangaliyupo kang Jehova nga isulod ang iyang mga luha sa usa ka botelya ug hinumdoman siya. [Salmo 56:8] Ug ingon sa gisaad ni Jehova, gihatagan niya ako ug kusog nga akong gikinahanglan. ‘Si Jehova nahimong sama sa usa ka sangga alang kanako.’”​—Salmo 18:18.

20. Unsang mga saad sa Bibliya ang makatabang sa mga tig-atiman aron magpabiling malaomon, bisan pa kon ang ilang giatiman mamatay?

²⁰ Gikaingon nga ang pag-atiman sa tigulang nga mga ginikanan maoy usa ka “estorya nga walay malipayong kataposan.” Bisan gani sa labing maayong mga paningkamot sa pag-atiman, ang mga tigulang mahimong mamatay, sama sa inahan ni Myrna. Apan kadtong nagasalig kang Jehova nasayod nga ang kamatayon dili kataposan sa estorya. Si apostol Pablo nag-ingon: “Ako adunay paglaom ngadto sa Diyos . . . nga aduna unyay pagkabanhaw sa mga matarong ug sa mga dili-matarong.” (Buhat 24:15) Kadtong nawad-an ug tigulang nga mga ginikanan sa kamatayon mahupayan sa paglaom sa pagkabanhaw uban sa saad sa usa ka malipayong bag-ong kalibotan gikan sa Diyos diin “wala na unyay kamatayon.”​—Pinadayag 21:4.

21. Unsang maayong mga sangpotanan ang nagagikan sa pagpasidungog sa tigulang nga mga ginikanan?

²¹ Ang mga alagad sa Diyos adunay halalom nga pagtamod sa ilang mga ginikanan, bisan pag ang ilang mga ginikanan mahimong tigulang na. (Proverbio 23:22-24) Ila silang gipasidunggan. Sa pagbuhat niini, naeksperyensiyahan nila ang ginaingon sa dinasig nga proverbio: “Managkalipay ang imong amahan ug ang imong inahan, ug magmangayaon siya nga nanganak kanimo.” (Proverbio 23:25) Ug labaw sa tanan, kadtong nagpasidungog sa ilang tigulang nga mga ginikanan nagpahimuot ug nagpasidungog usab kang Jehova nga Diyos.